Vena

Şahr
Vena
olmonī: Wien
Parcam Nişon
48°13′00″ s. ş. 16°22′24″ v. d.
Kişvar	Avstrija
Taqsimoti doxilī	23 muzofot
Ta'rix va çuƣrofijo
Ta'sis	asri I to m.
Avvalin nombarī	asri I to m.
Masohat	414,78 km² (1 janvar 2018)
Balandiji markaz	151 m
Mintaqai zamonī	UTC+1[d], UTC+02:00 va Central European Time[d]
Aholī
Aholī	▲1 973 403 tan (1 oktjabr 2022)
Nomi qavmī	venī, veniho
Şinosahoi adadī
Peşşumorai telefon	+43 Şablon:Bez nacala
Nişonai pocta	1000–1239, 1400, 1402, 1251–1255, 1300–1301, 1421, 1423, 1500, 1502–1503, 1600–1601, 1810 va 1901
Kodi moşin	W
wien.gv.at (olmonī)(angl.)(tur.)
Vena
Parvandaho dar Vikianbor

Vena (olmonī: Wien [ˈviːn][ˈviːn], bav. Wean, lot. Vindobona) — pojtaxti Avstrija va hamzamon jake az nuh zaminhoi federaliji Avstrija, voqe' dar doxili zamini digari Avstrijai Pojonī. Dar qismi şarqiji mamlakat çojgir ast. Aholiji Vena 1,73 mln nafar (2012); jakçoja bo atrofi şahr — taqriban 2,3 million (beştar az 25 foizi aholiji Avstrija); hamin tavr, Vena az çihati aholī az hama kalontarin dar Avstrija meboşad, çoi jozdahumro dar bajni hama şahrhoi buzurgi, Ittihodi Avrupo işƣol kardaast. Markazi farhangī, iqtisodī va sijosiji Avstrija.

Ta'rix

Dar zamonhoi qadim dar hududi Vena dehahoi keltho çojgir budand. Dar asri 1 dar on ço urdugohi harbiji rimiji Vindban taşkil karda şud. Vena avvalin bor dar ma'xazho soli 881 hamcun dehai Venia zikr şudaast. Dar asrhoi 11-12 markazi savdo, dar mijonahoi asri 12 qarorgohi gersoghoi avstrijagiji Babenbergho, az asri 16 pojtaxti davlati Gabsburghoi Avstrija bud. Solhoi 1529 va 1683 Venaro turkho işƣol kardand. Dar asrhoi 18-19 jake az markazhoi buzurgi farhangi avrupoī bud, dar on maktabi musiqiji klassikiji Vena taşakkul joft. Solhoi 1805 va 1809 Venaro laşkarijoni Napoleon zabt namudand. Solhoi 1814—1915 dar Vena Kongressi Vena barguzor gardid. Solhoi 1848—1949 markazi harakathoi inqilobī bud. Az soli 1867 pojtaxti Avstro-Vengrija, az soli 1918 pojtaxti Çumhuriji Avstrija. Solhoi 1938—1945 Venaro sipohijoni Olmon işƣol namudand. Apreli 1945 Venaro laşkarijoni Şūravī ozod kardand. Solhoi 1945—1955 Venaro IÇŞS, Britonijoi Kabir va Faronsa idora mekardand. Ba'di dar Vena qabul şudani qonun dar borai betarafiji doimiji Avstrija şahr ba qarorgohi te'dode az taşkilothoi bajnalmilalī — Agentiji bajnalmilaliji nerui atom, SMM dar borai ruşdi sanoat (JuNIDO) va ƣajra tabdil joft.

Çuƣrofijo

Masohati Vena 415 km² — ro taşkil medihad. Hamin tariq, Vena az hama xurdtarin zamini federaliji Avstrija meboşad. Majdoni şahr ast, ba tavri zerin taqsimbandī şudaast:

Zamini soxtmon	11,3 %
Majdoni rohho	11,1 %
Majdonhoi rohi ohan	2,2 %
Boƣho (Parkho)	28,4 foiz
Majdonhoi obī	4,6 %
Tokzorho	1,7 %
Qit'ahoi çangal	16,6 %
Majdonhoi xoçagiji qişloq	15,8 %
Digarho	8,3 %

Taqsimoti ma'murī

Taqsimoti ma'muriji Vena

Vena ba 23 nohija taqsim şudaast:

Iqtisod

Vena markazi sanoatiji Avstrija meboşad (qarib 1/3 hissai sanoati mamlakat dar Vena çojgir ast). Dar Vena sanoati moşinasozī, korkardi filizzot, kimijo, dūzandagī, pojafzor, tab'u naşr, xūrokvorī taraqqī kardaast. Baroi sodirot libosho, kuloh, pojafzor, mebel, sozhoi musiqī va ƣajra istehsol mekunad.

Jodgorihoi me'morī

Dar Vena az osori me'morī Kalisoi çomei Stefani Muqaddas (asrhoi 12-15), qarorgohi sobiqi Gabsburgho — Xofburg (asrhoi 13-19), binoi kitobxonai millī (1735), qal'ahoi Belvederi Poin (1714—1716) va Belvederi Bolo (1721—1722), qasru boƣiji Şjonbrunn (1695—1700), binoi «Burgteater» (1874—1898) va ƣajra boqī mondaand. Markazi ta'rixiji Vena ba rūjxatti osori binohoi Merosi umumiçahoniji JuNESKO doxil karda şudaast.

Mavorifu farhang

Dar Vena Donişgohi Vena, AI Avstrija, Maktabi oliji texnikī, Instituti savdoi çahonī, Akademijai san'ati tasvirī, osorxonaho, nigoristoni Avstrija, osorxonahoi infirodiji Vena A. Motsart, L. van Betxoven, F. Şubert, J. Gajdn, I. Ştraus (padar), I. Ştraus (pisar) çojgir şudaand. Filarmonijai Vena, Operai davlatiji Vena, Xori kūdakonai Vena, Orkestri filarmonijai Vena şuhrati çahonī pajdo kardaand. Har sol ba Vena qarib 8 mln sajjoh meojad. Dar Vena dar oƣozi sol Bazmhoi solinavī va Karnavali Faşing, dar mohi maj Festivali bajnalmilaliji hunar barguzor megardad.

Nişoni Vena dar solhoi 1461—1925.

Naqşai vena, soli 1547

Muhosirai Vena az tarafi turkho, soli 1683

Din

Vena markazi arxieparxija-mitropolijai Kalisoi Rimī-katolikī meboşad. Tibqi barūjxatgiriji aholī dar soli 2001, taqsimoti aholiji şahr az rūi din ba tariji zajl ast:

Katolikī	49,2 %
Bedinho	25,7 %
Islom	7,8 %
Pravoslavho	6,0 %
Protestantizm (asosan ljuteranstvo)	4,7 %
Jahudī	0,5 %
Digar dinho va e'tiqodoti noma'lum	6,3 %

• Vena - Wien
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Adabijot

• Vena // Boz — Vickut. — D. : SIEMT, 2014. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.

• Vena // Entsiklopediceskij slovarь Brokgauza i Efrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.

Pajvandho

• Somonai Vena(olmo.)
• Naqlijoti Vena Bojgonī şudaast 3 oktjabri 2009  sol. (pajvandi dastnoras — ta'rix)
• Naqlieti çam'ijati Vena Bojgonī şudaast 23 marti 2014  sol.