Namibia: Diferenzas entre revisións
arranxos |
Sen resumo de edición |
||
Liña 9: | Liña 9: | ||
| imaxe_mapa = Namibia_(orthographic_projection).svg |
| imaxe_mapa = Namibia_(orthographic_projection).svg |
||
| lema_nacional = ''Unity - Liberty - Justice' <br />([[lingua inglesa|inglés:]] ''Unidade – Liberdade - Xustiza'') |
| lema_nacional = ''Unity - Liberty - Justice' <br />([[lingua inglesa|inglés:]] ''Unidade – Liberdade - Xustiza'') |
||
| himno_nacional = Namibia, Land of the Brave |
| himno_nacional = ''Namibia, Land of the Brave'' |
||
| capital = [[Windhoek]] |
| capital = [[Windhoek]] |
||
| capital_poboación = 228 500 (2003) |
| capital_poboación = 228 500 (2003) |
||
| cidade_principal = Windhoek |
| cidade_principal = Windhoek |
||
| idiomas = [[lingua inglesa|inglés]].{{Infobox ref|1}}<br />Ademais, fálanse [[afrikaans]], [[idioma alemán|alemán]], [[rukwangali]], [[Lingua lozi|silozi]], [[setswana]], [[Lingua Khoekhoe|khoekhoe]], [[Lingua herero|herero]] e [[oshiwambo]].<ref name=CIA>CIA: [http://www.oratlas.com/libro-mundial/namibia/gente-y-sociedad Oratlas] Nambia. Gente y sociedad {{es}}.</ref> |
|||
| idiomas = [[lingua inglesa|Inglés]] {{Infobox ref|1}} |
|||
| goberno = [[República]] |
| goberno = [[República]] |
||
| dirixentes_títulos = [[Presidente de Namibia|Presidente]]<br /> [[Primeiro Ministro de Namibia|Primeiro ministro]] |
| dirixentes_títulos = [[Presidente de Namibia|Presidente]]<br /> [[Primeiro Ministro de Namibia|Primeiro ministro]] |
||
Liña 20: | Liña 20: | ||
| fundación_fitos = |
| fundación_fitos = |
||
| fundación_datas = [[21 de marzo]] de [[1990]] |
| fundación_datas = [[21 de marzo]] de [[1990]] |
||
| superficie = |
| superficie = 824 292 |
||
| superficie_posto = 34 |
| superficie_posto = 34 |
||
| superficie_auga = Desprezable |
| superficie_auga = Desprezable |
||
Liña 42: | Liña 42: | ||
| código_ISO = 516 NAM NA |
| código_ISO = 516 NAM NA |
||
| miembro_de = [[Commonwealth]], [[ONU]], [[UA]] |
| miembro_de = [[Commonwealth]], [[ONU]], [[UA]] |
||
| nota1= A maioría da poboación branca fala [[lingua alemá|alemán]] ou [[ |
| nota1= A maioría da poboación branca fala [[lingua alemá|alemán]] ou [[afrikaans]]. Ambas as linguas foron idiomas oficiais ata [[1990]], cando o país logrou a independencia. |
||
}} |
}} |
||
'''Namibia''' é un país da [[África Austral]], limitado ao norte por [[Angola]] e por [[Zambia]], ao leste e ao sur por [[Botswana]], ao sur |
'''Namibia''' é un país da [[África Austral]], limitado ao norte por [[Angola]] e por [[Zambia]], ao leste e ao sur por [[Botswana]], ao sur por [[Suráfrica]] e ao oeste polo [[océano Atlántico]]. A súa capital é a [[cidade]] de [[Windhoek]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os [[San (pobo)|san]] ( |
Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os [[San (pobo)|san]] ([[bosquímano]]s), seguidos dos [[Namaqua|namas]] e dos [[damara]]s. A partir do [[século XIV]] entraron na rexión diversos grupos [[bantú]]s, entre os que se encontraban os [[herero]]s e os [[pobo ovambo|ovambo]]s. |
||
Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o [[século XIX]]. En 1884 [[Alemaña]] creou no país unha [[Colonia (territorio)|colonia]] co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (''Deutsch-Südwestafrika''), coa excepción do territorio en torno a [[Walvis Bay]] que foi posesión británica. |
Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o [[século XIX]]. En 1884 [[Alemaña]] creou no país unha [[Colonia (territorio)|colonia]] co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (''Deutsch-Südwestafrika''), coa excepción do territorio en torno a [[Walvis Bay]] que foi posesión británica. |
||
Liña 61: | Liña 61: | ||
== Xeografía == |
== Xeografía == |
||
O país abarca una superficie de 824 292 km²,<ref name=C>[http://www.oratlas.com/libro-mundial/namibia/geografia Oratlas] Nambia. Geografía {{es}}.</ref> |
|||
=== Relevo === |
=== Relevo === |
||
Liña 88: | Liña 90: | ||
#[[Khomas]] |
#[[Khomas]] |
||
#[[Hardap]] |
#[[Hardap]] |
||
#[[Karas]] |
#[[Karas, Namibia|Karas]] |
||
⚫ | |||
== Economía == |
== Economía == |
||
{{Artigo principal|Economía de Namibia}} |
{{Artigo principal|Economía de Namibia}} |
||
== Demografía == |
== Demografía == |
||
⚫ | |||
Namibia é un país con cerca de 1 |
Namibia é un país con cerca de 1 500 000 habitantes, concentrados sobre todo no norte e na zona da capital. A [[densidade de poboación]] é moi reducida ou mesmo nula, como no caso da rexión da [[Costa dos Esqueletos]]. |
||
A [[taxa de natalidade]] é alta, mais a porcentaxe de individuos [[VIH|seropositivos]] do [[VIH]] atinxe a preto do 15 % da poboación, polo que non se espera un grande crecemento nos próximos anos. As estimacións para este país (xullo de [[2016]]) teñen en conta explicitamente os efectos do exceso de mortalidade debido á [[SIDA]]; isto pode implicarar unha menor [[esperanza de vida]], maior [[mortalidade infantil]], maiores [[taxa de mortalidade|taxas de mortalidade]], menores taxas de crecemento da poboación, e cambios na distribución da poboación por idade e sexo con respecto ao que se esperaría se outro fora o caso.<ref name=CIA/> |
|||
== Linguas == |
|||
O [[lingua inglesa|inglés]] é o [[idioma oficial]]. Ademais, Namibia conta con 13 linguas nacionais recoñecidas, incluíndo 10 linguas africanas indíxenas e 3 linguas indoeuropeas (estimación do 2011):<ref name=CIA/> |
|||
* [[Oshiwambo]], falado polo 48,9 % da poboación; |
|||
* [[Lingua nama|Nama]], polo 11,3 %; |
|||
* [[Afrikaans]], polo 10,4 % (é a lingua común da maioría da poboación e de cerca do 60 % da poboación branca; o 40 % restante fala principoalmente [[Lingua alemá|alemán]] ou inglés); |
|||
* [[Lingua herero|Herero]] polo 8,6 %; |
|||
* [[Lingua kavango|Kavango]], polo 8,5 %; |
|||
* Linguas de Caprivi, polo 4,8 %; |
|||
* Inglés (oficial), polo 3,4 %; |
|||
* Outros idiomas africanos, polo 2,3 %. |
|||
== Notas == |
== Notas == |
||
Liña 102: | Liña 117: | ||
== Véxase tamén == |
== Véxase tamén == |
||
{{Commonscat}} |
{{Commonscat}} |
||
=== Bibliografía === |
=== Bibliografía === |
||
* {{cita libro |apelido=Vedder |nome=Heinrich |título=Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 |lingua=Alemán |ano=1997 |edición=7ª |publisher=Namibia Scientific Society |localización=Windhoek |isbn=0-949995-33-9 |ref=harv}} |
* {{cita libro |apelido=Vedder |nome=Heinrich |título=Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 |lingua=Alemán |ano=1997 |edición=7ª |publisher=Namibia Scientific Society |localización=Windhoek |isbn=0-949995-33-9 |ref=harv}} |
Revisión como estaba o 7 de agosto de 2019 ás 14:44
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2015.) |
Coordenadas: 22°S 17°L / -22, -17 Modelo:País Namibia é un país da África Austral, limitado ao norte por Angola e por Zambia, ao leste e ao sur por Botswana, ao sur por Suráfrica e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é a cidade de Windhoek.
Historia
Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os san (bosquímanos), seguidos dos namas e dos damaras. A partir do século XIV entraron na rexión diversos grupos bantús, entre os que se encontraban os hereros e os ovambos.
Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o século XIX. En 1884 Alemaña creou no país unha colonia co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (Deutsch-Südwestafrika), coa excepción do territorio en torno a Walvis Bay que foi posesión británica.
Suráfrica, dominio británico, ocupou Namibia durante a Primeira Guerra Mundial e logo administrou o país como un mandato da Sociedade de Nacións até a Segunda Guerra Mundial, momento no que as autoridades surafricanas anexionaron directamente o territorio. En 1966 a organización SWAPO (South-West African People's Organization), de inspiración marxista, iniciou unha guerrilla independentista contra as forzas surafricanas, e no mesmo ano a ONU revogou o mandato que a Sociedade de Nacións outorgara a Suráfrica para administrala. No ano 1988, Suráfrica decidiu pór fin ao seu control aceptando un plano de paz da Organizacións das Nacións Unidas, que conduciu á plena independencia de Namibia en 1990. A rexión de Walvis Bay permaneceu sob control surafricano como enclave, pero finalmente foi cedido a Namibia en 1994.
Política
Namibia é unha república parlamentarista. O presidente é o Xefe de Estado, elixido por sufraxio universal a cada 5 anos. O xefe de goberno é o Primeiro Ministro, nomeado polo presidente.
O parlamento é bicameral e composto polo Consello Nacional (National Council) de 26 membros elixidos a cada 6 anos, e a Asemblea Nacional (National Assembly) de 78 membros, sendo 72 elixidos a cada 5 anos e outros seis designados polo presidente.
A constitución do país é de 21 de marzo de 1990, día da independencia do país.
Xeografía
O país abarca una superficie de 824 292 km²,[1]
Relevo
O litoral namibio é pouco recortada e está ocupada polo deserto de Namibia nunha franxa duns 50 km de anchura media. Desde aí érguense unha serie de cadeas montañosas, en parte transversais e en parte paralelas á costa, que en determinados puntos da parte central superan os 2.000 m de altitude (Brandberg, 2.606 m; Monte Erongo, 2.350 m; Gonsberg, 2.332). Unha serie de ríos curtos baixan desde estes cordais cara o Océano Atlántico, creando varios ríos transversais, pero dada a sequidade do clima, a maioría non chegan até o mar, formando porén lagoas endorreicas pantanosas no mesmo deserto, pero son moi importantes para a subsistencia da flora e a fauna. Só algúns destes cursos como o río Ugab ou o Kuiseb desaugan no mar.
Tras as cadeas montañosas érguese un extenso planalto, entre 800 e 1.200 m de altura media, que ocupa o centro do país desde o norte ao sur. Nel aséntase a capital, Windhoek, a máis de 1.600 m de altitude.
Hidrografía
A costa de Namibia está limitada por dous grandes e caudalosos ríos: ao norte o Cunene, que serve de fronteira con Angola e ao sur o Orange, que fai o mesmo papel a respecto da República Surafricana. Como a zona norte é a única do país que supera os 500 mm anuais de precipitacións, xunto con o Cunene e tributarios do gran río endorreico internacional, o Okavango, é o único territorio namibio onde é posíbel o agro (millo, sorgo) e a gandeiría. No sur o Oranxe ten algún gran afluente como o Fish, pero por contra penetra, polo leste, o deserto de Kalahari.
Subdivisións
Namibia está dividida, despois de que a antiga rexión de Kavango en 2013 fora dividida en dúas, en 14 rexións:
- Kunene
- Omusati
- Oshana
- Ohangwena
- Oshikoto
- Kavango Occidental
- Kavango Oriental
- Zambezi
- Erongo
- Otjozondjupa
- Omaheke
- Khomas
- Hardap
- Karas
Economía
- Artigo principal: Economía de Namibia.
Demografía
Namibia é un país con cerca de 1 500 000 habitantes, concentrados sobre todo no norte e na zona da capital. A densidade de poboación é moi reducida ou mesmo nula, como no caso da rexión da Costa dos Esqueletos.
A taxa de natalidade é alta, mais a porcentaxe de individuos seropositivos do VIH atinxe a preto do 15 % da poboación, polo que non se espera un grande crecemento nos próximos anos. As estimacións para este país (xullo de 2016) teñen en conta explicitamente os efectos do exceso de mortalidade debido á SIDA; isto pode implicarar unha menor esperanza de vida, maior mortalidade infantil, maiores taxas de mortalidade, menores taxas de crecemento da poboación, e cambios na distribución da poboación por idade e sexo con respecto ao que se esperaría se outro fora o caso.[2]
Linguas
O inglés é o idioma oficial. Ademais, Namibia conta con 13 linguas nacionais recoñecidas, incluíndo 10 linguas africanas indíxenas e 3 linguas indoeuropeas (estimación do 2011):[2]
- Oshiwambo, falado polo 48,9 % da poboación;
- Nama, polo 11,3 %;
- Afrikaans, polo 10,4 % (é a lingua común da maioría da poboación e de cerca do 60 % da poboación branca; o 40 % restante fala principoalmente alemán ou inglés);
- Herero polo 8,6 %;
- Kavango, polo 8,5 %;
- Linguas de Caprivi, polo 4,8 %;
- Inglés (oficial), polo 3,4 %;
- Outros idiomas africanos, polo 2,3 %.
Notas
Véxase tamén
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Namibia |
Bibliografía
- Vedder, Heinrich (1997). Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 (en alemán) (7ª ed.). Windhoek: Namibia Scientific Society. ISBN 0-949995-33-9.