Saltar ao contido

Namibia: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Xoio (conversa | contribucións)
arranxos
Xoio (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 9: Liña 9:
| imaxe_mapa = Namibia_(orthographic_projection).svg
| imaxe_mapa = Namibia_(orthographic_projection).svg
| lema_nacional = ''Unity - Liberty - Justice' <br />([[lingua inglesa|inglés:]] ''Unidade – Liberdade - Xustiza'')
| lema_nacional = ''Unity - Liberty - Justice' <br />([[lingua inglesa|inglés:]] ''Unidade – Liberdade - Xustiza'')
| himno_nacional = Namibia, Land of the Brave
| himno_nacional = ''Namibia, Land of the Brave''
| capital = [[Windhoek]]
| capital = [[Windhoek]]
| capital_poboación = 228&nbsp;500 (2003)
| capital_poboación = 228&nbsp;500 (2003)
| cidade_principal = Windhoek
| cidade_principal = Windhoek
| idiomas = [[lingua inglesa|inglés]].{{Infobox ref|1}}<br />Ademais, fálanse [[afrikaans]], [[idioma alemán|alemán]], [[rukwangali]], [[Lingua lozi|silozi]], [[setswana]], [[Lingua Khoekhoe|khoekhoe]], [[Lingua herero|herero]] e [[oshiwambo]].<ref name=CIA>CIA: [http://www.oratlas.com/libro-mundial/namibia/gente-y-sociedad Oratlas] Nambia. Gente y sociedad {{es}}.</ref>
| idiomas = [[lingua inglesa|Inglés]] {{Infobox ref|1}}
| goberno = [[República]]
| goberno = [[República]]
| dirixentes_títulos = [[Presidente de Namibia|Presidente]]<br /> [[Primeiro Ministro de Namibia|Primeiro ministro]]
| dirixentes_títulos = [[Presidente de Namibia|Presidente]]<br /> [[Primeiro Ministro de Namibia|Primeiro ministro]]
Liña 20: Liña 20:
| fundación_fitos =
| fundación_fitos =
| fundación_datas = [[21 de marzo]] de [[1990]]
| fundación_datas = [[21 de marzo]] de [[1990]]
| superficie = 825&nbsp;418
| superficie = 824 292
| superficie_posto = 34
| superficie_posto = 34
| superficie_auga = Desprezable
| superficie_auga = Desprezable
Liña 42: Liña 42:
| código_ISO = 516 NAM NA
| código_ISO = 516 NAM NA
| miembro_de = [[Commonwealth]], [[ONU]], [[UA]]
| miembro_de = [[Commonwealth]], [[ONU]], [[UA]]
| nota1= A maioría da poboación branca fala [[lingua alemá|alemán]] ou [[lingua afrikáans|afrikáans]]. Ambas linguas foron idiomas oficiais ata [[1990]], cando o país logrou a independencia
| nota1= A maioría da poboación branca fala [[lingua alemá|alemán]] ou [[afrikaans]]. Ambas as linguas foron idiomas oficiais ata [[1990]], cando o país logrou a independencia.
}}
}}
'''Namibia''' é un país da [[África Austral]], limitado ao norte por [[Angola]] e por [[Zambia]], ao leste e ao sur por [[Botswana]], ao sur pola [[Suráfrica]] e ao oeste polo [[Océano Atlántico]]. Capital: [[Windhoek]].
'''Namibia''' é un país da [[África Austral]], limitado ao norte por [[Angola]] e por [[Zambia]], ao leste e ao sur por [[Botswana]], ao sur por [[Suráfrica]] e ao oeste polo [[océano Atlántico]]. A súa capital é a [[cidade]] de [[Windhoek]].


== Historia ==
== Historia ==
Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os [[San (pobo)|san]] (bosquimanos), seguidos dos [[Namaqua|namas]] e dos [[damara]]s. A partir do [[século XIV]] entraron na rexión diversos grupos [[bantú]]s, entre os que se encontraban os [[pobo herero|herero]]s e os [[pobo ovambo|ovambo]]s.
Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os [[San (pobo)|san]] ([[bosquímano]]s), seguidos dos [[Namaqua|namas]] e dos [[damara]]s. A partir do [[século XIV]] entraron na rexión diversos grupos [[bantú]]s, entre os que se encontraban os [[herero]]s e os [[pobo ovambo|ovambo]]s.


Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o [[século XIX]]. En 1884 [[Alemaña]] creou no país unha [[Colonia (territorio)|colonia]] co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (''Deutsch-Südwestafrika''), coa excepción do territorio en torno a [[Walvis Bay]] que foi posesión británica.
Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o [[século XIX]]. En 1884 [[Alemaña]] creou no país unha [[Colonia (territorio)|colonia]] co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (''Deutsch-Südwestafrika''), coa excepción do territorio en torno a [[Walvis Bay]] que foi posesión británica.
Liña 61: Liña 61:


== Xeografía ==
== Xeografía ==
O país abarca una superficie de 824 292 km²,<ref name=C>[http://www.oratlas.com/libro-mundial/namibia/geografia Oratlas] Nambia. Geografía {{es}}.</ref>



=== Relevo ===
=== Relevo ===
Liña 88: Liña 90:
#[[Khomas]]
#[[Khomas]]
#[[Hardap]]
#[[Hardap]]
#[[Karas]]
#[[Karas, Namibia|Karas]]


[[Ficheiro:Namibie Himba 0720a.jpg|miniatura|Muller [[pobo himba|himba]] orixinaria de Namibia.]]
== Economía ==
== Economía ==
{{Artigo principal|Economía de Namibia}}
{{Artigo principal|Economía de Namibia}}


== Demografía ==
== Demografía ==
[[Ficheiro:Namibie Himba 0720a.jpg|miniatura|Muller [[pobo himba|himba]] orixinaria de Namibia.]]
Namibia é un país con cerca de 1.500.000 habitantes, concentrados sobre todo no Norte e na zona da capital. A densidade de poboación é moi reducida ou mesmo nula, como no caso da rexión da [[Costa dos Esqueletos]]. A taxa de natalidade é alta, mais a porcentaxe de individuos seropositivos atinxe preto do 15%, polo que non se espera un grande crecemento nos próximos anos.
Namibia é un país con cerca de 1 500 000 habitantes, concentrados sobre todo no norte e na zona da capital. A [[densidade de poboación]] é moi reducida ou mesmo nula, como no caso da rexión da [[Costa dos Esqueletos]].

A [[taxa de natalidade]] é alta, mais a porcentaxe de individuos [[VIH|seropositivos]] do [[VIH]] atinxe a preto do 15 % da poboación, polo que non se espera un grande crecemento nos próximos anos. As estimacións para este país (xullo de [[2016]]) teñen en conta explicitamente os efectos do exceso de mortalidade debido á [[SIDA]]; isto pode implicarar unha menor [[esperanza de vida]], maior [[mortalidade infantil]], maiores [[taxa de mortalidade|taxas de mortalidade]], menores taxas de crecemento da poboación, e cambios na distribución da poboación por idade e sexo con respecto ao que se esperaría se outro fora o caso.<ref name=CIA/>

== Linguas ==
O [[lingua inglesa|inglés]] é o [[idioma oficial]]. Ademais, Namibia conta con 13 linguas nacionais recoñecidas, incluíndo 10 linguas africanas indíxenas e 3 linguas indoeuropeas (estimación do 2011):<ref name=CIA/>
* [[Oshiwambo]], falado polo 48,9 % da poboación;
* [[Lingua nama|Nama]], polo 11,3 %;
* [[Afrikaans]], polo 10,4 % (é a lingua común da maioría da poboación e de cerca do 60 % da poboación branca; o 40 % restante fala principoalmente [[Lingua alemá|alemán]] ou inglés);
* [[Lingua herero|Herero]] polo 8,6 %;
* [[Lingua kavango|Kavango]], polo 8,5 %;
* Linguas de Caprivi, polo 4,8 %;
* Inglés (oficial), polo 3,4 %;
* Outros idiomas africanos, polo 2,3 %.


== Notas ==
== Notas ==
Liña 102: Liña 117:
== Véxase tamén ==
== Véxase tamén ==
{{Commonscat}}
{{Commonscat}}

=== Bibliografía ===
=== Bibliografía ===
* {{cita libro |apelido=Vedder |nome=Heinrich |título=Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 |lingua=Alemán |ano=1997 |edición=7ª |publisher=Namibia Scientific Society |localización=Windhoek |isbn=0-949995-33-9 |ref=harv}}
* {{cita libro |apelido=Vedder |nome=Heinrich |título=Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 |lingua=Alemán |ano=1997 |edición=7ª |publisher=Namibia Scientific Society |localización=Windhoek |isbn=0-949995-33-9 |ref=harv}}

Revisión como estaba o 7 de agosto de 2019 ás 14:44

Coordenadas: 22°S 17°L / -22, -17 Modelo:País Namibia é un país da África Austral, limitado ao norte por Angola e por Zambia, ao leste e ao sur por Botswana, ao sur por Suráfrica e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é a cidade de Windhoek.

Historia

Os primeiros habitantes de Namibia foron probabelmente os san (bosquímanos), seguidos dos namas e dos damaras. A partir do século XIV entraron na rexión diversos grupos bantús, entre os que se encontraban os hereros e os ovambos.

Os primeiros europeos que alcanzaron o país foron os portugueses. O interior do país foi explorado polos europeos durante o século XIX. En 1884 Alemaña creou no país unha colonia co nome de África Suroccidental Alemá, que tamén se coñeceu como África do Suroeste Alemá (Deutsch-Südwestafrika), coa excepción do territorio en torno a Walvis Bay que foi posesión británica.

Suráfrica, dominio británico, ocupou Namibia durante a Primeira Guerra Mundial e logo administrou o país como un mandato da Sociedade de Nacións até a Segunda Guerra Mundial, momento no que as autoridades surafricanas anexionaron directamente o territorio. En 1966 a organización SWAPO (South-West African People's Organization), de inspiración marxista, iniciou unha guerrilla independentista contra as forzas surafricanas, e no mesmo ano a ONU revogou o mandato que a Sociedade de Nacións outorgara a Suráfrica para administrala. No ano 1988, Suráfrica decidiu pór fin ao seu control aceptando un plano de paz da Organizacións das Nacións Unidas, que conduciu á plena independencia de Namibia en 1990. A rexión de Walvis Bay permaneceu sob control surafricano como enclave, pero finalmente foi cedido a Namibia en 1994.

Política

Namibia é unha república parlamentarista. O presidente é o Xefe de Estado, elixido por sufraxio universal a cada 5 anos. O xefe de goberno é o Primeiro Ministro, nomeado polo presidente.

O parlamento é bicameral e composto polo Consello Nacional (National Council) de 26 membros elixidos a cada 6 anos, e a Asemblea Nacional (National Assembly) de 78 membros, sendo 72 elixidos a cada 5 anos e outros seis designados polo presidente.

A constitución do país é de 21 de marzo de 1990, día da independencia do país.

Xeografía

O país abarca una superficie de 824 292 km²,[1]


Relevo

O litoral namibio é pouco recortada e está ocupada polo deserto de Namibia nunha franxa duns 50 km de anchura media. Desde aí érguense unha serie de cadeas montañosas, en parte transversais e en parte paralelas á costa, que en determinados puntos da parte central superan os 2.000 m de altitude (Brandberg, 2.606 m; Monte Erongo, 2.350 m; Gonsberg, 2.332). Unha serie de ríos curtos baixan desde estes cordais cara o Océano Atlántico, creando varios ríos transversais, pero dada a sequidade do clima, a maioría non chegan até o mar, formando porén lagoas endorreicas pantanosas no mesmo deserto, pero son moi importantes para a subsistencia da flora e a fauna. Só algúns destes cursos como o río Ugab ou o Kuiseb desaugan no mar.

Tras as cadeas montañosas érguese un extenso planalto, entre 800 e 1.200 m de altura media, que ocupa o centro do país desde o norte ao sur. Nel aséntase a capital, Windhoek, a máis de 1.600 m de altitude.

Hidrografía

A costa de Namibia está limitada por dous grandes e caudalosos ríos: ao norte o Cunene, que serve de fronteira con Angola e ao sur o Orange, que fai o mesmo papel a respecto da República Surafricana. Como a zona norte é a única do país que supera os 500 mm anuais de precipitacións, xunto con o Cunene e tributarios do gran río endorreico internacional, o Okavango, é o único territorio namibio onde é posíbel o agro (millo, sorgo) e a gandeiría. No sur o Oranxe ten algún gran afluente como o Fish, pero por contra penetra, polo leste, o deserto de Kalahari.

Subdivisións

Namibia está dividida, despois de que a antiga rexión de Kavango en 2013 fora dividida en dúas, en 14 rexións:

Mapa de Namibia coas súas rexións
  1. Kunene
  2. Omusati
  3. Oshana
  4. Ohangwena
  5. Oshikoto
  6. Kavango Occidental
  7. Kavango Oriental
  8. Zambezi
  9. Erongo
  10. Otjozondjupa
  11. Omaheke
  12. Khomas
  13. Hardap
  14. Karas

Economía

Artigo principal: Economía de Namibia.

Demografía

Muller himba orixinaria de Namibia.

Namibia é un país con cerca de 1 500 000 habitantes, concentrados sobre todo no norte e na zona da capital. A densidade de poboación é moi reducida ou mesmo nula, como no caso da rexión da Costa dos Esqueletos.

A taxa de natalidade é alta, mais a porcentaxe de individuos seropositivos do VIH atinxe a preto do 15 % da poboación, polo que non se espera un grande crecemento nos próximos anos. As estimacións para este país (xullo de 2016) teñen en conta explicitamente os efectos do exceso de mortalidade debido á SIDA; isto pode implicarar unha menor esperanza de vida, maior mortalidade infantil, maiores taxas de mortalidade, menores taxas de crecemento da poboación, e cambios na distribución da poboación por idade e sexo con respecto ao que se esperaría se outro fora o caso.[2]

Linguas

O inglés é o idioma oficial. Ademais, Namibia conta con 13 linguas nacionais recoñecidas, incluíndo 10 linguas africanas indíxenas e 3 linguas indoeuropeas (estimación do 2011):[2]

  • Oshiwambo, falado polo 48,9 % da poboación;
  • Nama, polo 11,3 %;
  • Afrikaans, polo 10,4 % (é a lingua común da maioría da poboación e de cerca do 60 % da poboación branca; o 40 % restante fala principoalmente alemán ou inglés);
  • Herero polo 8,6 %;
  • Kavango, polo 8,5 %;
  • Linguas de Caprivi, polo 4,8 %;
  • Inglés (oficial), polo 3,4 %;
  • Outros idiomas africanos, polo 2,3 %.

Notas

  1. Oratlas Nambia. Geografía (en castelán).
  2. 2,0 2,1 Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome CIA

Véxase tamén

Bibliografía

  • Vedder, Heinrich (1997). Das alte Südwestafrika. Südwestafrikas Geschichte bis zum Tode Mahareros 1890 (en alemán) (7ª ed.). Windhoek: Namibia Scientific Society. ISBN 0-949995-33-9.