Irez a kontenajo

Sri-Lanka: Diferi inter la revizi

Redaktar ligili
De Wikipedio
Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
kelka korektigi e/o modifiki + texto ed/od imajo
kelka korektigi/modifiki/aktualigi + texto
Lineo 1: Lineo 1:
{{Landi
{{Landi
| Nomo = Sri-Lanka
| Nomo = Sri-Lanka
| Lokala_nomo = [[Arkivo:SrilankaFont.png|260px]]<br />Sri Lanka- Prajathanthrika Samajavadi Janarajaya<br />இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு<br />Illankai Chananaayaka Chosalisa Kudiyarasu
| Lokala_nomo = [[Arkivo:SrilankaFont.png|260px]]<br />Sri Lanka- Prajathanthrika Samajavadi Janarajaya<br />இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு<br />Illankai Chananaayaka Chosalisa Kudiyarasu
| Flago = Flag of Sri Lanka.svg
| Flago = Flag of Sri Lanka.svg
| Blazono = Coat of arms of Sri Lanka.svg
| Blazono = Coat of arms of Sri Lanka.svg
| Imajo_mapo = LocationSriLanka.png
| Imajo_mapo = LocationSriLanka.png
| Chefurbo = [[Sri Jayawardenapura Kotte]]
| Chefurbo = [[Sri Jayawardenapura Kotte]]
| Lojanti_chefurbo = {{formatnum:115826}} ([[2001]])
| Habitanti_chefurbo = {{formatnum:115826}} (2001)
| Precipua_urbo = [[Colombo]]
| Precipua_urbo = [[Colombo]]
| Oficala_lingui = [[Sinhalana linguo|Sinhalana]], [[Tamil linguo|tamil]]
| Oficala_lingui = [[Sinhalana linguo|Sinhalana]], [[Tamil linguo|tamil]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo pri prezidanti di Sri-Lanka
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo pri prezidanti di Sri-Lanka
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Chefo_di_stato = [[Maithripala Sirisena]]
| Chefo_di_stato = [[Maithripala Sirisena]]
| Nomo_listo_chefo_guverno = Listo pri chefa ministri di Sri-Lanka
| Nomo_listo_chefo_guverno= Listo pri chefa ministri di Sri-Lanka
| Titulo_chefo_guverno = Chefa ministro
| Titulo_chefo_guverno = Chefa ministro
| chefo_guverno = [[Ranil Wickremesinghe]]
| chefo_guverno = [[Ranil Wickremesinghe]]
| Surfaco = {{formatnum:65610}}
| Surfaco = {{formatnum:65610}}
| Rango_surfaco = 122
| Rango_surfaco = 122
| Surfaco_aquo = 4,4
| Surfaco_aquo = 4,4
| Habitanti = {{formatnum:20238000}}<ref>[http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf World Population Prospects Table A1]</ref>
| Habitanti = {{formatnum:21670000}}<ref>{{cite web|url=http://www.statistics.gov.lk/PopHouSat/VitalStatistics/MidYearPopulation/Mid-year%20population%20by%20age%20group.pdf|title=Mid-year Population Estimates by Age Group and Sex, 2013 - 2018|accessdate=26ma di aprilo 2019|language={{en}}}}</ref>
| Rango_habitanti = 53
| Rango_habitanti = 53
| Yaro = 2009
| Yaro = 2018
| Denseso di habitantaro = 308,4
| Denseso di habitantaro =
| Reto_kodo = .lk
| Reto_kodexo = .lk
| Nomo_himno = ''Sri Lanka Matha''
| Nomo_himno = ''Sri Lanka Matha''
| Pekunio = [[Rupio di Sri-Lanka]]
| Pekunio = [[Rupio di Sri-Lanka]]
| Religii = [[Budismo]] 68,4%, [[Hinduismo]] 11,3%, [[Islamo]] 9%, [[Katolikismo]] 6,7%
| Religii = [[Budismo]] 68,4%, [[Hinduismo]] 11,3%, [[Islamo]] 9%, [[Katolikismo]] 6,7%
}}
}}
'''Sri-Lanka''', oficale la '''Republiko Demokrata Socialista di Sri Lanka''' esas [[insulo|insulala]] naciono en sud-[[Azia]], sude de [[India]]. Ol havas marala frontieri kun [[India]] nordweste, e kun [[Maldivi]] sudweste.
'''Sri-Lanka''', oficale la '''Republiko Demokrata Socialista di Sri Lanka''' esas [[insulo|insulala]] naciono en sudal [[Azia]], sude de [[India]]. Ol havas marala frontieri kun [[India]] nordweste, e kun [[Maldivi]] sudweste.


Til [[1972]] la nomo di la lando esis '''Ceylon'''.
Til [[1972]] la nomo di la lando esis '''Ceylon'''.
Lineo 36: Lineo 36:
[[Arkivo:Adams_Bridge_aerial.jpg|thumb|left|200px|La "ponto di Adam" vidita de l'aero.]]
[[Arkivo:Adams_Bridge_aerial.jpg|thumb|left|200px|La "ponto di Adam" vidita de l'aero.]]
{{PA|Historio di Sri-Lanka}}
{{PA|Historio di Sri-Lanka}}
Sri-Lanka ja habitesis dum [[paleolitiko]], adminime {{formatnum:125000}} yari ante nun. [[Arkeologio|Arkeologiisti]] kredas ke kelka restaji deskovrita de ta periodo semblas restaji deskovrita en sudal [[India]]. Til cirkume 7 000 yari ante nun Sri-Lanka unionabis kun la kontinento per streta "terala ponto", konocita kom "la ponto di Adam" o "ponto di Rama" (Angle: ''Adam's Bridge'', [[Tamil-linguo|Tamil]]: ''Irāmar pālam'', [[Sanskrita linguo|Sanskrite]]: ''rāmasetu''). Ta "ponto" ruptesis komplete en [[1480]] pro [[ciklono]].
Sri-Lanka ja habitesis dum [[paleolitiko]], de adminime {{formatnum:125000}} yari ante nun. [[Arkeologio|Arkeologiisti]] kredas ke kelka restaji deskovrita de ta periodo similesas restaji deskovrita en sudal [[India]]. Til cirkume 7 000 yari ante nun, Sri-Lanka unionabis a la kontinento per streta "terala ponto", konocita kom "la ponto di Adam" o "ponto di Rama" (Angle: ''Adam's Bridge'', [[Tamil-linguo|Tamil]]: ''Irāmar pālam'', [[Sanskrita linguo|Sanskrite]]: ''rāmasetu''). Ta "ponto" ruptesis komplete en [[1480]] pro [[ciklono]].


L'unesma habitanti posible esis l'ancestri de la populo Veda, qui nune esas cirkume 2 500 personi e vivas en la lando. [[Linguistiko|Linguisti]] trovis relati inter Sinhalana linguo e la lingui parolata en [[Sindh]] e [[Gujarat]].
L'unesma habitanti posible esis l'ancestri de la populo Veda, qui nun esas cirkume 2 500 personi e duras habitar la lando. [[Linguistiko|Linguisti]] trovis relati inter Sinhalana linguo e la lingui parolata en [[Sindh]] e [[Gujarat]].


[[Budismo]] introduktesis en Sri-Lanka dum la [[3ma yarcento aK]]. Dum la [[Mez-epoko]] la rejio Anuradhapura invadesis dal rejo Raja Raja Chola la 1ma, de sudal India. La invado forcis la rejo Mahinda la 5ma fugar vers la sudo di nuna Sri Lanka.
[[Budismo]] introduktesis en Sri-Lanka dum la [[3ma yarcento aK]]. Dum la [[Mezepoko]], lora rejo Raja Raja Chola la 1ma de sudal India, invadis la rejio Anuradhapura. L'invado koaktis lora rejo Mahinda la 5ma fugar vers la sudo di nuna Sri Lanka.


En [[1505]], [[Portugal]]ani komandita da [[Lourenço de Almeida]] desembarkis en l'insulo. Dum ta epoko, existis 3 rejii en l'insulo: Kandy centre, Kotte weste, ed Yarlpanam (Angle: Jaffna) norde. En 1517, Portugalani konstruktis fuorto an la portuala urbo [[Colombo]], e gradope prenis kontrolo di la litoro. En [[1592]], pos yardeki di lukti kontre la Portugalani, la rejulo Vimaladharmasuriya la 1ma movis la chef-urbo de lua regio a [[Kandy]], fore la litoro. En [[1619]] la rejio di Jaffna desaparis, pos atako dal Portugalani.
En [[1505]], [[Portugal]]ani komandita da [[Lourenço de Almeida]] desembarkis en l'insulo. Lor existis 3 rejii ibe: Kandy centre del insulo, Kotte weste, ed Yarlpanam (Angle: Jaffna) norde. En 1517, Portugalani konstruktis fuorto an la portuala urbo [[Colombo]], e gradope prenis kontrolo di la litoro. En [[1592]], pos yardeki di lukti kontre la Portugalani, la rejulo Vimaladharmasuriya la 1ma diplasis la chef-urbo de lua rejio a [[Kandy]], fora la litoro. En [[1619]] la rejio di Jaffna desaparis, pos atako dal Portugalani.


Dum la regno di Rajasinghe la 2ma, [[Nederlando|Nederlandani]] arivis al insulo. En 1638 la rejo signatis pakto kun la Kompanio Nederlandana di la Westal Indii. Nederlandani militis kontre la Portugalani e vinkis li, ed en [[1656]] li prenis kontrolo di Colombo.
Dum la regno di Rajasinghe la 2ma, [[Nederlando|Nederlandani]] arivis al insulo. En 1638 Rajasinghe signatis pakto kun la Kompanio Nederlandana di la Westal Indii. Nederlandani militis kontre Portugalani e vinkis li, ed en [[1656]] li prenis kontrolo di Colombo.


[[Unionita Rejio|Britaniani]] okupis Nederlandan avanposteni an la litoro en [[1796]]. En [[1802]] Sri-Lanka divenis kolonio di la Britaniana krono, direte administrita da Britaniana guvernerio. Unionita Rejio fine anexis la rejio di Kandy en [[1815]].
[[Unionita Rejio|Britaniani]] okupis Nederlandan avanposteni an la litoro en [[1796]]. En [[1802]] Sri-Lanka divenis kolonio di la Britaniana krono, direte administrita da Britaniana guvernerio. Unionita Rejio fine anexis la rejio Kandy en [[1815]].


Europani establisis plantacerii di [[cinamo]], [[sukrokano]], [[kafeo]], [[indigo]], e pose [[teo]] e [[kauchuko]]. Britaniani anke trovis granda quanto di laboristi de [[Tamil Nadu]]. L'urbo di [[Colombo]] divenis la centro di Britanian administro.
Europani establisis plantacerii di [[cinamo]], [[sukrokano]], [[kafeo]], [[indigo]], e pose [[teo]] e [[kauchuko]]. Britaniani anke trovis granda quanto di laboristi de [[Tamil Nadu]]. L'urbo [[Colombo]] divenis centro di Britanian administrado.


[[Arkivo:SL_Independence.jpg|thumb|left|250px|Unesma parlamento pos la nedependo.]]
[[Arkivo:SL_Independence.jpg|thumb|left|250px|Unesma parlamento Pos la nedependantesko.]]
Pos la [[Duesma mondomilito]], Unionita Rejio gradope preparis Ceylon por lua nedependo. Ye la [[14ma di oktobro]] [[1947]] kreesis l'ofico di [[Listo di chefa ministri di Sri-Lanka|chefa ministro di Ceylon]]. La lando divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la [[2ma di februaro]] [[1948]]. [[Don Stephen Senanayake]] divenis l'unesma [[chefministro]] di lando, dum ke la rejulo di [[Anglia]] duris esar la [[chefo di stato]].
Pos la [[Duesma mondomilito]], Unionita Rejio gradope preparis Ceylon por lua nedependo. Ye la [[14ma di oktobro]] [[1947]] kreesis l'ofico di [[Listo di chefministri di Sri-Lanka|chefa ministro di Ceylon]]. La lando nedependanteskis de Unionita Rejio ye la [[2ma di februaro]] [[1948]]. [[Don Stephen Senanayake]] divenis l'unesma [[chefministro]] di la lando, dum ke la rejulo di [[Anglia]] duris esar lua [[chefo di stato]].


En [[1972]] lando divenis [[republiko]] e adoptis nuna nomo, Sri-Lanka. En [[1977]], [[Junius Richard Jayewardene]] elektesis prezidanto di la lando ed asumis povo la sequanta yaro, ye la 4ma di februaro. Dum la guvernisteso di Jayawardene Sri-Lanka adoptis nova [[konstituco]], l'[[ekonomio di merkato]] e l'[[exekutiva povo]] divenis plu forta. En [[1983]] komencis l'[[interna milito di Sri Lanka]], qua duris dum 30 yari. La milito opozis la politikala grupo "Tigri di la Libereso de Tamil Eelam" (TLTE), qua militis por la nedependo di la regiono Tamil Eelam, habitita da la minoritala populo Tamil, kontre la centrala guvernerio di Sri Lanka. Kande la negocii pri paco komencis en 2002, la TLTE kontrolabis cirkume 15 000 km² de la teritorio di Sri-Lanka. En 2006 la guvernerio lansis granda kontre-atako ed ye la [[16ma di mayo]] [[2009]] lore prezidanto [[Mahinda Rajapaksa]] anuncis ke la guvernerio vinkabis la rebeli.
En [[1972]] Ceylon divenis [[republiko]] e adoptis nuna nomo, Sri-Lanka. En [[1977]], [[Junius Richard Jayewardene]] elektesis prezidanto di la lando ed asumis povo la sequanta yaro, ye la 4ma di februaro. Dum la guvernisteso di Jayawardene Sri-Lanka adoptis nova [[konstituco]], l'[[ekonomio di merkato]] e l'[[exekutiva povo]] divenis plu forta. En [[1983]] komencis l'[[interna milito di Sri Lanka]], qua duris dum 30 yari. La milito opozis la centrala guvernerio di Sri Lanka kontre la politikala grupo "Tigri di la Libereso de Tamil Eelam" (TLTE), qua militis por la nedependantesko di la regiono Tamil Eelam, habitita da la minoritatala populo Tamil. Kande la negocii pri paco komencis en 2002, la TLTE kontrolabis cirkume 15 000 km² de la teritorio di Sri-Lanka. En 2006 la guvernerio lansis granda kontre-atako ed ye la [[16ma di mayo]] [[2009]] lora prezidanto [[Mahinda Rajapaksa]] anuncis ke la guvernerio vinkabis la rebeli.


L'[[ondego]] di decembro 2004 produktis plu kam 35 mil morti en Sri-Lanka.
L'[[ondego]] di decembro 2004 produktis plu kam 35 mil morti en Sri-Lanka.
Lineo 64: Lineo 64:
La [[legifala povo]] konsistas ek la [[parlamento]], qua havas unika chambro kun 225 membri, qui elektesis dal populo por 6 yari.
La [[legifala povo]] konsistas ek la [[parlamento]], qua havas unika chambro kun 225 membri, qui elektesis dal populo por 6 yari.


La [[judiciala povo]] konsistas ek la supra korto (la maxim alta korto di lando), l'apelo-korti, l'alta korti e lokala korti. Kriminala legaro kopiesis de Britaniana legaro, dum ke civila legis kopiesis de Romana legaro e Nederlandana legaro.
La [[judiciala povo]] konsistas ek la supra korto (la maxim alta korto di lando), l'apelo-korti, l'alta korti e lokala korti. Kriminala legaro kopiesis de Britaniana legaro, kontre ke civila legis kopiesis de Romana legaro e Nederlandana legaro.


=== Geografio ===
=== Geografio ===
Lineo 73: Lineo 73:
Granda parto di la tereni esas basa, kun monti nur an la centro e sudo del insulo. La maxim alta monto esas Pidurutalagala, kun {{formatnum:2524}} metri di [[altitudo]].
Granda parto di la tereni esas basa, kun monti nur an la centro e sudo del insulo. La maxim alta monto esas Pidurutalagala, kun {{formatnum:2524}} metri di [[altitudo]].


La [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]] kun influo di [[monsono|monsona venti]] ed alta [[humideso]]. Exemple en [[Colombo]] la humideso sempre superiras 70% dum tota yaro. La mezavalora [[pluvozeso]] proxim la centrala monti esas 2.500 mm omnayare. La mezavalora yarala [[temperaturo]] di la lando varias de 28°C til 30°C.
La [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]] kun influo di [[monsono|monsona venti]] ed alta [[humideso]]. Exemple en [[Colombo]] la humideso sempre superiras 70% dum tota yaro. La mezavalora [[pluvo-quanto]] proxim la centrala monti esas 2.500 mm omnayare. La mezavalora yarala [[temperaturo]] di la lando varias de 28°C til 30°C.


La lando havas 103 fluvii e riveri. La maxim longa esas la fluvio Mahaweli, longa de 335 km.<ref>Aves, Edward (2003). ''Sri Lanka''. London: Footprint Travel Guides. p. 372</ref>.
La lando havas 103 fluvii e riveri. La maxim longa esas Mahaweli, longa de 335 km.<ref>Aves, Edward (2003). ''Sri Lanka''. London: Footprint Travel Guides. p. 372</ref>.


=== Ekonomio ===
=== Ekonomio ===
Lineo 81: Lineo 81:


=== Demografio ===
=== Demografio ===
Sri-Lanka havas la 53ma maxim granda habitantaro del mondo, qua kreskas 0,79% omnayare. La maxim granda urbo esas [[Colombo]], l'anciena chef-urbo, kun plu kam {{formatnum:600000}} habitanti.Altra importanta urbi esas Dehiwala-Mount Lavinia (plu kam 200 mil habitanti en 2001), Moratuwa (plu kam 177 mil habitanti en 2001), la chef-urbo [[Sri Jayawardenapura Kotte]] (plu kam 100 mil habitanti), e Jaffna (plu kam 80 mil habitanti en 2007).
Sri-Lanka esas la 53ma maxim populoza lando del mondo. Lua habitantaro kreskas 0,79% omnayare. La maxim populoza urbo esas [[Colombo]], kun plu kam {{formatnum:600000}} habitanti, l' anciena chef-urbo di la lando. Altra importanta urbi esas Dehiwala-Mount Lavinia (plu kam 200 mil habitanti en 2001), Moratuwa (plu kam 177 mil habitanti en 2001), la chef-urbo [[Sri Jayawardenapura Kotte]] (plu kam 100 mil habitanti), e Jaffna (plu kam 80 mil habitanti en 2007).


=== Kulturo ===
=== Kulturo ===
Lineo 90: Lineo 90:


La [[literaturo]] di Sri-Lanka havas plu kam 2.000 yari di historio. La maxim anciena verki esis legendi e religiala verki. Dum la [[20ma yarcento]] un ek lua precipua skriptisti esis [[Martin Wickramasinghe]] (1890-1976).
La [[literaturo]] di Sri-Lanka havas plu kam 2.000 yari di historio. La maxim anciena verki esis legendi e religiala verki. Dum la [[20ma yarcento]] un ek lua precipua skriptisti esis [[Martin Wickramasinghe]] (1890-1976).

La nacionala [[sporto]] di Sri-Lanka essas [[volebalo]]. Tamen, la maxim populara sporto esas [[kriketo]]. [[Rugbio]], [[atletismo]], [[futbalo]], ''netball'' e [[teniso]] anke havas populareso.


=== Referi ===
=== Referi ===

Versiono ye 09:01, 26 apr. 2019

Sri-Lanka

Sri Lanka- Prajathanthrika Samajavadi Janarajaya
இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு
Illankai Chananaayaka Chosalisa Kudiyarasu
Standardo di Sri-Lanka Blazono di Sri-Lanka
Nacionala himno:
Sri Lanka Matha
Urbi:
Chefurbo: Sri Jayawardenapura Kotte
· Habitanti: 115 826 (2001)
Precipua urbo: Colombo
Lingui:
Oficala lingui: Sinhalana, tamil
Guvernerio:
Tipo: Republiko
· Prezidanto: Maithripala Sirisena
· Chefa ministro: Ranil Wickremesinghe
Surfaco: (122ma maxim granda)
· Totala: 65 610 km²
· Aquo: 4,4 %
Habitanti: (53ma maxim granda)
· Totala: 21 670 000[1] (2018)
Plusa informi:
Valuto: Rupio di Sri-Lanka
Veho-latero: sinistre
ISO: LK
LKA
144
Reto-domeno: .lk, .இலங்கை*
Precipua religio: Budismo 68,4%, Hinduismo 11,3%, Islamo 9%, Katolikismo 6,7%


Sri-Lanka, oficale la Republiko Demokrata Socialista di Sri Lanka esas insulala naciono en sudal Azia, sude de India. Ol havas marala frontieri kun India nordweste, e kun Maldivi sudweste.

Til 1972 la nomo di la lando esis Ceylon.

Bazala fakti pri Sri-Lanka

Historio

La "ponto di Adam" vidita de l'aero.
 Precipua artiklo: Historio di Sri-Lanka

Sri-Lanka ja habitesis dum paleolitiko, de adminime 125 000 yari ante nun. Arkeologiisti kredas ke kelka restaji deskovrita de ta periodo similesas restaji deskovrita en sudal India. Til cirkume 7 000 yari ante nun, Sri-Lanka unionabis a la kontinento per streta "terala ponto", konocita kom "la ponto di Adam" o "ponto di Rama" (Angle: Adam's Bridge, Tamil: Irāmar pālam, Sanskrite: rāmasetu). Ta "ponto" ruptesis komplete en 1480 pro ciklono.

L'unesma habitanti posible esis l'ancestri de la populo Veda, qui nun esas cirkume 2 500 personi e duras habitar la lando. Linguisti trovis relati inter Sinhalana linguo e la lingui parolata en Sindh e Gujarat.

Budismo introduktesis en Sri-Lanka dum la 3ma yarcento aK. Dum la Mezepoko, lora rejo Raja Raja Chola la 1ma de sudal India, invadis la rejio Anuradhapura. L'invado koaktis lora rejo Mahinda la 5ma fugar vers la sudo di nuna Sri Lanka.

En 1505, Portugalani komandita da Lourenço de Almeida desembarkis en l'insulo. Lor existis 3 rejii ibe: Kandy centre del insulo, Kotte weste, ed Yarlpanam (Angle: Jaffna) norde. En 1517, Portugalani konstruktis fuorto an la portuala urbo Colombo, e gradope prenis kontrolo di la litoro. En 1592, pos yardeki di lukti kontre la Portugalani, la rejulo Vimaladharmasuriya la 1ma diplasis la chef-urbo de lua rejio a Kandy, fora la litoro. En 1619 la rejio di Jaffna desaparis, pos atako dal Portugalani.

Dum la regno di Rajasinghe la 2ma, Nederlandani arivis al insulo. En 1638 Rajasinghe signatis pakto kun la Kompanio Nederlandana di la Westal Indii. Nederlandani militis kontre Portugalani e vinkis li, ed en 1656 li prenis kontrolo di Colombo.

Britaniani okupis Nederlandan avanposteni an la litoro en 1796. En 1802 Sri-Lanka divenis kolonio di la Britaniana krono, direte administrita da Britaniana guvernerio. Unionita Rejio fine anexis la rejio Kandy en 1815.

Europani establisis plantacerii di cinamo, sukrokano, kafeo, indigo, e pose teo e kauchuko. Britaniani anke trovis granda quanto di laboristi de Tamil Nadu. L'urbo Colombo divenis centro di Britanian administrado.

Unesma parlamento Pos la nedependantesko.

Pos la Duesma mondomilito, Unionita Rejio gradope preparis Ceylon por lua nedependo. Ye la 14ma di oktobro 1947 kreesis l'ofico di chefa ministro di Ceylon. La lando nedependanteskis de Unionita Rejio ye la 2ma di februaro 1948. Don Stephen Senanayake divenis l'unesma chefministro di la lando, dum ke la rejulo di Anglia duris esar lua chefo di stato.

En 1972 Ceylon divenis republiko e adoptis nuna nomo, Sri-Lanka. En 1977, Junius Richard Jayewardene elektesis prezidanto di la lando ed asumis povo la sequanta yaro, ye la 4ma di februaro. Dum la guvernisteso di Jayawardene Sri-Lanka adoptis nova konstituco, l'ekonomio di merkato e l'exekutiva povo divenis plu forta. En 1983 komencis l'interna milito di Sri Lanka, qua duris dum 30 yari. La milito opozis la centrala guvernerio di Sri Lanka kontre la politikala grupo "Tigri di la Libereso de Tamil Eelam" (TLTE), qua militis por la nedependantesko di la regiono Tamil Eelam, habitita da la minoritatala populo Tamil. Kande la negocii pri paco komencis en 2002, la TLTE kontrolabis cirkume 15 000 km² de la teritorio di Sri-Lanka. En 2006 la guvernerio lansis granda kontre-atako ed ye la 16ma di mayo 2009 lora prezidanto Mahinda Rajapaksa anuncis ke la guvernerio vinkabis la rebeli.

L'ondego di decembro 2004 produktis plu kam 35 mil morti en Sri-Lanka.

Politiko

La prezidanto Maithripala Sirisena
Sideyo di la Supra Korto di Sri-Lanka.

Segun la konstituco promulgita ye la 7ma di septembro 1978, Sri-Lanka esas socialista republiko ed unitara stato. Ol esas la maxim anciena demokratio di Azia. La guvernerio mixas prezidantala e parlamentala sistemi. La prezidanto esis la chefo di stato, chefo di guvernerio, e komandas la militala forci. Nune esas Maithripala Sirisena. La chefa ministro nur esas la chefo dil ministraro.

La legifala povo konsistas ek la parlamento, qua havas unika chambro kun 225 membri, qui elektesis dal populo por 6 yari.

La judiciala povo konsistas ek la supra korto (la maxim alta korto di lando), l'apelo-korti, l'alta korti e lokala korti. Kriminala legaro kopiesis de Britaniana legaro, kontre ke civila legis kopiesis de Romana legaro e Nederlandana legaro.

Geografio

Mapo di Sri-Lanka kun lua precipua urbi.
Peizajo an la Nacionala Parko Horton Plains.

Sri-Lanka jacas inter latitudi 5ºN e 10ºN, e longitudi 79ºE e 82ºE. Parto di la lando kovresas per tropikala foresti kun granda biodiverseso.

Granda parto di la tereni esas basa, kun monti nur an la centro e sudo del insulo. La maxim alta monto esas Pidurutalagala, kun 2 524 metri di altitudo.

La klimato esas tropikala kun influo di monsona venti ed alta humideso. Exemple en Colombo la humideso sempre superiras 70% dum tota yaro. La mezavalora pluvo-quanto proxim la centrala monti esas 2.500 mm omnayare. La mezavalora yarala temperaturo di la lando varias de 28°C til 30°C.

La lando havas 103 fluvii e riveri. La maxim longa esas Mahaweli, longa de 335 km.[2].

Ekonomio

 Precipua artiklo: Ekonomio di Sri-Lanka

Demografio

Sri-Lanka esas la 53ma maxim populoza lando del mondo. Lua habitantaro kreskas 0,79% omnayare. La maxim populoza urbo esas Colombo, kun plu kam 600 000 habitanti, l' anciena chef-urbo di la lando. Altra importanta urbi esas Dehiwala-Mount Lavinia (plu kam 200 mil habitanti en 2001), Moratuwa (plu kam 177 mil habitanti en 2001), la chef-urbo Sri Jayawardenapura Kotte (plu kam 100 mil habitanti), e Jaffna (plu kam 80 mil habitanti en 2007).

Kulturo

200pxHindua devoti dansas en templo an l'urbo Vavuniya.

La kulturo di Sri-Lanka evas plu kam 2,500 yari,[3] e havas influi de Budismo e Hinduismo[4]. Segun l'Islamala folkloro, Adam ed Eva refujiis su en l'insulo pos ekpulsesar de Paradizo.

L'unesma habitanti de raso Tamil arivis al insulo dum la 3ma yarcento aK. La populi Tamil e Sinhala kunexistis ed intermariajis depos ta epoko.

La literaturo di Sri-Lanka havas plu kam 2.000 yari di historio. La maxim anciena verki esis legendi e religiala verki. Dum la 20ma yarcento un ek lua precipua skriptisti esis Martin Wickramasinghe (1890-1976).

La nacionala sporto di Sri-Lanka essas volebalo. Tamen, la maxim populara sporto esas kriketo. Rugbio, atletismo, futbalo, netball e teniso anke havas populareso.

Referi

Wikipedio
Wikipedio
Wikivortaro explikas
ca rubriko
en altra lingui: Sri-Lanka
  1. ↑ Mid-year Population Estimates by Age Group and Sex, 2013 - 2018 (Angla). URL vidita ye la 26ma di aprilo 2019.
  2. ↑ Aves, Edward (2003). Sri Lanka. London: Footprint Travel Guides. p. 372
  3. ↑ Eroro: template:cite web: Vu mustas precize definar la parametri url e titlereddttours.com.
  4. ↑ Pre-Colonial Sri Lankan history.
Commons
Commons
Commons havas kontenajo relatante a:


v · d · m
Nedependanta e dependanta teritorii en Azia
Suverena statiAfganistan • Azerbaijan • Bahrain • Bangladesh • Brunei • Bhutan • Chinia • Estal Timor • Filipini • India • Indonezia • Iran • Irak • Israel • Japonia • Jordania • Kambodja • Kazakstan • Kirgizistan • Kuwait • Laos • Libano • Malaizia • Maldivi • Myanmar • Mongolia • Nepal • Nord-Korea • Oman • Pakistan • Katar • Saudi-Arabia • Singapur • Siria • Sri Lanka • Sud-Korea • Tajikistan • Tailando • Taiwan • Turkmenistan • Turkia • Unionita Araba Emirii • Uzbekistan • Vietnam • Yemen
Stati kun restriktita agnosko Abkhazia • Republiko Arcah • Turka republiko di Norda Chipro • Sud-Osetia • Taiwan
Nesuverena teritorii, inkluzite
regioni kun specala stando en Chinia		 Australia: Insulo Christmas • Insuli Cocos (Keeling)
P R Chinia: Hong Kong • Makau
Unionita Rejio: Akrotiri e Dhekelia • Britaniana teritorio che Indiana Oceano
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/w/index.php?title=Sri-Lanka&oldid=946872"