Rûsseye : Diferince etur modêyes

Navigation interactive dans l’historique

Contenu supprimé Contenu ajouté

Intégrés

Dierinne modêye å 12 avri 2024 à 17:33

Rûsseye

Drapea	Åres nåcionåles
Imne nåcionå: hymne national de la Russie

Mwaisse-veye	Moscou
Lingaedje oficir	Rûsse
Sitindêye • totåle • aiwe	17 075 400 km² 13%
Populåcion • totåle • dinsité	145,975,300 dimorants 8.5 djins/km²
Dislaxhaedje	862 (Julian)
Tchîf d' estat	Vladimir Poutene
Prumî minisse	Mikhaïl Michoustine
Manoye	rouble russe
Coisse d' eure	UTC+02:00
Preficse telefonike	+7
Dominne internete	.ru, .рф, .рус, .su
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Rûsseye
Modele: voy • copene

Li Federåcion d' Rûsseye ([RU] Российская Федерация, Rossiyskaya Federatsiya ( prononçaedje)), ou Rûsseye ([RU] Россия, Rossiya), c' est on payis d' Urope et d' Azeye.

Mwaissès dnêyes

Frontires

Il a des frontires avou l' Finlande, l' Estoneye, li Letoneye, li Litwaneye, li Pologne, li Belarûsseye, l' Oucrinne, li Djeyordjeye, l' Azerbayidjan, li Cazaxhistan, li Mongoleye eyet l' Chine.

Lingaedjes

lingaedje oficir: rûsse.
pitits lingaedjes: Tatår (lingaedje), oucrinnwès, tchetchene, carelyin, finwès, touvinwès, bouriate, vote, komi.

Istwere

Li no « Rûsse » vént d' on peupe vikigne k' ala del Baltike al Noere Mer, tot rmontant pu ridschinde les mouzes di l' Oucrinne, et s' astapler a Kiyev.^[1] C' est dandjreus li minme mot ki l' finwès « Ruotsi » (Suwede).^[2]

Li Rûsseye d' asteure s' a fôrmé a pårti del Moscoveye, ene dutcheye åtoû d' Moscou (e rûsse: Великое Княжество Московское). El Duk Ivan III ava wangnî conte l' ocupåcion mongole, e 1480, al aiwe Ougra. Li prumî tsår (li mot rûsse, li rwè di Rûsseye, e rûsse: царь) d' Moscou esteut Ivan IV di Rûsseye. Il ava prindou Kazan, Astrakhan ey el Sibereye.

Li prumî impreur d' Rûsseye, c' esteut Pire li Grand (k' a voyaedjî a Spå) k' a stindou l' payis e l' Azeye, et l' modiernijhî. Il a ossu prindou l' Suwede do trevén del Grand Guere do Nôr ey ava bastixh Sint Petersbork, e 1703.

Catrene II d' Rûsseye fourit ene imperresse ki shuva li filozofeye da Descarte. Ele kibata l' Impire Otoman ey ocuper l' Crimêye. Les Francès et ls Inglès el volît rprinde, mins si fjhît bate e l' guere di Crimêye (1854-1856).

Guere avou l' Djapon po les iyes Saxhalene (1903) ^{(a-z aveuri)}

Li dierin tsår Colas II d' Rûsseye, c' est on grand camaeråde da Yopôl II. Ci-ci va-st evoyî des sôdårds bedje po mwaistri ene revintreye e l' Bijhe di l' Iran, ocupé pa les Rûsses (1908) ^{(a-z aveuri)}.

E 1918, al revintreye boltchevike, Nicolas II est disdjoké. Les boltcheviks edåmnut Guere civile rûsse.

Li Blanke Årmêye ava mamborné les boltcheviks, mins ces dierins avént wangnî.

Li payis prind l' tiesse di l' URSS.^[3]

Å dishonnaedje di l' URSS e 1992, el Rûsseye emantcha ene « union di dislaxhîs payis » avou les ancyinnès republikes sovietikes.

Vladimir Poutine, tot candjant l' mwaisse lwè, dimane al tiesse do payis di 1999 disk' ouy.

E 2022, li Rûsseye abroke e l' Oucrinne ki s' a pår raprepyî di l' Urope coûtchantrece.

Djeyografeye

Redjons

Veyes

Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse al Rûsseye

Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse a l' Oucrinne

Les veyes del Crimêye sont rwaiteyes på Rûsses po-z esse e l' Rûsseye (sins rujhe inte li 18inme sieke eyet 1954, la ki l' cåzilea a stî raloyî administrativmint a l' Oucrinne. Après 2014, les Rûsses les rloukèt come des veyes rûsses, mins bråmint des ôtes payis, nén.^[4]

Ricoirds daegnreces

Li Rûsseye est l' pus grande payis del Daegne.

Li laetche li pus parfonde, li laetche Bayical est sol Rûsseye, e Nonne del Sibereye.

L' aiwe di Volga, c' est l' pus long mouze e l' Urope.

Lake do Baikal, ki si trove al Nonne del Sibereye
Mape di mouze Volga

Economeye

Li Rûsseye, c' est onk des prumîs produjheus d' gåz naurel eyet d' petrole (mins ele n' est nén dins l' OPEP.

Tuzance

Sacwants scrijheus et powetes rûsses sont rlomés e monde etir.

**fiesses**
Date	No e walon	No so plaece	Rimåkes		Date	Xxxxx

Djins

Rilomés Rûsses

Ivan IV, purade cnoxhou d' ès spotaedje : Ivan el Teribe.
Portrait da Pire I, tsar russe, k' esteut ki viziter el famile rweyåle inglesse. Pire I esteut spoté : Pire li Grand.
Catrene II, les femes polént esse des tsarenes eto.
Colas II, dierin tsar do payis.
Alexandre Koltchak, li tchîf del Blanke Årmêye.
Vladimir Poutene, li prezidint del Rûsseye disk' asteure.

Sourdants

Commons

I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou l' Rûsseye .

↑ E l' guere d' Oucrinne di 2022, les Rûsses volît aprume prinde Kiyev, håynant on «djustifiaedje istorike».
↑ (en) sorlon l' Wiccionaire inglès
↑ Loukîz a l' istwere di l' URSS.
↑ (fr) Divize d' on djurisse

[1] E l' guere d' Oucrinne di 2022, les Rûsses volît aprume prinde Kiyev, håynant on «djustifiaedje istorike».

[2] (en) sorlon l' Wiccionaire inglès

[3] Loukîz a l' istwere di l' URSS.

[4] (fr) Divize d' on djurisse

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Roye 1: / Roye 1: @@
 {{Infoboesse payis}}
-Li '''Federåcion d' Rûsseye''' (e [[rûsse]]: Российская Федерация, ''Rossiyskaya Federatsiya'' {{Prononçaedje|Ru-Rossiyskaya_Federatsiya_Rossiya.ogg}}), ou '''Rûsseye''' (Россия, ''Rossiya''), c' est on payis d' [[Urope]] et d' [[Azeye]].
+Li '''Federåcion d' Rûsseye''' ([RU] Российская Федерация, ''Rossiyskaya Federatsiya'' {{Prononçaedje|Ru-Rossiyskaya_Federatsiya_Rossiya.ogg}}), ou '''Rûsseye''' ([RU] ''Россия'', ''Rossiya''), c' est on payis d' [[Urope]] et d' [[Azeye]].
 == Mwaissès dnêyes ==
+=== Frontires ===
 Il a des frontires avou l' [[Finlande]], l' [[Estoneye]], li [[Letoneye]], li [[Litwaneye]], li [[Pologne]], li [[Belarûsseye]], l' [[Oucrinne]], li [[Djeyordjeye]], l' [[Azerbayidjan]], li [[Cazaxhistan]], li [[Mongoleye]] eyet l' [[Chine]].
-Lingaedjes:
+=== Lingaedjes ===
 * [[lingaedje oficir]]: [[rûsse]].
-* pitits lingaedjes: [[Tatår (lingaedje)]], [[oucrinnwès]], [[tchetchene]], [[carelyin]], [[finwès]], [[touvinwès]], [[bouriate]], [[vote]], [[komi]].
+* [[pitits lingaedjes]]: [[Tatår (lingaedje)]], [[oucrinnwès]], [[tchetchene]], [[carelyin]], [[finwès]], [[touvinwès]], [[bouriate]], [[vote]], [[komi]].
 == Istwere ==
@@ Roye 13: / Roye 14: @@
 Li Rûsseye d' asteure s' a fôrmé a pårti del Moscoveye, ene dutcheye åtoû d' [[Moscou]] (e rûsse: Великое Княжество Московское). El Duk [[Ivan III]] ava wangnî conte l' ocupåcion mongole, e [[1480]], al [[aiwe]] Ougra. Li prumî tsår (li mot rûsse, li [[rwè]] di Rûsseye, e rûsse: царь) d' Moscou esteut [[Ivan IV di Rûsseye]]. Il ava prindou [[Kazan]], Astrakhan ey el [[Sibereye]].
-[[File:Ivan the Terrible (cropped).JPG|thumb| Ivan IV]]
 Li prumî impreur d' Rûsseye, c' esteut [[Pire li Grand]] (k' a voyaedjî a [[Spå]]) k' a stindou l' payis e l' Azeye, et l' modiernijhî. Il a ossu prindou l' [[Suwede]] do trevén del Grand Guere do Nôr ey ava bastixh [[Sint Petersbork]], e [[1703]].
-[[File:Peter I by Kneller.jpg|thumb| Pire li Grand]]
-[[Catrene II d' Rûsseye]] fourit ene [[imperresse]] ki shuva li [[filozofeye da Descarte]]. Ele ava prindou l' [[Tourkeye]] ey ocupé li [[Crimêye]].
+[[Catrene II d' Rûsseye]] fourit ene [[imperresse]] ki shuva li [[filozofeye da Descarte]]. Ele kibata l' [[Impire Otoman]] ey ocuper l' [[Crimêye]]. Les Francès et ls Inglès el volît rprinde, mins si fjhît bate e l' [[guere di Crimêye]] (1854-1856).
-[[File:Catherine II by F.Rokotov after Roslin (1780s, Hermitage) 2.jpg|thumb| Catrene II]]
 [[Guere]] avou l' [[Djapon]] po les iyes Saxhalene (1903) {{?}}
-[[File:Russian Empire (orthographic projection).svg|thumb| Impire rûsse]]
 Li dierin tsår [[Colas II d' Rûsseye]], c' est on grand camaeråde da [[Yopôl II]]. Ci-ci va-st  evoyî des sôdårds bedje po mwaistri ene revintreye e l' Bijhe di l' [[Iran]], ocupé pa les Rûsses (1908) {{?}}.
-[[File:Mikola II (cropped)-2.jpg|thumb| Colas II]]
 E [[1918]], al [[revintreye boltchevike]], [[Nicolas II]] est disdjoké. Les boltcheviks edåmnut  [[Guere civile rûsse]].
-[[File:19180830-grave uritzy red terror.jpg|thumb| Afitche do boltcheviks:"Vivåt Terror rodje!"]]
-[[File:CP White Movement Anniversary of Ice March.jpg|thumb| Guere civile d' Rûsseye]]
 Li [[Blanke Årmêye]] ava mamborné les boltcheviks, mins ces dierins avént wangnî.
-[[File:AleksandrKolchakAutorDesconocido.png|thumb| Alexandre Koltchak, li tchîf d' Årmeye Blanc]]
 Li payis prind l' tiesse di l' [[URSS]].<ref>Loukîz a l' istwere di l' [[URSS]].</ref>
+Å dishonnaedje di l' [[URSS]] e [[1992]], el Rûsseye emantcha ene « union di dislaxhîs payis » avou les ancyinnès republikes sovietikes.
-[[File:Flag of the Soviet Union.svg|thumb| Drapea d' URSS]]
+[[Vladimir Poutine]], tot candjant l' [[mwaisse lwè]], dimane al tiesse do payis di [[1999]] disk' ouy.
-Å dishonnaedje di l' [[URSS]] e [[1992]], el '''Rûsseye''' aveut fwait ene « union di dislaxhîs payis » avou les ancyinnès republikes sovietikes.
+E 2022, li Rûsseye [[guere d' Oucrinne (2022)|abroke e l' Oucrinne]] ki s' a pår raprepyî di l' [[Urope coûtchantrece]].
-[[Vladimir Poutine]], tot candjant l' mwaisse lwè, dimane al tiesse do payis di [[1999]] disk' ouy.
-E 2022, li Rûsseye [[guere d' Oucrinne (2022)|abroke e l' Oucrinne]] ki s' a pår raprepyî di l' Urope coûtchantrece.
 == Djeyografeye ==
@@ Roye 63: / Roye 49: @@
 === Veyes ===
-'''*Les veyes metowes droci sont des veyes do payis, ubén des veyes ki sont erconoxhowes daegnreçmint po-z esse a l' [[Oucrinne]].*'''
+==== Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse al Rûsseye ====
 * [[Moscou]]
 * [[Sint Petersbork]]
@@ Roye 71: / Roye 58: @@
 * [[Kazan]]
 * [[Kaluga]]
+* [[Torjok]]
+* [[Kolomna]]
+* [[Penza]]
+* [[Novgorod]]
 * [[Kaliningrad]]
 * [[Petrozavodsk]]
@@ Roye 79: / Roye 70: @@
 * [[Stavropol]]
 * [[Sotchi]]
-* *[[Sebastopol]]*
-* *[[Simferopol]]*
-* *[[Yalta]]*
-* [[Baxhtchissaray]]
-* [[Keritch]]
-* [[Alouchta]]
 * [[Novosibirsk]]
 * [[Irkoutsk]]
@@ Roye 91: / Roye 76: @@
 * [[Krasnoyarsk]]
 * [[Vladivostok]]
-* [[Irkoutsk]]
 * [[Xhabarovsk]]
 * [[Novokouznetsk]]
@@ Roye 107: / Roye 91: @@
 * [[Tobolsk]]
+==== Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse a l' Oucrinne ====
-=== Ricoirds ===
+Les veyes del [[Crimêye]] sont rwaiteyes på Rûsses po-z esse e l' '''Rûsseye''' (sins rujhe inte li 18inme sieke eyet 1954, la ki l' [[cåzilea]] a stî raloyî administrativmint a l' Oucrinne. Après 2014, les Rûsses les rloukèt come des veyes rûsses, mins bråmint des ôtes payis, nén.<ref>{{fr}} [https://theconversation.com/a-qui-la-crimee-appartient-elle-le-regard-dun-juriste-142927 Divize d' on djurisse]</ref>
-[[Imådje:Rs-map.png|vignette|320px|''Mape del Rûsseye'']]
+*[[Sebastopol]]
-Rûsseye-st li pus grande payis dins li tot monde.
+*[[Simferopol]]
+*[[Yalta]]
+*[[Baxhtchissaray]]
+*[[Keritch]]
+*[[Alouchta]]
+=== Ricoirds daegnreces ===
-Li pus parfond lak (Baikal) est al Rûsseye, al [[Sibereye]] nonnrece.
+Li Rûsseye est l' pus grande payis del [[Daegne]].
-[[File:Map of Lake Baikal.png|thumb| Lake do Baikal]]
+Li [[laetche]] li pus parfonde, li [[laetche Bayical]] est sol Rûsseye, e [[Nonne]] del [[Sibereye]].
-Aiwe rûsse Volga est li pus long aiwe al Urope.
-[[File:Volgarivermap.png|thumb| Mape di Volga]]
+L' aiwe di [[Volga]], c' est l' pus long [[mouze (grande aiwe)|mouze]] e l' Urope.
-== Economeye ==
-Onk des prumîs produjheus
+<gallery>
-== Culteure ==
+Map of Lake Baikal.png|thumb|Lake do Baikal, ki si trove al Nonne del [[Sibereye]]
+Volgarivermap.png|Mape di mouze Volga
+</gallery>
+== Economeye ==
-[[File:Saint Basil's Cathedral in Moscow.jpg|thumb| Catedråle d' Sint Vassili]]
+{{Dal}}[[Imådje:CP White Movement Anniversary of Ice March.jpg|thumb| Guere civile d' Rûsseye]]
+Li Rûsseye, c' est onk des prumîs produjheus d' [[gåz naurel]] eyet d' [[petrole]] (mins ele n' est nén dins l' [[OPEP]].
+== Tuzance ==
-Scrijheus et powetes rûsses [[Alexandre Poushkine]], [[Nicolas Gogol]], [[Mixhail Boulgakov]], [[Léon Tolstoy]], [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] sont fameus å tot mond.
+Sacwants scrijheus et powetes rûsses sont rlomés e monde etir.
+* [[Alexandre Poushkine]]
+* [[Nicolas Gogol]]
+* [[Mixhail Boulgakov]]
+* [[Léon Tolstoy]]
+* [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]]
 {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"
@@ Roye 137: / Roye 135: @@
 | Date || Xxxxx ||  ||
 |}
+[[Imådje:Saint Basil's Cathedral in Moscow.jpg|thumb| Catedråle d' sint Vassili. El erlidjon principåle del Rûsseye, c' est l' [[ortodosse]]. Les ortodosses sont-st ene sôre di [[Crustin|crustins]].|centré]]
 == Djins ==
@@ Roye 147: / Roye 147: @@
 * [[Ivan IV di Rûsseye]]
 * [[Yermak Timofeyevitch]]
-* [[Kouzma Minine ey Dmitry Pojarskiy]]
+* [[Kouzma Minine]] ey [[Dmitry Pojarskiy]]
 * [[Alexandre Poushkine]]
 * [[Pire li Grand]]
@@ Roye 153: / Roye 153: @@
 * [[Catrene II d' Rûsseye]]
 * [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]]
+* [[Piotr Ilitch Tchaïkovski]]
 * [[Lenine]]
 * [[Staline]]
@@ Roye 167: / Roye 168: @@
 * [[Leonid Brejnev]]
 * [[Youri Kasparov]]
+<center><gallery>
+Ivan the Terrible (cropped).JPG|Ivan IV, purade cnoxhou d' ès spotaedje : Ivan el Teribe.
+Peter I by Kneller.jpg|Portrait da Pire I, tsar russe, k' esteut ki viziter el famile rweyåle inglesse. Pire I esteut spoté : Pire li Grand.
+Catherine II by F.Rokotov after Roslin (1780s, Hermitage).jpg|Catrene II, les femes polént esse des tsarenes eto.
+Mikola II (cropped)-2.jpg|Colas II, dierin tsar do payis.
+AleksandrKolchakAutorDesconocido.png|Alexandre Koltchak, li tchîf del Blanke Årmêye.
+Vladimir Putin (2022-06-09) 02 (cropped).jpg|[[Vladimir Poutene]], li prezidint del '''Rûsseye''' disk' asteure.
+</gallery></center>
 == Sourdants ==
 {{Commonscat|Russia|l'&nbsp;Rûsseye}}
@@ Roye 175: / Roye 183: @@
 [[Categoreye:Rûsseye|*]]
 [[Categoreye:Payis]]
+[[Categoreye:Urope levantrece]]
+[[Categoreye:Azeye]]