Xiswazi
Xiswazi (kumbe SiSwati) i ririmi ra xingoni leri vulavuriwaka eEswatini na Afrika Dzonga hi maswazi. Nhlayo ya vanhu lava vulavulaka ririmi leri yi pimanyetiwa ku va kwalomu ka 2.4 wa timiliyoni. Ririmi leri ri dyondzisiwa eEswatini na le swikolo swin'wana swa Afrika Dzonga eMpumalanga, ngopfu-ngopfu tindhawu ta khale ta KaNgwane. Xiswazi i ririmi ra ximfumo ra le Eswatini (xikan'we na Xinghezi), naswona i rin'wana ra tindzimi ta ximfumo ta khume-n'we ta Afrika Dzonga.
Xiswazi leyi vulavuriwaka eEswatini xi nga avanyisiwa hi tindzimi-mpambukwa ta mune leti yelanaka na swifundzhankulu swa mune swa tiko: Hhohho, Lubombo, Manzini, na Shiselweni.
Xiswazi xi na tinxaka timbirhi: Xiswazi xa ximfumo leti vulavuriwaka ngopfu en'walungwini, exikarhi na le dzonga-vupela-dyambu bya tiko, na Xiswazi-ntolovelo lexi vulavuriwaka etindhawini tin'wana.