Springe nei ynhâld

Euro

Ut Wikipedy
(Trochferwiisd fan )
euro
Euromunten en -bankbiljetten.
Euromunten en -bankbiljetten.
identifikaasje
ISO 4217
● koade EUR
● nûmer 978
● eksponint 2
lânseigen
   namme
euro (alle oare), ευρώ (Gr.),
eiro (Letsk), euras (Lit.),
ewro (Malt.), evro (Slov.)
symboal
gebrûk
sintrale bank Jeropeeske Sintrale Bank
off. brûkers Jeropeeske Uny

Belgje
Dútslân
Eastenryk
Estlân
Finlân
Frankryk
Grikelân
Ierlân
Itaalje
Kroaasje
Letlân
Litouwen
Lúksemboarch
Malta
Nederlân
Portegal
Syprus
Sloveenje
Slowakije
Spanje
monetêre oerienkomst:
Akrotiri en Dhekelia
Andorra
   Fatikaanstêd
Frânsk-Sint-Marten
  Monako
San Marino
Sint-Bartelemy
Sint-Pierre en Miquelon

ûnoff. brûkers Kosovo
Montenegro
fêste
   wikselkoers
12 muntienheden, sjoch hjirre
skiednis
ynfierd 1999 (digitaal)
2002 (fysyk)
ferfong ferskate, sjoch hjirre
ynflaasje 1,6% (2019)
denominaasjes
1/100 sint
symb. 1/100 c
muntjild 1c¹, 2c¹, 5c, 10c, 20c, 50c,
€1, €2
¹) net mear brûkt yn Bel., Finl., It., Ierl. en Ned.
papierjild €5, €10, €20, €50, €100,
€200, €500

De euro is de muntienheid fan de lannen fan de Jeropeeske Ekonomyske en Monetêre Uny (EMU), ek wol oantsjut as de "eurosône". Nei de Amerikaanske dollar is de euro de wichtichste munt fan de wrâld. De munt bestiet al sûnt 1999 as bankjild; op 1 jannewaris 2002 is it as echt betelmiddel yn omrin kaam. De offisjele koade fan de muntienheid is EUR.

Meidoggers / Wikselkoersen

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Yn de takomst sille ek oare lannen fan de Jeropeeske Uny tatrede ta de Eurosône.

De eurosône (2023)

De euro is in wettich betelmiddel yn 20 fan de 27 lannen fan de Jeropeeske Uny.

Dy lannen binne:

Lân Sûnt Alde munt Wikselkoers fan Euro
Belgje 1999* Belgyske frank BEF 40,3399
Dútslân 1999* Dútske mark DEM 1,95583
Eastenryk 1999* Eastenrykske skelling ATS 13,7603
Estlân 2011 Estyske kroan EEK 15,6466
Finlân 1999* Finske mark FIM 5,94573
Frankryk 1999* Frânske frank FRF 6,55957
Grikelân 2001* Grykske drachme GRD 340,750
Ierlân 1999* Ierske pûn IEP 0,787564
Itaalje 1999* Italjaanske lire ITL 1936,27
Kroaasje 2023 Kroätyske kuna HRK 7,53450
Letlân 2014 Letske Lats LVL 0,702804
Litouwen 2015 Litouske Litas LTL 3,45280
Lúksemboarch 1999* Lúksemboarchske frank LUF 40,3399
Malta 2008 Malteeske pûn MTL 0,429300
Nederlân 1999* Nederlânske gûne NLG 2,20371
Portegal 1999* Portegeeske eskûdo PTE 200,482
Syprus 2008 Syprioatyske pûn CYP 0,585274
Sloveenje 2007 Sloveenske tolar SIT 239,640
Slowakije 2009 Slowaakske kroan SKK 30,1260
Spanje 1999* Spaanske peseta ESP 166,386
* fysike ynfiering 2002

Fierders binne der ek noch guon lannen en territoaria dy't net by de Jeropeeske Uny hearre, mar wol de euro as betelmiddel hawwe. De folgjende lannen hawwe dêrta in monetêre oerienkomst mei de Jeropeeske Uny sletten:

en itselde jildt foar de ûnbewenne Frânske oerseeske gebieten Clipperton en de Frânske Súdlike en Antarktyske Lannen.
Lannen dêr't de euro as betelmiddel ynfierd is sûnder dat dêrta in monetêre oerienkomst mei de Jeropeeske Uny sletten is, binne:

Sweden hat him der by ferdrach ta ferplichte de euro ek yn te fieren, mar sûnt in folksstimming op 14 septimber 2003 de ynfiering op dat stuit ôfwiisd hat, is it lân der net mear aktyf mei dwaande.

De euro is ek de munt fan de oerseeske gebieten fan Frankryk, Portegal en Spanje. Om't de munten fan de oerseeske parten fan it Keninkryk fan de Nederlannen keppele wienen oan de dollar wurdt de euro dêr oant no ta net brûkt.

Fêste wikselkoers

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]

Der binne fierders 12 muntienheden dy't in fêste wikselkoers mei de euro hawwe, d.w.s. dy't oan 'e euro fêstmakke binne en dêrom ôfhinklik fan 'e eurokoers binne:

De munt wurd opdield yn 100 sinten de euro (oanjûn mei in ‘c’). Der binne munten fan 1, 2, 5, 10, 20 en 50 sint. De munten fan de 1 en de 2 sint binne yn in protte lannen al net mear yn omrin. De bankbiljetten bestean út dy fan 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 euro. Alle munten hawwe in Jeropeeske kant dêr't in ôfbyld fan Jeropa op stiet. Op de oare kant stiet in ôfbyld dy’t de lân fan útjefte ferskillet.

It euroteken

It euroteken bestiet út de Grykske letter ‘epsilon’ en is in ferwizing nei de letter ‘E’ dy’t yn in protte talen de earste letter fan Jeropa foarmet. De dûbelde line is it wenstige ûnderskie tusken in letter en in muntsymboal, mar wurdt ek beskôge as symboal fan de fêstheid fan de munt. It teken waard op 12 desimber 1996 presintearre troch de Jeropeeske Kommissy.

Keppeling om utens

[bewurkje seksje | boarne bewurkje]