SSD bozulduğunu nasıl anlarız? SSD'nin ömrünü tamamladığını gösteren önemli işaretler

Günümüzde satılan modern bilgisayarların hemen hemen hepsi, birinci veri depolama aracı olarak SSD kullanıyor. Her ne kadar cebinizdeki bütçeye en uygun bileşeni seçmek için araştırmalar yapsanız da her donanımda olduğu gibi SSD’lerin de belirli bir ömrü var. Elbette disklerin performansı ve dayanıklılığı gelişen teknolojiyle beraber ciddi şekilde iyileştirildi, ama günün sonunda terabaytlarca veri yazma garantisi verilen ürünler bile elektronik atık haline gelebiliyor.

SSD’lerle ilgili işin güzel yanlarından biri de, diskiniz bozulmaya başladığında size farklı şekillerde bildirim veriyor olması. Bu nedenle SSD’niz çöp kovasının dibini boylamadan önce önemli verilerinizi kopyalamanız, yarı yolda kalmamanız mümkün.

Bilgisayarınız donuyor ya da herkesin korkulu rüyası ‘mavi ekran’ hatası veriyor olabilir

Sistem donmaları, çökmeler, rastgele yeniden başlatmalar ve en kötüsü, mavi ekranlar. Bunların her biri bilgisayarınızla ilgili farklı sorunların belirtisi olabilir, ama aynı zamanda bozuk bir SSD’nin semptomları arasında da yer alıyor.

Eğer işlemci ya da RAM’inizde bir problem bulamadıysanız, tüm sürücüleriniz ve Windows’unuz güncelse, bu tür hatalar bozulmaya başlayan SSD’nizden kaynaklanıyor olabilir. Hatanın SSD kaynaklı olup olmadığını tespit edebilmek için makalemizi okumaya devam edin.

Bilgisayarınız normalden daha yavaş çalışıyor olabilir

SSD’ler tamamen dolduğunda yavaşlayabilir, ama bu yavaşlamanın sebebi yıllar içinde yıpranan bellek hücreleri de olabilir.

Modern SSD’ler yazma/silme döngülerini tüm hücrelere olabildiğince eşit dağıtabilmek için ‘yıpranma eşitleme’ adı verilen bir teknik kullanıyor. Ama buna rağmen bazı hücreler kaçınılmaz olarak diğerlerinden daha çabuk yıpranıp eskiyecektir.

Durum böyle olduğunda diskin performansında da düşüşler yaşanabilir, çünkü kontrolcünün veriyi yönetebilmesi için normalden daha fazla çalışması gerekir. Bu da veri yazma/silme işlemlerinde yavaşlamayla sonuçlanabilir.

Yeni nesil SSD’lerde yer alan bir diğer özellik de “overprovision” alanı. Bu da hücreler yıprandıkça performansı ve kapasiteyi korumayı kolaylaştıran bir teknoloji. Fakat overprovision için ayrılan alan da kullanıldıkça ve söz konusu hücreler yıprandıkça, diskin genel performansı yine düşecektir.

SSD’nizin performans kaybı yakın zamanlarda yaşandıysa, bazı büyük dosyaları farklı bir diske aktarıp durumu izleyebilirsiniz. Bazen tek yapmanız gereken gırtlağına kadar dolan diski biraz rahatlatmaktır.

Fakat SSD’niz dolu değilse ve buna rağmen diskte bir yavaşlama söz konusuysa, ömrünü tamamlıyor olma ihtimali mevcut. Azrail kapıda olmayabilir, ama her an kapıyı çalma ihtimali bulunduğu belirtmek gerekir.

Dosyalarınıza erişemiyor olabilirsiniz, ya da dosyalarınız kullanımaz hale gelebilir

Aktif bir bellek hücresi, erişilemeyecek düzeyde yıpranmışsa diskte yer alan dosyaların bozulması mümkündür. Hatta bazen bozulmasa bile ilgili dosyalara erişim sağlayamazsınız. Örneğin SSD üzerindeki belirli bir dosyaya ulaşmak istediğinizde, Windows size şu uyarıyı verebilir: “Dosya veya dizin bozuk ve okunamaz durumda.”

Önceleri bu hatayla çok karşılaşmazsınız, fakat özellikle aynı dosyalara erişiminizde sık sık bu uyarıyı görüyorsanız SSD’niz ömrünün sonun yaklaşmış olabilir. Bu durumda Çalıştır komutu chkdsk ile Windows’un diski tamir edip edemeyeceğini tespit edebilirsiniz.

Dosya sistemi hataları başınızı ağrıtmaya başlayabilir

Eğer karşınıza çıkan mavi ekran hatasında dosya sisteminin tamir edilmesi gerektiğine yönelik bir uyarı varsa, bunun anlamı Windows dosyaları arasında büyük bir veri bozulması olduğu ve tamir edilmesi gerektiğidir.

Bazen bu bozulmalar bilgisayarınıza yüklediğiniz yazılımlardan dolayı gerçekleşir, ama sürekli yaşanıyorsa ve hasar oranı büyükse, bozuk SSD sebebiyle yaşanmış olması da muhtemel bir senaryo.

Bu hatayı Windows’un dahili tamir aracıyla düzeltebilirsiniz (bu tarz bir hatanın ardından cihaz tekrar başlatılırken Windows otomatik olarak hata düzeltme sürecini başlatıyor), ama bu hata bilgisayarınızın başının dertte olduğunu gösteren önemli bir işarettir ve hatanın kaynağına daha derinden bakmak gerekir.

Olay Görüntüleyicisi’nde hatalı bloklar görebilirsiniz

Yaşadığınız çökmelerin, mavi ekran hatalarının ya da düşen performansın ardında sorunlu bir SSD olduğunu düşünüyorsanız, Olay Görüntüleyicisi’ni açarak olayların arka planına göz atabilirsiniz.

Windows Olay Görüntüleyicisi’ni açarak yaşadığınız çökme sorunlarının SSD’nizle ilgisi olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Burada “hatalı bloklar” karşınıza çıkıyorsa, bilin ki SSD’niz fazla zorlanıyor, ölüm döşeğinde ve yakında bir değişim yapılması gerekiyor.

Eğer “hatalı bloklar” ana diskinizde ya da önemli verilerinizin bulunduğu yerde çıkıyorsa, başka hiçbir işlem yapmadan önce verilerinizi mutlaka yedekleyin.

SSD’nizin sağlık puanı yerlerde sürünüyor olabilir

SSD’nizin bozulmak üzere olduğunu gösteren en önemli işaretlerden bir tanesi de CrystalDiskInfo gibi disk sağlığı yazılımlarından düşük puan alması.

Bu tür yazılımlar diskinizi teste sokar ve bir sağlık skoru verir, hatta daha modern disklerde sağlık yüzdesi bile görmeniz mümkün. Bu da diskinizin kalan ömrünü daha net şekilde gösteren, önemli bir unsur.

Peki kabul edilebilir disk sağlığı yüzdesi ne kadar? İşin doğrusu bu biraz size bağlı. Ama söz konusu yazılım diskininizin “iyi durumda” olduğunu söylüyorsa, endişelenmeniz gereken bir durum da yok diyebiliriz.

Not: Yukarıdaki görselde benim birincil diskin “iyi” durumda olmasına rağmen sıcaklığı yüksek. Bu, diskin bozulacağı anlamına gelmiyor, ama diskin ömrü açısından dikkate almam gereken bir faktör.

Artık SSD’nize veri yazamıyor musunuz?

Eğer bir disk sadece veri okumaya izin veriyorsa, bozulması an meselesi demektir.

Bu tür sorunlara bir program yüklemeye çalışırken ya da dosyaları SSD’ye taşırken rastlamanız olası. Eğer bilgisayarınız bu işlemi yapmıyorsa, bir hatadan ötürü yazma işlemini gerçekleştiremiyorsanız ya da diskin yalnızca okuma modunda olduğuna dair uyarı görüyorsanız, diskiniz her an nalları dikebilir.

SSD’ler bunu genelde koruma önlemi olarak yapıyor, bu sayede disk tamamen bozulmadan önce verilerinizi kurtarmanız da mümkün oluyor.

Böyle bir durumla karşılaştıysanız, SSD’nizi bilgisayardan sökmeniz ve harici bir kutu benzeri araca bağlamanız gerekir. Bu sayede disk sürekli sistem tarafından okunmaz ve ömrü biraz daha uzar.

Windows düzgün şekilde çalışmıyor

Eğer Windows, kurulmuş olduğu SSD üzerinden çalışmıyorsa sürücünüzde ciddi bir problem olabilir. Bunun elbette Windows dosyalarıyla ya da sürücü hatalarıyla ilgisi olması da muhtemel, ama SSD’nizden şüpheleniyorsanız yapılacak iş yine belli: Kurtarabildiğiniz ne varsa kurtarmak.

SSD’niz artık sistem üzerinde ya da BIOS ekranında gözükmüyor olabilir

Eğer diskinizi Windows üzerinde (ya da daha kötüsü, BIOS üzerinde) görmüyorsanız çoktan işi bitmiş olabilir. Eğer yeni aldığınız disk listelenmiyorsa, diski başlatmanız ya da yeni bir bölüm (partition) eklemeniz gerekiyor. Ama eğer eski bir disk gizemli şekilde ortadan kaybolduysa bu iyiye işaret değil.

SSD’nizi harici bir disk kutusuna takıp başka bir PC’de görünüp görünmediğine bakabilirsiniz. Eğer görünüyorsa, hemen her şeyinizi yedeklemenizi öneriyoruz. Eğer disk tekrar çalışmaya başlarsa bile bunun yalancı bir bahardan ibaret olması muhtemel.

---

PCWorld'ün makalesinden derlendi.