Gutnisk: Skilnad mellom versjonar

	Gutnisk
Klassifisering	Indoeuropeisk; Nordgermansk; Oldgutnisk
	Bruk
Tala i	Sverige
Gutnisktalande i alt	15 000
	Språkkodar
Glottolog	gutn1238

Gå gjennom historikken

← Eldre endring

Sletta innhald Nytt innhald

VisuellWikitekst

På line

Siste versjonen frå 28. januar 2024 kl. 09:18

Gutnisk og gotlandsk (svensk gutamål, gutniska og gotländska) er ei gruppe skandinaviske mål frå Gotland. Gutnisk (Gutamål) blir rekna som eit eige språk, gotlandsk som dialekt av svensk^[2]. Gutnisk stammar ikkje frå den vestnordiske eller austnordiske forma av norrønt, men frå gammalgotlandsk, forngutniska.

Gutnisk skil seg frå svensk og dansk, men er likt vestnordisk, i det at det framleis har diftongar, som i bain ('bein', svensk ben, auga ('auga', svensk öga) og droyma ('drøyma', svensk drömma). Lange vokalar er diftongert, som i sväin ('svin') og äut ('ut'). Målet har bevart lang a i til dømes skal ('skål') og g, k, sk og stj, også framfor fremre vokalar.

Døme på gutnisk

Under er eit døme på Fader vår på gutnisk, omsett av Jacob Tofténius på midten av 1700-talet.^[3]

Gotlandsk PATER NOSTER	Svensk FADER VÅR (eldre svensk versjon)
Oe fadur, du sum jäst i himmelij,	Fader vår som är i himmelen,
hailigit varde titt nafn.	helgat varde ditt namn.
Kume ditt reike näste us.	Tillkomme ditt rike.
warde dein wilo, sum i himmelij så ukså pa jordene.	Ske din vilja, såsom i himmelen så ock på jorden.
De dagliga braud gif us i dag, uk fyrilat us ora skulda,	Vårt dagliga bröd giv oss i dag, och förlåt oss våra skulder,
sum vörr fyrilatum daim, sum us skulduga järo,	såsom ock vi förlåta dem oss skyldiga äro,
uk laid aij us in i fristelse,	och inled oss icke i frestelse,
Men heldur freia us fra deij aumba.	utan fräls oss ifrån ondo.
Fyr reike jär ditt u makti uk herlighaiti	Ty riket är ditt och makten och härligheten
i fran nå u i aiwiga teida.	i evighet.
Amen.	Amen.

Kjelder

«Gotland» i Store norske leksikon, snl.no.

Delar av denne artikkelen bygger på «Gutniska» frå Wikipedia på svensk, den 26. november 2011.

Bakgrunnsstoff

Gutamålsgildet ved gutamal.org
Gutamålet: Om det gutniska språket. ved gutamal.org
Denne språkartikkelen som har med Sverige å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.

[1] Ethnologue 2005; gutnisk har 5000 morsmålsbrukarar og 10 000 annaspråksbrukarar

[2] Sveriges Utbildningsradio (UR): Gutamål och gotländska

[3] Bibeltexter av kyrkoherden Jacob Tofténius (Jacob Sudergute).

[1]

[2]

[3]

@@ Line 1: / Line 1: @@
+{{Infoboks språk|
-'''Gutamål''' er eit eige språk frå [[Gotland]] der det framleis er i bruk. Språket finst i ulike dialektar rundt om på øya.
+navn=Gutnisk|
+egetnavn=Gutniska|
+land=[[Sverige]]|
+|språkfamilie=indoeuropeisk
+|region=[[Gotland]]|
+|talarar=15 000<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=swe Ethnologue 2005; gutnisk har 5000 morsmålsbrukarar og 10&nbsp;000 annaspråksbrukarar]</ref>|
+|slekt=[[Indoeuropeiske språk|Indoeuropeisk]]|
+|slekt1=[[Germanske språk|Germansk]]|
+|slekt2=[[Nordgermanske språk|Nordgermansk]]|
+|slekt3=Oldgutnisk
+| glotto = gutn1238
+}}
+'''Gutnisk''' og '''gotlandsk''' (svensk ''gutamål'', ''gutniska'' og ''gotländska'') er ei gruppe [[skandinaviske språk|skandinaviske mål]] frå [[Gotland]]. Gutnisk (Gutamål) blir rekna som eit eige [[språk]], gotlandsk som [[dialekt]] av [[svensk]]<ref>[https://urplay.se/program/218301-svenska-forklarad-gutamal-och-gotlandska Sveriges Utbildningsradio (UR): ''Gutamål och gotländska'']</ref>. Gutnisk stammar ikkje frå den vestnordiske eller austnordiske forma av [[norrønt]], men frå gammalgotlandsk, ''forngutniska''.
+Gutnisk skil seg frå svensk og dansk, men er likt vestnordisk, i det at det framleis har [[diftong]]ar, som i ''bain'' ('bein', svensk ''ben'', ''auga'' ('auga', svensk ''öga'') og ''droyma'' ('drøyma', svensk ''drömma''). Lange vokalar er diftongert, som i ''sväin'' ('svin') og ''äut'' ('ut'). Målet har bevart lang a i til dømes ''skal'' ('skål') og g, k, sk og stj, også framfor [[fremre vokal]]ar.
-==Bakgrunnsstoff==
-* http://www.gotland.info/om_gotland/las_mer/gutamal.htm
+==Døme på gutnisk==
-{{språkspire}}
+Under er eit døme på [[Fader vår]] på gutnisk, omsett av Jacob Tofténius på midten av 1700-talet.<ref>[http://home.swipnet.se/gutniska/ur_bibeln.htm Bibeltexter av kyrkoherden Jacob Tofténius (Jacob Sudergute)].</ref>
-[[Kategori:Gotland]]
+{|style="border: #8080FF 1px solid; margin: 5px; padding: 0px; cell-spacing: 0px;"
-<!--interwiki (no, sv, da first; then other languages alphabetically by name)-->
+|-
+!style="background: #D0D0FF;"|Gotlandsk ''PATER NOSTER''
+!style="background: #D0D0FF;"|Svensk ''FADER VÅR''<br/>(eldre svensk versjon)
+|-
+||'''Oe fadur, du sum jäst i himmelij,'''
+||''Fader vår som är i himmelen,''
+|-
+||'''hailigit varde titt nafn.'''
+||''helgat varde ditt namn.''
+|-
+||'''Kume ditt reike näste us.'''
+||''Tillkomme ditt rike.''
+|-
+||'''warde dein wilo, sum i himmelij så ukså pa jordene.'''
+||''Ske din vilja, såsom i himmelen så ock på jorden.''
+|-
+||'''De dagliga braud gif us i dag, uk fyrilat us ora skulda,'''
+||''Vårt dagliga bröd giv oss i dag, och förlåt oss våra skulder,''
+|-
+||'''sum vörr fyrilatum daim, sum us skulduga järo,'''
+||''såsom ock vi förlåta dem oss skyldiga äro,''
+|-
+||'''uk laid aij us in i fristelse,'''
+||''och inled oss icke i frestelse,''
+|-
+||'''Men heldur freia us fra deij aumba.'''
+||''utan fräls oss ifrån ondo.''
+|-
+||'''Fyr reike jär ditt u makti uk herlighaiti'''
+||''Ty riket är ditt och makten och härligheten''
+|-
+||'''i fran nå u i aiwiga teida.'''
+||''i evighet.''
+|-
+||'''Amen.'''
+||''Amen.''
+|}
+==Kjelder==
-[[no:Gutnisk]]
+{{refstart}}
-[[sv:Forngutniska]]
+*{{snl|Gotland|Gotland}}
-[[da:Gutnisk]]
+{{refslutt}}
-[[als:Gutnisch]]
+<div class="references-small">
-[[br:Henc'hutneg]]
+*''Delar av denne artikkelen bygger på «[[:sv:Gutniska|Gutniska]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}},  den 26. november 2011.''
-[[ca:Gotlandès antic]]
+</div>
-[[cs:Starogotlandština]]
-[[de:Gutnisch]]
+== Bakgrunnsstoff ==
-[[et:Vanagutni keel]]
+* [http://www.gutamal.org/ Gutamålsgildet] ved gutamal.org
-[[en:Old Gutnish]]
+* [http://www.gutamal.org/om-det-gutniska-spraket/ Gutamålet: Om det gutniska språket.] ved gutamal.org
-[[es:Gútnico antiguo]]
-[[eo:Gotlanda lingvo]]
+{{spire|språk|Sverige}}
-[[fr:Gutnisk]]
+{{Autoritetsdata}}
-[[is:Forngotlenska]]
-[[it:Gutnico antico]]
+[[Kategori:Gotland]]
-[[la:Lingua Gutnica Antiqua]]
+[[Kategori:Nordgermanske språk]]
-[[pl:Język starogotlandzki]]
+[[Kategori:Språk i Sverige]]
-[[pt:Gútnico antigo]]
-[[ru:Древнегутнийский язык]]

Gutnisk
Klassifisering	Indoeuropeisk Nordgermansk Oldgutnisk
Bruk
Tala i	Sverige
Gutnisktalande i alt	15 000^[1]
Språkkodar
Glottolog	`gutn1238`