Edirnekârî: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

16.19, 3 Ağustos 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Edirnekâri, bir ahşap süsleme sanatıdır.

Tanımı

Mimari eserlerin iç dekorasyonunda, taş, ahşap, mukavva ve deri eşyaların yüzeylerinde uygulanır. İlk kez Edirneli ustalar tarafından uygulandığı için bu isimle adlandırılır.^[1] Edirnekâri ağaç işleri oyma, kakma ve boya bezekli eserler olmak üzere üç grupta toplanır.^[2] Bunlar; dolap, kapı, pencere pervazı, tavan, lambalık, çekmece, sini, duvar saati kutusu, Kur'an muhafazası, yazı takımı gibi objelerde kullanılmıştır. Yaygın kullanıldığı diğer obje ise kitap ciltleridir. Bu üsluptaki kitap süslemelerinde geometrik motiflerin neredeyse hiç kullanılmaması dikkat çekicidir.

Tarihçesi

Osmanlıların 15. yüzyıldan itibaren kullandığı bu teknik ilk kez Edirne’de yoğun olarak uygulandı. 18. yüzyıldan başlayarak Türk Sanatı'nı etkileyen barok, rokoko ve Ampir biçemler içinde gelişmiş natüralist bir anlayıştır. Tüm bu etkilere karşın yerli karakter ve motiflerini korumuştur. Gül, karanfil, lale, sümbül çiçeklerinin tek, vazolu ya da fiyonklu buketler şeklindeki canlı ve parlak renklerle oluşturulmuş betimlemeleri ile kıvrık dallar, çeşitli bitkiler ve meyveler bu anlayışın en tipik motifleridir.^[3] Edirnekâri, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kullanım yaygınlığını yitirdi.^[4]

Özellikleri

Edirnekâri ağaç işlemelerinde geometrik motifler çok az kullanılır.
Birçok yapıtta barok etki kuvvetli olarak hissedilir.
Genellikle lale, sümbül, karanfil, çiçek buketi, meyve gibi bitkisel motifler kullanılır ikincil olarak geometrik (daire, kemer, yıldız gibi) ve rumi kıvrımlara yer verilir.
Boya bezekli yapıtlarda susen yeşili, mor, safran sarısı, hindiba esmeri ve kahve esmeri gibi bitkisel boyalar kullanılır.
Ceviz, dut, meşe, kestane, şimşir, ıhlamur ağaçları tercih edilir.^[2]

Ayrıca bakınız

Edirnekâri mezar taşları

Kaynakça

^ "Edirnekari Sanatı". aregem.kulturturizm.gov.tr. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.
^ ^a ^b "Edirne Kâri". etso.org.tr. 6 Ocak 2015. 12 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.
^ Akar, Azade (2014). Edirne'de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri. İstanbul: Edirne Valiliği Kültür Yayınları. s. 186. ISBN 978-605-149-547-7. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
^ Kökrek, Mehmet. "Adını Doğduğu Şehirden Alan Sanat: Edirnekâri". İSMEK EL SANATLARI DERGİSİ. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.

[1] "Edirnekari Sanatı". aregem.kulturturizm.gov.tr. 3 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.

[:0-2] "Edirne Kâri". etso.org.tr. 6 Ocak 2015. 12 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.

[3] Akar, Azade (2014). Edirne'de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri. İstanbul: Edirne Valiliği Kültür Yayınları. s. 186. ISBN 978-605-149-547-7. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.

[4] Kökrek, Mehmet. "Adını Doğduğu Şehirden Alan Sanat: Edirnekâri". İSMEK EL SANATLARI DERGİSİ. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+[[Dosya:Edirnekari_oda.jpg|küçükresim|Edirnekari oda [[Edirne Müzesi]]]]
-'''Edirnekâri''', bir süsleme sanatıdır. [[Mimari]] eserlerin [[iç dekorasyon]]unda, taş, [[ahşap]], mukavva ve deri eşyaların yüzeylerinde uygulanır. İlk kez 17. ve 19. yüzyıllar arasında Edirneli ustalar tarafından uygulandığı için bu isimle adlandırılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51118/edirnekari-sanati.html | başlık = Edirnekari Sanatı | yayıncı = aregem.kulturturizm.gov.tr | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161003070632/http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51118/edirnekari-sanati.html | arşivtarihi = 3 Ekim 2016}}</ref> 18. yüzyıldan başlayarak Türk Sanatı'nı etkileyen [[barok]], [[rokoko]] ve ampir biçemler içinde gelişmiş natüralist bir anlayıştır. Tüm bu etkilere karşın yerli karakter ve motifleri korumuştur. Gül, karanfil, lale, sümbül çiçeklerinin tek, vazolu ya da fiyonklu buketler şeklindeki canlı ve parlak renklerle oluşturulmuş betimlemeleri ile kıvrık dallar, çeşitli bitkiler ve meyveler bu anlayışın en tipik motifleridir.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Akar |ad1=Azade |başlık=Edirne'de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri |tarih=2014 |yayıncı=Edirne Valiliği Kültür Yayınları |yer=İstanbul |isbn=978-605-149-547-7 |sayfa=186 |erişimtarihi=28 Aralık 2018}}</ref> Edirnekâri ağaç işlerini [[oyma]], [[kakma]] ve boya bezekli eserler olmak üzere üç grupta toplayabiliriz.<ref>{{Web kaynağı | url = http://etso.org.tr/tr/icerik_sayfa/edirneye-ozgu-degerler-edirne-kari | başlık = Edirne Kâri | tarih =6 Ocak 2015| yayıncı = etso.org.tr | arşivurl = http://web.archive.org/web/20161212144637/http://etso.org.tr/tr/icerik_sayfa/edirneye-ozgu-degerler-edirne-kari | arşivtarihi = 12 Aralık 2016}}</ref>
+[[Dosya:Edirnekari_dolap.jpg|küçükresim|Edirnekari dolap [[Edirne Müzesi]]]]
+'''Edirnekâri''', bir ahşap süsleme sanatıdır.
+== Tanımı ==
+[[Mimari]] eserlerin [[iç dekorasyon]]unda, taş, [[ahşap]], mukavva ve deri eşyaların yüzeylerinde uygulanır. İlk kez Edirneli ustalar tarafından uygulandığı için bu isimle adlandırılır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51118/edirnekari-sanati.html | başlık = Edirnekari Sanatı | yayıncı = aregem.kulturturizm.gov.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161003070632/http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR,51118/edirnekari-sanati.html | arşivtarihi = 3 Ekim 2016 | erişimtarihi = 1 Ekim 2016 | ölüurl =evet}}</ref> Edirnekâri ağaç işleri [[oyma]], [[kakma]] ve boya bezekli eserler olmak üzere üç grupta toplanır.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = http://etso.org.tr/tr/icerik_sayfa/edirneye-ozgu-degerler-edirne-kari | başlık = Edirne Kâri | tarih = 6 Ocak 2015 | yayıncı = etso.org.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20161212144637/http://etso.org.tr/tr/icerik_sayfa/edirneye-ozgu-degerler-edirne-kari | arşivtarihi = 12 Aralık 2016 | erişimtarihi = 1 Ekim 2016 | ölüurl =evet}}</ref> Bunlar; dolap, kapı, pencere pervazı, tavan, lambalık, çekmece, sini, duvar saati kutusu, [[Kur'an]] muhafazası, yazı takımı gibi objelerde kullanılmıştır. Yaygın kullanıldığı diğer obje ise kitap ciltleridir. Bu üsluptaki kitap süslemelerinde geometrik motiflerin neredeyse hiç kullanılmaması dikkat çekicidir.
+== Tarihçesi ==
+Osmanlıların 15. yüzyıldan itibaren kullandığı bu teknik ilk kez Edirne’de yoğun olarak uygulandı. 18. yüzyıldan başlayarak Türk Sanatı'nı etkileyen [[barok]], [[rokoko]] ve [[Ampir üslup|Ampir]] biçemler içinde gelişmiş natüralist bir anlayıştır. Tüm bu etkilere karşın yerli karakter ve motiflerini korumuştur. Gül, karanfil, lale, sümbül çiçeklerinin tek, vazolu ya da fiyonklu buketler şeklindeki canlı ve parlak renklerle oluşturulmuş betimlemeleri ile kıvrık dallar, çeşitli bitkiler ve meyveler bu anlayışın en tipik motifleridir.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Akar |ad1=Azade |başlık=Edirne'de Osmanlı Kültüründen Dekoratif Örnekler ve Edirne Sarayı İznik Çinileri |url=https://archive.org/details/edirnedeosmanlkl0000unse |tarih=2014 |yayıncı=Edirne Valiliği Kültür Yayınları |yer=İstanbul |isbn=978-605-149-547-7 |sayfa=[https://archive.org/details/edirnedeosmanlkl0000unse/page/186 186] |erişimtarihi=28 Aralık 2018}}</ref>  Edirnekâri, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kullanım yaygınlığını yitirdi.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Kökrek | ad1 = Mehmet | başlık = Adını Doğduğu Şehirden Alan Sanat: Edirnekâri | url = http://ismek.ist/blog/icerik.aspx?p=459 | website = İSMEK EL SANATLARI DERGİSİ | erişimtarihi = 28 Aralık 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181228223426/http://ismek.ist/blog/icerik.aspx?p=459 | arşivtarihi = 28 Aralık 2018 | ölüurl =evet}}</ref>
+== Özellikleri ==
+# Edirnekâri ağaç işlemelerinde geometrik motifler çok az kullanılır.
+# Birçok yapıtta barok etki kuvvetli olarak hissedilir.
+# Genellikle lale, sümbül, karanfil, çiçek buketi, meyve gibi bitkisel motifler kullanılır ikincil olarak geometrik (daire, kemer, yıldız gibi) ve rumi kıvrımlara yer verilir.
+# Boya bezekli yapıtlarda susen yeşili, mor, safran sarısı, hindiba esmeri ve kahve esmeri gibi bitkisel boyalar kullanılır.
+# Ceviz, dut, meşe, kestane, şimşir, ıhlamur ağaçları tercih edilir.<ref name=":0" />
 ==Ayrıca bakınız==
@@ 6. satır: / 22. satır: @@
 == Kaynakça ==
 {{Kaynakça}}
+{{İslam sanatı}}
-{{sanat-taslak}}
 [[Kategori:El sanatları| ]]
-[[Kategori:Edirne]]
+[[Kategori:Edirne ilinde kültür]]
+[[Kategori:Dekoratif sanatlar]]