İçeriğe atla

Tallinn: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
SpdyBot (mesaj | katkılar)
Botlar
342.709 değişiklik
k →‎Kardeş şehirler: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir)
 
(23 kullanıcı tarafından yapılan 45 ara revizyon gösterilmiyor)
6. satır: 6. satır:
| takma_ad =
| takma_ad =
| slogan =
| slogan =
| yerleşim_türü = Kentsel belediye
| yerleşim_türü = [[Başkent]]
| kent_türü =
| kent_türü =
| görüntü = TE-Collage Tallinn.png
| görüntü = TallinnMontage 21.png
| görüntü_boyutu = 270px
| görüntü_boyutu = 270px
| görüntü_açıklaması = Tallinn kolajı
| görüntü_açıklaması =
| bayrak = Flag of Tallinn.svg
| bayrak = Flag of Tallinn.svg
| arma = Tallinn greater coatofarms.png
| arma = Tallinn wapen.svg
| harita =
| harita =
| harita_boyutu =
| harita_boyutu =
34. satır: 34. satır:
| yönetim_dipnotlar =
| yönetim_dipnotlar =
| önder_türü = Belediye başkanı
| önder_türü = Belediye başkanı
| önder_adı = [[Edgar Savisaar]]
| önder_adı = [[Mihhail Kõlvart]]
| önder_parti = [[Estonya Merkez Partisi|EK]]
| önder_parti = [[Estonya Merkez Partisi|EK]]
| toplam_türü =
| toplam_türü =
| yüz_ölçümü_magnitude =
| yüz_ölçümü_magnitude =
| yüz_ölçümü_toplam_dunam =
| yüz_ölçümü_toplam_dunam =
| yüz_ölçümü_toplam_km2 =
| km2_yüzölçümü =
| yüz_ölçümü_land_km2 =
| km2_kara_yüzölçümü =
| yüz_ölçümü_su_km2 =
| km2_su_yüzölçümü =
| yüz_ölçümü_urban_km2 = 159.2
| yüz_ölçümü_urban_km2 = 159.2
| nüfus_yılı = 2020
| nüfus_as_of = 1 Nisan 2013<ref>[http://www.tallinn.ee/Tallinna-elanike-arv]</ref>
| nüfus_not = <ref name="worldpopulation">{{Web kaynağı | url = http://worldpopulationreview.com/world-cities/tallinn-population | başlık = Tallinn Population 2020 | yayıncı = World Population Review | erişimtarihi = 15 Eylül 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200916211304/http://worldpopulationreview.com/world-cities/tallinn-population | arşivtarihi = 16 Eylül 2020 | ölüurl = hayır }}</ref>
| nüfus_not =
| nüfus_urban =
| nüfus_urban =
| nüfus_toplam = 425,249
| toplam_nüfus = 445,259
| nüfus_yoğunluğu_km2 =
| km2_nüfus_yoğunluğu =
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 = 2554.7
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 = 2800
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 =
| nüfus_metro =
| nüfus_metro =
59. satır: 59. satır:
| unit_pref =
| unit_pref =
| blank2_info =
| blank2_info =
| zaman_dilimi = [[Doğu Avrupa Zaman Dilimi|DAZD]]
| zaman_dilimi = [[Doğu Avrupa Saati|DAS]]
| utc_offset = +02.00
| utc_offset = +02.00
| zaman_dilimi_DST = [[Doğu Avrupa Zaman Dilimi|DAYZD]]
| zaman_dilimi_DST = [[Doğu Avrupa Saati|DAYS]]
| utc_offset_DST = +03.00
| utc_offset_DST = +03.00
| rakım_m = 44
| rakım_m = 9
| rakım_max_m =
| rakım_max_m =
| rakım_min_m =
| rakım_min_m =
89. satır: 89. satır:
|Koordinatlar =
|Koordinatlar =
}}
}}
|arma_boyutu=75px}}
}}
'''Tallinn''', [[Estonya]]'nın [[başkent]]i ve ana liman kentidir. Estonya'nın kuzeyinde, [[Baltık Denizi]]'nin Finlandiya Koyu kıyısında, [[Finlandiya]]'nın başkenti [[Helsinki]]'nin 80 kilometre güneyinde yer alan Tallinn'in nüfusu 2022 itibarı ile 437.811'dir.<ref name="stat-pop">{{Web kaynağı | url = https://andmed.stat.ee/en/stat/RV0240 | başlık = Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January | erişimtarihi = 22 Mayıs 2022 | yayıncı = Statistics Estonia | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210714064911/https://andmed.stat.ee/en/stat/RV0240 | arşivtarihi = 14 Temmuz 2021}}</ref> Tallinn, aynı zamanda Estonya'nın temel finans, sanayi ve kültür merkezidir. Helsinki dışında yakın olduğu önemli şehirler, 300 kilometre güneyindeki [[Letonya]] başkenti [[Riga]], 320 kilometre doğusundaki [[Rusya|Rus]] şehri [[Sankt-Peterburg|Sankt-Petersburg]] ve 380 kilometre batısındaki [[İsveç]] başkenti [[Stockholm]]'dur. 2023 yılının [[Yeşil Avrupa Başkenti]] seçilen Tallinn, ülkenin tek teknik üniversitesi olan [[Tallinn Teknoloji Üniversitesi]]'ne ev sahipliği yapmaktadır. Sosyal bilimler üzerine eğitim veren [[Tallinn Üniversitesi]] de bu şehirde yer almaktadır.
'''Tallinn''', [[Estonya]]'nın [[başkent]]i ve ana liman kentidir. [[Baltık Denizi]] kıyısında, [[Finlandiya]]'nın başkenti [[Helsinki]]'nin 80 kilometre güneyinde yer alır.

Tallinn, [[Avrupa Birliği]] içinde kişi başına en fazla şirket kurulan ve [[Skype]], Wise, Bolt gibi birçok uluslararası firmanın temellerinin atıldığı şehirdir. Şehir, Avrupa Birliği'nin [[Bilgi teknolojisi|IT]] Genel Merkezi ve [[NATO]]'nun [[Siber güvenlik|Siber Savunma]] Geliştirme Merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Tallinn, dünyanın en iyi 10 dijital şehri arasında gösterilmektedir.


== İsmin kökeni ==
== İsmin kökeni ==
[[Dosya:Tallinn-hafen.jpg|thumb]]
[[Dosya:Tallinn-hafen.jpg|küçükresim]]
Kentin tarihteki diğer isimleri [[Kolõvan]], [[Lindanise]], [[Lindanisa]] (Lindanäs) ve "Reval" türevleri - Revalya, Revel, Revelin'dir. Tallinn kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de, kelime kökeni olarak "Taani-linn" (Danimarkalılar'ın Kenti) veya "talu linn" (çiftçi kenti) olduğu muhtemeldir. Tallinn ismi, 1918 yılında Estonya bağımsızlığını kazandıktan sonra resmi olarak kabul edilmiştir. 1918 öncesi ise kentin adı Reval'di. Şehir Turku'le birlikte (Finlandiya) 2011 Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.
Kentin tarihteki diğer isimleri Kolõvan, Lindanise, Lindanisa (Lindanäs) ve "Reval" türevleridir (Revalya, Revel, Revelin). Tallinn kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de kelime kökeni olarak "Taani-linn" (Danimarkalılar'ın Kenti) veya "talu linn" (çiftçi kenti) olduğu muhtemeldir. Tallinn ismi, 1918 yılında Estonya bağımsızlığını kazandıktan sonra resmi olarak kabul edilmiştir. 1918 öncesi ise kentin adı Reval'di. Şehir, [[Turku]] ile birlikte 2011 [[Avrupa Kültür Başkenti]] seçilmiştir.


== Tarihi ==
== Tarihçe ==
⚫
{{Ana|Tallinn'in Tarihi}}
Tallinn'in tarihi yerleri üç bölüme ayrılır:
Tallinn'in tarihi yerleri üç bölüme ayrılır:


* "Katedral Tepesi", Tallinn tarihinde merkezi otoritenin kurulduğu ilk yerdir. Önceleri piskopusun yönetiminde kalan Tallinn, daha sonraları soylular tarafından yönetilmeye başlamıştır. Günümüzde ise Estonya meclisi burada yer alır.
* "Katedral Tepesi", Tallinn tarihinde merkezi otoritenin kurulduğu ilk yerdir. Önceleri piskoposun yönetiminde kalan Tallinn, daha sonraları soylular tarafından yönetilmeye başlamıştır. Günümüzde ise Estonya meclisi burada yer alır.
* "Eski Kasaba", eskiden sıradan Estonyalılar'ın yaşadığı bölümdür. 19. yüzyıla kadar Katedral Tepesi'nden bağımsız yönetiliyordu.
* "Eski Kasaba", eskiden sıradan Estonyalılar'ın yaşadığı bölümdür. 19. yüzyıla kadar Katedral Tepesi'nden bağımsız yönetiliyordu.
* "Kırsal alan", Eski Kasaba'nın güneyinde yer alan ve çiftçilerin yaşadığı bölümdür.
* "Kırsal alan", Eski Kasaba'nın güneyinde yer alan ve çiftçilerin yaşadığı bölümdür.


Tallinn'in tarihi sayısız işgaller ve saldırılarla doludur. En son [[II. Dünya Savaşı]] sırasında ağır bombardıman altında kalan kentin tarihi bölümü ayakta durmayı başarmıştır. [[Nazi Almanyası]] döneminde [[Stalag 381]] burada inşa edilmiştir. Tallinn 1997'de [[UNESCO|Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü]] (UNESCO) tarafından [[Dünya Miras Listesi|Dünya Mirası]] listesine eklenmiştir.
Tallinn'in tarihi sayısız işgaller ve saldırılarla doludur. En son [[II. Dünya Savaşı]] sırasında ağır bombardıman altında kalan kentin tarihi bölümü ayakta durmayı başarmıştır. [[Nazi Almanyası]] döneminde [[Stalag 381]] burada inşa edilmiştir. Tallinn 1997'de [[UNESCO|Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü]] (UNESCO) tarafından [[Dünya Mirası listesi|Dünya Mirası]] listesine eklenmiştir.


15. yüzyılda inşa edilen 159 metre yüksekliğindeki gotik mimarisiyle Aziz Olaf Kilisesi, Avrupa'daki uzun yapıydı. Yangınlar yüzünden, kilisenin tekrar restore edilmiş olmasına karşın, yapının bugünkü boyu 123 metreye inmiştir.
15. yüzyılda inşa edilen 159 metre yüksekliğindeki gotik mimarisiyle Aziz Olaf Kilisesi, Avrupa'daki uzun yapıydı. Yangınlar yüzünden, kilisenin tekrar restore edilmiş olmasına karşın, yapının bugünkü boyu 123 metreye inmiştir.


== İdari yapılanma ==
== İdari bölümleri ==
⚫
{{ana|Tallinn'in idari yapılanması}}

{| border=0 align=right cellpadding=0 cellspacing=0 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 2px black solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|<div style="position: relative">[[Dosya:Tallinn map.png|orta|250px]]
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:5px;top:2px"><big>'''Tallinn'in semtleri'''</big></div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:10px;top:70px">'''[[Haabersti]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:117px;top:107px">'''[[Kesklinn]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:83px;top:95px">'''[[Kristiine]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:170px;top:78px">'''[[Lasnamäe]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:57px;top:117px">'''[[Mustamäe]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:72px;top:153px">'''[[Nõmme]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:183px;top:37px">'''[[Pirita (Tallinn)|Pirita]]'''</div>
<div style="position: absolute;font-size:100%;left:83px;top:58px">'''[[Põhja-Tallinn|Põhja-<br />Tallinn]]'''</div>
</div>
|}


{| class="wikitable" width="500" style="empty-cells:show; margin-bottom:0.5em; background-color:#FCFCFC;"
{| class="wikitable" width="500" style="empty-cells:show; margin-bottom:0.5em; background-color:#FCFCFC;"
129. satır: 117. satır:
|Semtler||Alan||Nüfus||Mahalleler (''asumid'')
|Semtler||Alan||Nüfus||Mahalleler (''asumid'')
|-
|-
|[[Haabersti]]
|Haabersti
|18,6&nbsp;km²
|18,6&nbsp;km²
|35,000
|35,000
|''[[Astangu]]{{·}} [[Haabersti (mahalle)|Haabersti]]{{·}} [[Kakumäe]]{{·}} [[Mäeküla, Tallinn|Mäeküla]]{{·}} [[Mustjõe, Tallinn|Mustjõe]]{{·}} [[Õismäe]]{{·}} [[Pikaliiva]]{{·}} [[Rocca al Mare]]{{·}} [[Tiskre, Tallinn|Tiskre]]{{·}} [[Väike-Õismäe]]{{·}} [[Veskimetsa]]{{·}} [[Vismeistri]]''
|''Astangu{{·}} Haabersti{{·}} Kakumäe{{·}} Mäeküla{{·}} Mustjõe{{·}} Õismäe{{·}} Pikaliiva{{·}} Rocca al Mare{{·}} Tiskre{{·}} Väike-Õismäe{{·}} Veskimetsa{{·}} Vismeistri''
|-
|-
|[[Kesklinn]] <small>(merkez)</small>
|Kesklinn <small>(merkez)</small>
|28.0&nbsp;km²
|28.0&nbsp;km²
|34,985
|34,985
|''[[Aegna]]{{·}} [[Juhkentali]]{{·}} [[Kadriorg]]{{·}} [[Kassisaba]]{{·}} [[Keldrimäe]]{{·}} [[Kitseküla]]{{·}} [[Kompassi]]{{·}} [[Luite]]{{·}} [[Maakri]]{{·}} [[Mõigu]]{{·}} [[Raua]]{{·}} [[Sadama]]{{·}} [[Sibulaküla]]{{·}} [[Südalinn]]{{·}} [[Tatari, Tallinn|Tatari]]{{·}} [[Tõnismägi|Tõnismäe]]{{·}} [[Torupilli]]{{·}} [[Lake Ülemiste|Ülemistejärve]]{{·}} [[Uus Maailm]]{{·}} [[Vanalinn]]{{·}} [[Veerenni]]''
|''Aegna{{·}} Juhkentali{{·}} Kadriorg{{·}} Kassisaba{{·}} Keldrimäe{{·}} Kitseküla{{·}} Kompassi{{·}} Luite{{·}} Maakri{{·}} Mõigu{{·}} Raua{{·}} Sadama{{·}} Sibulaküla{{·}} Südalinn{{·}} Tatari{{·}} Tõnismäe{{·}} Torupilli{{·}} Ülemistejärve{{·}} Uus Maailm{{·}} Vanalinn{{·}} Veerenni''
|-
|-
|[[Kristiine]]
|Kristiine
|9,4&nbsp;km²
|9,4&nbsp;km²
|27,531
|27,531
|''[[Järve, Tallinn|Järve]]{{·}} [[Lilleküla]]{{·}} [[Tondi]]''
|''Järve{{·}} Lilleküla{{·}} Tondi''
|-
|-
|[[Lasnamäe]]
|Lasnamäe
|30,0&nbsp;km²
|30,0&nbsp;km²
|108,644
|108,644
|''[[Katleri]]{{·}} [[Kurepõllu]]{{·}} [[Kuristiku]]{{·}} [[Laagna, Tallinn|Laagna]]{{·}} [[Loopealse]]{{·}} [[Mustakivi]]{{·}} [[Pae, Tallinn|Pae]]{{·}} [[Paevälja]]{{·}} [[Priisle]]{{·}} [[Seli, Tallinn|Seli]]{{·}} [[Sikupilli]]{{·}} [[Sõjamäe]]{{·}} [[Tondiraba]]{{·}} [[Ülemiste]]{{·}} [[Uuslinn]]{{·}} [[Väo]]''
|''Katleri{{·}} Kurepõllu{{·}} Kuristiku{{·}} Laagna{{·}} Loopealse{{·}} Mustakivi{{·}} Pae{{·}} Paevälja{{·}} Priisle{{·}} Seli{{·}} Sikupilli{{·}} Sõjamäe{{·}} Tondiraba{{·}} [[Ülemiste]]{{·}} Uuslinn{{·}} Väo''
|-
|-
|[[Mustamäe]]
|Mustamäe
|8,0&nbsp;km²
|8,0&nbsp;km²
|62,219
|62,219
|''[[Kadaka, Tallinn|Kadaka]]{{·}} [[Mustamäe (subdistrict)|Mustamäe]]{{·}} [[Sääse, Tallinn|Sääse]]{{·}} [[Siili]]''
|''Kadaka{{·}} Mustamäe{{·}} Sääse{{·}} Siili''
|-
|-
|[[Nõmme]]
|Nõmme
|28,0&nbsp;km²
|28,0&nbsp;km²
|35,043
|35,043
|''[[Hiiu]]{{·}} [[Kivimäe, Tallinn|Kivimäe]]{{·}} [[Laagri, Tallinn|Laagri]]{{·}} [[Liiva, Tallinn|Liiva]]{{·}} [[Männiku, Tallinn|Männiku]]{{·}} [[Nõmme (subdistrict)|Nõmme]]{{·}} [[Pääsküla]]{{·}} [[Rahumäe]]{{·}} [[Raudalu]]{{·}} [[Vana-Mustamäe]]''
|''[[Hiiu]]{{·}} Kivimäe{{·}} Laagri{{·}} Liiva{{·}} Männiku{{·}} Nõmme{{·}} Pääsküla{{·}} Rahumäe{{·}} Raudalu{{·}} Vana-Mustamäe''
|-
|-
|[[Pirita (Tallinn)|Pirita]]
|Pirita
|18,7&nbsp;km²
|18,7&nbsp;km²
|8,507
|8,507
|''[[Iru, Tallinn|Iru]]{{·}} [[Kloostrimetsa]]{{·}} [[Kose, Tallinn|Kose]]{{·}} [[Laiaküla, Tallinn|Laiaküla]]{{·}} [[Lepiku, Tallinn|Lepiku]]{{·}} [[Maarjamäe]]{{·}} [[Mähe]]{{·}} [[Merivälja]]{{·}} [[Pirita (mahalle)|Pirita]]''
|''Iru{{·}} Kloostrimetsa{{·}} Kose{{·}} Laiaküla{{·}} Lepiku{{·}} Maarjamäe{{·}} Mähe{{·}} Merivälja{{·}} Pirita''
|-
|-
|[[Põhja-Tallinn]] <small>(norte de Tallin)</small>
|Põhja-Tallinn <small>(norte de Tallin)</small>
|17,3&nbsp;km²
|17,3&nbsp;km²
|52,573
|52,573
|''[[Kalamaja]]{{·}} [[Karjamaa, Tallinn|Karjamaa]]{{·}} [[Kelmiküla]]{{·}} [[Kopli]]{{·}} [[Merimetsa]]{{·}} [[Paljassaare]]{{·}} [[Pelgulinn]]{{·}} [[Pelguranna]]{{·}} [[Sitsi]]''
|''Kalamaja{{·}} Karjamaa{{·}} Kelmiküla{{·}} Kopli{{·}} Merimetsa{{·}} Paljassaare{{·}} Pelgulinn{{·}} Pelguranna{{·}} Sitsi''
|-
|-
| colspan=4|''<center><small>Kaynak: Statistics Estonia 01.01.2008''<ref>{{Web kaynağı | url = http://atlas.ibs.ee/index.cgi.en?koht=&kaart=tallinn&otsi=Otsi | başlık = Tallin | erişimtarihi = 30 Eylül 2008 | yazar = Estonian Atlas | dil = İngilizce | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160305054200/http://atlas.ibs.ee/index.cgi.en?koht=&kaart=tallinn&otsi=Otsi | arşivtarihi = 5 Mart 2016 | ölüurl = yes }}</ref>
| colspan=4|''<center><small>Kaynak: Statistics Estonia 01.01.2008''<ref>{{Web kaynağı | url = http://atlas.ibs.ee/index.cgi.en?koht=&kaart=tallinn&otsi=Otsi | başlık = Tallin | erişimtarihi = 30 Eylül 2008 | yazar = Estonian Atlas | dil = İngilizce | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160305054200/http://atlas.ibs.ee/index.cgi.en?koht=&kaart=tallinn&otsi=Otsi | arşivtarihi = 5 Mart 2016 | ölüurl = evet }}</ref>
|}
|}


176. satır: 164. satır:
Tallinn'deki üniversitesiter:
Tallinn'deki üniversitesiter:


* [[Tallinn Teknoloji Üniversitesi]]
* [[Tallinn Üniversitesi]]
* [[Tallinn Üniversitesi]]
* Tallinn Müzik Akademisi
* Estonya Sanat Akademisi
* Tallinn Sanat Akademisi
* Estonya Müzik ve Tiyatro Akademisi
* Tallinn Devlet Savunma Akademisi
* Tallinn Devlet Savunma Akademisi
* Tallinn Protestan Luteran Kilisesi Teoloji Enstitüsü
* Tallinn Protestan Luteran Kilisesi Teoloji Enstitüsü
* Tallinn The International University Concordia Audentes


== Spor ==
== Spor ==


1980 Olimpiyatları yelkenli kayık yarışmaları Tallinn'de yapıldı. Kent merkezinde birçok bina, olimpik otel, postahane ve yelkencilik merkezi olimpiyatlar zamanında yapıldı.
1980 Olimpiyatları yelkenli kayık yarışmaları Tallinn'de yapıldı. Kent merkezinde birçok bina, olimpik otel, postane ve yelkencilik merkezi olimpiyatlar zamanında yapıldı.


== Nüfus ==
== Nüfus ==
[[Dosya:14-08-00-Tallinn-WLM-RalfR-01.jpg|thumb|Tallinn belediye binası (''Raekoda'')]]
[[Dosya:14-08-00-Tallinn-WLM-RalfR-01.jpg|küçükresim|Tallinn belediye binası (''Raekoda'')]]


Tallinn nüfusu 2005 yılı sayımına göre 401.694'dür.
Tallinn nüfusu 2024 yılı sayımına göre 1.366.491'dir.


'''Nüfus değişimi'''
'''Nüfus değişimi'''
202. satır: 190. satır:
* 2000 500.400
* 2000 500.400
* 2005 401.694
* 2005 401.694
* 2024 1.366.491 <ref name="totalpopulation">{{Web kaynağı | url = https://www.stat.ee/en/find-statistics/statistics-theme/population/ | başlık = Estonia Population 2024 | yayıncı = Statistics Estonia | erişimtarihi = 26 Ocak 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20240126195606/https://www.stat.ee/en/find-statistics/statistics-theme/population/ | arşivtarihi = 26 Ocak 2024 | ölüurl = hayır }}</ref>

[[Avrupa Birliği]]'nin istatistik ajansı [[Eurostat]]'ın verilerine göre, Avrupa Birliği içinde Tallinn %27,8 ile A.B. harici yabancı nüfusun en çok yaşadığı kenttir.


== Ulaşım ==
== Ulaşım ==
209. satır: 196. satır:
=== Kara Ulaşımı ===
=== Kara Ulaşımı ===


Tallinn garından Tartu, Pärnu, Narva, Riga, Moskova ve St. Petersburg'a tren hatları mevcuttur. Ayrıca otobüs ile ülkedeki diğer kentlere de ulaşım münkündür. Tallinn, Baltica otobanı ile Polonya'ya bağlanmıştır.
Tallinn garından Tartu, Pärnu, Narva, Riga, Moskova ve St. Petersburg'a tren hatları mevcuttur. Ayrıca otobüs ile ülkedeki diğer kentlere de ulaşım mümkündür. Tallinn, Baltica otobanı ile Polonya'ya bağlanmıştır.


=== Deniz ulaşımı ===
=== Deniz ulaşımı ===


[[Dosya:SuperSeaCat.JPG|thumb|sağ|205px|[[Super SeaCat]] Helsinkiye giden bir feribot]]
[[Dosya:SuperSeaCat.JPG|küçükresim|sağ|upright=0.93|[[Super SeaCat]] Helsinkiye giden bir feribot]]
Tallinn'den yapılan başlıca feribot seferleri:
Tallinn'den yapılan başlıca feribot seferleri:
* [[Helsinki]] (Finlandiya)
* [[Helsinki]] (Finlandiya)
238. satır: 225. satır:
* {{bayraksimge|POL}} [[Gdańsk]], [[Polonya]]
* {{bayraksimge|POL}} [[Gdańsk]], [[Polonya]]
* {{bayraksimge|POL}} [[Gdynia]], [[Polonya]]
* {{bayraksimge|POL}} [[Gdynia]], [[Polonya]]
*
||
||
* {{bayraksimge|BEL}} [[Gent]], [[Belçika]]
* {{bayraksimge|BEL}} [[Gent]], [[Belçika]]
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Göteborg]], [[İsveç]]
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Göteborg]], [[İsveç]]
* {{bayraksimge|NED}} [[Groningen (city)|Groningen]], [[Hollanda]]
* {{bayraksimge|NED}} [[Groningen]], [[Hollanda]]
* {{bayraksimge|Almanya}} [[Kiel]], [[Almanya]]
* {{bayraksimge|Almanya}} [[Kiel]], [[Almanya]]
* {{bayraksimge|FIN}} [[Kotka]], [[Finlandiya]] (1955)
* {{bayraksimge|FIN}} [[Kotka]], [[Finlandiya]] (1955)
||
||
* {{bayraksimge|POL}} [[Łomża]], [[Polonya]]
* {{bayraksimge|POL}} [[Łomża]], [[Polonya]]
* {{bayraksimge|ABD}} [[Los Gatos, California|Los Gatos]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
* {{bayraksimge|ABD}} [[Los Gatos, Kaliforniya|Los Gatos]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Malmö]], [[İsveç]]<ref name="Malmö twinning">{{Web kaynağı | url = http://www.malmo.se/faktaommalmopolitik/internationelltsamarbete/vanortssamarbetet.4.33aee30d103b8f15916800032874.html | başlık = Malmö stads vänortssamarbete | erişimtarihi = 27 Haziran 2009 | yayımcı = © 2004–2009 [http://www.malmo.se/ Malmö stad], 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124 | dil = İsveççe | arşivurl = https://web.archive.org/web/20100417084732/http://www.malmo.se/faktaommalmopolitik/internationelltsamarbete/vanortssamarbetet.4.33aee30d103b8f15916800032874.html | arşivtarihi = 17 Nisan 2010 | ölüurl = yes }}</ref>
* {{bayraksimge|İsveç}} [[Malmö]], [[İsveç]]<ref name="Malmö twinning">{{Web kaynağı | url = http://www.malmo.se/faktaommalmopolitik/internationelltsamarbete/vanortssamarbetet.4.33aee30d103b8f15916800032874.html | başlık = Malmö stads vänortssamarbete | erişimtarihi = 27 Haziran 2009 | yayımcı = © 2004–2009 [http://www.malmo.se/ Malmö stad], 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124 | dil =İsveççe| arşivurl = https://web.archive.org/web/20100417084732/http://www.malmo.se/faktaommalmopolitik/internationelltsamarbete/vanortssamarbetet.4.33aee30d103b8f15916800032874.html | arşivtarihi = 17 Nisan 2010 | ölüurl = evet }}</ref>
* {{bayraksimge|ABD}} [[Portland, Oregon|Portland]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
* {{bayraksimge|ABD}} [[Portland, Oregon|Portland]], [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
* {{bayraksimge|LAT}} [[Riga]], [[Letonya]]<ref name='"Riga">{{Web kaynağı | url = http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm | başlık = Twin cities of Riga | erişimtarihi = 27 Temmuz 2009 | yayımcı = [[Riga City Council]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120601132855/https://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm | arşivtarihi = 1 Haziran 2012 | ölüurl = no }}</ref>
* {{bayraksimge|LAT}} [[Riga]], [[Letonya]]<ref name='"Riga">{{Web kaynağı | url = http://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm | başlık = Twin cities of Riga | erişimtarihi = 27 Temmuz 2009 | yayımcı = [[Riga City Council]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120601132855/https://www.riga.lv/EN/Channels/Riga_Municipality/Twin_cities_of_Riga/default.htm | arşivtarihi = 1 Haziran 2012 | ölüurl = hayır }}</ref>
||
||
* {{bayraksimge|RUS}} [[Moskova]], [[Rusya]]
* {{bayraksimge|Almanya
* {{bayraksimge|RUS}} [[Sankt-Peterburg]], [[Rusya]]
}} [[Schwerin]], [[Almanya]]
* {{bayraksimge|Almanya}} [[Schwerin]], [[Almanya]]
* {{bayraksimge|ITA}} [[Venedik]], [[İtalya]]
* {{bayraksimge|ITA}} [[Venedik]], [[İtalya]]
* {{bayraksimge|LTU}} [[Vilnüs]], [[Litvanya]]<ref name="Vilnius twinning">{{Web kaynağı | url = http://www.tallinn.ee/est/g1471s41613 | başlık = Vilniuse sõpruslinnad | erişimtarihi = 12 Eylül 2009 | yayımcı = © 2002–2009 [http://www.tallinn.ee/ Tallinn] | dil = Estonca | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110927103248/http://www.tallinn.ee/est/g1471s41613 | arşivtarihi = 27 Eylül 2011 | ölüurl = yes }}</ref>
* {{bayraksimge|LTU}} [[Vilnüs]], [[Litvanya]]<ref name="Vilnius twinning">{{Web kaynağı | url = http://www.tallinn.ee/est/g1471s41613 | başlık = Vilniuse sõpruslinnad | erişimtarihi = 12 Eylül 2009 | yayımcı = © 2002–2009 [http://www.tallinn.ee/ Tallinn] | dil = Estonca | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110927103248/http://www.tallinn.ee/est/g1471s41613 | arşivtarihi = 27 Eylül 2011 | ölüurl = evet }}</ref>
|}
|}


262. satır: 249. satır:


== Dış bağlantılar ==
== Dış bağlantılar ==
* [http://www.tallinn.ee/eng Tallinn kent resmî sitesi]
* [http://www.tallinn.ee/eng Tallinn kent resmî sitesi]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20050823020636/http://www.tallinn.ee/eng |tarih=23 Ağustos 2005 }}


{{Estonya'nın belediyeleri}}
{{Harju (il)}}
{{Avrupa Kültür Başkenti}}
{{Avrupa Kültür Başkenti}}
{{Avrupa başkentleri}}
{{Avrupa başkentleri}}
{{AB başkentleri}}
{{AB başkentleri}}
{{Eurovision}}
{{Eurovision}}
{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:Tallinn| ]]
[[Kategori:Tallinn| ]]

14.52, 14 Haziran 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Tallinn
Başkent
Tallinn bayrağı
Bayrak
Tallinn arması
Arma
Estonya üzerinde Tallinn
Tallinn
Tallinn
Tallinn'in Estonya'daki konumu
ÜlkeEstonya Estonya
İlHarju
BelediyeTallinn
Kuruluş tarihi1154
Alt idari birimler
Liste
İdare
 • Belediye başkanıMihhail Kõlvart (EK)
Yüzölçümü
 • Kent
159,2 km² (614 mil²)
Rakım9 m
Nüfus
 (2020)[1]
 • Başkent445.259
 • Kent yoğunluğu2.800/km² (7.000/mil²)
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)
Alan kodu01
Plaka koduZG
Konum Estonya
KriterKültürel: ii, iv
Referans822
Tescil1997 (21. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika

Tallinn, Estonya'nın başkenti ve ana liman kentidir. Estonya'nın kuzeyinde, Baltık Denizi'nin Finlandiya Koyu kıyısında, Finlandiya'nın başkenti Helsinki'nin 80 kilometre güneyinde yer alan Tallinn'in nüfusu 2022 itibarı ile 437.811'dir.[2] Tallinn, aynı zamanda Estonya'nın temel finans, sanayi ve kültür merkezidir. Helsinki dışında yakın olduğu önemli şehirler, 300 kilometre güneyindeki Letonya başkenti Riga, 320 kilometre doğusundaki Rus şehri Sankt-Petersburg ve 380 kilometre batısındaki İsveç başkenti Stockholm'dur. 2023 yılının Yeşil Avrupa Başkenti seçilen Tallinn, ülkenin tek teknik üniversitesi olan Tallinn Teknoloji Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Sosyal bilimler üzerine eğitim veren Tallinn Üniversitesi de bu şehirde yer almaktadır.

Tallinn, Avrupa Birliği içinde kişi başına en fazla şirket kurulan ve Skype, Wise, Bolt gibi birçok uluslararası firmanın temellerinin atıldığı şehirdir. Şehir, Avrupa Birliği'nin IT Genel Merkezi ve NATO'nun Siber Savunma Geliştirme Merkezine ev sahipliği yapmaktadır. Tallinn, dünyanın en iyi 10 dijital şehri arasında gösterilmektedir.

İsmin kökeni

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin tarihteki diğer isimleri Kolõvan, Lindanise, Lindanisa (Lindanäs) ve "Reval" türevleridir (Revalya, Revel, Revelin). Tallinn kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de kelime kökeni olarak "Taani-linn" (Danimarkalılar'ın Kenti) veya "talu linn" (çiftçi kenti) olduğu muhtemeldir. Tallinn ismi, 1918 yılında Estonya bağımsızlığını kazandıktan sonra resmi olarak kabul edilmiştir. 1918 öncesi ise kentin adı Reval'di. Şehir, Turku ile birlikte 2011 Avrupa Kültür Başkenti seçilmiştir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Tallinn'in Tarihi

Tallinn'in tarihi yerleri üç bölüme ayrılır:

  • "Katedral Tepesi", Tallinn tarihinde merkezi otoritenin kurulduğu ilk yerdir. Önceleri piskoposun yönetiminde kalan Tallinn, daha sonraları soylular tarafından yönetilmeye başlamıştır. Günümüzde ise Estonya meclisi burada yer alır.
  • "Eski Kasaba", eskiden sıradan Estonyalılar'ın yaşadığı bölümdür. 19. yüzyıla kadar Katedral Tepesi'nden bağımsız yönetiliyordu.
  • "Kırsal alan", Eski Kasaba'nın güneyinde yer alan ve çiftçilerin yaşadığı bölümdür.

Tallinn'in tarihi sayısız işgaller ve saldırılarla doludur. En son II. Dünya Savaşı sırasında ağır bombardıman altında kalan kentin tarihi bölümü ayakta durmayı başarmıştır. Nazi Almanyası döneminde Stalag 381 burada inşa edilmiştir. Tallinn 1997'de Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

15. yüzyılda inşa edilen 159 metre yüksekliğindeki gotik mimarisiyle Aziz Olaf Kilisesi, Avrupa'daki uzun yapıydı. Yangınlar yüzünden, kilisenin tekrar restore edilmiş olmasına karşın, yapının bugünkü boyu 123 metreye inmiştir.

İdari bölümleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tallinn'in semtleri
Semtler Alan Nüfus Mahalleler (asumid)
Haabersti 18,6 km² 35,000 Astangu · Haabersti · Kakumäe · Mäeküla · Mustjõe · Õismäe · Pikaliiva · Rocca al Mare · Tiskre · Väike-Õismäe · Veskimetsa · Vismeistri
Kesklinn (merkez) 28.0 km² 34,985 Aegna · Juhkentali · Kadriorg · Kassisaba · Keldrimäe · Kitseküla · Kompassi · Luite · Maakri · Mõigu · Raua · Sadama · Sibulaküla · Südalinn · Tatari · Tõnismäe · Torupilli · Ülemistejärve · Uus Maailm · Vanalinn · Veerenni
Kristiine 9,4 km² 27,531 Järve · Lilleküla · Tondi
Lasnamäe 30,0 km² 108,644 Katleri · Kurepõllu · Kuristiku · Laagna · Loopealse · Mustakivi · Pae · Paevälja · Priisle · Seli · Sikupilli · Sõjamäe · Tondiraba · Ülemiste · Uuslinn · Väo
Mustamäe 8,0 km² 62,219 Kadaka · Mustamäe · Sääse · Siili
Nõmme 28,0 km² 35,043 Hiiu · Kivimäe · Laagri · Liiva · Männiku · Nõmme · Pääsküla · Rahumäe · Raudalu · Vana-Mustamäe
Pirita 18,7 km² 8,507 Iru · Kloostrimetsa · Kose · Laiaküla · Lepiku · Maarjamäe · Mähe · Merivälja · Pirita
Põhja-Tallinn (norte de Tallin) 17,3 km² 52,573 Kalamaja · Karjamaa · Kelmiküla · Kopli · Merimetsa · Paljassaare · Pelgulinn · Pelguranna · Sitsi
Kaynak: Statistics Estonia 01.01.2008[3]

Eğitim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn'deki üniversitesiter:

Spor

[değiştir | kaynağı değiştir]

1980 Olimpiyatları yelkenli kayık yarışmaları Tallinn'de yapıldı. Kent merkezinde birçok bina, olimpik otel, postane ve yelkencilik merkezi olimpiyatlar zamanında yapıldı.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tallinn belediye binası (Raekoda)

Tallinn nüfusu 2024 yılı sayımına göre 1.366.491'dir.

Nüfus değişimi

  • 1816 12.000
  • 1834 15.300
  • 1851 24.000
  • 1881 45.900
  • 1897 58.800
  • 1925 119.800
  • 1989 500.000+
  • 2000 500.400
  • 2005 401.694
  • 2024 1.366.491 [4]

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kara Ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn garından Tartu, Pärnu, Narva, Riga, Moskova ve St. Petersburg'a tren hatları mevcuttur. Ayrıca otobüs ile ülkedeki diğer kentlere de ulaşım mümkündür. Tallinn, Baltica otobanı ile Polonya'ya bağlanmıştır.

Deniz ulaşımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Super SeaCat Helsinkiye giden bir feribot

Tallinn'den yapılan başlıca feribot seferleri:

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tallinn Estonya'nın Harjumaa bölgesinde yer alır.

Tallinn'in en büyük gölü Ülemiste'dir. Bu göl aynı zamanda kentin içme suyu ihtiyacını karşılar.

Wikimedia Commons'ta Tallinn ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Kardeş şehirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Tallinn Population 2020". World Population Review. 16 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2020. 
  2. ^ "Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January". Statistics Estonia. 14 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  3. ^ Estonian Atlas. "Tallin" (İngilizce). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2008. 
  4. ^ "Estonia Population 2024". Statistics Estonia. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024. 
  5. ^ "Malmö stads vänortssamarbete" (İsveççe). © 2004–2009 Malmö stad, 205 80 Malmö, Organisationsnummer: 212000-1124. 17 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2009.  |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
  6. ^ "Twin cities of Riga". Riga City Council. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2009. 
  7. ^ "Vilniuse sõpruslinnad" (Estonca). © 2002–2009 Tallinn. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009.  |yayımcı= dış bağlantı (yardım)

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tallinn&oldid=33141470" sayfasından alınmıştır