Program rozruchowy
Program rozruchowy (ang. boot loader) – działający na zasadzie bootstrapu (z ang. „pull oneself up by one’s bootstraps” – podnieść się ciągnąc za własne sznurowadła) program uruchamiany jako pierwszy po zakończeniu wykonywania BIOS-u (lub UEFI), służący do załadowania systemu operacyjnego do pamięci operacyjnej komputera.
Bootstrap
Bootstrap to idea rozwiązania systemowego w informatyce obrazująca samorozruch komputera. Sama procedura rozruchowa nazywana jest w języku angielskim terminami boot lub booting.
Pierwotnie (np. EXEC) bootstrap polegał na manualnym wpisaniu (bit po bicie) z pulpitu technologicznego komputera komendy „ładuj i wykonaj z urządzenia” na którym załadowany był OS, interpreter komend lub inny program.
Później proces ten został zaszyty sprzętowo jako koniec prawidłowo przeprowadzonego przebiegu BIOS-a i działał w kooperacji z interpreterem komend systemu nadrzędnego, takiego jak DOS, UNIX czy Windows. Proces ten został nazwany programem rozruchowym.
Rozruch w różnych architekturach komputerów
W komputerach PC nagłówek (segment startowy) programu rozruchowego może być umieszczony w pierwszym, 512-bajtowym fragmencie sektora startowego dysku twardego (ang. Master Boot Record). W systemach DOS/Windows jest tam zapisany program, który ładuje kolejny program rozruchowy z partycji oznaczonej jako aktywna. W systemach uniksowych pliki dodatkowe programu rozruchowego znajdują się zazwyczaj w katalogu lub partycji montowanej w katalogu /boot.
Rozruch z innych urządzeń
Program rozruchowy oraz cały system operacyjny może być pobierany także z innych urządzeń takich jak stacja dyskietek, napęd CDROM, dyski USB, a nawet spoza komputera, z serwera w sieci lokalnej (zob. PXE). Dawniej także z taśmy perforowanej albo pamięci bębnowej.
Boot Device Menu
Boot Device Menu (z ang. menu urządzeń rozruchowych) to menu służące do bootowania (uruchamiania) systemu z innego urządzenia niż domyślne bez potrzeby zmiany kolejności bootowania w ustawieniach BIOS-u.
Boot Device Menu wywołuje się klawiszami funkcyjnymi zaraz po uruchomieniu komputera, a przed startem systemu. W zależności od sprzętu najczęściej używa się: Esc, F8, F9, F10, F12. Boot Device Menu niekiedy mylnie nazywane jest w skrócie Boot Menu[a].
Lista klawiszy wywołujących Boot Device Menu
- Acer – Esc lub F12 lub F9
- Albatron – F8
- Asus – Esc lub F8
- Compaq – Esc lub F9
- Dell – F12
- DFI – Prt Scr
- ECS – F11
- Epox – Esc
- Gigabyte – F12
- HP – Esc lub F9
- Intel – F10
- Lenovo – F12
- Microstar – F11
- MSI – F11
- Packard Bell – F8
- Sony Vaio – F11
- Toshiba – F12
Przykłady
- NT OS Loader (NTLDR) – program rozruchowy stosowany w Windows NT
- GRUB – projekt GNU
- LILO – Linux Loader, towarzyszy rozwojowi tegoż systemu od jego narodzin
- SYSLINUX – Stosowany do uruchamiania m.in. z płyt CD/DVD oraz z sieci.
- ↑ Boot Menu dotyczy menu wyboru systemu operacyjnego, a nie urządzenia, z którego zostanie właśnie uruchomiony. W menu rozruchu urządzeń standardowo znajduje się napęd optyczny oraz dysk twardy. Dodatkowo może być: sieć, dysk usb, wszelkiego rodzaju pamięci flash lub coraz rzadziej stacja dyskietek lub inne urządzenia umożliwiające bootowanie. Wybór z listy zatwierdzamy klawiszem „Enter”.