Ratsionalizm: Versiyalar orasidagi farq
k Bot Oʻchirdi: ro:Raționalism |
Tahrir izohi yoʻq |
||
| (23 oraliq tahrir tomonidan 19 foydalanuvchi koʻrsatilmagan) | |||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
'''Ratsionalizm''' ([[lotincha]] ''rationalis'' - "ong") [[bilim]] faqat [[ong]] orqali aniqlanishi mumkin, deb hisoblaydigan [[epistemologiya|epistemologik]] oqimdir. Ratsionalistlar [[haqiqat]] kriteriyini [[hissiyot]]lar emas, balki aql |
'''Ratsionalizm''' ([[lotincha]] ''rationalis'' - "ong") [[bilim]] faqat [[ong]] orqali aniqlanishi mumkin, deb hisoblaydigan [[epistemologiya|epistemologik]] oqimdir. Ratsionalistlar [[haqiqat]] kriteriyini [[hissiyot]]lar emas, balki aql oʻrnatadi, deb uqtirishadi. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
[[Category:Falsafa]] |
|||
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi --> |
|||
[[arz:العقلانيه]] |
|||
'''Ratsionalizm''' (lotincha ratio — aql, aql-idrok) — aqlni bilishning va kishilar xulqatvorining asosi deb hisoblovchi falsafiy yoʻnalish. Irratsionalizm va sensualizmga qarama-qarshi turadi. 17— 18-asrlardagi klassik ratsionalizm (R. Dekart, B. Spinoza, N. Malbransh, G. Leybnits) oʻrta ayerlar sxolastikasi va diniy aqidalarga qarshi chiqib, butun dunyoda cheksiz sabablar silsilasi hukmron degan tabiiy tartibot goyasini ilgari surgan. Ratsionalizmga kura, ilmiy (yaʼni obyektiv, umumiy, zaruriy) bilimga bilishning manbai va uning haqiqiyligi mezoni — akl vositasidagina erishiladi. Ratsionalizm — maʼrifatchilik mafkurasi vakillarining falsafiy manbalaridan biri. Islom dini iloxiyotida Abu Mansur Moturidiy ratsionalizm nuqtai nazaridan fikr yuritgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref> |
|||
[[bs:Racionalizam]] |
|||
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri --> |
|||
[[ca:Racionalisme]] |
|||
[[cs:Racionalismus]] |
|||
[[da:Rationalisme]] |
|||
[[de:Rationalismus]] |
|||
== Manbalar == |
|||
[[el:Ρασιοναλισμός]] |
|||
{{manbalar}} |
|||
[[en:Rationalism]] |
|||
{{OʻzME}} |
|||
[[eo:Raciismo]] |
|||
| ⚫ | |||
[[es:Racionalismo]] |
|||
| ⚫ | |||
[[eu:Arrazionalismo]] |
|||
[[fa:خردگرایی]] |
|||
[[fi:Rationalismi (tietoteoria)]] |
|||
[[fr:Rationalisme]] |
|||
[[gan:理性主義]] |
|||
[[gl:Racionalismo]] |
|||
[[he:רציונליזם]] |
|||
[[hi:विवेकवाद]] |
|||
[[hr:Racionalizam]] |
|||
[[hu:Racionalizmus]] |
|||
[[id:Rasionalisme]] |
|||
[[it:Razionalismo]] |
|||
[[ja:合理主義哲学]] |
|||
[[ka:რაციონალიზმი]] |
|||
[[ko:합리주의]] |
|||
[[ku:Rasyonalîzm]] |
|||
[[lt:Racionalizmas]] |
|||
[[lv:Racionālisms]] |
|||
[[ms:Rasionalisme]] |
|||
[[nl:Rationalisme]] |
|||
[[nn:Rasjonalisme]] |
|||
[[no:Rasjonalisme]] |
|||
[[pl:Racjonalizm filozoficzny]] |
|||
[[pt:Racionalismo]] |
|||
[[ro:Raționalism]] |
|||
[[ru:Рационализм (философия)]] |
|||
[[sh:Racionalizam]] |
|||
[[simple:Rationalism]] |
|||
[[sk:Rozumové poznanie]] |
|||
[[sr:Рационализам]] |
|||
[[sv:Rationalism]] |
|||
[[ta:பகுத்தறிவியம்]] |
|||
[[tr:Akılcılık]] |
|||
[[uk:Раціоналізм]] |
|||
[[vi:Chủ nghĩa duy lý]] |
|||
[[zh:理性主义]] |
|||
2024-yil 6-sentyabr, 20:31 dagi (joriy) koʻrinishi
Ratsionalizm (lotincha rationalis - "ong") bilim faqat ong orqali aniqlanishi mumkin, deb hisoblaydigan epistemologik oqimdir. Ratsionalistlar haqiqat kriteriyini hissiyotlar emas, balki aql oʻrnatadi, deb uqtirishadi.
Ratsionalizm (lotincha ratio — aql, aql-idrok) — aqlni bilishning va kishilar xulqatvorining asosi deb hisoblovchi falsafiy yoʻnalish. Irratsionalizm va sensualizmga qarama-qarshi turadi. 17— 18-asrlardagi klassik ratsionalizm (R. Dekart, B. Spinoza, N. Malbransh, G. Leybnits) oʻrta ayerlar sxolastikasi va diniy aqidalarga qarshi chiqib, butun dunyoda cheksiz sabablar silsilasi hukmron degan tabiiy tartibot goyasini ilgari surgan. Ratsionalizmga kura, ilmiy (yaʼni obyektiv, umumiy, zaruriy) bilimga bilishning manbai va uning haqiqiyligi mezoni — akl vositasidagina erishiladi. Ratsionalizm — maʼrifatchilik mafkurasi vakillarining falsafiy manbalaridan biri. Islom dini iloxiyotida Abu Mansur Moturidiy ratsionalizm nuqtai nazaridan fikr yuritgan.[1]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash] | Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
 |
| Umumiy mavzular | Sharq falsafasi · Gʻarb falsafasi | Falsafa tarixi: Antik · Oʻrta Asrlar · Oydinlashma ·Renessans ·XVII asr ·XVIII asr · XIX asr ·XX asr |
| Sohalar | Estetika · Etika · Epistemologiya · Mantiq · Metafizika · Taʼlim falsafasi · Tarix falsafasi · Til falsafasi · Huquq falsafasi · Fan falsafasi · Metafalsafa · Siyosat falsafasi · Din falsafasi · Urush falsafasi |
| Oqimlar | Tahliliy falsafa · Determinizm · Dialektik materializm · Ratsionalizm · Ekzistensializm ·Absurdizm ·Hegelchilik · Gumanizm · Idealizm · Materializm · Yangiaflotunchilik · Nigilizm · Fenomenologiya · Aflotunchilik · Pozitivizm · Postmodernizm · Pragmatizm · · Sxolastitsizm · Stoitsizm |