Сагъат бёлге: Версияланы арасында башхалыкъ

Контент кетерилди Контент къошулгъанды

Тизгин ичи

Бусагъатдагъы версия, 08:39, 3 август 2023

Сагъат бёлге — джер джюзюню белгили бир кесегинде, белгили бир джорукъ бла бегитлен бёлге заманды. Бир-бирледе сагъат бёлге ангыламгъа датаны бир-бирине келишиуюда къошулады, сёз ючюн UTC-10 бла UTC+14 бёлгеледе сутканы заманы бирча болсада кюнле башха болгъаны себебли башха сагъат бёлгелеге саналадыла.

Сагъат бёлгелени къуралыуу бир джаны бла Джерни кесини тёгерегине айланнганы, бир джанынданда бирча джерли заманлары болгъан территорияланы белгилеу бла байламлыды. Сагъат бёлгелени бир-бирлеринден башхалыкълары 1 сагъатдан артыкъ болмазгъа керекди. Ол себебден, 24 сагъат бёлге къураргъа оноу этилгенди, хар бирини 15° чакълы бир кенглиги болургъа керекди (орта меридианына кёре эки джанына ± 7,5°). Башлам нохтагъа гринвич меридиан, ноллу сагъат бёлгени орта меридианы саналады.

Бусагъатда заман координация этилген дуния заманны (UTC) болушлугъу бла белгиленеди, ол Гринвичге кёре заманны (GMT) орнуна хайырланады. UTC-ни шкаласы тамалын атом замандан (TAI) алады, эмда адамланы хайырланыууна тынчыракъ болады. Сагъат бёлгеле UTC-ден позитив эмда негатив тайыу кибик белгиленедиле. UTC-де заман не къыш, не джай кёчюрюлмейди, ол себебден джай заманнга кёчген джерледе UTC-ге кёре тайыу тюрленнген этеди.

Чеклениуню джорукълары

Сагъат бёлгелени системасыны тамалына координация этилген дуния заман алыннганды, бютеу сагъат бёлгеледе заманда аннга кёреди. Узунлукъну хар градусу ючюн джерли заман белгилемез ючюн, Джерни юсюн 24 сагъат бёлгеге юлешгендиле. Бир сагъат бёлгеден башхагъа кёчген заманда минут бла секундланы магъанасы къалады, алай сагъат бирге не кёб болады, неда аз болады. Бир-бир къраллада къуру сагъат тюрлениб къалмай, аны тышында 30 неда 45 минутха тюрленеди. Алай а бу заман зонала сагъат бёлгелеге саналмайдыла.

Теорияда 24 сагъат бёлге орта меридиандан кюнбатышха эмда кюнчыгъышха 7°30' бла чекленирге керекдиле. Алай а кертиликде бир административ неда табигъат биримни ичинде бир заманны сакълар ючюн бёлгелени чеклери, бу биримлени чеклерине тайдырылгъандыла, бир-бирледе уа бёлге хоншу бёлгелени арасында юлешинибда къалады.

Шимал эмда Къыбыла полюслада меридианла бир нохтагъа дыжйыладыла, ол себебден сагъат бёлге магъанасын тас этеди, теорияда полюслада заман дуния заманнга (ноль меридиандагъы) тенг болургъа керекди, алай а сёз ючюн Амундсен-Скотт станцияда (Къыбыла полюс) Джангы Зеландияны заманы хайырланады.

Джай заман

Аны тышында бир-бир къраллада «джай заманнга» кёчюу ишни къыйын этеди. Джай заманнга кёчюу болса заман дуния заманнга кёре таяды. Аны юсюне кёчюу бир заманда болмайды. Сёз ючюн Къыбыла джарымтобда джай болса, шимал джарымтобда къыш болады.

Тюрлю-тюрлю къраллада сагъат бёлгеле

Бир-бир къралланы территорияларында талай сагъат бёлге болады:

Россия — 11 сагъат бёлге;
Канада — 6 сагъат бёлге;
АБШ — 6 сагъат бёлге (Гавайла бла бирге);
Данияны автоном территориясы — Гренландияда — 4 сагъат бёлге^[1];
Австралия, Мексика, Индонезия и Кирибати — 3-шер сагъат бёлге;
Бразилия, Къазакъстан, Монголия, Демократ Республика Конго эмда Микронезияны Федеративе Штатлары — 2-шер сагъат бёлге.

Къалгъан къралланы территориялары джангыз бир сагъат бёлгеге сыйынады.

Къытайны территориясы 5 сагъат бёлгеде болсада, бютеу Къытайды бирлешген Къытай стандарт заман бегитилгенди.

Дунияда бирден артыкъ сагъат бёлгеде джери болгъан джангыз бир административ-территория бирим барды — Сахады (3 сагъат бёлгеди).

АБШ бла Канадада сагъат бёлгелени чеклери чюйреди, ала штатланы чеклери бла тюл, экинчи дараджалы административ-территория биримни чеклери бла барады.

Сагъат бёлгелени списогу

Белгиле

↑ [1]

Джибериуле

Викигёзенде (Wikimedia Commons'да) бу категориягъа келишген медиа-файлла табарыкъсыз: Сагъат бёлге.

[1] [1]

[1]

@@ Тизгин 1: / Тизгин 1: @@
-[[Файл:Timezones2010.png|thumb|400px|Сагъат бёлгелени картасы]]
+[[Файл:Time zones of the world.svg|thumb|400px|Сагъат бёлгелени картасы]]
 '''Сагъат бёлге''' — джер джюзюню белгили бир кесегинде, белгили бир джорукъ бла бегитлен бёлге заманды. Бир-бирледе сагъат бёлге ангыламгъа датаны бир-бирине келишиуюда къошулады, сёз ючюн [[UTC-10]] бла [[UTC+14]] бёлгеледе сутканы заманы бирча болсада кюнле башха болгъаны себебли башха сагъат бёлгелеге саналадыла.
@@ Тизгин 16: / Тизгин 16: @@
 == Джай заман ==
-[[Файл:DaylightSaving-World-Subdivisions.png|thumb|250 px|{{legend|#1a80e6|Джай заманнга кёчген регионла}} {{legend|#ef690a|Джай заманнга кёчюу тохтатылгъан регионла}}{{legend|#c00000|Кёчюу чырт болмагъан регионла}}]]
+[[Файл:Daylight savings time world.png|thumb|250 px|{{legend|#1a80e6|Джай заманнга кёчген регионла}} {{legend|#ef690a|Джай заманнга кёчюу тохтатылгъан регионла}}{{legend|#c00000|Кёчюу чырт болмагъан регионла}}]]
 Аны тышында бир-бир къраллада «[[джай заман]]нга» кёчюу ишни къыйын этеди. Джай заманнга кёчюу болса заман дуния заманнга кёре таяды. Аны юсюне кёчюу бир заманда болмайды. Сёз ючюн [[Къыбыла джарымтоб]]да джай болса, шимал джарымтобда къыш болады.
@@ Тизгин 27: / Тизгин 27: @@
 * [[Дания]]ны [[автономия|автоном]] территориясы — [[Гренландия]]да — 4 сагъат бёлге<ref>[http://archive.travel.ru/greenland/]</ref>;
 * [[Австралия]], [[Мексика]], [[Индонезия]] и [[Кирибати]] — 3-шер сагъат бёлге;
-* [[Бразилия]], [[Къазакъстан]], [[Монголия]], [[Демократ Республика Конго]] эмда [[Микронезияны Федеративе Штатлары]]  — 2-шер сагъат бёлге.
+* [[Бразилия]], [[Къазакъстан]], [[Монголия]], [[Демократ Республика Конго]] эмда [[Микронезияны Федеративе Штатлары]] — 2-шер сагъат бёлге.
 Къалгъан къралланы территориялары джангыз бир сагъат бёлгеге сыйынады.
@@ Тизгин 63: / Тизгин 63: @@
 * UTC+5:30 — [[Индия]], [[Шри-Ланка]]
 * UTC+5:45 — [[Непал]]
-* [[UTC+6]] —  [[Омск заман]], [[Новосибирск]], [[Ара-азия заман]] ([[Бангладеш]], [[Къазакъстан]])
+* [[UTC+6]] — [[Омск заман]], [[Новосибирск]], [[Ара-азия заман]] ([[Бангладеш]], [[Къазакъстан]])
 * UTC+6:30 — [[Мьянма]]
 * [[UTC+7]] — [[Красноярск заман]], [[Къыбыла-Кюнбатыш Азия]] ([[Бангкок]], [[Джакарта]], [[Ханой]])
 * [[UTC+8]] — [[Иркутск заман]], [[Улан-Батор]], [[Куала-Лумпур]], [[Гонконг]], [[Китай]], [[Сингапур]], [[Тайвань]], [[кюнбатыш-австралий заман]] ([[Перт (шахар, Австралия)|Перт]])
+* UTC+8:30 — [[Корей Халкъ-Демократ Республика]]
-* [[UTC+9]] — [[Якут заман]], [[Корея]], [[Япония]]
+* [[UTC+9]] — [[Якут заман]], [[Корея Республика]], [[Япония]]
 * UTC+9:30 — [[Ара-австралий заман]] ([[Аделаида (шахар)|Аделаида]], [[Дарвин (шахар)|Дарвин]])
 * [[UTC+10]] — [[Владивосток заман]], [[Кюнчыгъыш-австралий заман]] ([[Брисбен]], [[Канберра]], [[Мельбурн]], [[Сидней]]), [[Тасмания]], [[Кюнбатыш шош океан заман]] ([[Гуам]], [[Порт-Морсби]])
@@ Тизгин 74: / Тизгин 75: @@
 * [[UTC+13]] — [[Тонга]]
 * [[UTC+14]] — [[Лайн айрымканла]] ([[Кирибати]])
 == Белгиле ==
 {{белгиле}}
@@ Тизгин 79: / Тизгин 81: @@
 == Джибериуле ==
-* [http://www.worldtime.com/ Сагъат бёлгелени юсюнден билгиле]
+* [https://web.archive.org/web/20060722072656/http://www.worldtime.com/ Сагъат бёлгелени юсюнден билгиле]
 * [http://www.worldtimezone.com/time-russia24.php Россияны сагъат бёлгелерин картасы]
@@ Тизгин 85: / Тизгин 87: @@
 [[Категория:Заман]]
-[[ab:Асааҭтә зонақәа]]
-[[af:Tydsone]]
-[[als:Zeitzone]]
-[[am:ሰዓት ክልል]]
-[[an:Zona horaria]]
-[[ar:منطقة زمنية]]
-[[ast:Fusu horariu]]
-[[az:Saat qurşağı]]
-[[bar:Zeitzone]]
-[[bat-smg:Čiesa zuona]]
-[[be:Часавы пояс]]
-[[be-x-old:Часавы пас]]
-[[bg:Часова зона]]
-[[bn:সময় অঞ্চল]]
-[[bpy:সময়র লয়া]]
-[[bs:Vremenska zona]]
-[[ca:Zona horària]]
-[[ce:Хан]]
-[[crh:Saat quşağı]]
-[[cs:Časové pásmo]]
-[[cv:Вăхăт тăрăхĕ]]
-[[cy:Cylchfa amser]]
-[[da:Tidszone]]
-[[de:Zeitzone]]
-[[el:Ζώνη ώρας]]
-[[en:Time zone]]
-[[eo:Horzono]]
-[[es:Huso horario]]
-[[et:Ajavöönd]]
-[[eu:Ordu-eremu]]
-[[fa:منطقه زمانی]]
-[[fi:Aikavyöhyke]]
-[[fiu-vro:Aovüü]]
-[[fr:Fuseau horaire]]
-[[fur:Fûs orari]]
-[[fy:Tiidsône]]
-[[ga:Amchrios]]
-[[gl:Fuso horario]]
-[[gv:Cryss hraa]]
-[[he:אזור זמן]]
-[[hi:समय मण्डल]]
-[[hr:Vremenska zona]]
-[[hsb:Časowe pasmo]]
-[[hu:Időzóna]]
-[[hy:Ժամային գոտի]]
-[[ia:Fuso horari]]
-[[id:Zona waktu]]
-[[is:Tímabelti]]
-[[it:Fuso orario]]
-[[ja:標準時]]
-[[jv:Zona wektu]]
-[[ka:სასაათო სარტყელი]]
-[[kg:Mukaba ya ntangu]]
-[[ko:시간대]]
-[[ksh:Zickzon]]
-[[ku:Navçeya demjimêrî]]
-[[la:Zona temporalis]]
-[[lb:Zäitzon]]
-[[li:Tiedzaone]]
-[[lmo:Füüs urari]]
-[[lt:Laiko juosta]]
-[[lv:Laika josla]]
-[[mhr:Шагат ӱштӧ]]
-[[mk:Временска зона]]
-[[ml:സമയമേഖല]]
-[[mn:Цагийн бүс]]
-[[mr:आंतरराष्ट्रीय कालविभाग]]
-[[ms:Zon waktu]]
-[[nds:Tietrebeet]]
-[[nl:Tijdzone]]
-[[nn:Tidssone]]
-[[no:Tidssone]]
-[[nov:Tempe-sone]]
-[[oc:Fus orari]]
-[[pap:Zona di tempu]]
-[[pih:Tiemsoen]]
-[[pl:Strefa czasowa]]
-[[pnb:ویلہ تھاں]]
-[[pt:Fuso horário]]
-[[qu:Pacha suyu]]
-[[ro:Fus orar]]
-[[ru:Часовой пояс]]
-[[sah:Кэм зоната]]
-[[scn:Fusu orariu]]
-[[sco:Time zone]]
-[[se:Áigeavádat]]
-[[sh:Vremenska zona]]
-[[simple:Time zone]]
-[[sk:Časové pásmo]]
-[[sl:Časovni pas]]
-[[sr:Временска зона]]
-[[stq:Tiedzone]]
-[[su:Zona wanci]]
-[[sv:Tidszon]]
-[[szl:Czasowo strefa]]
-[[ta:நேர வலயம்]]
-[[te:కాలాంశం]]
-[[th:เขตเวลา]]
-[[tl:Sona ng oras]]
-[[tr:Saat dilimi]]
-[[udm:Дырлэн зонаез]]
-[[uk:Часовий пояс]]
-[[ur:منطقۂ وقت]]
-[[vec:Fuso orario]]
-[[vi:Múi giờ]]
-[[war:Zona hin oras]]
-[[yi:צייט זאנע]]
-[[yo:Agbègbè àkókò]]
-[[zh:时区]]
-[[zh-min-nan:Sî-khu]]
-[[zh-yue:時區]]