Jump to content

Gaboni

Coordinates: 1°S 12°E / 1°S 12°E / -1; 12
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

1°S 12°E / 1°S 12°E / -1; 12

République Gabonaise
Emblema - Gaboni
Flamuri Stema
Moto Kombëtare:
Vendndodhja - Gaboni
Vendndodhja - Gaboni

Gaboni ndodhet në pjesën perendimore të Afrkës dhe në pjesen perendimore të vendit ka dalje në Oqeanin Atlantik. Gaboni në veri kufizohet me Kamerunin, në lindje e jug me Republikë e Kongos pastaj në perendim pason dalja në Oqeanin Atlantik deri në veri ku kufizohet me Guinejën Ekuatoriale.

Artikulli kryesor Historia e Gabonit
Artikulli kryesor Sistemi shtetëror

Sipas kushtetutes se vendit nga 28 marsi 1991 Gaboni është nje republik presidiale me nje sistem shumepartiak. Presidenti është krehu i shtetit dhe komandanti suprem i forcave te armatosura te vendit.Ai/Ajo votohet nga populli per 7 vite dhe pas nje ndryshimi te kushtetutes ne vitin 2003 rizgjedhja e tij/saj nuk është e kufizuar. Organi ekzekutiv është qeveria nën kryesimin e kryeministrit, i cili emrohet nga presidenti. Presidenti e ushtron sebashku me kryeministrin dhe kabinetin qeveritar, te cilet i pergjigjen presidentit, pushtetin ekzekutiv. Pushteti legjislativ qendron tek parlamenti, i cili perbehet nga dy dhoma legjislative; Senati me 91 antar, i cili votohet nga keshillet regjionale dhe komunale per 6 vite. Kuvendi Nacional ka 120 deputet dhe votohet me nje mandat 5 vjeqar. Sistemi juridik perbehet nga ndikimi i se drejtes françeze, nga koha koloniale dhe se drejtes tradicionale te fiseve. Partit me ndikim te madhe:

  • Parti Démocratique Gabonais (PDG)
  • Parti Gabonais du Progrès (PGP)
  • Rassemblement National des Bûcherons (RNB)

Të Drejtat Njerzore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Burgjet e vendit jane te stermbushura dhe kushtet jane te mjerushme. Furnizimi me ushqim, me artikuj higjenik dhe ventilimi neper qelizat e burgut është i mangët. Sigurimi shendecor nuk eksiston fare. Ne Gabon shume femi punojne, te cilet u trafikuan nga Togo, Benini dhe Nigeria. Homoseksualiteti denohet penalisht, neqofte se shfaqet publikisht.

Politika e Jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Aktualisht Gaboni perfaqesohet tek Oraganizaten e Kombeve te Bashkuara ne New York dhe ne Gjeneve nga misioni diplomatik ne Paris. Me tutje jane hapur ne vende jo-afrikane perfaqesi diplomatike ne Franca, Britani te Madhe, Itali, SHBA, Rusi, Belgjike, Brasil, Kanade, Arabia Saudike, Kina, Libanoni, Kora e Jugut dhe Japonia.

Njësitë administrative

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Artikulli kryesor Njësitë administrative
Regjionet e Gabonit

Shteti ndahet ne nëntë krahina:

Nr. Emri Siperfaqja km² Banoret 2005 Kryeqyteti
1 Estuaire 20.740 638.219 Libreville
2 Haut-Ogooué 36.547 143.715 Masuku (Franceville)
3 Moyen-Ogooué 18.535 58.307 Lambaréné
4 Ngounié 37.750 107.173 Mouila
5 Nyanga 21.285 54.330 Tchibanga
6 Ogooué-Ivindo 46.075 67.326 Makokou
7 Ogooué-Lolo 25.380 60.510 Koulamoutou
8 Ogooué-Maritime 22.890 134.913 Port-Gentil
9 Woleu-Ntem 38.465 134.028 Oyem
gjithesj 267.667 1.398.521 Libreville
Artikulli kryesor Gjeografia e Gabonit

Sipërfaqja e përgjithshme e Gabonit është 267,667 km2 prej së cilës 10,000 km2 janë ujë. Gaboni shtrihet rreth koordinatave gjeografike 1 00 ‘‘‘J’’’, 11 45 ‘‘‘L’’’.

Gaboni ka një vijë bregdetare 885 km të gjatë dhe vijë kufitare 2,551 km.

Klima në Gaboni është tropike gjithnjë mban vapë dhe lagështi.

Relievi i Gabonit është i larmishëm. Përgjatë rripit të ngushtë bregdetar ndodhen rrafshnaltat, në brendi të vendit shkëmbinj dhe në jug e lindje xhungla (savan). Pika më e ulët e relievit 0m është përgjatë oqeanit dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1,575 metrave në malin Ibounxhi (ang.: Mont Iboundji).

Artikulli kryesor Ekonomia e Gabonit
Artikulli kryesor Demografia e Gabonit
Artikulli kryesor Kultura e Gabonit

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
 Commons: Gaboni – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
 Commons: Gaboni – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale
  • Qeveria :
  • Kryetari :
  • Parlamenti :
  • Ministria :