Jump to content

"Wikiibíídiiya" bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ
Browse history interactively
←
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
 
(38 intermediate revisions by 12 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{Naaldeehii
{{Naaldeehii
|ni = lits <!-- lizh, doot, lits, liga -->
|ni = lits
|naal = niho <!-- tayi, talk, niho, yot', dzil -->
|naal = niho
|taxo = {{--|Naaldeehii|Bidoh Dahólónígíí|Bikʼiiz Naakiígíí|Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí|Bíígháán Dahólónígíí|Biyaatsʼiin Dahólónígíí|Bidił Daazdoígíí dóó Daʼałtʼoʼígíí|Biishchʼid Dahólónígíí|Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí|Tsin Deigházhígíí|Naʼastsʼǫǫsí dóó Łéʼétsoh|Łeeyiʼ bitiiní}}
|bizhi = Tábąąh mąʼii{{naalref}}<small><small><ref>{{1910naaltsoos||tqắbâʻ máʼi}}</ref></small><br>(bitseeʼ áłtsʼózígíí)</small>
|bizhi = Tooh łéʼétsoh<small><sup><ref>Powell, P., K. Benally, P.A. Thomas. ''Chʼał Tó Yiníloʼ.'' Salina Bookshelf. {{lightbluelink|Kinłání Dookʼoʼoosłííd Biyaagi}}, {{lightbluelink|Hoozdo Hahoodzo}}: 2006.</ref></sup></small><br><small>(Tábąąh mąʼii)<small><sup><ref name="ałkʼi">{{1910naaltsoos||tqăˊbâʻ mâˊʼi}}</ref></sup></small></small>
|con = 7
|con = 7
|l_bizhi = Ondatra zibethicus
|l_bizhi = Ondatra zibethicus
|e'el = Ondatra zibethicus FWS.jpg
|e'el = Ondatra zibethicus FWS.jpg
|k_be'ely = Verbreitungsgebiet Bisamratten.jpg
|k_be'ely = Verbreitungsgebiet Bisamratten.jpg
|cont = nam <!-- af, am, nam, sam, as, au, eu, oc -->
|cont = nam
|cont2 = nas
|cont2 = nas
|ashá' = herb <!-- herb, carn -->
|ashá' = herb
}}
}}
'''Tábąąh mąʼii''' bitseeʼ áłtsʼózígíí éí [[Naʼastsʼǫǫsí dóó Łéʼétsoh Danilínígíí|naʼastsʼǫǫsí dóó łéʼétsoh]] dahyikahjįʼ atah yisdzoh, áádóó éí Náhookǫsjí [[kéyah dah siʼánígíí]] bikáaʼgi hahóólįįd jiní; dííshjį́į́góó éí [[Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyah]]di hólǫ́ ałdóʼ. [[Nidaʼałkááhí]] éí ''"Ondatra zibethicus"'' deiłníigo dayózhí (tʼáá díí tʼéiyá [[naaldlooshii]] ''"Ondatra"''-jįʼ atah daazdoh).
{{Ałkééʼ|T|oo|h| |ł|é|ʼ|é|ts|o|h}}&nbsp;éí [[Tsin Deigházhígíí]] dah yikahjí atah yisdzoh, áádóó éí Náhookǫsjí [[kéyah dah siʼánígíí]] bikáaʼgi hahóólįįd jiní; dííshjį́į́góó éí [[Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyah]]di hólǫ́ ałdóʼ. [[Ndaʼałkaahí]] dóó ééʼdeetįįhii éí ''"Ondatra zibethicus"'' deiłníigo dayózhí. Ałkʼidą́ą́ʼ '''tábąąh mąʼii''' dabiłníí ńtʼę́ę́ʼ ałdóʼ.<ref name="ałkʼi"/>
⚫
[[Eʼelyaaígíí:Muskrat lodge.jpg|thumb|left|250px]]
{{Naʼastsʼǫǫsí-nav|left}}
===Iʼnoolinígíí dóó bichʼiyą́===
===Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ===
Díí naaldlooshii éí [[chaaʼ]] yázhí ndahalin, áádóó éí chaaʼgi átʼéego dabighanígíí ádeilééh &mdash; áko ndi éí doo chaaʼ ádaatʼée da: bitseeʼ éí [[łéʼétsoh]] bitseeʼ nahalingo áłtsʼózí, bitsʼíís éí 16&ndash;24di inch áníłtso.
Díí [[naaldlooshii]] éí [[chaaʼ]] yázhí ndahalin, áádóó éí chaaʼgi átʼéego dabighanígíí ádeilééh &mdash; áko ndi éí doo chaaʼ ádaatʼée da: bitseeʼ éí [[łéʼétsoh]] bitseeʼ nahalingo áłtsʼózí, bitsʼíís éí 16&ndash;24di asdzoh{{units}} áníłtso.


Tábąąh mąʼii bitseeʼ áłtsʼózígíí éí [[tłʼoh]] dóó [[lókʼaaʼ]] deiłchozhgo naakai.
Tooh łéʼétsoh éí [[tłʼoh]] dóó [[lókʼaaʼ]] deiłchozhgo naakai.

⚫
[[Eʼelyaaígíí:Muskrat lodge.jpg|thumb|center|250px|Tábąąh mąʼii bitseeʼ áłtsʼózígíí bighan éélkid]]


{{reflist|1}}
{{reflist|1}}
{{Łeeyiʼ-bitiiní+}}
{{see also|print=no}}
{{wikispecies|Ondatra_zibethicus|bizhi=díí tábąąh mąʼii}}
{{commons|Category:Ondatra_zibethicus|bizhi=Díí tábąąh mąʼii}}
{{Naʼastsʼǫǫsí-Łéʼétsoh}}
{{tdab|Tábąąh mąʼii|(bitseeʼ áłtsʼózígíí)}}

kʼadígíí (22:58, 20 Níłchʼitsoh 2021)

nihookááʼ naaldeehii
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Bidił Daazdoígíí dóó Daʼałtʼoʼígíí Biishchʼid Dahólónígíí Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí Tsin Deigházhígíí Naʼastsʼǫǫsí dóó Łéʼétsoh Łeeyiʼ bitiiní
Tooh łéʼétsoh[1]
(Tábąąh mąʼii)[2]

Ndaʼałkaahí bikʼehgo
Ondatra zibethicus
wolyé
Náhookǫsjí Kéyah Dah Siʼánígíí 
dóó Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyah
naaldeehii daʼałchozhígíí

Tooh łéʼétsoh éí Tsin Deigházhígíí dah yikahjí atah yisdzoh, áádóó éí Náhookǫsjí kéyah dah siʼánígíí bikáaʼgi hahóólįįd jiní; dííshjį́į́góó éí Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdi hólǫ́ ałdóʼ. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Ondatra zibethicus" deiłníigo dayózhí. Ałkʼidą́ą́ʼ tábąąh mąʼii dabiłníí ńtʼę́ę́ʼ ałdóʼ.[2]

Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ

[łahgo áshłééh | łahgo áshłééh]

Díí naaldlooshii éí chaaʼ yázhí ndahalin, áádóó éí chaaʼgi átʼéego dabighanígíí ádeilééh — áko ndi éí doo chaaʼ ádaatʼée da: bitseeʼ éí łéʼétsoh bitseeʼ nahalingo áłtsʼózí, bitsʼíís éí 16–24di asdzoh[?] áníłtso.

Tooh łéʼétsoh éí tłʼoh dóó lókʼaaʼ deiłchozhgo naakai.


bitsʼą́ą́dóó ééhózinii
  1. ^ Powell, P., K. Benally, P.A. Thomas. Chʼał Tó Yiníloʼ. Salina Bookshelf. Kinłání Dookʼoʼoosłííd Biyaagi, Hoozdo Hahoodzo: 2006.
  2. ^ 2.0 2.1 Díí bízhiʼ éí 1910 yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos ályaaígíí bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ; éí naaltsoos bikáaʼgi éí kótʼéego akʼeʼeeshchį́: tqăˊbâʻ mâˊʼi [?]

Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Hakʼaz łeeyiʼ bitiiní · Hóółtseiitah łeeyiʼ bitiiní · Nahoditsʼǫʼtah łeeyiʼ bitiiní · Náhookǫs biyaadę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní

Bilį́į́ʼ Ńdeiltihii Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní naʼageedígíí · Chʼah Diʼilii Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní naʼageedígíí

Tooh łéʼétsoh · Gah Bikeeʼ Taah Yíʼáhídę́ę́ʼ tooh łéʼétsoh
Tsin biʼiil yildeełígíí

Łeeyiʼ bitiiní

Ahééháshį́į́hdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Akał Bitłʼaajįʼééʼí Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Ásáí Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Áshįįh bibąąh łeeyiʼ bitiiní · Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdę́ę́ʼ haltsooítah łeeyiʼ bitiiní · Chʼah Diʼilii Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Dáʼákʼehtah łeeyiʼ bitiiní · Dziłlátah łeeyiʼ bitiiní · Halgai Hóteeldę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Lókʼaatah łeeyiʼ bitiiní · Łeeyiʼ bitiiní biniitsįʼ łitsooígíí · Łeeyiʼ bitiiní bitseeʼ nineezígíí · Łeeyiʼ bitiiní diłhiłígíí · Łeeyiʼ bitiiní hataałígíí · Łeeyiʼ bitiiní łichíʼígíí · Naakaii Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Naakaii Łibáhí Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Naakaii Łibáhí Bikéyahdę́ę́ʼ tábąąh łeeyiʼ bitiiní · Ńdíshchíitah łeeyiʼ bitiiní · Tó wónaanídę́ę́ʼ dziłtah łeeyiʼ bitiiní · Tó wónaanídę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní íiyisígíí · Tó wónaanídę́ę́ʼ ńdíshchíitah łeeyiʼ bitiiní · Tó wónaanídę́ę́ʼ tábąąh łeeyiʼ bitiiní · Tsédeeshzha Dziłtah łeeyiʼ bitiiní · Tsiiʼyishbizhí Dineʼé Bikéyah Yázhídę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Tsiiʼyishbizhí Dineʼé Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní · Tsʼahtah łeeyiʼ bitiiní

Łeeyiʼ bitiiní
binághah halchíʼígíí
dóó bikʼéí

Ahééháshį́į́hdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní binághah halchíʼígíí · Náátsʼózídę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní binághah halchíʼígíí · Náhookǫs biyaadę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní binághah halchíʼígíí · Tó wónaanídę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní binághah halchíʼígíí · Tsédeeshzha Dziłtah łeeyiʼ bitiiní binághah halchíʼígíí

Dziłgaiitsoh Honeezkʼaziidę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní

Łeeyiʼ bitiiní hashkéhé

Biʼééʼ Łichííʼí Bikéyahdę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní hashkéhé · Dziłtah łeeyiʼ bitiiní hashkéhé · Náhookǫs biyaadę́ę́ʼ łeeyiʼ bitiiní hashkéhé