ከ«ሱዳን» ለውጦች መካከል ያለው ልዩነት
Content deleted Content added
AvocatoBot (ውይይት | አስተዋጽኦ) ጥ r2.7.1) (ሎሌ መጨመር: map-bms:Sudan |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (43 intermediate revisions by 28 users not shown) | |||
| መስመር፡ 1፦ | መስመር፡ 1፦ | ||
{{የሀገር መረጃ |
{{የሀገር መረጃ |
||
ስም = |
|ስም =ሱዳን |
||
|ሙሉ ስም = جمهورية السودان<br />የሱዳን ሪፐብሊክ |
|||
|ማኅተም_ሥዕል = Emblem of Sudan.svg |
|||
|ባንዲራ_ሥዕል = Flag of Sudan.svg |
|||
|ባንዲራ_ስፋት = |
|||
ካርታ_ሥዕል = Sudan (orthographic projection) highlighted.svg| |
|||
|መዝሙር = <big>نحن جند الله جند الوطن</big><br/>''ናህኑ ጁንድ አላህ ጁንድ አል-ዋታን''<br/><center>[[File:Sudanese national anthem, performed by the U.S. Navy Band (instrumental).oga]]</center> |
|||
ካርታ_መግለጫ_ፅሁፍ = ሱዳን በአረንጓዴ ቀለም| |
|||
|ካርታ_ሥዕል = Sudan in its region (claimed hatched).svg |
|||
ዋና_ከተማ = [[ካርቱም]]| |
|||
|ካርታ_መግለጫ_ፅሁፍ = ሱዳን በደማቅ ሰማያዊ |
|||
ብሔራዊ_ቋንቋ = [[አረብኛ]]| |
|||
|ዋና_ከተማ = [[ካርቱም]] |
|||
የመሪዎች_ማዕረግ = ፕሬዝዳንት| |
|||
|ብሔራዊ_ቋንቋ = [[አረብኛ]] |
|||
የመሪዎች_ስም = [[ኦማር ሀሳን አህመድ አል-በሽር]]| |
|||
|የመንግስት_አይነት = ፌዴራላዊ ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ |
|||
የነጻነት_ቀን = {{ቀን2|1|January}} [[1948]]<br />(1 Jan. 1956 እ.ኤ.ኣ.)| |
|||
|የመሪዎች_ማዕረግ = <br/> ፕሬዝዳንት <br/><br/> ጠቅላይ ሚኒስትር |
|||
የመሬት_ስፋት = 1,886,068| |
|||
|የመሪዎች_ስም = [[ኦማር ሀሳን አህመድ አል-በሽር]] <br/> [[ባክሪ ሀሣን ሳለህ]] |
|||
የመሬት_ስፋት_ከዓለም = 16| |
|||
|ታሪካዊ_ቀናት = ታኅሣሥ ፳፪ ቀን ፲፱፻፵፰ ዓ.ም. <br/> (ጃኑዋሪ 1, 1956 እ.ኤ.አ.) |
|||
የሕዝብ_ብዛት = 38,114,160 | |
|||
|ታሪካዊ_ክስተቶች = ነፃነት |
|||
የሕዝብ_ብዛት_ዓ.ም. = | |
|||
|የመሬት_ስፋት = 1,886,068 |
|||
የሕዝብ_ብዛት_ከዓለም = 32| |
|||
|የመሬት_ስፋት_ከዓለም = 16 |
|||
የገንዘብ_ስም = የሱዳን ዲናር| |
|||
|ውሀ_ከመቶ = |
|||
ሰዓት_ክልል = +3| |
|||
|የሕዝብ_ብዛት_ግምት_ዓመት = |
|||
የስልክ_መግቢያ = +249}}'''ሱዳን''' በይፋ '''የሱዳን ሪፑብሊክ''' ([[አረብኛ]]: ''السودان'') ከ[[አፍሪካ]] በስፋት ሦስተኛ ስትሆን በአህጉሪቱ ሰሜናዊ ምስራቅ ክልል ትገኛለች። ዋና ከተማዋ [[ካርቱም]] ነው። ከ[[ግብፅ]] ፣ ከ[[ቀይ ባሕር]] ፣ ከ[[ኤርትራ]] ፣ ከ[[ኢትዮጵያ]] ፣ ከ[[ደቡብ ሱዳን]]፣ ከ[[የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ|መካከለኛው የአፍሪካ ሪፑብሊክ]] ፣ ከ[[ቻድ]] ፣ እና ከ[[ሊብያ]] ጋር ድንበር ትካለላለች። |
|||
|የሕዝብ_ብዛት_ቆጠራ_ዓመት = 2008 እ.ኤ.አ. |
|||
|የሕዝብ_ብዛት_ግምት = |
|||
|የሕዝብ_ብዛት_ቆጠራ = 30,894,000 ''(አከራካሪ)''<ref>{{cite news |url=http://www.news24.com/World/News/Discontent-over-Sudan-census-20090521 |agency=News24 |date=21 May 2009 |accessdate=8 July 2011 |title=Discontent over Sudan census |archivedate=13 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110713214109/http://www.news24.com/World/News/Discontent-over-Sudan-census-20090521 }}{{en}}</ref> |
|||
|የሕዝብ_ብዛት_ከዓለም = 40 |
|||
|የገንዘብ_ስም = የሱዳን ፓውንድ |
|||
|ሰዓት_ክልል = +3 |
|||
|የስልክ_መግቢያ = +249 |
|||
|ከፍተኛ_ደረጃ_ከባቢ = .sd |
|||
|የግርጌ_ማስታወሻ = |
|||
}} |
|||
'''ሱዳን''' በይፋ '''የሱዳን ሪፑብሊክ''' ([[አረብኛ]]: ''السودان'') ከ[[አፍሪካ]] በስፋት ሦስተኛ ስትሆን በአህጉሪቱ ሰሜናዊ ምስራቅ ክልል ትገኛለች። ዋና ከተማዋ [[ካርቱም]] ነው። ከ[[ግብፅ]] ፣ ከ[[ቀይ ባሕር]] ፣ ከ[[ኤርትራ]] ፣ ከ[[ኢትዮጵያ]] ፣ ከ[[ደቡብ ሱዳን]]፣ ከ[[የመካከለኛው አፍሪካ ሪፑብሊክ|መካከለኛው የአፍሪካ ሪፑብሊክ]] ፣ ከ[[ቻድ]] ፣ እና ከ[[ሊቢያ]] ጋር ድንበር ትካለላለች። የ[[አባይ ወንዝ (ናይል)]] ሀገሪቱዋን ወደ ምሥራቅና ምዕራብ ይከፍላል። የ[[አረብ]] ባህል ደንበኛ ሲሆን አብዛኛው ሕብዝ የ[[እስልምና]] ዕምነት ተከታይ ነው። |
|||
ሱዳን ከ[[ግብፅ]] የተጣመረ ረዥም ታሪክ አላት። [[የመጀመሪያው የሱዳን እርስ በርስ ጦርነት]] ከ1955 እስከ 1972 እ.ኤ.አ. ከዚያም [[ሁለተኛው የሱዳን እርስ በርስ ጦርነት]] ከ1983 እስከ 2005 እ.ኤ.አ. ተከስቷል። በ1989 እ.ኤ.አ. በሰላማዊ መፈንቅለ መንግሥት [[ኦማር ሀሳን አህመድ አል-በሽር]] ሥልጣን ላይ የወጡ ሲሆን እራሳቸውን [[የሱዳን ፕሬዝዳንት]] ብለው ሾመዋል።<ref name=reuters-factbox>{{Cite news|author=Staff writer|url = http://www.reuters.com/article/topNews/idUKL1435274220080714 |title = Factbox — Sudan's President Omar Hassan al-Bashir |work= [[Reuters]] |accessdate =8 January 2011 |date = 14 July 2008}}{{en}}</ref> የእርስ በርስ ጦርነቱ በሰላም ውል የቆመ ሲሆን ይህ ውል ያኔ የሀገሪቱዋ ደቡባዊ ክፍል ለነበረው ቦታ ራስን የመምራት መብት ሰጥቷል። በጃኑዋሪ 2011 እ.ኤ.አ. በተካሄደው ውሳኔ ሕዝብ (referendum) መሠረት በሱዳን ፈቃድ [[ደቡብ ሱዳን]] ሐምሌ ፪ ቀን ፳፻፫ ዓ.ም. ሉዓላዊ ሀገር ሆነች።<ref>{{cite news |url=http://uk.reuters.com/article/2011/02/07/uk-sudan-referendum-idUKTRE7161MW20110207 |author=McDoom, Opheera |title=South Sudan votes for independence by landslide |publisher=''[[Reuters]]''.uk.reuters.com |date=7 February 2011 |accessdate=7 February 2011 |archivedate=8 February 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110208232254/http://uk.reuters.com/article/2011/02/07/uk-sudan-referendum-idUKTRE7161MW20110207 }}{{en}}</ref><ref name="south sudan">{{cite news|last=Fick|first=Maggie|title=A new flag raised: South Sudan celebrates birth|url=http://www.ajc.com/news/nation-world/a-new-flag-raised-1004971.html|accessdate=9 July 2011|newspaper=Atlanta Journal-Constitution|date=9 July 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110711110140/http://www.ajc.com/news/nation-world/a-new-flag-raised-1004971.html|archivedate=11 July 2011}}{{en}}</ref> |
|||
ዋና ከተማዋ [[ካርቱም]] የሱዳን የፖለቲካ፣ ባህል እና ንግድ ማዕከል ናት። የሀገሪቱዋ መንግሥት በይፋ ፌዴራላዊ ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ ቢሆንም ስልጣን ላይ ያለው [[ብሔራዊ ኮንግረስ ፓርቲ]] (National Congress Party) በሁሉም የመንግሥት አካላት ላይ ባለው ጥብቅ ቁጥጥር ምክንያት በብዙ የዓለም አቀፉ ኅብረተሰብ ዘንድ መንግሥቱ አምባገነናዊ ተብሎ ይቆጠራል።<ref name="New York Times 1996, p.4">''[[The New York Times]]''. 16 March 1996. p. 4. {{en}}</ref> |
|||
==ማመዛገቢያ== |
|||
<references/> |
|||
{{በአፍሪካ ውስጥ የሚገኙ አገሮች}} |
{{በአፍሪካ ውስጥ የሚገኙ አገሮች}} |
||
[[መደብ:ሱዳን]] |
[[መደብ:ሱዳን]] |
||
[[ace:Sudan]] |
|||
[[af:Soedan]] |
|||
[[ak:Sudan]] |
|||
[[als:Sudan]] |
|||
[[an:Sudán]] |
|||
[[ang:Sudan]] |
|||
[[ar:السودان]] |
|||
[[arc:ܣܘܕܐܢ]] |
|||
[[arz:السودان]] |
|||
[[ast:Sudán]] |
|||
[[az:Sudan]] |
|||
[[ba:Судан]] |
|||
[[bar:Sudan]] |
|||
[[bat-smg:Sudans]] |
|||
[[bcl:Sudan]] |
|||
[[be:Судан]] |
|||
[[be-x-old:Судан]] |
|||
[[bg:Судан]] |
|||
[[bjn:Sudan]] |
|||
[[bm:Sudan]] |
|||
[[bn:সুদান]] |
|||
[[bo:སུའུ་ཏན།]] |
|||
[[bpy:সুদান]] |
|||
[[br:Soudan]] |
|||
[[bs:Sudan]] |
|||
[[ca:Sudan]] |
|||
[[ceb:Sudan]] |
|||
[[ckb:سوودان]] |
|||
[[crh:Sudan]] |
|||
[[cs:Súdán]] |
|||
[[cv:Судан]] |
|||
[[cy:Sudan]] |
|||
[[da:Sudan]] |
|||
[[de:Sudan]] |
|||
[[diq:Sudan]] |
|||
[[dsb:Sudan]] |
|||
[[dv:ސޫދާން]] |
|||
[[ee:Sudan]] |
|||
[[el:Σουδάν]] |
|||
[[en:Sudan]] |
|||
[[eo:Sudano]] |
|||
[[es:Sudán]] |
|||
[[et:Sudaan]] |
|||
[[eu:Sudan]] |
|||
[[ext:Sudán]] |
|||
[[fa:سودان]] |
|||
[[fi:Sudan]] |
|||
[[fiu-vro:Sudaan]] |
|||
[[fo:Sudan]] |
|||
[[fr:Soudan]] |
|||
[[frp:Sodan]] |
|||
[[fy:Sûdan]] |
|||
[[ga:An tSúdáin]] |
|||
[[gd:Sudan]] |
|||
[[gl:Sudán - السودان]] |
|||
[[gu:સુદાન]] |
|||
[[gv:Yn Toodaan]] |
|||
[[ha:Sudan]] |
|||
[[he:סודאן]] |
|||
[[hi:सूडान]] |
|||
[[hif:Sudan]] |
|||
[[hr:Sudan]] |
|||
[[hsb:Sudan]] |
|||
[[ht:Soudan]] |
|||
[[hu:Szudán]] |
|||
[[hy:Սուդան]] |
|||
[[ia:Sudan]] |
|||
[[id:Sudan]] |
|||
[[ie:Sudan]] |
|||
[[ig:Sudan]] |
|||
[[ilo:Sudan]] |
|||
[[io:Sudan]] |
|||
[[is:Súdan]] |
|||
[[it:Sudan]] |
|||
[[ja:スーダン]] |
|||
[[jbo:sudan]] |
|||
[[jv:Sudan]] |
|||
[[ka:სუდანი]] |
|||
[[kaa:Sudan]] |
|||
[[kab:Sudan]] |
|||
[[kbd:Судан]] |
|||
[[kg:Sudan]] |
|||
[[ki:Sũdana]] |
|||
[[kk:Сұдан]] |
|||
[[kn:ಸುಡಾನ್]] |
|||
[[ko:수단]] |
|||
[[ku:Sudan]] |
|||
[[kw:Soudan]] |
|||
[[ky:Судан]] |
|||
[[la:Sudania]] |
|||
[[lb:Sudan]] |
|||
[[li:Soedan]] |
|||
[[lij:Sudan]] |
|||
[[lmo:Sudan]] |
|||
[[ln:Sudani]] |
|||
[[lt:Sudanas]] |
|||
[[lv:Sudāna]] |
|||
[[map-bms:Sudan]] |
|||
[[mk:Судан]] |
|||
[[ml:സുഡാൻ]] |
|||
[[mn:Судан]] |
|||
[[mr:सुदान]] |
|||
[[mrj:Судан]] |
|||
[[ms:Sudan]] |
|||
[[mt:Sudan]] |
|||
[[my:ဆူဒန်နိုင်ငံ]] |
|||
[[na:Sudan]] |
|||
[[nah:Sudan]] |
|||
[[nds:Sudan]] |
|||
[[nl:Soedan]] |
|||
[[nn:Sudan]] |
|||
[[no:Sudan]] |
|||
[[nov:Sudan]] |
|||
[[nso:Sudan]] |
|||
[[nv:Soodą́ą]] |
|||
[[ny:Sudan]] |
|||
[[oc:Sodan]] |
|||
[[or:ସୁଦାନ]] |
|||
[[os:Судан]] |
|||
[[pam:Sudan]] |
|||
[[pap:Sudan]] |
|||
[[pih:Sudan]] |
|||
[[pl:Sudan]] |
|||
[[pms:Sudan]] |
|||
[[pnb:سوڈان]] |
|||
[[ps:سوډان]] |
|||
[[pt:Sudão]] |
|||
[[qu:Sudan]] |
|||
[[rm:Sudan]] |
|||
[[ro:Sudan]] |
|||
[[roa-rup:Sudan]] |
|||
[[roa-tara:Sudan]] |
|||
[[ru:Судан]] |
|||
[[rue:Судан]] |
|||
[[rw:Sudani]] |
|||
[[sa:सूडान]] |
|||
[[sah:Судан]] |
|||
[[sc:Sudan]] |
|||
[[scn:Sudan]] |
|||
[[sco:Sudan]] |
|||
[[se:Sudan]] |
|||
[[sg:Sudäan]] |
|||
[[sh:Sudan]] |
|||
[[simple:Sudan]] |
|||
[[sk:Sudán]] |
|||
[[sl:Sudan]] |
|||
[[sm:Sudan]] |
|||
[[so:Suudaan]] |
|||
[[sq:Sudani]] |
|||
[[sr:Судан]] |
|||
[[ss:ISudani]] |
|||
[[stq:Sudan]] |
|||
[[su:Sudan]] |
|||
[[sv:Sudan]] |
|||
[[sw:Sudan]] |
|||
[[szl:Sudan]] |
|||
[[ta:சூடான்]] |
|||
[[te:సూడాన్]] |
|||
[[tg:Судон]] |
|||
[[th:ประเทศซูดาน]] |
|||
[[ti:ሱዳን]] |
|||
[[tk:Sudan]] |
|||
[[tl:Sudan]] |
|||
[[tr:Sudan]] |
|||
[[ts:Sudan]] |
|||
[[tt:Судан]] |
|||
[[ug:سۇدان]] |
|||
[[uk:Судан]] |
|||
[[ur:سوڈان]] |
|||
[[uz:Sudan]] |
|||
[[vec:Sudan]] |
|||
[[vi:Sudan]] |
|||
[[vo:Sudän]] |
|||
[[war:Sudan]] |
|||
[[wo:Sudaan]] |
|||
[[wuu:苏丹]] |
|||
[[xal:Суданмудин Орн]] |
|||
[[yi:סודאן]] |
|||
[[yo:Sudan]] |
|||
[[zh:苏丹共和国]] |
|||
[[zh-classical:蘇丹]] |
|||
[[zh-min-nan:Sudan]] |
|||
[[zh-yue:蘇丹]] |
|||
በ00:40, 9 ጁላይ 2024 የታተመው ያሁኑኑ እትም
|
{{{ሙሉ_ስም}}} |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ብሔራዊ መዝሙር: نحن جند الله جند الوطن ናህኑ ጁንድ አላህ ጁንድ አል-ዋታን |
||||||
.svg) ሱዳን በደማቅ ሰማያዊ
|
||||||
| ዋና ከተማ | ካርቱም | |||||
| ብሔራዊ ቋንቋዎች | አረብኛ | |||||
| መንግሥት {{{ ፕሬዝዳንት ጠቅላይ ሚኒስትር |
ኦማር ሀሳን አህመድ አል-በሽር ባክሪ ሀሣን ሳለህ |
|||||
| ዋና ቀናት ታኅሣሥ ፳፪ ቀን ፲፱፻፵፰ ዓ.ም. (ጃኑዋሪ 1, 1956 እ.ኤ.አ.) |
ነፃነት |
|||||
| የመሬት ስፋት አጠቃላይ (ካሬ ኪ.ሜ.) |
1,886,068 (16ኛ) |
|||||
| የሕዝብ ብዛት የ2008 እ.ኤ.አ. ቆጠራ |
30,894,000 (አከራካሪ)[1] |
|||||
| ገንዘብ | የሱዳን ፓውንድ | |||||
| የሰዓት ክልል | UTC +3 | |||||
| የስልክ መግቢያ | +249 | |||||
| ከፍተኛ ደረጃ ዶሜን | .sd | |||||
ሱዳን በይፋ የሱዳን ሪፑብሊክ (አረብኛ: السودان) ከአፍሪካ በስፋት ሦስተኛ ስትሆን በአህጉሪቱ ሰሜናዊ ምስራቅ ክልል ትገኛለች። ዋና ከተማዋ ካርቱም ነው። ከግብፅ ፣ ከቀይ ባሕር ፣ ከኤርትራ ፣ ከኢትዮጵያ ፣ ከደቡብ ሱዳን፣ ከመካከለኛው የአፍሪካ ሪፑብሊክ ፣ ከቻድ ፣ እና ከሊቢያ ጋር ድንበር ትካለላለች። የአባይ ወንዝ (ናይል) ሀገሪቱዋን ወደ ምሥራቅና ምዕራብ ይከፍላል። የአረብ ባህል ደንበኛ ሲሆን አብዛኛው ሕብዝ የእስልምና ዕምነት ተከታይ ነው።
ሱዳን ከግብፅ የተጣመረ ረዥም ታሪክ አላት። የመጀመሪያው የሱዳን እርስ በርስ ጦርነት ከ1955 እስከ 1972 እ.ኤ.አ. ከዚያም ሁለተኛው የሱዳን እርስ በርስ ጦርነት ከ1983 እስከ 2005 እ.ኤ.አ. ተከስቷል። በ1989 እ.ኤ.አ. በሰላማዊ መፈንቅለ መንግሥት ኦማር ሀሳን አህመድ አል-በሽር ሥልጣን ላይ የወጡ ሲሆን እራሳቸውን የሱዳን ፕሬዝዳንት ብለው ሾመዋል።[2] የእርስ በርስ ጦርነቱ በሰላም ውል የቆመ ሲሆን ይህ ውል ያኔ የሀገሪቱዋ ደቡባዊ ክፍል ለነበረው ቦታ ራስን የመምራት መብት ሰጥቷል። በጃኑዋሪ 2011 እ.ኤ.አ. በተካሄደው ውሳኔ ሕዝብ (referendum) መሠረት በሱዳን ፈቃድ ደቡብ ሱዳን ሐምሌ ፪ ቀን ፳፻፫ ዓ.ም. ሉዓላዊ ሀገር ሆነች።[3][4]
ዋና ከተማዋ ካርቱም የሱዳን የፖለቲካ፣ ባህል እና ንግድ ማዕከል ናት። የሀገሪቱዋ መንግሥት በይፋ ፌዴራላዊ ፕሬዝዳንታዊ ሪፐብሊክ ቢሆንም ስልጣን ላይ ያለው ብሔራዊ ኮንግረስ ፓርቲ (National Congress Party) በሁሉም የመንግሥት አካላት ላይ ባለው ጥብቅ ቁጥጥር ምክንያት በብዙ የዓለም አቀፉ ኅብረተሰብ ዘንድ መንግሥቱ አምባገነናዊ ተብሎ ይቆጠራል።[5]
- ^ "Discontent over Sudan census". News24. 21 May 2009. Archived from the original on 13 July 2011. https://web.archive.org/web/20110713214109/http://www.news24.com/World/News/Discontent-over-Sudan-census-20090521 በ8 July 2011 የተቃኘ.(እንግሊዝኛ)
- ^ Staff writer (14 July 2008). "Factbox — Sudan's President Omar Hassan al-Bashir". Reuters. http://www.reuters.com/article/topNews/idUKL1435274220080714 በ8 January 2011 የተቃኘ.(እንግሊዝኛ)
- ^ McDoom, Opheera (7 February 2011). "South Sudan votes for independence by landslide". Reuters.uk.reuters.com. Archived from the original on 8 February 2011. https://web.archive.org/web/20110208232254/http://uk.reuters.com/article/2011/02/07/uk-sudan-referendum-idUKTRE7161MW20110207 በ7 February 2011 የተቃኘ.(እንግሊዝኛ)
- ^ Fick, Maggie (9 July 2011). "A new flag raised: South Sudan celebrates birth". Atlanta Journal-Constitution. Archived from the original on 11 July 2011. https://web.archive.org/web/20110711110140/http://www.ajc.com/news/nation-world/a-new-flag-raised-1004971.html በ9 July 2011 የተቃኘ.(እንግሊዝኛ)
- ^ The New York Times. 16 March 1996. p. 4. (እንግሊዝኛ)
| ||||||||||||||||||||||||||
