Jump to content

Almain

Deasaich na ceanglaichean
O Uicipeid
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.


Almain
Aluiminium.
Clàr pillteach
H He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
↓
* La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Buadhan
Samhla Al
Àireamh 13
Buidheann 13, Bòron
Ùine 3
Bloca p
Seòrsa Meatailtean
Buadhan stuthach
Dath Geal-liath
Teothachd leaghaidh 933.47 K ​(660.32 °C, ​1220.58 °F)
Teothachd goilidh 2743 K ​(2470 °C, ​4478 °F)
Buadhan atamach
Tomad atamach/Da 26.9815385(7)[1]
Comh-dhealbhadh atamach [Ne] 3s2 3p1
Cor ogsaideachaidh +3, +2, +1
1mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 577.5
2mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 1816.7
3mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1 2744.8

'S e eileamaid cheimigeach a tha ann an aluiminium[2], no alman (fir)[3], no almain (boir.)[4], no alùmanum[5],[4], le samhla Al agus àireamh atamach 13.

'S e meatailt gu math aotrom a tha ann.

Eachdraidh

Ann an 1807 lorg Humphry Davy gun robh sodium agus potasium ann an alm agus meatailt eile, a dh'ainmich e aluminium. Ann an 1825 rinn Hans Christian Ørsted aluiminium neo-ghlan. Ann an 1827 rinn Friedrich Wöhler rannsachadh cosail agus rinn e aluiminium fìor-ghlan.

Bha factaraidh aluiminiuim ann am Foithir. Thog am British Aluminium Company taigh dealain-uisge airson aluiminium fhìnicheadh ann an 1896. Aig toiseach thàinig am bauxite, clach-aluiminiuim, à Latharna na h-Èireann air a' Chanàil Chailleanach ach nas fhaide thàinig an clach à Gàna tro an t-Eilean Loisgte. Dhùn am factaraidh ann an 1970.[6] Thog an companaidh a dhàrna factaraidh ann an Ceann Loch Lìobhann eadar 1905 is 1909 is an stèisean cumhachd na stèisean as motha anns an t-saoghal aig an àm sin. Chaidh na ceàrdaichean a dhùnadh ann an 2000.[7]

Cleachdadh

Cleachdar aluiminium gu tric airson crogain dighe agus foidhle.

Iomraidhean

Commons
Commons
Tha dealbhan ann an Wikimedia Commons cuideachd a tha ceangailte ris an aiste seo:
  1. ↑ “Atomic weights of the elements 2019”. Commission on Isotopic Abundances and Atomic Weights. Air a thogail 12mh dhen Ògmhios 2020.
  2. ↑ http://www.anseotal.org.uk/results.jsp?query=aluiminium
  3. ↑ “Alman”. Am Faclair Beag.
  4. ↑ 4.0 4.1 Scannell, Kevin P. (2na dhen Ògmhios 2016): “Foclóir Gàidhlig-Gaeilge”, td. 7.
  5. ↑ “Alùmanum”. Am Faclair Beag.
  6. ↑ “Foyers, British Aluminium Factory”. Canmore. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 13mh dhen Ògmhios 2020.
  7. ↑ “Kinlochleven Aluminium Works”. Canmore. Àrainneachd Eachdraidheil Alba. Air a thogail 13mh dhen Ògmhios 2020.
Air a tharraing à "https://gd.wikipedia.org/w/index.php?title=Almain&oldid=555897"