Pontifex Maximus: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ Robot: Changing Κατηγορία:Θρησκευτικοί Τίτλοι - Βαθμοί |
Ετικέτα: Σύνδεσμοι αποσαφήνισης |
||
| (38 ενδιάμεσες εκδόσεις από 24 χρήστες δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
{{πηγές|16|07|2015}} |
|||
Ο '''Pontifex Maximus''' ή '''Ύπατος Ποντίφηκας''' είναι τίτλος που δήλωνε τον αρχιερέα |
Ο '''Pontifex Maximus''' ή '''Ύπατος Ποντίφηκας''' είναι τίτλος που δήλωνε τον αρχιερέα του αρχαίου ρωμαϊκού [[Κολλέγιο των Ποντιφήκων|Κολλεγίου των Ποντιφήκων]] (''Collegium Pontificum''). Ήταν ο πιο σημαντικός [[θρησκευτικός τίτλος]] της [[Αρχαία Ρωμαϊκή θρησκεία|αρχαίας Ρωμαϊκής θρησκείας]], σταδιακά όμως περιέλαβε περισσότερες πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες. Αρχικά ήταν τίτλος προσιτός μόνο στους [[Πατρίκιοι|πατρικίους]], πράγμα που άλλαξε το [[254]] π.Χ. με την ανάδειξη ενός [[Πληβείοι|πληβείου]] στην θέση αυτή. |
||
«Ύπατος Ποντίφηξ», ή απλά «Ποντίφηκας», ονομάζεται σήμερα ο προκαθήμενος της [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας]], γνωστός και ως «Πάπας» ([[Ιταλική γλώσσα|ιταλικό]] υποκοριστικό της λέξης ''πατέρας''). |
«Ύπατος Ποντίφηξ», ή απλά «Ποντίφηκας», ονομάζεται σήμερα ο προκαθήμενος της [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας]], γνωστός και ως «[[Πάπας]]» ([[Ιταλική γλώσσα|ιταλικό]] υποκοριστικό της λέξης ''πατέρας''). |
||
==Ετυμολογία== |
== Ετυμολογία == |
||
Η λατινική λέξη ''«Pontifex»'' κυριολεκτικά σημαίνει ''«Κατασκευαστής Γεφυρών»'' (''pons'' + ''facere''). ''«Maximus»'' σημαίνει ''Ανώτατος'', ''Ύπατος''. Πρέπει να τονιστεί εδώ πως η θέση του "Κατασκευαστή Γεφυρών" στην [[Ρώμη]] ήταν πολύ σπουδαία. Ο ποταμός [[Τίβερης]] που την διασχίζει είχε ιερή σημασία για τους Αρχαίους Ρωμαίους και μόνο ένας γνωστός και ευσεβής [[Ρωμαίος]] επιτρεπόταν να αλλοιώσει τον ποταμό με μηχανικές προσθήκες. Βέβαια στην συγκεκριμένη περίπτωση μάλλον περιγράφει την δημιουργία γεφυρών μεταξύ [[Θεός|Θεών]] και [[Άνθρωπος|Ανθρώπων]]. Η λέξη από μερικούς θεωρείται και παραλλαγή της [[Ετρούσκοι|Ετρουσκικής]] λέξης για τον ιερέα. |
Η λατινική λέξη ''«Pontifex»'' κυριολεκτικά σημαίνει ''«Κατασκευαστής Γεφυρών»'' (''pons'' + ''facere''). ''«Maximus»'' σημαίνει ''Ανώτατος'', ''Ύπατος''. Πρέπει να τονιστεί εδώ πως η θέση του "Κατασκευαστή Γεφυρών" στην [[Αρχαία Ρώμη|Ρώμη]] ήταν πολύ σπουδαία. Ο ποταμός [[Τίβερης]] που την διασχίζει είχε ιερή σημασία για τους Αρχαίους Ρωμαίους και μόνο ένας γνωστός και ευσεβής [[Ρωμαίος]] επιτρεπόταν να αλλοιώσει τον ποταμό με μηχανικές προσθήκες. Βέβαια στην συγκεκριμένη περίπτωση μάλλον περιγράφει την δημιουργία γεφυρών μεταξύ [[Θεός|Θεών]] και [[Άνθρωπος|Ανθρώπων]]. Η λέξη από μερικούς θεωρείται και παραλλαγή της [[Ετρούσκοι|Ετρουσκικής]] λέξης για τον ιερέα. |
||
==Καταγωγή, καθήκοντα και εξέλιξη των αρχαίων Ρωμαίων Ποντίφηκων== |
== Καταγωγή, καθήκοντα και εξέλιξη των αρχαίων Ρωμαίων Ποντίφηκων == |
||
Στη [[Ρωμαϊκή Ρεπούμπλικα]] ο Pontifex Maximus ήταν ο ανώτερος άρχων της πολυθεϊστικής θρησκείας. Ήταν επίσης η σπουδαιότερη θέση |
Στη [[Ρωμαϊκή Ρεπούμπλικα]] ο Pontifex Maximus ήταν ο ανώτερος άρχων της πολυθεϊστικής θρησκείας. Ήταν επίσης η σπουδαιότερη θέση στον [[Σύλλογο των Ποντιφήκων]]. Τον πρώτο καιρό της Δημοκρατίας ο Ποντίφηκας διόριζε τα υπόλοιπα μέλη της κολλεγίας, της οποίας τα μέλη επίσης ονομάζονταν Ποντίφηκες. Σύμφωνα με τον [[Κικέρων|Κικέρωνα]]<ref>[[Κικέρων]], ''«Περι Ρητορικής ΙΙΙ»'', 19, 73.</ref>, ο θρυλικός βασιλιάς της Ρώμης [[Νουμάς Πομπίλιος]] ίδρυσε την Κολλεγία των Ποντιφήκων. Βέβαια, στη συνέχεια, εμφανίστηκαν και άλλοι θρησκευτικοί άρχοντες, ακόμη και σύλλογοι. Τα στοιχεία για τα πρώτα χρόνια είναι ελάχιστα αν και κάποιες πηγές μιλούν για τα καθήκοντα του Ποντίφηκα και για τις απαγορεύσεις που του ήταν επιβεβλημένες. Παρ´όλα αυτά κάποιες άλλες πηγές αναφέρουν ότι οι Ποντίφηκες ζούσαν μια, διακεκριμένη βεβαίως, κανονική κοσμική ζωή χωρίς πολλούς περιορισμούς. Ο αριθμός των Ποντιφήκων εκλεγόταν από το [[κοοπτάτιο]] (''cooptatio''). Αρχικά ήταν 6 και ύστερα αυξήθηκαν σε 16, μέχρι την επιβολή της [[Μοναρχία|Μοναρχίας]] όπου η θέση περιορίστηκε σε μία, που κατεχόταν από τον ίδιο τον Αυτοκράτορα. |
||
[[Αρχείο:August Labicana Massimo Inv56230.jpg|thumb|right|150px|Ο [[Οκταβιανός Αύγουστος]] ως Pontifex Maximus]] |
|||
| ⚫ | Ο Ποντίφηκας δεν περιοριζόταν στον ιερατικό του ρόλο. Κατείχε, εκτός της [[Θρησκεία|θρησκευτικής]], και [[πολιτική]] δύναμη χωρίς να είναι σίγουρο ποια από τις δύο κρινόταν ως ισχυρότερη. Η κατοχή της θέσης δεν απαγόρευε την κατοχή δικαστικής η στρατιωτικής θέσης στον κάτοχο της. Εγκατασταθείς στο παλαιό Βασιλικό Ανάκτορο «[[Curia Regia]]» στην [[Βία Σάκρα]] ασκούσε την εποπτεία επί παντός ιερού θέματος. Οι Ποντίφηκες κρατούσαν τα πρακτικά των εκλογών του δικαστικού σώματος και των [[Δημόσιο ημερολόγιο|δημόσιων ημερολογίων]] (''[[annales maximi]]''), εργασίες που τους πρόσδιδαν κύρος. Ακόμα συνέλεγαν πληροφορίες για την θρησκευτική παράδοση που αποτελούσε το [[δόγμα]] της θρησκείας τους. |
||
| ⚫ | Τέλος έλεγχαν το ημερολόγιο και το συγχρόνιζαν με την αλλαγή των εποχών, όποτε χρειαζόταν διόρθωση. Αυτό χρησιμοποιήθηκε από πολλούς Ποντίφηκες για να παρατείνουν τον χρόνο που κατείχαν το αξίωμα ή να βοηθήσουν πολιτικούς συμμάχους τους. Αυτό οδήγησε σε ημερολογιακό χάος που λύθηκε με την επιβολή του [[Ιουλιανό ημερολόγιο|Ιουλιανού Ημερολογίου]] από τον [[Ιούλιος Καίσαρας|Ιούλιο Καίσαρα]] που κατείχε την θέση. |
||
| ⚫ | Ο Ποντίφηκας δεν περιοριζόταν στον ιερατικό του ρόλο. Κατείχε, εκτός της [[Θρησκεία|θρησκευτικής]], και [[ |
||
| ⚫ | Στην αρχή μόνο [[πατρίκιοι]] είχαν δικαίωμα να καταλάβουν την θέση αλλά το 254 π.Χ. η θέση άνοιξε και για τους [[Πληβείοι|πληβείους]]. Μετά την δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα και την εξορία του τότε Ποντίφηκα Σύλλα ο [[Οκταβιανός Αύγουστος|Αύγουστος Καίσαρας]] κατέλαβε την θέση κάνοντας την έναν από τους πολλούς αυτοκρατορικούς τίτλους. |
||
| ⚫ | Τέλος έλεγχαν το ημερολόγιο και το συγχρόνιζαν με την αλλαγή των εποχών, όποτε |
||
| ⚫ | Στην αρχή μόνο [[πατρίκιοι]] είχαν δικαίωμα να καταλάβουν την θέση αλλά το 254 π.Χ. |
||
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού ο τίτλος αυτός παρέμεινε προσδίδοντας στον φέροντα την θεολογική ερμηνεία του γεφυροποιού ή οδοποιού μεταξύ Θεού και ανθρώπων. |
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού ο τίτλος αυτός παρέμεινε προσδίδοντας στον φέροντα την θεολογική ερμηνεία του γεφυροποιού ή οδοποιού μεταξύ Θεού και ανθρώπων. |
||
Τον τρόπο εκλογής του Ύπατου Ποντίφηκα όρισαν κατά πρώτον η παράδοση, ο σχετικός νόμος του [[332]] π.Χ., ο [[ |
Τον τρόπο εκλογής του Ύπατου Ποντίφηκα όρισαν κατά πρώτον η παράδοση, ο σχετικός νόμος του [[332]] π.Χ., ο [[Δομίτιος Νόμος]] (''lex Domitia'') του 104 π.Χ. και οι νόμοι του [[Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας|Λεύκιου Κορνήλιου Σύλλα]] του 80 π.Χ. Μερικές διατάξεις αυτών των νόμων σχετικά με την Ποντιφίκια λειτουργία ισχύουν μέχρι σήμερα. |
||
Στα αυτοκρατορικά χρόνια το αξίωμα του Ύπατου Ποντίφηκα αναλαμβανόταν από τον εκάστοτε Αυτοκράτορα, έως τον [[Γρατιανός|Γρατιανό]], που πρώτος το αρνήθηκε το [[375]]. |
Στα αυτοκρατορικά χρόνια το αξίωμα του Ύπατου Ποντίφηκα αναλαμβανόταν από τον εκάστοτε Αυτοκράτορα, έως τον [[Γρατιανός|Γρατιανό]], που πρώτος το αρνήθηκε το [[375]]. |
||
==Χρήση από τους Χριστιανούς== |
== Χρήση από τους Χριστιανούς == |
||
Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ειρωνικά από τον [[Τερτυλλιανός|Τερτυλλιανό]] τον 3ο αιώνα μ.Χ. για να χαρακτηρίσει τον [[ |
Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ειρωνικά από τον [[Τερτυλλιανός|Τερτυλλιανό]] τον 3ο αιώνα μ.Χ. για να χαρακτηρίσει τον [[Πάπας Κάλλιστος Α΄|Πάπα Κάλλιστο Α΄]]. Επίσημα χρησιμοποιήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. από τον [[Πάπας Γρηγόριος Α'|Πάπα Γρηγόριο Α']] για να δηλώσει την υπεροχή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και την πολιτική ηγεμονία του [[Βατικανό|Βατικανού]]. Από τότε παρέμεινε ένας από τους τίτλους των προκαθήμενων της και των Ποντιφίκιων συμβουλίων της. |
||
==Σημειώσεις== |
== Σημειώσεις == |
||
<references/> |
<references/> |
||
== |
== Δείτε επίσης == |
||
* [[Πάπας]] |
* [[Πάπας]] |
||
==Επιπλέον ανάγνωση== |
== Επιπλέον ανάγνωση == |
||
* ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'', William Smith, εκδ. John Murray, Λονδίνο, 1875, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Pontifex.html λήμμα "Pontifex"] |
* ''A Dictionary of Greek and Roman Antiquities'', William Smith, εκδ. John Murray, Λονδίνο, 1875, [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Pontifex.html λήμμα "Pontifex"] {{en}} |
||
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι== |
|||
| ⚫ | |||
* {{commonscat2}} |
|||
| ⚫ | |||
[[da:Pontifex maximus]] |
|||
{{Ρωμαϊκή μυθολογία}} |
|||
[[de:Pontifex Maximus]] |
|||
{{Θέματα Αρχαίας Ρώμης}} |
|||
[[en:Pontifex Maximus]] |
|||
{{Authority control}} |
|||
[[es:Pontifex Maximus]] |
|||
[[fi:Pontifex maximus]] |
|||
{{DEFAULTSORT:Pontifex Maximus}} |
|||
| ⚫ | |||
[[hu:Pontifex maximus]] |
|||
[[Κατηγορία:Ιερατείο της Αρχαίας Ρώμης]] |
|||
[[it:Pontefice massimo (storia romana)]] |
|||
[[Κατηγορία:Αρχαίοι Ρωμαϊκοί τίτλοι]] |
|||
[[ja:最高神祇官]] |
|||
| ⚫ | |||
[[la:Pontifex Maximus]] |
|||
[[nl:Pontifex Maximus]] |
|||
[[pl:Pontifex Maximus]] |
|||
[[pt:Pontifex maximus]] |
|||
[[ro:Pontifex Maximus]] |
|||
[[ru:Великий понтифик]] |
|||
[[sv:Pontifex maximus]] |
|||
Τρέχουσα έκδοση από την 05:40, 10 Σεπτεμβρίου 2023
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο Pontifex Maximus ή Ύπατος Ποντίφηκας είναι τίτλος που δήλωνε τον αρχιερέα του αρχαίου ρωμαϊκού Κολλεγίου των Ποντιφήκων (Collegium Pontificum). Ήταν ο πιο σημαντικός θρησκευτικός τίτλος της αρχαίας Ρωμαϊκής θρησκείας, σταδιακά όμως περιέλαβε περισσότερες πολιτικές και διοικητικές αρμοδιότητες. Αρχικά ήταν τίτλος προσιτός μόνο στους πατρικίους, πράγμα που άλλαξε το 254 π.Χ. με την ανάδειξη ενός πληβείου στην θέση αυτή.
«Ύπατος Ποντίφηξ», ή απλά «Ποντίφηκας», ονομάζεται σήμερα ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, γνωστός και ως «Πάπας» (ιταλικό υποκοριστικό της λέξης πατέρας).
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η λατινική λέξη «Pontifex» κυριολεκτικά σημαίνει «Κατασκευαστής Γεφυρών» (pons + facere). «Maximus» σημαίνει Ανώτατος, Ύπατος. Πρέπει να τονιστεί εδώ πως η θέση του "Κατασκευαστή Γεφυρών" στην Ρώμη ήταν πολύ σπουδαία. Ο ποταμός Τίβερης που την διασχίζει είχε ιερή σημασία για τους Αρχαίους Ρωμαίους και μόνο ένας γνωστός και ευσεβής Ρωμαίος επιτρεπόταν να αλλοιώσει τον ποταμό με μηχανικές προσθήκες. Βέβαια στην συγκεκριμένη περίπτωση μάλλον περιγράφει την δημιουργία γεφυρών μεταξύ Θεών και Ανθρώπων. Η λέξη από μερικούς θεωρείται και παραλλαγή της Ετρουσκικής λέξης για τον ιερέα.
Καταγωγή, καθήκοντα και εξέλιξη των αρχαίων Ρωμαίων Ποντίφηκων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη Ρωμαϊκή Ρεπούμπλικα ο Pontifex Maximus ήταν ο ανώτερος άρχων της πολυθεϊστικής θρησκείας. Ήταν επίσης η σπουδαιότερη θέση στον Σύλλογο των Ποντιφήκων. Τον πρώτο καιρό της Δημοκρατίας ο Ποντίφηκας διόριζε τα υπόλοιπα μέλη της κολλεγίας, της οποίας τα μέλη επίσης ονομάζονταν Ποντίφηκες. Σύμφωνα με τον Κικέρωνα[1], ο θρυλικός βασιλιάς της Ρώμης Νουμάς Πομπίλιος ίδρυσε την Κολλεγία των Ποντιφήκων. Βέβαια, στη συνέχεια, εμφανίστηκαν και άλλοι θρησκευτικοί άρχοντες, ακόμη και σύλλογοι. Τα στοιχεία για τα πρώτα χρόνια είναι ελάχιστα αν και κάποιες πηγές μιλούν για τα καθήκοντα του Ποντίφηκα και για τις απαγορεύσεις που του ήταν επιβεβλημένες. Παρ´όλα αυτά κάποιες άλλες πηγές αναφέρουν ότι οι Ποντίφηκες ζούσαν μια, διακεκριμένη βεβαίως, κανονική κοσμική ζωή χωρίς πολλούς περιορισμούς. Ο αριθμός των Ποντιφήκων εκλεγόταν από το κοοπτάτιο (cooptatio). Αρχικά ήταν 6 και ύστερα αυξήθηκαν σε 16, μέχρι την επιβολή της Μοναρχίας όπου η θέση περιορίστηκε σε μία, που κατεχόταν από τον ίδιο τον Αυτοκράτορα.
Ο Ποντίφηκας δεν περιοριζόταν στον ιερατικό του ρόλο. Κατείχε, εκτός της θρησκευτικής, και πολιτική δύναμη χωρίς να είναι σίγουρο ποια από τις δύο κρινόταν ως ισχυρότερη. Η κατοχή της θέσης δεν απαγόρευε την κατοχή δικαστικής η στρατιωτικής θέσης στον κάτοχο της. Εγκατασταθείς στο παλαιό Βασιλικό Ανάκτορο «Curia Regia» στην Βία Σάκρα ασκούσε την εποπτεία επί παντός ιερού θέματος. Οι Ποντίφηκες κρατούσαν τα πρακτικά των εκλογών του δικαστικού σώματος και των δημόσιων ημερολογίων (annales maximi), εργασίες που τους πρόσδιδαν κύρος. Ακόμα συνέλεγαν πληροφορίες για την θρησκευτική παράδοση που αποτελούσε το δόγμα της θρησκείας τους.
Τέλος έλεγχαν το ημερολόγιο και το συγχρόνιζαν με την αλλαγή των εποχών, όποτε χρειαζόταν διόρθωση. Αυτό χρησιμοποιήθηκε από πολλούς Ποντίφηκες για να παρατείνουν τον χρόνο που κατείχαν το αξίωμα ή να βοηθήσουν πολιτικούς συμμάχους τους. Αυτό οδήγησε σε ημερολογιακό χάος που λύθηκε με την επιβολή του Ιουλιανού Ημερολογίου από τον Ιούλιο Καίσαρα που κατείχε την θέση.
Στην αρχή μόνο πατρίκιοι είχαν δικαίωμα να καταλάβουν την θέση αλλά το 254 π.Χ. η θέση άνοιξε και για τους πληβείους. Μετά την δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα και την εξορία του τότε Ποντίφηκα Σύλλα ο Αύγουστος Καίσαρας κατέλαβε την θέση κάνοντας την έναν από τους πολλούς αυτοκρατορικούς τίτλους.
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού ο τίτλος αυτός παρέμεινε προσδίδοντας στον φέροντα την θεολογική ερμηνεία του γεφυροποιού ή οδοποιού μεταξύ Θεού και ανθρώπων.
Τον τρόπο εκλογής του Ύπατου Ποντίφηκα όρισαν κατά πρώτον η παράδοση, ο σχετικός νόμος του 332 π.Χ., ο Δομίτιος Νόμος (lex Domitia) του 104 π.Χ. και οι νόμοι του Λεύκιου Κορνήλιου Σύλλα του 80 π.Χ. Μερικές διατάξεις αυτών των νόμων σχετικά με την Ποντιφίκια λειτουργία ισχύουν μέχρι σήμερα.
Στα αυτοκρατορικά χρόνια το αξίωμα του Ύπατου Ποντίφηκα αναλαμβανόταν από τον εκάστοτε Αυτοκράτορα, έως τον Γρατιανό, που πρώτος το αρνήθηκε το 375.
Χρήση από τους Χριστιανούς
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε ειρωνικά από τον Τερτυλλιανό τον 3ο αιώνα μ.Χ. για να χαρακτηρίσει τον Πάπα Κάλλιστο Α΄. Επίσημα χρησιμοποιήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. από τον Πάπα Γρηγόριο Α' για να δηλώσει την υπεροχή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και την πολιτική ηγεμονία του Βατικανού. Από τότε παρέμεινε ένας από τους τίτλους των προκαθήμενων της και των Ποντιφίκιων συμβουλίων της.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επιπλέον ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, William Smith, εκδ. John Murray, Λονδίνο, 1875, λήμμα "Pontifex" (Αγγλικά)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Pontifex maximus στο Wikimedia Commons
