Przejdź do zawartości

Armia Polska na Wschodzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Historia AP na Wschodzie: drobne redakcyjne
Kerim44 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
310 306 edycji
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 33: Linia 33:
}}
}}
{{Wikicytaty|Armia Polska na Wschodzie}}
{{Wikicytaty|Armia Polska na Wschodzie}}

⚫
[[Plik:Gustaw Paszkiewicz i Bronisław Rakowski.jpg|150px|thumb|Gen. [[Gustaw Paszkiewicz]] i gen. [[Bronisław Rakowski]], Armia Polska na Wschodzie 1942]]
⚫
[[Plik:Romer, Sikorski, Anders, Klimecki.jpg|240px|thumb|[[Tadeusz Romer]], [[Władysław Sikorski]], [[Władysław Anders]] i [[Tadeusz Klimecki]] podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie 1943. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie]]
⚫
[[Plik:Klimecki, Anders.jpg|240px|thumb|Gen. [[Tadeusz Klimecki]] i gen. [[Władysław Anders]] 1943]]
{{Galeria
{{Galeria
|Nazwa=Armia Polska w Iranie|wielkość=240
|Nazwa=Armia Polska w Iranie|wielkość=240
Linia 47: Linia 45:
|Plik:Armia Polska w Iranie (21-170-9).jpg|
|Plik:Armia Polska w Iranie (21-170-9).jpg|
}}
}}
'''Armia Polska na Wschodzie''' – [[związek operacyjny]] [[Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie|Polskich Sił Zbrojnych]] w latach 1942–1947.
'''Armia Polska na Wschodzie''' – [[związek operacyjny]] [[Polskie Siły Zbrojne|Polskich Sił Zbrojnych]] w latach 1942–1947.


== Historia AP na Wschodzie ==
== Historia AP na Wschodzie ==
Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie [[rozkaz]]u [[Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych|Naczelnego Wodza PSZ]], [[Generał|gen. broni]] [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] z 12 września 1942, w [[Irak]]u, [[Iran]]ie i [[Palestyna|Palestynie]] z połączenia [[Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie|Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie]] i [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942)|Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR]].
Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie [[rozkaz]]u [[Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych (Polska)|Naczelnego Wodza PSZ]], [[Generał|gen. broni]] [[Władysław Sikorski|Władysława Sikorskiego]] z 12 września 1942, w [[Irak]]u, [[Iran]]ie i [[Palestyna|Palestynie]] z połączenia [[Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie|Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie]] i [[Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942)|Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR]].


Tym samym rozkazem anulowano nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, [[Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie|Dowództwo Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie]] i [[2 Korpus Strzelców|II Korpus Strzelców]] oraz wyznaczono obsadę personalną [[Dowództwo|dowództwa]] [[Wojska lądowe|armii]].
Tym samym rozkazem anulowano nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, [[Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie|Dowództwo Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie]] i [[2 Korpus Strzelców|II Korpus Strzelców]] oraz wyznaczono obsadę personalną [[Dowództwo|dowództwa]] [[Wojska lądowe|armii]].
⚫
[[Plik:Gustaw Paszkiewicz i Bronisław Rakowski.jpg|150px|thumb|Gen. [[Gustaw Paszkiewicz]] i gen. [[Bronisław Rakowski]], Armia Polska na Wschodzie 1942]]

Zgodnie z [[Etat (wojsko)|etatem]] armia miała liczyć 71 491 ludzi zorganizowanych w dwie dywizje strzelców (każda w składzie dwóch brygad), dywizję mieszaną złożoną z brygady czołgów i brygady strzelców, dywizji zapasowej oraz wojsk i służb armii.
Zgodnie z [[Etat (wojsko)|etatem]] armia miała liczyć 71 491 ludzi zorganizowanych w dwie dywizje strzelców (każda w składzie dwóch brygad), dywizję mieszaną złożoną z brygady czołgów i brygady strzelców, dywizji zapasowej oraz wojsk i służb armii.
Rzeczywisty stan na dzień 1 grudnia 1942 roku wynosił 62 082 żołnierzy<ref name=enc>{{cytuj książkę |nazwisko= Sobczak (red.)|imię= Kazimierz|tytuł= Encyklopedia II wojny światowej|strony=27}}</ref>.
Rzeczywisty stan na dzień 1 grudnia 1942 roku wynosił 62 082 żołnierzy<ref name=enc>{{cytuj książkę |nazwisko= Sobczak (red.)|imię= Kazimierz|tytuł= Encyklopedia II wojny światowej|strony=27}}</ref>.


W ramach organizacji armii (wrzesień – październik 1942 r.) rozformowano Dowództwo II KS, zalążki kadrowe [[4 Dywizja Strzelców (PSZ)|4 Dywizji Strzelców]] i [[3 Brygada Strzelców Karpackich|3 Brygadę Strzelców Karpackich]]. Nadwyżki [[3 Dywizja Strzelców Karpackich|3 DSK]] włączono do [[5 Kresowa Dywizja Piechoty|5 Dywizji Strzelców]]. Ponadto rozformowano [[8 Dywizja Piechoty (PSZ)|8]], [[9 Dywizja Piechoty (PSZ)|9]] i [[10 Dywizja Piechoty (PSZ)|10 DP]], a pozostałe jednostki PSZ w ZSRR przeformowano na etaty brytyjskie. [[6 Lwowska Dywizja Piechoty|6 Dywizję Piechoty]] przeformowano w [[6 Lwowska Brygada Piechoty|6 Samodzielną Brygadę Strzelców]], a dywizjon rozpoznawczy 6 DP przekształcono w [[6 Pułk Pancerny „Dzieci Lwowskich”|6 Batalion Czołgów]] i włączono w skład [[2 Warszawska Brygada Pancerna|2 BCz]]. Obie brygady połączono w [[6 Lwowska Dywizja Piechoty|6 Dywizję Strzelców]]. Sformowano tzw. [[2 Grupa Artylerii (PSZ)|Artylerię Ciężką Armii]] w składzie dwóch pułków. Poza artylerią ciężką, w bezpośrednim podporządkowaniu dowódcy artylerii armii pozostawały dwa pułki artylerii lekkiej i dwa pułki artylerii przeciwlotniczej (ciężki i lekki) oraz pułk artylerii przeciwpancernej i pułk pomiarów artylerii.
W ramach organizacji armii (wrzesień – październik 1942 r.) rozformowano Dowództwo II KS, zalążki kadrowe [[4 Dywizja Strzelców (PSZ)|4 Dywizji Strzelców]] i [[3 Brygada Strzelców Karpackich|3 Brygadę Strzelców Karpackich]]. Nadwyżki [[3 Dywizja Strzelców Karpackich|3 DSK]] włączono do [[5 Kresowa Dywizja Piechoty|5 Dywizji Strzelców]]. Ponadto rozformowano [[8 Dywizja Piechoty (PSZ)|8]], [[9 Dywizja Piechoty (PSZ)|9]] i [[10 Dywizja Piechoty (PSZ)|10 DP]], a pozostałe jednostki PSZ w ZSRR przeformowano na etaty brytyjskie. [[6 Lwowska Dywizja Piechoty|6 Dywizję Piechoty]] przeformowano w [[6 Lwowska Brygada Piechoty|6 Samodzielną Brygadę Strzelców]], a specjalny batalion piechoty „Dzieci Lwowskich” 6 DP przekształcono w [[6 Pułk Pancerny „Dzieci Lwowskich”|6 Batalion Czołgów]] i włączono w skład [[2 Warszawska Brygada Pancerna|2 BCz]]. Obie brygady połączono w [[6 Lwowska Dywizja Piechoty|6 Dywizję Strzelców]]. Sformowano tzw. [[2 Grupa Artylerii (PSZ)|Artylerię Ciężką Armii]] w składzie dwóch pułków. Poza artylerią ciężką, w bezpośrednim podporządkowaniu dowódcy artylerii armii pozostawały dwa pułki artylerii lekkiej i dwa pułki artylerii przeciwlotniczej (ciężki i lekki) oraz pułk artylerii przeciwpancernej i pułk pomiarów artylerii.


Pewnym problemem były masowe [[dezercja|dezercje]] żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego. W okresie od września 1941 do maja 1944 zdezerterowało 2972 żołnierzy – Żydów<ref name=bieg>{{Cytuj książkę| nazwisko = Biegański| imię = Witold|tytuł = Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie| strony = 57-63}}</ref>.
Pewnym problemem były masowe [[dezercja|dezercje]] żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego. W okresie od września 1941 do maja 1944 zdezerterowało 2972 żołnierzy – Żydów<ref name=bieg>{{Cytuj książkę| nazwisko = Biegański| imię = Witold|tytuł = Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie| strony = 57-63}}</ref>.
Linia 63: Linia 61:
{{osobny artykuł|Menachem Begin}}
{{osobny artykuł|Menachem Begin}}


W czerwcu i lipcu 1943 wyodrębniono z APW część bojową, z której sformowano 2 Korpus Polski wraz z Wysuniętą Bazą oraz część niebojową. W skład części niebojowej weszły instytucje, jednostki terytorialne, szkoły i obsługi zaplecza. W okresie od lipca do września 1943 roku większość APW została przegrupowana do Palestyny, gdzie po kolejnej reorganizacji w ślad za 2 KP została częściowo przegrupowana do Egiptu w okresie styczeń-kwiecień 1944.
== Wyposażenie ==
== Wyposażenie ==
=== Umundurowanie ===
=== Umundurowanie ===
Żołnierze posiadali dwa rodzaje mundurów – tropikalne i sukienne. oficerowie dodatkowo posiadali mundury wyjściowe. Mundury tropikalne pochodziły z dostaw z USA i magazynów brytyjskich. Występowały pewne różnice w kroju.
Żołnierze posiadali dwa rodzaje mundurów – tropikalne i sukienne. oficerowie dodatkowo posiadali mundury wyjściowe. Mundury tropikalne pochodziły z dostaw z USA i magazynów brytyjskich. Występowały pewne różnice w kroju. [[Mundur wojskowy|Mundury]] sukienne oraz wyjściowe oficerskie szyte były na miarę i według jednolitego wzoru. Regulamin przewidywał dwa kolory umundurowania, piaskowy i khaki.
⚫
[[Plik:Romer, Sikorski, Anders, Klimecki.jpg|240px|thumb|[[Tadeusz Romer]], [[Władysław Sikorski]], [[Władysław Anders]] i [[Tadeusz Klimecki]] podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie 1943. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie]]
[[Mundur wojskowy|Mundury]] sukienne oraz wyjściowe oficerskie szyte były na miarę i według jednolitego wzoru.
Regulamin przewidywał dwa kolory umundurowania, piaskowy i khaki.

Zestaw umundurowania tropikalnego zawierał: koszule lub kurtki oficerskie (bush jacket), spodnie drelichowe oraz szorty, pończochy bez stóp, owijki lub spinacze, buty zamszowe lub skórzane.
Zestaw umundurowania tropikalnego zawierał: koszule lub kurtki oficerskie (bush jacket), spodnie drelichowe oraz szorty, pończochy bez stóp, owijki lub spinacze, buty zamszowe lub skórzane.
W nakryciach głowy panowała pewna różnorodność. Żołnierze nosili: [[hełm]]y korkowe, australijskie kapelusze khaki oraz płócienne [[furażerka|furażerki]].
W nakryciach głowy panowała pewna różnorodność. Żołnierze nosili: [[hełm]]y korkowe, australijskie kapelusze khaki oraz płócienne [[furażerka|furażerki]]. Rękawy koszul podwijano. Dystynkcje i oznaki naszywane były na podszycie w kolorze munduru i zapinane na zatrzaski lub przypinane guzikiem wsuwki<ref group=uwaga>Było to podyktowane koniecznością częstego prania mundurów tropikalnych.</ref>.
Rękawy koszul podwijano.
Dystynkcje i oznaki naszywane były na podszycie w kolorze munduru i zapinane na zatrzaski lub przypinane guzikiem wsuwki<ref group=uwaga>Było to podyktowane koniecznością częstego prania mundurów tropikalnych.</ref>.


Zestaw umundurowania sukiennego zawierał: battle dressy, swetry khaki, serdaki skórzane, płaszcze sukienne i buty. Oficerowie posiadali także płaszcze przeciwdeszczowe.
Zestaw umundurowania sukiennego zawierał: battle dressy, swetry khaki, serdaki skórzane, płaszcze sukienne i buty. Oficerowie posiadali także płaszcze przeciwdeszczowe. Nakrycie głowy stanowiła czapka typu angielskiego lub [[beret]]. Kolory beretów określały formacje. Czarny stosowany był w broni pancernej, a zielony w pozostałych jednostkach.
Nakrycie głowy stanowiła czapka typu angielskiego lub [[beret]]. Kolory beretów określały formacje. Czarny stosowany był w broni pancernej, a zielony w pozostałych jednostkach.


Mundur wyjściowy oficerski wzorowany był na mundurze brytyjskim. Nakryciem głowy oficerów była jednak [[rogatywka]] zbliżona do wzoru przedwojennego.
Mundur wyjściowy oficerski wzorowany był na mundurze brytyjskim. Nakryciem głowy oficerów była jednak [[rogatywka]] zbliżona do wzoru przedwojennego.


=== Uzbrojenie ===
=== Uzbrojenie ===
Żołnierze Armii Polskiej na Wschodzie uzbrojenie z magazynów brytyjskich otrzymali we wrześniu 1942<ref group=uwaga>Wyjątek stanowi [[Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich]], która brytyjskie uzbrojenie otrzymała w 1940.</ref>.
Żołnierze Armii Polskiej na Wschodzie uzbrojenie z magazynów brytyjskich otrzymali we wrześniu 1942<ref group=uwaga>Wyjątek stanowi [[Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich]], która brytyjskie uzbrojenie otrzymała w 1940.</ref>. Uzbrojenie było niejednorodne, głównie angielskie i amerykańskie, ale także francuskie, włoskie, radzieckie i niemieckie.
⚫
[[Plik:Klimecki, Anders.jpg|240px|thumb|Gen. [[Tadeusz Klimecki]] i gen. [[Władysław Anders]] 1943]]
Uzbrojenie było niejednorodne, głównie angielskie i amerykańskie, ale także francuskie, włoskie, radzieckie i niemieckie.

Broń strzelecka:
Broń strzelecka:
* pistolety i rewolwery [[Rewolwery Colt|Colt]] i [[Rewolwer S&W Model 19|Smith Wesson]]
* pistolety i rewolwery [[Rewolwery Colt|Colt]] i [[Rewolwer S&W Model 19|Smith Wesson]]
Linia 121: Linia 114:
[[Plik:Irak cmentarze.png|right|250px]]
[[Plik:Irak cmentarze.png|right|250px]]
Rozmieszczenie jednostek na terenie Iraku na przełomie 1942 -1943
Rozmieszczenie jednostek na terenie Iraku na przełomie 1942 -1943
* '''Kizil Rabat'''
* '''Qizil Ribat'''
Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie,
* Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie,
Dowództwo 6 Dywizji Piechoty,
* Dowództwo 6 Dywizji Piechoty,
2 Batalion Czołgów,
** 2 Brygada Czołgów,
6 Batalion Strzelców,
** 6 Brygada Strzelców,
6 Pułk Artylerii Lekkiej,
** 6 Pułk Artylerii Lekkiej,
Batalion Saperów Armii,
** Batalion Saperów Armii,
Batalion Łączności Armii,
** Batalion Łączności Armii,
12 Pułk Kawalerii Pancernej,
** 12 Pułk Kawalerii Pancernej,
15 Pułk Kawalerii Pancernej,
** 15 Pułk Kawalerii Pancernej,
3 Pułk Ułanów Karpackich,
** Pułk Ułanów Karpackich,
III Szpital Wojskowy,
** III Szpital Wojskowy,
21 kompania transportowa,
** 21 kompania transportowa,
27 kompania transportowa,
** 27 kompania transportowa,
część jednostek transportowych i sanitarnych armii.
** część jednostek transportowych i sanitarnych armii.
* '''Chanakin'''
* '''Khanakin'''
Dowództwo Artylerii Armii,
Dowództwo Artylerii Armii,
6 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 7 Pułk Artylerii Lekkiej,
7 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 9 Pułk Artylerii Lekkiej,
10 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 10 Pułk Artylerii Ciężkiej,
11 Pułk Artylerii Ciężkiej,
* 11 Pułk Artylerii Ciężkiej,
7 Pułk Artylerii Pomiarowej,
* 1 Pułk Artylerii Pomiarowej,
7 Batalion Pancerny,
* Zapasowy Batalion Pancerny,
II Szpital Wojskowy,
* II Szpital Wojskowy,
Dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty,
Dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty,
3 Batalion Strzelców,
* 3 Brygada Strzelców,
4 Batalion Strzelców,
* 4 Brygada Strzelców,
5 Batalion Saperów,
* 5 Batalion Saperów,
5 Batalion Łączności,
* 5 Batalion Łączności,
4 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 4 Pułk Artylerii Lekkiej,
5 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 5 Pułk Artylerii Lekkiej,
6 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 8 Pułk Artylerii Lekkiej,
5 Pułk Pancerny,
* 5 Batalion Pancerny,
5 Pułk Artylerii Polowej,
* 5 Pułk Artylerii Przeciwpancernej,
Dowództwo 7 Dywizji Piechoty,
Dowództwo 7 Dywizji Piechoty,
* 7 Brygada Strzelców
⚫
7 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
* 8 Brygada Strzelców
⚫
7 Batalion Łączności,
⚫
* 7 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
⚫
* 7 Batalion Łączności,
* 7 Pułk Kawalerii Pancernej.
Centrum Wyszkolenia Artylerii,
Centrum Wyszkolenia Artylerii,

jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizyjne.
jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizyjne.
* '''Mosul'''
* '''Mosul'''
Dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich,
Dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich,
2 Batalion Strzelców,
* 2 Brygada Strzelców Karpackich,
3 Batalion Strzelców,
* 3 Batalion Łączności,
⚫
* 2 Karpacki Pułk Artylerii Lekkiej,
3 Batalion Łączności,
2 Pułk Artylerii Lekkiej,
* 3 Karpacki Pułk Artylerii Przeciwpancernej,
⚫
* IV Szpital Wojskowy,
⚫
3 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej,
⚫
* jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizji.
⚫
IV Szpital Wojskowy,
⚫
jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizji.
* '''Al-Habbanijja'''
* '''Al-Habbanijja'''
8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej,
** 7 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej,
7 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej.
** 8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej,
⚫
** 3 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej
⚫
* '''Al-Kajjara'''
⚫
** 5 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej
1 Batalion Strzelecki,

⚫
3 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
⚫
*'''Al-Kajjara'''
3 Pułk Pancerny,
** 1 Brygada Strzelców Karpackich,
⚫
1 Pułk Artylerii Lekkiej,
⚫
** 3 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
⚫
3 Pułk Artylerii Lekkiej.
** 1 Pułk Artylerii Lekkiej,
** 3 Pułk Artylerii Lekkiej.
* '''Dżalaula'''
* '''Dżalaula'''
Dowództwo Etapów,
Dowództwo Etapów,
11 Brygada Saperów Kolejowych,
* 11 Batalion Saperów Kolejowych,
2 Etapowy Batalion Łączności,
* 2 Etapowy Batalion Łączności,
Batalion Wartowniczy,
* Batalion Wartowniczy,
312 kompania transportowa,
* 312 kompania transportowa,
320 kompania transportowa,
* 320 kompania transportowa,
część jednostek materiałowo-warsztatowych, zaopatrzenia i ewakuacji armii.
* część jednostek materiałowo-warsztatowych, zaopatrzenia i ewakuacji armii{{odn|Dunin-Wilczyński|2004|s=226-227, 230-241}}.


== Struktura organizacyjna AP na Wschodzie ==
== Struktura organizacyjna AP na Wschodzie ==
Linia 198: Linia 196:
** [[11 Batalion Łączności|Batalion Łączności Armii]]
** [[11 Batalion Łączności|Batalion Łączności Armii]]
** [[12 Kompania Geograficzna]]
** [[12 Kompania Geograficzna]]
** Główna Składnica Materiałowa Armii (1942–1943)
** 101 Kompania Obsługi Składnic Materiałowych (1942–1943)
** [[101 Kompania Amunicyjna]] (1942–1943)
** 350 Kompania Materiałowa Stacji Zaopatrywania
** 351 Wysunięta Składnica Materiałowa Armii (III–VI 1943)
** 37 Park Materiałowy Armii


== Obsada personalna AP na Wschodzie ==
== Obsada personalna AP na Wschodzie ==
⚫
[[Plik:Władysław Anders.jpg|thumb|150px|[[Władysław Anders]] dowódca armii]]
⚫
[[Plik:Tokarzewski Michal LOC matpc 12499.jpg|thumb|150px|Gen. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]]]]
⚫
[[Plik:Kossakowski tadeusz.gif|thumb|150px|Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji gen. [[Tadeusz Kossakowski]]]]
* Dowódca armii:
* Dowódca armii:
** gen. dyw. [[Władysław Anders]]
** gen. dyw. [[Władysław Anders]]
⚫
[[Plik:Władysław Anders.jpg|thumb|150px|[[Władysław Anders]] dowódca armii]]
* Zastępca dowódcy armii:
* Zastępca dowódcy armii:
** gen. dyw. [[Józef Zając (generał)|Józef Zając]]
** gen. dyw. [[Józef Zając (generał)|Józef Zając]]
** gen. dyw. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]]
** gen. dyw. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]]
⚫
[[Plik:Tokarzewski Michal LOC matpc 12499.jpg|thumb|150px|Gen. [[Michał Tokarzewski-Karaszewicz]]]]
* Szef sztabu armii:
* Szef sztabu armii:
** gen. bryg. [[Bronisław Rakowski]]
** gen. bryg. [[Bronisław Rakowski]]
Linia 220: Linia 223:
* Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji:
* Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji:
** gen. bryg. [[Tadeusz Kossakowski]]
** gen. bryg. [[Tadeusz Kossakowski]]
⚫
[[Plik:Kossakowski tadeusz.gif|thumb|150px|Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji gen. [[Tadeusz Kossakowski]]]]
* Szefostwo Intendentury → Delegatura Szefa Intendentury MON (od 15 II 1945{{odn|Kronika Gł.P.P.104|1945|s=95}})
* Szefostwo Intendentury → Delegatura Szefa Intendentury MON (od 15 II 1945{{odn|Kronika Gł.P.P.104|1945|s=95}})


Linia 231: Linia 235:
* {{Cytuj stronę|url=http://polishinstitute.com/c/c480.pdf|tytuł=Kronika 104 Głównej Poczty Polowej (2 Korpus), 1943 - 1945|praca=Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań, sygn. C.480|opublikowany=[[Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie]]|odn={{odn/id|Kronika Gł.P.P.104|1945}}|data dostępu=2017-01-30|archiwum=https://web.archive.org/web/20170202063605/http://polishinstitute.com/c/c480.pdf|zarchiwizowano=2017-02-02}}
* {{Cytuj stronę|url=http://polishinstitute.com/c/c480.pdf|tytuł=Kronika 104 Głównej Poczty Polowej (2 Korpus), 1943 - 1945|praca=Oddziałowe Kroniki i Dzienniki Działań, sygn. C.480|opublikowany=[[Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie]]|odn={{odn/id|Kronika Gł.P.P.104|1945}}|data dostępu=2017-01-30|archiwum=https://web.archive.org/web/20170202063605/http://polishinstitute.com/c/c480.pdf|zarchiwizowano=2017-02-02}}
* [[Witold Biegański]], Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967.
* [[Witold Biegański]], Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967.
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Komornicki| imię = | tytuł = Wojsko Polskie 1939–1945 : barwa i broń | data = 1984 | wydawca = Wydawnictwo Interpress | miejsce = Warszawa | isbn = 83-223-2055-8 | strony =}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko =Komornicki| imię = Stanisław| tytuł = Wojsko Polskie 1939–1945 : barwa i broń | data = 1984 | wydawca = Wydawnictwo Interpress | miejsce = Warszawa | isbn = 83-223-2055-8 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Dunin-Wilczyński | imię = Zbigniew | autor link = Zbigniew Dunin-Wilczyński | tytuł = Wojsko polskie w Iraku: 1942-1943 | data = 1993 | wydawca = Muzeum Niepodległości | miejsce = Warszawa | isbn = 83-900727-2-6 | strony =}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Dunin-Wilczyński | imię = Zbigniew | autor link = Zbigniew Dunin-Wilczyński | tytuł = Wojsko polskie w Iraku: 1942-1943 | data = 1993 | wydawca = Muzeum Niepodległości | miejsce = Warszawa | isbn = 8390072726 | odn=tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko= Sobczak (red.)|imię= Kazimierz|tytuł= Encyklopedia II wojny światowej| wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej|miejsce= Warszawa |rok= 1975|strony=}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Dunin-Wilczyński | imię = Zbigniew | autor link = Zbigniew Dunin-Wilczyński | tytuł = Wojsko polskie w Iraku: 1942-1943 | data = 2004 | wydawca = Wydawnictwo Bellona | miejsce = Warszawa | isbn = 8311106088 | odn=tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko= Sobczak (red.)|imię= Kazimierz|tytuł= Encyklopedia II wojny światowej| wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej| miejsce= Warszawa |rok= 1975|odn=tak}}
* Piotr Żaroń, Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981,
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Żaroń | imię=Piotr | tytuł= Armia Polska w ZSRR, na Bliskim Wschodzie i Środkowym Wschodzie| data=1981 | wydawca = KAW RSW „Prasa- Książka - Ruch | miejsce=Warszawa| odn=tak}}


{{PSZ na Zachodzie}}
{{PSZ na Zachodzie}}


[[Kategoria:Armia Polska na Wschodzie|*]]
[[Kategoria:Armia Polska na Wschodzie|*]]
[[Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1947]]

Aktualna wersja na dzień 22:22, 20 lip 2024

Ten artykuł dotyczy Armii Polskiej na Wschodzie. Zobacz też: Wojsko Polskie na Wschodzie – stronę ujednoznaczniającą.
Armia Polska na Wschodzie
Ilustracja
Pierwsza oznaka Armii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

12 września 1942

Dowódcy
Pierwszy

gen. Władysław Anders

Działania zbrojne
II wojna światowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Skład

patrz niżej

Armia Polska w Iranie

Armia Polska na Wschodzie – związek operacyjny Polskich Sił Zbrojnych w latach 1942–1947.

Historia AP na Wschodzie

[edytuj | edytuj kod]

Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. broni Władysława Sikorskiego z 12 września 1942, w Iraku, Iranie i Palestynie z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.

Tym samym rozkazem anulowano nazwy: Polskie Siły Zbrojne w ZSRR, Dowództwo Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i II Korpus Strzelców oraz wyznaczono obsadę personalną dowództwa armii.

Gen. Gustaw Paszkiewicz i gen. Bronisław Rakowski, Armia Polska na Wschodzie 1942

Zgodnie z etatem armia miała liczyć 71 491 ludzi zorganizowanych w dwie dywizje strzelców (każda w składzie dwóch brygad), dywizję mieszaną złożoną z brygady czołgów i brygady strzelców, dywizji zapasowej oraz wojsk i służb armii. Rzeczywisty stan na dzień 1 grudnia 1942 roku wynosił 62 082 żołnierzy[1].

W ramach organizacji armii (wrzesień – październik 1942 r.) rozformowano Dowództwo II KS, zalążki kadrowe 4 Dywizji Strzelców i 3 Brygadę Strzelców Karpackich. Nadwyżki 3 DSK włączono do 5 Dywizji Strzelców. Ponadto rozformowano 8, 9 i 10 DP, a pozostałe jednostki PSZ w ZSRR przeformowano na etaty brytyjskie. 6 Dywizję Piechoty przeformowano w 6 Samodzielną Brygadę Strzelców, a specjalny batalion piechoty „Dzieci Lwowskich” 6 DP przekształcono w 6 Batalion Czołgów i włączono w skład 2 BCz. Obie brygady połączono w 6 Dywizję Strzelców. Sformowano tzw. Artylerię Ciężką Armii w składzie dwóch pułków. Poza artylerią ciężką, w bezpośrednim podporządkowaniu dowódcy artylerii armii pozostawały dwa pułki artylerii lekkiej i dwa pułki artylerii przeciwlotniczej (ciężki i lekki) oraz pułk artylerii przeciwpancernej i pułk pomiarów artylerii.

Pewnym problemem były masowe dezercje żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego. W okresie od września 1941 do maja 1944 zdezerterowało 2972 żołnierzy – Żydów[2].

 Osobny artykuł: Menachem Begin.

W czerwcu i lipcu 1943 wyodrębniono z APW część bojową, z której sformowano 2 Korpus Polski wraz z Wysuniętą Bazą oraz część niebojową. W skład części niebojowej weszły instytucje, jednostki terytorialne, szkoły i obsługi zaplecza. W okresie od lipca do września 1943 roku większość APW została przegrupowana do Palestyny, gdzie po kolejnej reorganizacji w ślad za 2 KP została częściowo przegrupowana do Egiptu w okresie styczeń-kwiecień 1944.

Wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Umundurowanie

[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze posiadali dwa rodzaje mundurów – tropikalne i sukienne. oficerowie dodatkowo posiadali mundury wyjściowe. Mundury tropikalne pochodziły z dostaw z USA i magazynów brytyjskich. Występowały pewne różnice w kroju. Mundury sukienne oraz wyjściowe oficerskie szyte były na miarę i według jednolitego wzoru. Regulamin przewidywał dwa kolory umundurowania, piaskowy i khaki.

Tadeusz Romer, Władysław Sikorski, Władysław Anders i Tadeusz Klimecki podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie 1943. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie

Zestaw umundurowania tropikalnego zawierał: koszule lub kurtki oficerskie (bush jacket), spodnie drelichowe oraz szorty, pończochy bez stóp, owijki lub spinacze, buty zamszowe lub skórzane. W nakryciach głowy panowała pewna różnorodność. Żołnierze nosili: hełmy korkowe, australijskie kapelusze khaki oraz płócienne furażerki. Rękawy koszul podwijano. Dystynkcje i oznaki naszywane były na podszycie w kolorze munduru i zapinane na zatrzaski lub przypinane guzikiem wsuwki[a].

Zestaw umundurowania sukiennego zawierał: battle dressy, swetry khaki, serdaki skórzane, płaszcze sukienne i buty. Oficerowie posiadali także płaszcze przeciwdeszczowe. Nakrycie głowy stanowiła czapka typu angielskiego lub beret. Kolory beretów określały formacje. Czarny stosowany był w broni pancernej, a zielony w pozostałych jednostkach.

Mundur wyjściowy oficerski wzorowany był na mundurze brytyjskim. Nakryciem głowy oficerów była jednak rogatywka zbliżona do wzoru przedwojennego.

Uzbrojenie

[edytuj | edytuj kod]

Żołnierze Armii Polskiej na Wschodzie uzbrojenie z magazynów brytyjskich otrzymali we wrześniu 1942[b]. Uzbrojenie było niejednorodne, głównie angielskie i amerykańskie, ale także francuskie, włoskie, radzieckie i niemieckie.

Gen. Tadeusz Klimecki i gen. Władysław Anders 1943

Broń strzelecka:

Działa i moździerze:

Przykładowe oznakowanie pojazdów broni pancernej

Czołgi, transportery, motocykle i samochody:

Pojazdy pomalowane były na barwy ochronne – kolor piaskowy oraz plamy czerwonobrunatne na piaskowym tle. Każdy pojazd posiadał tablice z oznaczeniem macierzystej jednostki.

Garnizony armii

[edytuj | edytuj kod]

Rozmieszczenie jednostek na terenie Iraku na przełomie 1942 -1943

  • Qizil Ribat
  • Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie,
  • Dowództwo 6 Dywizji Piechoty,
    • 2 Brygada Czołgów,
    • 6 Brygada Strzelców,
    • 6 Pułk Artylerii Lekkiej,
    • Batalion Saperów Armii,
    • Batalion Łączności Armii,
    • 12 Pułk Kawalerii Pancernej,
    • 15 Pułk Kawalerii Pancernej,
    • Pułk Ułanów Karpackich,
    • III Szpital Wojskowy,
    • 21 kompania transportowa,
    • 27 kompania transportowa,
    • część jednostek transportowych i sanitarnych armii.
  • Khanakin

Dowództwo Artylerii Armii,

  • 7 Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 9 Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 10 Pułk Artylerii Ciężkiej,
  • 11 Pułk Artylerii Ciężkiej,
  • 1 Pułk Artylerii Pomiarowej,
  • Zapasowy Batalion Pancerny,
  • II Szpital Wojskowy,

Dowództwo 5 Kresowej Dywizji Piechoty,

  • 3 Brygada Strzelców,
  • 4 Brygada Strzelców,
  • 5 Batalion Saperów,
  • 5 Batalion Łączności,
  • 4 Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 5 Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 8 Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 5 Batalion Pancerny,
  • 5 Pułk Artylerii Przeciwpancernej,

Dowództwo 7 Dywizji Piechoty,

  • 7 Brygada Strzelców
  • 8 Brygada Strzelców
  • 7 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
  • 7 Batalion Łączności,
  • 7 Pułk Kawalerii Pancernej.

Centrum Wyszkolenia Artylerii,

jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizyjne.

  • Mosul

Dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich,

  • 2 Brygada Strzelców Karpackich,
  • 3 Batalion Łączności,
  • 2 Karpacki Pułk Artylerii Lekkiej,
  • 3 Karpacki Pułk Artylerii Przeciwpancernej,
  • IV Szpital Wojskowy,
  • jednostki zaopatrzenia, warsztaty i samochody dywizji.
  • Al-Habbanijja
    • 7 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej,
    • 8 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej,
    • 3 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej
    • 5 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej
  • Al-Kajjara
    • 1 Brygada Strzelców Karpackich,
    • 3 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych,
    • 1 Pułk Artylerii Lekkiej,
    • 3 Pułk Artylerii Lekkiej.
  • Dżalaula

Dowództwo Etapów,

  • 11 Batalion Saperów Kolejowych,
  • 2 Etapowy Batalion Łączności,
  • Batalion Wartowniczy,
  • 312 kompania transportowa,
  • 320 kompania transportowa,
  • część jednostek materiałowo-warsztatowych, zaopatrzenia i ewakuacji armii[4].

Struktura organizacyjna AP na Wschodzie

[edytuj | edytuj kod]

Obsada personalna AP na Wschodzie

[edytuj | edytuj kod]
Władysław Anders dowódca armii
Gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz
Dowódca broni pancernych i szef motoryzacji gen. Tadeusz Kossakowski
  • Szefostwo Intendentury → Delegatura Szefa Intendentury MON (od 15 II 1945[6])

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Było to podyktowane koniecznością częstego prania mundurów tropikalnych.
  2. ↑ Wyjątek stanowi Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich, która brytyjskie uzbrojenie otrzymała w 1940.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. s. 27.
  2. ↑ Witold Biegański: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. s. 57-63.
  3. ↑ Występowała na uzbrojeniu 10 i 11 pułku artylerii ciężkiej.
  4. ↑ Dunin-Wilczyński 2004 ↓, s. 226-227, 230-241.
  5. ↑ Kronika Gł.P.P.104 1945 ↓, s. 11.
  6. ↑ Kronika Gł.P.P.104 1945 ↓, s. 95.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Polskie Siły Zbrojne
Wojska
Rodzaje wojsk
Wielkie jednostki
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Armia_Polska_na_Wschodzie&oldid=74346867”