Rûsseye

Rûsseye

Drapea	Åres nåcionåles
Imne nåcionå: hymne national de la Russie

Mwaisse-veye	Moscou
Lingaedje oficir	Rûsse
Sitindêye • totåle • aiwe	17 075 400 km² 13%
Populåcion • totåle • dinsité	145,975,300 dimorants 8.5 djins/km²
Dislaxhaedje	862 (Julian)
Tchîf d' estat	Vladimir Poutene
Prumî minisse	Mikhaïl Michoustine
Manoye	rouble russe
Coisse d' eure	UTC+02:00
Preficse telefonike	+7
Dominne internete	.ru, .рф, .рус, .su
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Rûsseye
Modele: voy • copene

Li Federåcion d' Rûsseye ([RU] Российская Федерация, Rossiyskaya Federatsiya ( prononçaedje)), ou Rûsseye ([RU] Россия, Rossiya), c' est on payis d' Urope et d' Azeye.

Mwaissès dnêyes

Il a des frontires avou l' Finlande, l' Estoneye, li Letoneye, li Litwaneye, li Pologne, li Belarûsseye, l' Oucrinne, li Djeyordjeye, l' Azerbayidjan, li Cazaxhistan, li Mongoleye eyet l' Chine.

Lingaedjes:

lingaedje oficir: rûsse.
pitits lingaedjes: Tatår (lingaedje), oucrinnwès, tchetchene, carelyin, finwès, touvinwès, bouriate, vote, komi.

Istwere

Li no « Rûsse » vént d' on peupe vikigne k' ala del Baltike al Noere Mer, tot rmontant pu ridschinde les mouzes di l' Oucrinne, et s' astapler a Kiyev.^[1] C' est dandjreus li minme mot ki l' finwès « Ruotsi » (Suwede).^[2]

Li Rûsseye d' asteure s' a fôrmé a pårti del Moscoveye, ene dutcheye åtoû d' Moscou (e rûsse: Великое Княжество Московское). El Duk Ivan III ava wangnî conte l' ocupåcion mongole, e 1480, al aiwe Ougra. Li prumî tsår (li mot rûsse, li rwè di Rûsseye, e rûsse: царь) d' Moscou esteut Ivan IV di Rûsseye. Il ava prindou Kazan, Astrakhan ey el Sibereye.

Li prumî impreur d' Rûsseye, c' esteut Pire li Grand (k' a voyaedjî a Spå) k' a stindou l' payis e l' Azeye, et l' modiernijhî. Il a ossu prindou l' Suwede do trevén del Grand Guere do Nôr ey ava bastixh Sint Petersbork, e 1703.

Catrene II d' Rûsseye fourit ene imperresse ki shuva li filozofeye da Descarte. Ele kibata l' Impire Otoman ey ocuper l' Crimêye. Les Francès et ls Inglès el volît rprinde, mins si fjhît bate e l' guere di Crimêye (1855-1856).

Guere avou l' Djapon po les iyes Saxhalene (1903) ^{(a-z aveuri)}

Li dierin tsår Colas II d' Rûsseye, c' est on grand camaeråde da Yopôl II. Ci-ci va-st evoyî des sôdårds bedje po mwaistri ene revintreye e l' Bijhe di l' Iran, ocupé pa les Rûsses (1908) ^{(a-z aveuri)}.

E 1918, al revintreye boltchevike, Nicolas II est disdjoké. Les boltcheviks edåmnut Guere civile rûsse.

Li Blanke Årmêye ava mamborné les boltcheviks, mins ces dierins avént wangnî.

Li payis prind l' tiesse di l' URSS.^[3]

Å dishonnaedje di l' URSS e 1992, el Rûsseye aveut fwait ene « union di dislaxhîs payis » avou les ancyinnès republikes sovietikes.

Vladimir Poutine, tot candjant l' mwaisse lwè, dimane al tiesse do payis di 1999 disk' ouy.

E 2022, li Rûsseye abroke e l' Oucrinne ki s' a pår raprepyî di l' Urope coûtchantrece.

Djeyografeye

Redjons

Veyes

Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse al Rûsseye

Veyes erconoxhowes daegnreçmint po-z esse a l' Oucrinne

Les veyes del Crimêye sont rwaitêyes på Rûsses po-z esse e l' Rûsseye (divant 1954, ey après 2014).^[4] Tolminme, daegnreçmint, copuvite dins l' monde coûtchantrece, el Crimêye eyet ses veyes sont rwaitîs po-z apårtini a l' Oucrinne :

Ricoirds

Rûsseye-st li pus grande payis dins li tot monde.

Li pus parfond lak (Baikal) est al Rûsseye, al Sibereye nonnrece.

Aiwe rûsse Volga est li pus long aiwe al Urope.

Economeye

Onk des prumîs produjheus

Tuzance

Scrijheus et powetes rûsses Alexandre Poushkine, Nicolas Gogol, Mixhail Boulgakov, Léon Tolstoy, Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy sont fameus å tot mond.

**fiesses**
Date	No e walon	No so plaece	Rimåkes		Date	Xxxxx

Djins

Rilomés Rûsses

Ivan IV, purade cnoxhou d' ès spotaedje : Ivan el Teribe.
Portrait da Pire I, tsar russe, k' esteut ki viziter el famile rweyåle inglesse. Pire I esteut spoté : Pire li Grand.
Catrene II, les femes polént esse des tsarenes eto.
Colas II, dierin tsar do payis.
Alexandre Koltchak, li tchîf del Blanke Årmêye.
Vladimir Poutene, li prezidint del Rûsseye disk' asteure.