What do you think?
Rate this book
The Tea Lords
Born into wealth and privilege, Rudolf Kerkhoven is destined to follow his father's footsteps into the Dutch colonies, with its uncleared jungle foothills and potential for riches. When he arrives in Java he is immediately smitten by the landscape and the life, and over the seasons, Rudolf's dedication and diligence gradually transform the land into a productive estate for tea, coffee and quinine. When he meets the independent-minded Jenny and their two sons are born, Rudolf is happier than he thought possible. But for Jenny, the damp austerity of their home, her fertility, her father's secret, and the native spirits of the land grow to overshadow their marriage and the life they've strived for together. Lusciously atmospheric and masterfully drawn, this is an unforgettable story of aspiration, determination, rivalry and romance on a tropical plantation.
341 pages, Paperback
First published January 1, 1992
About the author
Hella S. Haasse
113 books164 followersHella S. Haasse (1918 - 2011) was born in Batavia, modern-day Jakarta. She moved to the Netherlands after secondary school. In 1945 she debuted with a collection of poems, entitled Stroomversnelling (Momentum). She made her name three years later with the novella given out to mark the Dutch Book Week, Oeroeg (The Black Lake, 1948). As with much of her work, this tale of the friendship between a Dutch and an Indonesian boy has gained the status of a classic in the Netherlands. Titles such as Het woud der verwachting (In a Dark Wood Wandering, 1949), Een nieuwer testament (Threshold of Fire, 1966) and Mevrouw Bentinck of Onverenigbaarheid van karakter (Mrs Bentinck or Irreconcilable in Character, 1978) have been greatly enjoyed by several generations.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 221 reviews
February 8, 2020
I love LOVE Hella Haasse, the grande dame of Dutch literature, in the top 5 for sure for me of best writers ever in The Netherlands. Again, this book is not easy and it does not 'move' a lot. So, in the wrong mindset, I could find it boring and slowmoving. However, I learned, with Haasse, you need to take your time and saviour the words and the pages and let the story grow on you. So I took my time, even if it was a few pages only before going to sleep. I grew to love the book, a rather emotional and at times tragic Dutch family history in Gamboeng, Java at the end of the 19th century, got to look forward to those pages every day and actually quite sad it is finished. Haasse writes beautifully and very accurately and creates a great atmosphere. The story is based on letters of the real life family who lived in Java. So... where I started at 3 stars I am now giving it a full five stars for the sheer enjoyment of this wonderful work. In Dutch: 'Heren van de Thee'.
As usual, more to follow. Recommended!
As usual, more to follow. Recommended!
July 27, 2021
In the excerpt from a 1959 letter to her brother, posed as a prelude to the book, Bertha de Rijck van der Gracht-Kerkhoven affirms that, contrary to common belief, a meaningful view on the past can often be achieved through the usually overlooked ‘side-lights’, those details and glances delving into everyday vicissitudes and feelings, only apparently trivial and instead able to keep the focus broad and narrow at the same time. In this spirit and thanks to private documents, journals and letters from the "Het Indisch thee-en familie-archief" foundation belonging to descendants of the main characters portrayed in The Tea Lords, Hella Haasse has assembled a powerful narration in the guise of a fictionalised saga revolving around actual events and people.
Set in colonial Java, in those days part of the Dutch East Indies, the novel spans the years going from 1869 to 1907, with the epilogue reaching as far as 1918, and follows the life of Rudolf Kerkhoven, heir to a prominent family of plantation owners. From his boyhood in Amsterdam to his arrival in Batavia, today's Jakarta, the ambition of becoming a successful landholder animates him against the odds, the confrontations with his father and the expatriate society, and the alienating efforts to adjust in a different culture.
Tea, coffee and quinine. As the seasons unfold, turning into decades, gains and losses sum, the sultry stillness of the tropical atmosphere covering under a vaporous veil the relentless struggle to tame a hard but generous land. And while the obsessive dedication to his work starts taking its toll on Rudolph's marriage, which surreptitiously though inexorably spirals down into tragedy, the frame expands and the epistolary form of the last chapters allows for a plurality of perspectives, enriching the story with choral voices able to shed more light into the intricacies of familial relationships and their ramifications.
A stream of living, seamlessly recounted to the reader in a dry, sophisticated prose. The minimalistic dialogues, the lack of celebration, the unobtrusive and impassive tone leave ample freedom to exercise personal interpretation, though the detached writing poise never forgets to suggest a subtle emotional and psychological analysis.
One of the best authors of her generation, Haasse herself was born in the Dutch East Indies, where she spent her early youth up to her formative years before going back to The Netherlands, and her first-hand knowledge, together with the impressive historical understanding, shines through the profound sense of time and place, rendered in all their contradictions, triumphs and shadows and composing an ever-changing vivid tableau about the ordinary epic of an unexceptional but strongly driven man.
September 8, 2023
Ik heb de biografische roman ‘Heren van de thee’ opnieuw gelezen. In het eerste korte hoofdstuk maken we kennis met de dan 24 jarige Rudolf Kerkhoven die zich als planter vestigt in Gamboeng in het toenmalige Nederlands Indië. Het kolonialisme is een belangrijk thema.
Hella Haasse bouwt de roman zorgvuldig op, mede dankzij de grote ervaring die zij bij het schrijven van dit boek inmiddels had. De jonge Rudolf Kerkhoven groeide op in de ‘hogere kringen’ in Nederland en ging studeren in Delft. Voor hem was een toekomst in Indie vanzelfsprekend. Veel familieleden waaronder zijn ouders waren hem al voorgegaan. We maken als lezer kennis met een serieuze jongeman die streng voor zichzelf en anderen wilde zijn, maar ook wel goed met mensen wilde omgaan. Hij is dus in romantermen gesproken geen ‘flat character’, geen zwart wit figuur.
Rudolf Kerkhoven maakt kennis met Jenny, ze is dan nog geen achttien. Ze heeft twee zussen en een groot aantal broers. De liefde is wederzijds, zeker in het begin. Het jonge paar vestigt zich op de plantage, hooggelegen op West Java. Er komt een zoontje, ook Rudolf genaamd. Het is in de tijd dat de latere koningin Wilhelmina in Nederland wordt geboren. Rudolf Kerkhoven is tegen de Atjeh-oorlog die door Nederland wordt uitgevochten, al is het ver van zijn bed. Hella Haasse weeft de historische context soepel door het verhaal. Zo komt Douwes Dekker langs die aanverwant is aan Kerkhoven en de weinig populaire koning Willem 3. Het boek blijft boeien.
Geleidelijk aan verstrijkt de tijd. Het tijdsverloop tussen 1871 en 1918 is een belangrijk element in het verhaal. Het is ook een periode met grote maatschappelijke veranderingen. De eerste telefoons en auto’s komen. De Kerkhovens die tot de maatschappelijke elite behoren, hebben al snel toegang tot deze nieuwigheden. Rudolf en Jenny krijgen vijf kinderen, vier jongens en als jongste een meisje. Jenny krijgt daarnaast diverse miskramen. Met Jenny gaat het geleidelijk aan minder goed, ze krijgt last van depressies en ze verliest daardoor haar levensvreugde. Rudolf krijgt te maken met onenigheid met zijn familieleden, over onderling betwiste rechten op hun plantages. De huwelijksproblemen en zakelijke problemen bezorgen hem veel zorgen, hij kan er niet zo goed mee omgaan. Enigszins omfloerst wordt duidelijk dat de plotselinge dood van Jenny veroorzaakt is door de inname van pillen. Naast de personen speelt ook de natuur een belangrijke rol in het boek. Het tropische Java biedt een weelderige natuur, die ieder die wel eens een tropisch land heeft bezocht wel herkent..Zo was ik zelf ooit in Mexico..
Het boek blijft tot het einde toe boeien. Het is geschreven vanuit het perspectief van wat je de bovenlaag van de toenmalige Nederlandse bevolking kunt noemen, mensen die in villa’s wonen, met minstens 100.000 gulden op de bank, wat nu zeker op een miljoen euro zou neerkomen. Van de toenmalige Indische bevolking, die werkte voor een paar centen per uur, krijgen we een glimp te zien, maar ze behoren vooral tot het decor. Enige generaties later zouden ze dat niet meer pikken. De waarde van het boek is dat Haasse een familieverhaal in de context van de koloniale geschiedenis plaatst. Het ‘Indische’ perspectief zou wel wat meer aandacht verdienen. Daarvoor kun je bijvoorbeeld bij de Indonesische schrijver Toer terecht.
Hella Haasse bouwt de roman zorgvuldig op, mede dankzij de grote ervaring die zij bij het schrijven van dit boek inmiddels had. De jonge Rudolf Kerkhoven groeide op in de ‘hogere kringen’ in Nederland en ging studeren in Delft. Voor hem was een toekomst in Indie vanzelfsprekend. Veel familieleden waaronder zijn ouders waren hem al voorgegaan. We maken als lezer kennis met een serieuze jongeman die streng voor zichzelf en anderen wilde zijn, maar ook wel goed met mensen wilde omgaan. Hij is dus in romantermen gesproken geen ‘flat character’, geen zwart wit figuur.
Rudolf Kerkhoven maakt kennis met Jenny, ze is dan nog geen achttien. Ze heeft twee zussen en een groot aantal broers. De liefde is wederzijds, zeker in het begin. Het jonge paar vestigt zich op de plantage, hooggelegen op West Java. Er komt een zoontje, ook Rudolf genaamd. Het is in de tijd dat de latere koningin Wilhelmina in Nederland wordt geboren. Rudolf Kerkhoven is tegen de Atjeh-oorlog die door Nederland wordt uitgevochten, al is het ver van zijn bed. Hella Haasse weeft de historische context soepel door het verhaal. Zo komt Douwes Dekker langs die aanverwant is aan Kerkhoven en de weinig populaire koning Willem 3. Het boek blijft boeien.
Geleidelijk aan verstrijkt de tijd. Het tijdsverloop tussen 1871 en 1918 is een belangrijk element in het verhaal. Het is ook een periode met grote maatschappelijke veranderingen. De eerste telefoons en auto’s komen. De Kerkhovens die tot de maatschappelijke elite behoren, hebben al snel toegang tot deze nieuwigheden. Rudolf en Jenny krijgen vijf kinderen, vier jongens en als jongste een meisje. Jenny krijgt daarnaast diverse miskramen. Met Jenny gaat het geleidelijk aan minder goed, ze krijgt last van depressies en ze verliest daardoor haar levensvreugde. Rudolf krijgt te maken met onenigheid met zijn familieleden, over onderling betwiste rechten op hun plantages. De huwelijksproblemen en zakelijke problemen bezorgen hem veel zorgen, hij kan er niet zo goed mee omgaan. Enigszins omfloerst wordt duidelijk dat de plotselinge dood van Jenny veroorzaakt is door de inname van pillen. Naast de personen speelt ook de natuur een belangrijke rol in het boek. Het tropische Java biedt een weelderige natuur, die ieder die wel eens een tropisch land heeft bezocht wel herkent..Zo was ik zelf ooit in Mexico..
Het boek blijft tot het einde toe boeien. Het is geschreven vanuit het perspectief van wat je de bovenlaag van de toenmalige Nederlandse bevolking kunt noemen, mensen die in villa’s wonen, met minstens 100.000 gulden op de bank, wat nu zeker op een miljoen euro zou neerkomen. Van de toenmalige Indische bevolking, die werkte voor een paar centen per uur, krijgen we een glimp te zien, maar ze behoren vooral tot het decor. Enige generaties later zouden ze dat niet meer pikken. De waarde van het boek is dat Haasse een familieverhaal in de context van de koloniale geschiedenis plaatst. Het ‘Indische’ perspectief zou wel wat meer aandacht verdienen. Daarvoor kun je bijvoorbeeld bij de Indonesische schrijver Toer terecht.
November 6, 2021
Prachtige, boeiende roman. Deed me een beetje denken aan 'De stille kracht' van Couperus.
February 4, 2011
The Tea Lords was written by Hella Haasse. Are you familiar with her novels? She's written many. Haasse lives in the Netherlands and published her first novel in 1945. So what's that? 66 years ago. In those 66 years this is only her fourth book to make it into English and only three of these four have been published in the U.S. That's sad for readers of first rate historical fiction but maybe an opportunity for a publisher.
Dutch colonialism in the East Indies (now Indonesia) is the setting for The Tea Lords. Rudolf Kerkhoven, a young rule follower from Holland, goes to the East Indies in the 1870's to join his Father's tea plantation. Rudolf has all the virtues of his age. He is: conservative, honorable, frugal, hard working and aspires to always do the right thing. He has all the prejudices and self importance of his age also. Those attributes will never allow him to see his choices as anything but proper. Gradually Rudolf falls in love with his new home. He marries a lawyer's daughter from Jakarta, Jenny, and over the years through great effort and great thrift makes a success of the plantation.
Jenny brings a vague touch of the first Mrs Rochester to The Tea Lords. Jenny was island born and raised. She sees the Dutch colonists for the opportunistic interlopers that they are and not as the saviors and adventurers they see themselves to be. There are secrets to Jenny's family unknown to Rudolf when they marry. One of those secrets will come to life slowly as Jenny gets further away from the coastline she grew up on and spends more time in the close humidity in the interior of the island at the plantation.
The Tea Lords is an big,old fashioned, completely satisfying novel, rich in detail and authority over it's subject matter. It moves at it's own pace introducing many characters and developments. Haasse's writing is subtle and precise making the story paramount. There is sufficient, interesting explanation of the economics, politics and farming of the time to give the novel flavor and make it specific to it's setting. The natives verses colonists aspects are heartfelt and illuminating but this is ultimately a family saga. Haasse based this novel on documents and letters from the Dutch families who lived and farmed in Indonesia in the 19th century. She called this book "a novel but not fiction".
I ordered The Tea Lords from a U.K. bookshop. So far it's not available from a U.S. publisher. To be honest given how few and far between any books of Haasse's have been translated into English I doubt this one will brought out over here. The Tea Lords is worth the effort and expense to import personally but you could also start with the three of her titles that are available here: In A Dark Wood Wandering, The Scarlet City and Threshold of Fire.
Dutch colonialism in the East Indies (now Indonesia) is the setting for The Tea Lords. Rudolf Kerkhoven, a young rule follower from Holland, goes to the East Indies in the 1870's to join his Father's tea plantation. Rudolf has all the virtues of his age. He is: conservative, honorable, frugal, hard working and aspires to always do the right thing. He has all the prejudices and self importance of his age also. Those attributes will never allow him to see his choices as anything but proper. Gradually Rudolf falls in love with his new home. He marries a lawyer's daughter from Jakarta, Jenny, and over the years through great effort and great thrift makes a success of the plantation.
Jenny brings a vague touch of the first Mrs Rochester to The Tea Lords. Jenny was island born and raised. She sees the Dutch colonists for the opportunistic interlopers that they are and not as the saviors and adventurers they see themselves to be. There are secrets to Jenny's family unknown to Rudolf when they marry. One of those secrets will come to life slowly as Jenny gets further away from the coastline she grew up on and spends more time in the close humidity in the interior of the island at the plantation.
The Tea Lords is an big,old fashioned, completely satisfying novel, rich in detail and authority over it's subject matter. It moves at it's own pace introducing many characters and developments. Haasse's writing is subtle and precise making the story paramount. There is sufficient, interesting explanation of the economics, politics and farming of the time to give the novel flavor and make it specific to it's setting. The natives verses colonists aspects are heartfelt and illuminating but this is ultimately a family saga. Haasse based this novel on documents and letters from the Dutch families who lived and farmed in Indonesia in the 19th century. She called this book "a novel but not fiction".
I ordered The Tea Lords from a U.K. bookshop. So far it's not available from a U.S. publisher. To be honest given how few and far between any books of Haasse's have been translated into English I doubt this one will brought out over here. The Tea Lords is worth the effort and expense to import personally but you could also start with the three of her titles that are available here: In A Dark Wood Wandering, The Scarlet City and Threshold of Fire.
April 14, 2023
Gelezen voor de huidige group read in de Netherlands & Flanders group.
Ik heb eerder vijf boeken van Haasse gelezen die ik, op De verborgen bron na, allemaal wat houterig van stijl vond. Daar had ik hier geen last van. Ik vond het prettig geschreven en het verhaal kon me ook boeien. Ondanks haar Verantwoording vroeg ik me wel af hoeveel er nu ècht gebeurd is en hoeveel Haasse zelf heeft ingevuld.
Ik vond het einde ontroerend, en heel mooi hoe het aansloot bij het begin.
Ik heb eerder vijf boeken van Haasse gelezen die ik, op De verborgen bron na, allemaal wat houterig van stijl vond. Daar had ik hier geen last van. Ik vond het prettig geschreven en het verhaal kon me ook boeien. Ondanks haar Verantwoording vroeg ik me wel af hoeveel er nu ècht gebeurd is en hoeveel Haasse zelf heeft ingevuld.
Ik vond het einde ontroerend, en heel mooi hoe het aansloot bij het begin.
August 14, 2019
Mooi boek. Las het omdat het als meesterwerk van Hella S. Haase wordt beschouwd, en dat kan al tellen want ze heeft zoveel goede dingen geschreven. Het vertelt het verhaal van een Nederlands gezin op een theeplantage in Java, tegen de achtergrond van de koloniale politieke ontwikkelingen. Daar had ik aanvankelijk mijn bedenkingen bij, want lezen over de politiek in een exotisch land vind ik vaak moeilijk. Gelukkig was dat slechts een klein luik. Haase beschrijft vooral de problemen in het gezin en baseert zich daarvoor op nagelaten brieven. Zo vertelt ze over de niet ingeloste verwachtingen van vrouw Jenny die uiteindelijk depressief ten onder gaat. Echtgenoot Rudolf voelt zich dan weer achteruit gesteld ten opzichte van zijn broers, hij heeft nooit de bewondering van zijn familie gehad die hij dacht te hebben verdiend. De familieconflicten zijn allemaal heel herkenbaar. Ook mooi, door de prachtige natuurbeschrijvingen waande ik me vaak midden in de jungle.
April 7, 2014
My Jakarta Globe review of The Tea Lords
The Tea Lords by Hella S. Haasse “is a novel, but it is not ‘fiction’”, writes the author in a vital note, tucked away at the very end of the book. Factual histories often focus on the big figures – princes, revolutionaries and governors-general – and leave the lives of the bit players to writers of historical fiction. The Tea Lords, straddling the strange gap between these genres, focuses on the “side-lights” of Indonesia’s colonial past – the lives, loves and losses of a dynasty of Dutch tea planters in the uplands of West Java.
Hella S. Haasse is the grande damme of Dutch literature. Now 92, she was born in Batavia (modern Jakarta) and spent the first two decades of her life in what was then the Dutch East Indies. During a sixty-year career she has written many novels, some drawing on her own background in Indonesia. But in The Tea Lords she has done something a little different.
The book – originally published in Dutch in 1992, but only now available in a crisp English translation by Ina Rilke – spans the lifetime of Rudolf Kerkhoven, scion of an established family of planters in Java. The book opens as the young, idealistic, and ambitious Kerkhoven completes his studies in Holland in the 1860s and returns to Java to be inducted into the mysteries of the tea trade. But the core of the story lies in Rudolf’s struggles to establish his own remote plantation, Gamboeng, in the damp uplands south of Bandung, and in his marriage to Jenny, daughter of another old-established Dutch dynasty in Java.
All this makes for the bones of a conventional family saga – and indeed, that is how The Tea Lords is arranged, with a galaxy of cousins and uncles scattered over the green Javanese mountainsides, with sibling rivalry, overbearing patriarchs, and dark secrets.
But Haasse did not simply invent these people. A man named Rudolf Kerkhoven really did found a plantation at Gamboeng (tea is still grown in the area today), and really did marry a woman called Jenny, and the book is driven by large excerpts from their own letters and journals. This original approach at times makes The Tea Lords a frustrating read.
In her afterword Haasse notes that the quotations have not been invented; rather they have been “arranged to meet the demands of a novel”. But this can lead to confusion – how much has the author meddled with the chronology? How often has she edited what appear as verbatim excerpts? And in its attempts to combine aspects of both fiction and non-fiction, the book sometimes stumbles. Passages about the technicalities of tea growing and the background of the main families, which in a history book could have been comfortably described, here have to be forced unrealistically into the mouths of the characters. Thoughts and emotions, hinted at in the original letters, take a strangely flat tone when Haasse expands them, and the blurring of the line between real quotations and invented dialogue often leaves the drive of the narrative hidden behind a mist of ambiguity. It’s hard not to feel that The Tea Lords would have been stronger as either pure fiction, or pure history.
But despite this, the disjointed strangeness of the book’s structure manages – perhaps unintentionally – to convey the disjointed strangeness of the lives it depicts. Whole generations of Dutch men and women – like the characters in this book – were conditioned to think of a far-off Holland as “home” while living out most of their lives on some steamy plantation in Java. They did not consider themselves the active agents of a colonial project as we might regard them now, and in detailing their private concerns, their petty arguments, and their fears Haasse conveys this idea convincingly. It is unfortunate that the Indonesians who feature in the book are little more than crude caricatures of loyal retainers and devoted maids, but the author didn’t have their letters and diaries to draw from, so this was probably inevitable.
The greatest strength of The Tea Lords is in its atmosphere: if the conversations are sometimes stilted, the descriptions of the landscapes are anything but, and a powerful sense of the sheer, overwhelming greenness of the Javanese countryside pervades the book. The portrayal of Jenny Kerkhoven’s fears, frustrations and eventual descent towards madness, meanwhile, offers an unsettling glimpse into the darker currents beneath the petty world of the colonial social scene.
In the final third the book subtly changes pace. Haasse begins to quote ever larger chunks from the archives, often without bothering to embed them in her own prose. Yet as the 20th century opens and the key characters move towards old age they suddenly take stronger shape and become more sympathetic, and the terrible toll that plantation life has taken on their relationships and their happiness becomes clear.
The Tea Lords’ unusual nature does at times make it a difficult book, and readers may well be left with many frustratingly unanswered questions about the real-life people who inspired it. But by the time the book reaches its quietly sad closing scene – in the cool, green forest of Gamboeng – it no longer really matters whether it is truth or fiction.
The Tea Lords by Hella S. Haasse “is a novel, but it is not ‘fiction’”, writes the author in a vital note, tucked away at the very end of the book. Factual histories often focus on the big figures – princes, revolutionaries and governors-general – and leave the lives of the bit players to writers of historical fiction. The Tea Lords, straddling the strange gap between these genres, focuses on the “side-lights” of Indonesia’s colonial past – the lives, loves and losses of a dynasty of Dutch tea planters in the uplands of West Java.
Hella S. Haasse is the grande damme of Dutch literature. Now 92, she was born in Batavia (modern Jakarta) and spent the first two decades of her life in what was then the Dutch East Indies. During a sixty-year career she has written many novels, some drawing on her own background in Indonesia. But in The Tea Lords she has done something a little different.
The book – originally published in Dutch in 1992, but only now available in a crisp English translation by Ina Rilke – spans the lifetime of Rudolf Kerkhoven, scion of an established family of planters in Java. The book opens as the young, idealistic, and ambitious Kerkhoven completes his studies in Holland in the 1860s and returns to Java to be inducted into the mysteries of the tea trade. But the core of the story lies in Rudolf’s struggles to establish his own remote plantation, Gamboeng, in the damp uplands south of Bandung, and in his marriage to Jenny, daughter of another old-established Dutch dynasty in Java.
All this makes for the bones of a conventional family saga – and indeed, that is how The Tea Lords is arranged, with a galaxy of cousins and uncles scattered over the green Javanese mountainsides, with sibling rivalry, overbearing patriarchs, and dark secrets.
But Haasse did not simply invent these people. A man named Rudolf Kerkhoven really did found a plantation at Gamboeng (tea is still grown in the area today), and really did marry a woman called Jenny, and the book is driven by large excerpts from their own letters and journals. This original approach at times makes The Tea Lords a frustrating read.
In her afterword Haasse notes that the quotations have not been invented; rather they have been “arranged to meet the demands of a novel”. But this can lead to confusion – how much has the author meddled with the chronology? How often has she edited what appear as verbatim excerpts? And in its attempts to combine aspects of both fiction and non-fiction, the book sometimes stumbles. Passages about the technicalities of tea growing and the background of the main families, which in a history book could have been comfortably described, here have to be forced unrealistically into the mouths of the characters. Thoughts and emotions, hinted at in the original letters, take a strangely flat tone when Haasse expands them, and the blurring of the line between real quotations and invented dialogue often leaves the drive of the narrative hidden behind a mist of ambiguity. It’s hard not to feel that The Tea Lords would have been stronger as either pure fiction, or pure history.
But despite this, the disjointed strangeness of the book’s structure manages – perhaps unintentionally – to convey the disjointed strangeness of the lives it depicts. Whole generations of Dutch men and women – like the characters in this book – were conditioned to think of a far-off Holland as “home” while living out most of their lives on some steamy plantation in Java. They did not consider themselves the active agents of a colonial project as we might regard them now, and in detailing their private concerns, their petty arguments, and their fears Haasse conveys this idea convincingly. It is unfortunate that the Indonesians who feature in the book are little more than crude caricatures of loyal retainers and devoted maids, but the author didn’t have their letters and diaries to draw from, so this was probably inevitable.
The greatest strength of The Tea Lords is in its atmosphere: if the conversations are sometimes stilted, the descriptions of the landscapes are anything but, and a powerful sense of the sheer, overwhelming greenness of the Javanese countryside pervades the book. The portrayal of Jenny Kerkhoven’s fears, frustrations and eventual descent towards madness, meanwhile, offers an unsettling glimpse into the darker currents beneath the petty world of the colonial social scene.
In the final third the book subtly changes pace. Haasse begins to quote ever larger chunks from the archives, often without bothering to embed them in her own prose. Yet as the 20th century opens and the key characters move towards old age they suddenly take stronger shape and become more sympathetic, and the terrible toll that plantation life has taken on their relationships and their happiness becomes clear.
The Tea Lords’ unusual nature does at times make it a difficult book, and readers may well be left with many frustratingly unanswered questions about the real-life people who inspired it. But by the time the book reaches its quietly sad closing scene – in the cool, green forest of Gamboeng – it no longer really matters whether it is truth or fiction.
April 30, 2023
? Leeskring Zoetermeer 24/4/23
🤔 Door persoonlijke omstandigheden deze keer het leeskringboek niet helemaal uitgelezen op het moment van onze discussie. Neemt niet weg dat ik het een heel mooi boek vond over een Nederlandse familie op Java, waar onze voorzitter van deze leeskringdiscussie geboren was en ook de vader en moeder van mijn vrouw. Daarom extra leuk dat er ook een kaartje van het eiland aan het einde van het boek opgenomen is. Het boek boeide mij naast de natuurbeschrijvingen vooral door de beschrijvingen van de keuzes die een Nederlandse ondernemer moet maken om een theeplantage op te zetten en ervan te leven, de verwikkelingen met zijn familie en ook zijn achterom kijken in het laatste hoofdstuk waarin hij ook zichzelf niet ontziet.
De leeskring was het deze keer opvallend unaniem met mij eens dat dit een heel mooi geschreven boek is, waar we van genoten hebben en niet in de laatste plaats ook door de discussie achteraf.
MW 30/4/23
🤔 Door persoonlijke omstandigheden deze keer het leeskringboek niet helemaal uitgelezen op het moment van onze discussie. Neemt niet weg dat ik het een heel mooi boek vond over een Nederlandse familie op Java, waar onze voorzitter van deze leeskringdiscussie geboren was en ook de vader en moeder van mijn vrouw. Daarom extra leuk dat er ook een kaartje van het eiland aan het einde van het boek opgenomen is. Het boek boeide mij naast de natuurbeschrijvingen vooral door de beschrijvingen van de keuzes die een Nederlandse ondernemer moet maken om een theeplantage op te zetten en ervan te leven, de verwikkelingen met zijn familie en ook zijn achterom kijken in het laatste hoofdstuk waarin hij ook zichzelf niet ontziet.
De leeskring was het deze keer opvallend unaniem met mij eens dat dit een heel mooi geschreven boek is, waar we van genoten hebben en niet in de laatste plaats ook door de discussie achteraf.
MW 30/4/23
April 11, 2013
Ik had eigenlijk niet verwacht dat ik dit zo’n mooi boek zou vinden; het stond al jaren in mijn kast en had nooit zin het eruit te halen. Maar ik ben er dus wel enthousiast over. Mooi geschreven, mooi tijd- en sfeerbeeld van het Javaanse Nederlands-Indië.
De roman is gebaseerd op archiefmateriaal van de betrokken families. Ik vind dit materiaal heel mooi in de roman verwerkt. Boeiend zijn de passages uit briefwisselingen en bijvoorbeeld uit Jenny’s dagboek als jong meisje. Wat haar gevoelens zijn en waar ze mee worstelt, kun je hier prachtig uit aflezen. 'Toen wij in Holland waren heb ik gemerkt dat wij anders zijn. Wij zijn blank en blond, maar toch geen Europeanen'
Jenny is sowieso een interessante, maar tragische vrouw, ze probeert het beste te maken van haar behoorlijk moeilijke en eenzame leven op Gamboeng samen met Rudolf maar heeft het moeilijk met hun Spartaanse leven, ze snakt naar kleine pleziertjes, naar muziek, een beetje ontwikkeling, maar haar ondergang, aangekondigd door het steeds terugkerende donkere pad bij het huis, is onafwendbaar : ‘de somberheid verdrijven die als een kille adem op haar toe kwam uit de diepten van het oerwoud. Links van het huis voerde een pad binnen in die duisternis. Het kwam haar zo bekend voor,zij moest er steeds naar kijken, al wilde zij dat niet'
En de eigenzinnige Rudolf, ja met hem kreeg ik toch medelijden. Hij voelt zich het zwarte schaap van de familie, zijn jongere broers komen in een gespreid bedje wanneer ze op Java arriveren na studie in Nederland terwijl Rudolf met bloed, zweet en tranen een eigen bestaan, een eigen plantage opbouwt waarbij hij jarenlang ieder dubbeltje moet omdraaien. Voor zijn kinderen is hij een geweldige vader, zij ‘koesterden een mateloze verering. Hij was de sterkste, de knapste van alle mensen’. Hij aanbidt zijn vrouw, ziet haar als zijn liefste kameraad, maar heeft veel te weinig oog voor haar behoeftes en verlangens, is misschien ook te ‘Hollands’ gebleven. Ook zijn er grote conflicten met de familie, zijn moeder, broers, zus, zwagers waardoor er een definitieve breuk ontstaat. Niet echt duidelijk wordt wie hierbij het gelijk aan zijn kant heeft.
Uiteindelijk heeft Rudolf wel succes en wordt een rijk man maar ten koste van zijn levensgeluk. Aan het eind van zijn leven is Rudolf een gebroken man.
Klein minpuntje: de beschrijvingen en opsommingen van de plantages en de diverse teeltmethoden van de thee maken het hier en daar ook wat saai.
De roman is gebaseerd op archiefmateriaal van de betrokken families. Ik vind dit materiaal heel mooi in de roman verwerkt. Boeiend zijn de passages uit briefwisselingen en bijvoorbeeld uit Jenny’s dagboek als jong meisje. Wat haar gevoelens zijn en waar ze mee worstelt, kun je hier prachtig uit aflezen. 'Toen wij in Holland waren heb ik gemerkt dat wij anders zijn. Wij zijn blank en blond, maar toch geen Europeanen'
Jenny is sowieso een interessante, maar tragische vrouw, ze probeert het beste te maken van haar behoorlijk moeilijke en eenzame leven op Gamboeng samen met Rudolf maar heeft het moeilijk met hun Spartaanse leven, ze snakt naar kleine pleziertjes, naar muziek, een beetje ontwikkeling, maar haar ondergang, aangekondigd door het steeds terugkerende donkere pad bij het huis, is onafwendbaar : ‘de somberheid verdrijven die als een kille adem op haar toe kwam uit de diepten van het oerwoud. Links van het huis voerde een pad binnen in die duisternis. Het kwam haar zo bekend voor,zij moest er steeds naar kijken, al wilde zij dat niet'
En de eigenzinnige Rudolf, ja met hem kreeg ik toch medelijden. Hij voelt zich het zwarte schaap van de familie, zijn jongere broers komen in een gespreid bedje wanneer ze op Java arriveren na studie in Nederland terwijl Rudolf met bloed, zweet en tranen een eigen bestaan, een eigen plantage opbouwt waarbij hij jarenlang ieder dubbeltje moet omdraaien. Voor zijn kinderen is hij een geweldige vader, zij ‘koesterden een mateloze verering. Hij was de sterkste, de knapste van alle mensen’. Hij aanbidt zijn vrouw, ziet haar als zijn liefste kameraad, maar heeft veel te weinig oog voor haar behoeftes en verlangens, is misschien ook te ‘Hollands’ gebleven. Ook zijn er grote conflicten met de familie, zijn moeder, broers, zus, zwagers waardoor er een definitieve breuk ontstaat. Niet echt duidelijk wordt wie hierbij het gelijk aan zijn kant heeft.
Uiteindelijk heeft Rudolf wel succes en wordt een rijk man maar ten koste van zijn levensgeluk. Aan het eind van zijn leven is Rudolf een gebroken man.
Klein minpuntje: de beschrijvingen en opsommingen van de plantages en de diverse teeltmethoden van de thee maken het hier en daar ook wat saai.
January 2, 2016
Kisah Rudolf dalam buku ini sangat menarik. Mulai dari bagaimana dia tertarik hijrah dari Belanda ke Hindia timur, menyusul ayah dan ibunya yang kala itu sudah menjadi pengusaha kebun teh dan kina. Rudolf sendiri lulusan teknik Delft, sebuah kampus kenamaan yang sebenarnya mampu menjadikan Rudolf orang sukses dalam bisnis di Eropa. Tetapi akhirnya dia tetap hijrah ke Belanda.
Ternyata, di sana, khususnya Priangan sudah banyak keluarga menjadi 'juragan perkebunan' di sekitaran Gunug Salak, Gunung Tilu. Rudolf memilih daerah Gambung, yang benar-benar belum pernah terjamah tangan manusia. Di sanalah, semua perjuangan Rudolf dimulai. Mulai dari hidup miskin, menderita, penyakit selesma, kelembapan merajai, rumah sederhana, dan tentu kesepian karena begitu jauh dari Bogor, Bandung, maupun Batavia.
Lantas muncul sosok Jenny, gadis cantik mandiri keturunan seorang pejabat Hindia, cicit dari Deandels. Mereka saling jatuh cinta, namun dilarang karena Rudolf belum menampakkan kesuksesan dalam perkebuunan tehnya yang baru. Maka mereka hanya bekririm surat. Duh romantisnya....
Jenny dan Rudolf akhrinya menikah, kemudian beranak lima, alasannya karena Rudolf tidak bisa menahan kecantikan Jenny (manusiawi sekali). Kemudian muncul persoalan menyekolahkan Ru dan Emile ke Belanda. Konflik keluarga, hingga peralihan tampuk Gambung dari Rudolf ke Ru.
novelnya mengalir dan asyik dibaca.
Ternyata, di sana, khususnya Priangan sudah banyak keluarga menjadi 'juragan perkebunan' di sekitaran Gunug Salak, Gunung Tilu. Rudolf memilih daerah Gambung, yang benar-benar belum pernah terjamah tangan manusia. Di sanalah, semua perjuangan Rudolf dimulai. Mulai dari hidup miskin, menderita, penyakit selesma, kelembapan merajai, rumah sederhana, dan tentu kesepian karena begitu jauh dari Bogor, Bandung, maupun Batavia.
Lantas muncul sosok Jenny, gadis cantik mandiri keturunan seorang pejabat Hindia, cicit dari Deandels. Mereka saling jatuh cinta, namun dilarang karena Rudolf belum menampakkan kesuksesan dalam perkebuunan tehnya yang baru. Maka mereka hanya bekririm surat. Duh romantisnya....
Jenny dan Rudolf akhrinya menikah, kemudian beranak lima, alasannya karena Rudolf tidak bisa menahan kecantikan Jenny (manusiawi sekali). Kemudian muncul persoalan menyekolahkan Ru dan Emile ke Belanda. Konflik keluarga, hingga peralihan tampuk Gambung dari Rudolf ke Ru.
novelnya mengalir dan asyik dibaca.
June 1, 2023
Historisch vermakelijk, maar daar bleef het bij.
April 15, 2023
“Heren van de Thee” speelt zich af op Java en een beetje in Nederland tussen 1869 en 1918 (toevallig (?) ook het geboortejaar van Haasse. Het is verschenen in 1993. Ik begin met die jaartallen omdat het perspectief op koloniale thema’s vandaag door een nieuwe generatie helemaal veranderd is. Ik denk niet dat deze roman vandaag nog gepubliceerd zou worden of toch niet zonder zware kritiek de revue zou passeren. Er zit geen noemenswaardige kritiek in op “het koloniale systeem”, het gezichtspunt van de Javaan is vrijwel compleet afwezig. Misschien zou men het Haasse toch vergeven omdat ze natuurlijk “Oeroeg” al had geschreven en zeker niet blind was voor de wreedheden en scheve machtsverhoudingen.
Het is een historische roman, met geromantiseerde personages wiens echte bestaan gedocumenteerd is in brieven en andere geschriften. Haasse zet dus hùn denkwijze en leefwereld neer. Van de commune in Parijs in 1870 moeten ze niets weten, een lokale opstand met moordpartij op een plantage elders wordt besproken (het zal niet aan Moslimactivisme gelegen hebben maar aan die specifieke landeigenaar die zijn werkvolk over de rand heeft geduwd), Multatuli vinden ze een hypocriet die zijn vrouw in de steek laat en met minnaressen rondtrekt, …
Het is ook een familieroman: drie generaties van verbouwers van gewassen, vooral thee. Eerst het pionieren en het zwoegen en dan het succes en de rijkdom. Maar ook de tol ervan op huwelijken en familierelaties. Los van alle historische achtergronden was de keuze voor het opzetten van plantages in Indië, zoals de Nederlanders Indonesië toen noemden, een avontuurlijk en alles veranderende levenskeuze.
Het is vooral een vlot geschreven verhaal in een ongekunstelde taal met uitgewerkte karakters met een structurele breuk aan het eind, waar het verhalende wordt verlaten voor een aantal brieven en beschrijvingen van latere familie foto’s waarmee grofweg de laatste 15 jaar op een andere literaire manier worden aangepakt.
Maar je leest dus over mensen die akkers veroveren op de natuur, financiële structuren op poten zetten, arbeidsregelingen treffen, tijd steken in omgang met de lokale bevolking, nieuwe technieken en teelten uitproberen, wegen aanleggen, werkplaatsen, fabrieken en woningen bouwen. Tijgers verjagen en panters schieten. Waterbuffels verliezen aan besmettelijke ziekten.
Heen en weer reizen naar Nederland en Java, eerst met zeilschepen rond Kaap De Goede Hoop, later met stoomboten door het Suez-kanaal. Om kinderen onder te brengen bij familie voor enkele jaren om school te lopen. Verplaatsen op Java te paard, in karren en koetsen, de eerste trein, uiteindelijk met auto’s.
Mensen die jong sterven, kinderen ook. Hele grote gezinnen. Afgelegen levens. Naar de tandarts in Batavia. Broers en zussen, schoonbroers en schoonzussen: soms door dik en dun, dan weer levenslange vetes.
Een geromantiseerde blik op het Nederlandse koloniale verhaal in Indonesië.
Het is een historische roman, met geromantiseerde personages wiens echte bestaan gedocumenteerd is in brieven en andere geschriften. Haasse zet dus hùn denkwijze en leefwereld neer. Van de commune in Parijs in 1870 moeten ze niets weten, een lokale opstand met moordpartij op een plantage elders wordt besproken (het zal niet aan Moslimactivisme gelegen hebben maar aan die specifieke landeigenaar die zijn werkvolk over de rand heeft geduwd), Multatuli vinden ze een hypocriet die zijn vrouw in de steek laat en met minnaressen rondtrekt, …
Het is ook een familieroman: drie generaties van verbouwers van gewassen, vooral thee. Eerst het pionieren en het zwoegen en dan het succes en de rijkdom. Maar ook de tol ervan op huwelijken en familierelaties. Los van alle historische achtergronden was de keuze voor het opzetten van plantages in Indië, zoals de Nederlanders Indonesië toen noemden, een avontuurlijk en alles veranderende levenskeuze.
Het is vooral een vlot geschreven verhaal in een ongekunstelde taal met uitgewerkte karakters met een structurele breuk aan het eind, waar het verhalende wordt verlaten voor een aantal brieven en beschrijvingen van latere familie foto’s waarmee grofweg de laatste 15 jaar op een andere literaire manier worden aangepakt.
Maar je leest dus over mensen die akkers veroveren op de natuur, financiële structuren op poten zetten, arbeidsregelingen treffen, tijd steken in omgang met de lokale bevolking, nieuwe technieken en teelten uitproberen, wegen aanleggen, werkplaatsen, fabrieken en woningen bouwen. Tijgers verjagen en panters schieten. Waterbuffels verliezen aan besmettelijke ziekten.
Heen en weer reizen naar Nederland en Java, eerst met zeilschepen rond Kaap De Goede Hoop, later met stoomboten door het Suez-kanaal. Om kinderen onder te brengen bij familie voor enkele jaren om school te lopen. Verplaatsen op Java te paard, in karren en koetsen, de eerste trein, uiteindelijk met auto’s.
Mensen die jong sterven, kinderen ook. Hele grote gezinnen. Afgelegen levens. Naar de tandarts in Batavia. Broers en zussen, schoonbroers en schoonzussen: soms door dik en dun, dan weer levenslange vetes.
Een geromantiseerde blik op het Nederlandse koloniale verhaal in Indonesië.
November 29, 2021
My rating is 4.5.
I read Hella Haasse’s The Black Lake a couple of years ago, and I simply fell in love with her writing. After much searching, I got The Tea Lords, which seems to be more popular than The Black Lake.
Set amidst the verdant landscape of Java from the 1860s to the early 20th century, The Tea Lords is a sprawling classic. The book begins with Rudolf Kerkhoven, an upright young man who has just finished his studies and is eagerly looking forward to work on his father’s tea estates. He is smitten by the allure and adventure of distant Java and promptly lands up there to try his hand as a tea planter. Through Rudolf, we are completely immersed into the past and present of the Kerkhoven family.
This is a slow burning family saga, which forces you to slow down and take a breath as you read. Rudolph is by turns conservative and self-righteous, thoughtful and kind. He got under my skin but I also felt bad for him many times as he tries to get his family’s approval and attention for the things he does. He goes through many hardships, both emotional and physical - unfamiliar climate, culture and people, managing wild tracts of land, coaxing them to yield produce, perpetual penury, and living in a ramshackle house. His wife, Jenny, marries him because she is attracted to him, but she is also not entirely comfortable with him or the place she has been transplanted to (from sunny coastline to humid, pluvial hillside), a discomfort that grows as the years pass.
The story succeeds excellently in beautifully depicting another aspect of colonialism. People like Rudolph and his family did their best to adopt indigenous customs, learning their language, and mingling freely with the people. And although they were very much knitted into the local fabric they still longed for their own.
I was quite intrigued to know that the book is based on letters exchanged between actual members of the Kerkhoven family. It also made the gentle pace of the book more real – life does not move at a fast clip when we look at the details. That’s what Hassee does. There aren’t too many dialogues, but mostly observations weaving together a detailed family tapestry.
I cannot wrap up this review without mentioning the writing. If nothing else, read it for the writing. Very ambient, and redolent with descriptions of the luxuriant Javanese forests. Sit down with The Tea Lords and float away to a different place and time.
I read Hella Haasse’s The Black Lake a couple of years ago, and I simply fell in love with her writing. After much searching, I got The Tea Lords, which seems to be more popular than The Black Lake.
Set amidst the verdant landscape of Java from the 1860s to the early 20th century, The Tea Lords is a sprawling classic. The book begins with Rudolf Kerkhoven, an upright young man who has just finished his studies and is eagerly looking forward to work on his father’s tea estates. He is smitten by the allure and adventure of distant Java and promptly lands up there to try his hand as a tea planter. Through Rudolf, we are completely immersed into the past and present of the Kerkhoven family.
This is a slow burning family saga, which forces you to slow down and take a breath as you read. Rudolph is by turns conservative and self-righteous, thoughtful and kind. He got under my skin but I also felt bad for him many times as he tries to get his family’s approval and attention for the things he does. He goes through many hardships, both emotional and physical - unfamiliar climate, culture and people, managing wild tracts of land, coaxing them to yield produce, perpetual penury, and living in a ramshackle house. His wife, Jenny, marries him because she is attracted to him, but she is also not entirely comfortable with him or the place she has been transplanted to (from sunny coastline to humid, pluvial hillside), a discomfort that grows as the years pass.
The story succeeds excellently in beautifully depicting another aspect of colonialism. People like Rudolph and his family did their best to adopt indigenous customs, learning their language, and mingling freely with the people. And although they were very much knitted into the local fabric they still longed for their own.
I was quite intrigued to know that the book is based on letters exchanged between actual members of the Kerkhoven family. It also made the gentle pace of the book more real – life does not move at a fast clip when we look at the details. That’s what Hassee does. There aren’t too many dialogues, but mostly observations weaving together a detailed family tapestry.
I cannot wrap up this review without mentioning the writing. If nothing else, read it for the writing. Very ambient, and redolent with descriptions of the luxuriant Javanese forests. Sit down with The Tea Lords and float away to a different place and time.
July 16, 2020
Ditulis berdasarkan kisah nyata kehidupan keluarga Rudolph Kerkhoven. Keluarga Belanda yang hidup sebagai juragan teh di Gamboeng, suatu daerah terpencil di Jawa Barat pada tahun 1873 sd 1918. Hari-hari yang dilalui oleh Rudolph setelah kembali dari Belanda, tempat ia menamatkan sekolahnya. Kembali ke Hindia, mengikuti jejak orang tuanya menjadi pengusaha perkebunan di pedalaman Jawa Barat. Keberhasilan ayahnya sebagai juragan teh membuat Rudolph ingin menuai keberhasilan yang sama, sukses membuka lahan perkebunan mulai dari nol hingga menjadi perkebunan terpandang. Hingga suatu saat, kesendirian tidak lagi menyenangan dan pertemuannya dengan seorang perempuan muda bernama Jenny merubah hari-harinya. Bersama istrinya Jenny, Rudolph yang tidak tertarik dengan segala pergaulan yang dianggapnya hanya membuang uang, membangun perkebunan yang menjadi hasrat satu-satunya dalam hidupnya.
Penulis menggambarkan kehidupan orang-orang Belanda di Hindia saat itu dengan segala macam rupa masalah dan sifat kolonial. Hidup merantau jauh dari Belanda dan harus berhadapan dengan orang-orang dengan budaya dan kepercayaan yang sangat berbeda. Buku ini juga menceritakan tentang terjadinya peristiwa-peristiwa besar saat itu. Peristiwa itu seperti meletusnya gunung Krakatau di Banten yang menyebabkan langit gelap seperti malam dan perang di Aceh yang menelan banyak korban jiwa dikedua belah pihak yang bersengketa.
Membayangkan pada masa itu, dimana masih banyak harimau yang berkeliaran bebas. Alam yang masih perawan, dan udara dingin pegunungan. Semoga suatu saat dapat berkunjung ke Gambung dan melihat yang tersisa dari perkebunan dan peninggalan dari apa yang dulu dibangun oleh Rudolph, jika masih ada.
Penulis menggambarkan kehidupan orang-orang Belanda di Hindia saat itu dengan segala macam rupa masalah dan sifat kolonial. Hidup merantau jauh dari Belanda dan harus berhadapan dengan orang-orang dengan budaya dan kepercayaan yang sangat berbeda. Buku ini juga menceritakan tentang terjadinya peristiwa-peristiwa besar saat itu. Peristiwa itu seperti meletusnya gunung Krakatau di Banten yang menyebabkan langit gelap seperti malam dan perang di Aceh yang menelan banyak korban jiwa dikedua belah pihak yang bersengketa.
Membayangkan pada masa itu, dimana masih banyak harimau yang berkeliaran bebas. Alam yang masih perawan, dan udara dingin pegunungan. Semoga suatu saat dapat berkunjung ke Gambung dan melihat yang tersisa dari perkebunan dan peninggalan dari apa yang dulu dibangun oleh Rudolph, jika masih ada.
January 30, 2022
Over Rudolf op zijn theeplantage Gamboeng in Nederlands-Indië. Waar het elke dag regent en de tocht door de vloeren van zijn eerste gedoeng komt, maar waar ook de rasamala’s groeien, kinderen worden geboren en op de uitgestrekte plantages de heesters bloeien.
Aan de hand van veel brieven en sprongen in tijd en ruimte wordt dit leven op niet geheel conventionele manier uit de doeken gedaan, een mengsel van feit en fictie. Ondanks de vele personen (personages?) die meer verhaallijn en aandacht hadden verdiend beklijft het. Vooral het einde.
Met de kennis van nu: we krijgen weinig te lezen over de mensen op Java en hun levens. En vreselijk voor al die panters en die ene tijger.
Aan de hand van veel brieven en sprongen in tijd en ruimte wordt dit leven op niet geheel conventionele manier uit de doeken gedaan, een mengsel van feit en fictie. Ondanks de vele personen (personages?) die meer verhaallijn en aandacht hadden verdiend beklijft het. Vooral het einde.
Met de kennis van nu: we krijgen weinig te lezen over de mensen op Java en hun levens. En vreselijk voor al die panters en die ene tijger.
October 3, 2012
I find it impossible not to wonder how much is been lost in between the words of the different languages. Speaking only one fluently but dabbling in a couple of others has taught me there’s some phrases unique to a national voice which are absent in others, and although it’s more difficult to spot them in the printed page, it’s still fun to look.
The Tea Lords is colonial historical ‘fiction’ (it’s based on real documents). I concentrated on this subject as a student, so I kept drawing comparisons with similar British texts. However, the only references to Dutch colonialism in particular that I’ve encountered are in Joseph Conrad’s Heart of Darkness (http://www.amazon.co.uk/Darkness-Peng...). Those ghastly first impressions are hard to shift, although The Tea Lords is set in Asia, not Africa and was written much later. Haasse gives a rather sympathetic view, entirely from the Dutch perspective, of the family units that moved out to the edges of the Western empires of the time. Although she drew heavily on archive material she states that she removed all the historical detail to concentrate on the human element. There are dark undertones to the book, particularly in the experiences of the wives and mothers of the tea plantation owners. Jenny’s diary extracts reminded me of Jean Rhys’ Jane Eyre prequel The Wide Sargasso Sea (http://www.amazon.co.uk/Wide-Sargasso...) and Barbara Kingsolver’s missionary family experience The Poisonwood Bible (http://www.amazon.co.uk/Poisonwood-Bi...).
Apart from my feminist rants however, there was much to intrigue in the exploration of men in this environment. The protagonist Rudolf is interesting and humane rather than obnoxious. He both suffers and enjoys the patriarchy of colonialism, never entirely satisfied by his father and brothers’ treatment of him yet revelling in his own power over nature and the natives. The latter appear shadowy even though they are almost always present as personal staff and within national and international events (uprisings, the building of interior roads, the explosion of Krakatoa). They are intimidating, unreliable and mysterious; especially the women are suspected of a connection to the darkness, the wild and magical. Whilst I’m sure this is an accurate portrayal of a belief system of a place and period their gaping absence in the book is still uncomfortable- whether just for the reader today or intentionally also for the characters within the book I can’t tell.
There are so many more stories in this book beyond those spelt out by the letters and diaries- it takes some concentration to piece them all together. I’m still not sure if I have sorted all the cousins and their power dynamics out. However, this is not because of the writing style or translation, one or both of which err on the side of clarity and simplicity. The framing of the story through the papers of the characters is the only complicated structural aspect of the book. Reading between the lines to discover what is implied but left unsaid, described but not explained develops the characters and the sense of place and really draws you into the book.
As is evident, I could talk about books like this for some time, equally obviously though, this niche genre has a specific appeal. I want to reiterate that I think that comparison is one of the most appealing and enduring forms of learning, and that you can gain so much by applying this to any form of text. This book does just that through it’s structure and position in the ‘canon’ of this genre.
978-1846271717 £8.99 Portobello Books Ltd
http://www.amazon.co.uk/Tea-Lords-Hel...
The Tea Lords is colonial historical ‘fiction’ (it’s based on real documents). I concentrated on this subject as a student, so I kept drawing comparisons with similar British texts. However, the only references to Dutch colonialism in particular that I’ve encountered are in Joseph Conrad’s Heart of Darkness (http://www.amazon.co.uk/Darkness-Peng...). Those ghastly first impressions are hard to shift, although The Tea Lords is set in Asia, not Africa and was written much later. Haasse gives a rather sympathetic view, entirely from the Dutch perspective, of the family units that moved out to the edges of the Western empires of the time. Although she drew heavily on archive material she states that she removed all the historical detail to concentrate on the human element. There are dark undertones to the book, particularly in the experiences of the wives and mothers of the tea plantation owners. Jenny’s diary extracts reminded me of Jean Rhys’ Jane Eyre prequel The Wide Sargasso Sea (http://www.amazon.co.uk/Wide-Sargasso...) and Barbara Kingsolver’s missionary family experience The Poisonwood Bible (http://www.amazon.co.uk/Poisonwood-Bi...).
Apart from my feminist rants however, there was much to intrigue in the exploration of men in this environment. The protagonist Rudolf is interesting and humane rather than obnoxious. He both suffers and enjoys the patriarchy of colonialism, never entirely satisfied by his father and brothers’ treatment of him yet revelling in his own power over nature and the natives. The latter appear shadowy even though they are almost always present as personal staff and within national and international events (uprisings, the building of interior roads, the explosion of Krakatoa). They are intimidating, unreliable and mysterious; especially the women are suspected of a connection to the darkness, the wild and magical. Whilst I’m sure this is an accurate portrayal of a belief system of a place and period their gaping absence in the book is still uncomfortable- whether just for the reader today or intentionally also for the characters within the book I can’t tell.
There are so many more stories in this book beyond those spelt out by the letters and diaries- it takes some concentration to piece them all together. I’m still not sure if I have sorted all the cousins and their power dynamics out. However, this is not because of the writing style or translation, one or both of which err on the side of clarity and simplicity. The framing of the story through the papers of the characters is the only complicated structural aspect of the book. Reading between the lines to discover what is implied but left unsaid, described but not explained develops the characters and the sense of place and really draws you into the book.
As is evident, I could talk about books like this for some time, equally obviously though, this niche genre has a specific appeal. I want to reiterate that I think that comparison is one of the most appealing and enduring forms of learning, and that you can gain so much by applying this to any form of text. This book does just that through it’s structure and position in the ‘canon’ of this genre.
978-1846271717 £8.99 Portobello Books Ltd
http://www.amazon.co.uk/Tea-Lords-Hel...
February 25, 2021
Saya tenggelam dalam bayangan betapa serunya menjadi Bertha yang tumbuh besar di lingkungan perkebunan teh Priangan ditemani hewan-hewan buas, serta alam yang masih asri, jauh dari kesibukan kota. Buku ini membuka napak tilas Preanger Planters semasa pemerintahan Hindia Belanda. Sebuah literatur Belanda non-fiksi yang dibalut dalam karya fiksi ini ditulis Haasse berdasarkan arsip korespondensi yang dilakukan pada akhir abad ke-19 antara keluarga, pemodal, dan pihak lain yang terlibat.
“Betapa bertolakbelakangnya antara kesuburan negeri yang indah ini dan kemiskinan rakyatnya, orang-orang kecil, para petani, sungguh sangat menyakitkan bagiku, lebih dari yang bisa kukatakan. Tanah Sunda adalah daerah yang terabaikan, didominasi selama berabad-abad oleh para raja dari Jawa Tengah dan Jawa Timur.”
Kedatangan Rudolf ke Hindia mengikuti jejak ayahnya, keluarga Holle, dan Bosscha, untuk membuka lahan baru di Gambung. Berbekal pinjaman modal dengan bunga yang bisa dibilang cukup besar, yakni 8%, ia berhasil mengembangkan perkebunan teh, kina, dan kopi hingga Malabar dan Negla. Tidak seperti tokoh Belanda lain yang terkenal sadis, Rudolf malah sangat akrab dengan para pekerja yang digunakannya sebagai strategi bisnis.
“Kau barangkali pernah mendengar bahwa orang-orang Sunda itu malas, tetapi jangan percaya itu. Yang perlu kau lakukan adalah berusaha sedikit untuk memperlihatkan dengan jelas pada mereka, keuntungan-keuntungan apa yang akan mereka dapat dari metode bertani yang terbaru. Mereka belum menyadari keuntungannya yang luar biasa untuk jangka panjang.”
Movingnya tidak terlalu cepat, tidak pula lambat. Merentang dari tahun 1869 sampai 1918 di mana Haasse tak hanya menyajikan cerita perkembangan industri teh, tetapi juga membawa imajinasi pembaca larut dalam kondisi yang terjadi ketika itu: pasca pembangungan jalan raya Anyer—Panarukan, meletusnya Gunung Krakatau, pembukaan jalur kereta api Bogor dan Bandung, serta penemuan telepon.
Karaktek para tokoh dibangun sangat kuat sejak bab awal melalui penggambaran sikap. Saya suka bagaimana Haasse melakukan pengembangan karakter terhadap Jenny, dari yang mulanya penurut, penyayang, kemudian menjadi haus akan kebebasan yang selama ini tak pernah ia dapatkan.
“Itu sebabnya kenapa aku menyuruhmu menikmati masa mudamu. Begitu kau menikah, semua akan sirna. Dan masalah yang datang tak akan ada habisnya.”
Untuk terjemahan “Heren van de thee”, saya tak menemukan masalah sama sekali. World buildingnya juga oke. Saya merekomendasikan buku ini untuk pembaca yang penasaran akan jejak Belanda di Tanah Priangan.
“Betapa bertolakbelakangnya antara kesuburan negeri yang indah ini dan kemiskinan rakyatnya, orang-orang kecil, para petani, sungguh sangat menyakitkan bagiku, lebih dari yang bisa kukatakan. Tanah Sunda adalah daerah yang terabaikan, didominasi selama berabad-abad oleh para raja dari Jawa Tengah dan Jawa Timur.”
Kedatangan Rudolf ke Hindia mengikuti jejak ayahnya, keluarga Holle, dan Bosscha, untuk membuka lahan baru di Gambung. Berbekal pinjaman modal dengan bunga yang bisa dibilang cukup besar, yakni 8%, ia berhasil mengembangkan perkebunan teh, kina, dan kopi hingga Malabar dan Negla. Tidak seperti tokoh Belanda lain yang terkenal sadis, Rudolf malah sangat akrab dengan para pekerja yang digunakannya sebagai strategi bisnis.
“Kau barangkali pernah mendengar bahwa orang-orang Sunda itu malas, tetapi jangan percaya itu. Yang perlu kau lakukan adalah berusaha sedikit untuk memperlihatkan dengan jelas pada mereka, keuntungan-keuntungan apa yang akan mereka dapat dari metode bertani yang terbaru. Mereka belum menyadari keuntungannya yang luar biasa untuk jangka panjang.”
Movingnya tidak terlalu cepat, tidak pula lambat. Merentang dari tahun 1869 sampai 1918 di mana Haasse tak hanya menyajikan cerita perkembangan industri teh, tetapi juga membawa imajinasi pembaca larut dalam kondisi yang terjadi ketika itu: pasca pembangungan jalan raya Anyer—Panarukan, meletusnya Gunung Krakatau, pembukaan jalur kereta api Bogor dan Bandung, serta penemuan telepon.
Karaktek para tokoh dibangun sangat kuat sejak bab awal melalui penggambaran sikap. Saya suka bagaimana Haasse melakukan pengembangan karakter terhadap Jenny, dari yang mulanya penurut, penyayang, kemudian menjadi haus akan kebebasan yang selama ini tak pernah ia dapatkan.
“Itu sebabnya kenapa aku menyuruhmu menikmati masa mudamu. Begitu kau menikah, semua akan sirna. Dan masalah yang datang tak akan ada habisnya.”
Untuk terjemahan “Heren van de thee”, saya tak menemukan masalah sama sekali. World buildingnya juga oke. Saya merekomendasikan buku ini untuk pembaca yang penasaran akan jejak Belanda di Tanah Priangan.
January 16, 2016
A friend gave a copy of the English version of this book as a farewell present (well it's more like she had to give away her books prior to moving back to her country) but it took me two years before I finally decided to read it. How I wish I'd read it sooner! I admit that the reason why I enjoy the story so much is rather subjective, since I was born and raised in Bandung. The lush depiction of Priangan landscapes of the late 18th century and the romantic feeling it brought me is why I gave it four instead of three stars. The main thing I takeaway from this book is a sense of admiration for the hardwork of growing a tea (and quinine) plantation, which we (I) take for granted as part of West Java countryside sceneries. While some other reviews I read objected that the author did not criticise colonialism in this book, this did not bother me since I read it as a family saga rather than a historic account. I agree with Tim Hannigan's review (on The Jakarta Globe) that the lack of indigenous voice in this account is due to lack of source material. Also, I wasn't annoyed by the Malay (not yet Indonesian at the time), Sundanese and French words used presumably because I'm familiar with them. I appreciate the English translation, which I find so rich and I hope does not alter/reduce much from the feel of its original language.
November 12, 2023
Based upon historical facts. At the turn of the 19th and the 20th century a certain Rudolf Kerkhoven starts a tea plantation on Java (Indonesia, then a Dutch colony); after a difficult period, he eventually builds up a small empire through skill and stubbornness. Based upon archive material that was made available by his descendants. So Haasse once again has written documented fiction. At the same time it's a kind of Bildungsroman and psychological character drawing. But Haasse does not really succeeds in bringing a good story, she steers to close to her documentary material. What finally remains are the scenic descriptions, reminding a bit of her first work Oeroeg, but with more accuracy and less overdone mystical. Briefly: an interesting novel, but certainly no masterpiece. (2.5 stars)
January 10, 2021
Interessant boek - ik moet toe geven dat ik eigenlijk niets, of nou, bijna niets weet over de Nederlandse geschiedenis in Indonesië behalve dan de meer recentere misdaden. Ik weet dus ook niet of de characters in dit boek nou ook erg bekend zijn in de geschiedenis en kan over de waarheid enzo niet zo veel zeggen. Dit is zeker geen vervelend boek om te lezen, en ik denk dat het voor de meeste "history buffs" misschien ook egt well plezier zou kunnen opleveren. Ik vond het interessant om meer te leren over de Nederlandse geschiedenis vanuit het perspectief van een familie, wil me later nog wel wat meer verdiepen in de Nederlandse geschiedenis in Indonesië. Ik moet wel zeggen dat ik me een beetje ergerde aan het fijt dat het kolonialisme enzo eigenlijk niet tot spraken kwam. Ik snap dat dat dit misschien niet het boek daar voor is, en misschien moet ik dan maar opzoek naar een boek waar dat wel tot spraken kwam, en ik denk ook zeker niet dat dit boek een sort overduidelijk "blank is beter" narrative aan hield, er waren wel een paar momenten die een beetje crigney waren maar misschien moet ik die maar toe wijten aan de realiteit, wat ik eigenlijk misschien wel een beetje verwachte aan gezien dat nog al vaak wel gebeurt in historische fictie maar toch had ik toch iets van "goh, dit had wel ter spraken kunnen komen" aangezien alle hooft personages zig well heel erg bezig houden met de lokale mensen rond zig heen.
June 1, 2022
4,5 sterren - Nederlandse paperback
Een roman gebaseerd op de brieven van een grote theeplanters familie. Dus ook een waar gebeurd historisch verhaal gemixed met fictie. Dit boek was de eerste kennis making met Hella Haasse. Zij maakt deel uit van schrijvers uit families die in nederlands-Indië hebben gewoond.
Het gaat wel om de karakters,Rudolf Kerkhove, zijn langzaam verbitterde vrouw Jenny en de natuur van Java. Rudolf werkt keihard en heeft vaak tegenslagen vaak direct door die natuur. Het is heel zwaar en het duurt lang voordat het hun voorspoedig gaat op de plantage.
Hij mist hierdoor wel dat het steeds slechter gaat met zijn vrouw Jenny.
Al die tegenslag heeft hij zich nooit bedacht tijdens zijn studie. Hij verromantiseerde zijn toekomstig leven. Het boek beslaat eind 19de eeuw, begin twintigste eeuw en is dus gebasseerd op brieven. Voor mij was het een geweldige kennismaking met Nederlandse literatuur.
Een roman gebaseerd op de brieven van een grote theeplanters familie. Dus ook een waar gebeurd historisch verhaal gemixed met fictie. Dit boek was de eerste kennis making met Hella Haasse. Zij maakt deel uit van schrijvers uit families die in nederlands-Indië hebben gewoond.
Het gaat wel om de karakters,Rudolf Kerkhove, zijn langzaam verbitterde vrouw Jenny en de natuur van Java. Rudolf werkt keihard en heeft vaak tegenslagen vaak direct door die natuur. Het is heel zwaar en het duurt lang voordat het hun voorspoedig gaat op de plantage.
Hij mist hierdoor wel dat het steeds slechter gaat met zijn vrouw Jenny.
Al die tegenslag heeft hij zich nooit bedacht tijdens zijn studie. Hij verromantiseerde zijn toekomstig leven. Het boek beslaat eind 19de eeuw, begin twintigste eeuw en is dus gebasseerd op brieven. Voor mij was het een geweldige kennismaking met Nederlandse literatuur.
August 8, 2015
Heren van de thee (1992) vertelt het levensverhaal van Rudolf Kerkhoven: van hoe hij zich als jongeman in Nederland voorbereidt om naar Nederlands-Indië te vertrekken tot en met hoe hij een theeplantage sticht in een afgelegen gebied op het eiland Java. Hella S. Haasse baseerde zich voor dit levensverhaal op een familiearchief met brieven het is dus niet verzonnen waarheid getrouw.
Read
January 7, 2022Ooit gelezen voor de lijst, nu voor de boekenclub - en dus onder embargo.
September 9, 2014
I chose this book for a ‘readalong’ as part of Dutch Literature Month at Iris on Books because as a former teacher of Indonesian language, I’ve been to Indonesia and know a bit about their history and culture. The Tea Lords is about a Dutch colonist who in 1870 follows his father’s footsteps and develops a tea estate in Bandung, but it was written in 1992 (well after the Declaration of Indonesian Independence in 1945), so I thought it would offer an interesting post-colonial Dutch perspective. But it was a disappointment, from that point of view.
Haasse is one of the Netherland’s most notable writers, described on Wikipedia as ‘the Grand Old Lady’ of Dutch literature whose oeuvre includes historical novels, documentary-historical novels and contemporary works. The daughter of a Dutch civil servant in colonial administration, she was born in 1918 in Batavia in what was then the Dutch East Indies, now Jakarta in Indonesia. After secondary school she went to study in the Netherlands, (narrowly avoiding the Japanese Occupation of Java, only to experience the German Occupation instead). Her debut novel Oeroeg was set in the Dutch East Indies and published in 1948, amid the bitter military and diplomatic conflict which was eventually to culminate in the Dutch conceding to Indonesia’s independence in 1949. (Alongside postwar decolonisation of all the old empires, most of which took place without bloodshed). I haven’t read Oeroeg but reviews by Indonesians on GoodReads show that it contrasts a childhood friendship between a Dutch and an Indonesian boy, a friendship tested in adulthood when Oeroeg becomes a nationalist.
But what is said to be Haasse’s ’magnum opus’ The Tea Lords, written more than 40 years later, sidesteps anything to do with Indonesian nationalism or any critique of Dutch colonialism because the story finishes in 1918. (That was the period when the Dutch were repressing emerging Indonesian nationalist movements.) The novel is a work of nostalgia set in a lost world, celebrating the achievement of the colonist Rudolf Kerkhoven who through hard work and thrift establishes a successful tea, coffee and quinine plantation and becomes rich. Along the way he marries a wife called Jenny, raises a family, and has unresolved conflicts with his parents and siblings. And in his old age he realises that money and status isn’t everything.
To see the rest of my review (and my doubts about the author's treatment of her subject) please visit http://anzlitlovers.com/2012/07/01/th...
Haasse is one of the Netherland’s most notable writers, described on Wikipedia as ‘the Grand Old Lady’ of Dutch literature whose oeuvre includes historical novels, documentary-historical novels and contemporary works. The daughter of a Dutch civil servant in colonial administration, she was born in 1918 in Batavia in what was then the Dutch East Indies, now Jakarta in Indonesia. After secondary school she went to study in the Netherlands, (narrowly avoiding the Japanese Occupation of Java, only to experience the German Occupation instead). Her debut novel Oeroeg was set in the Dutch East Indies and published in 1948, amid the bitter military and diplomatic conflict which was eventually to culminate in the Dutch conceding to Indonesia’s independence in 1949. (Alongside postwar decolonisation of all the old empires, most of which took place without bloodshed). I haven’t read Oeroeg but reviews by Indonesians on GoodReads show that it contrasts a childhood friendship between a Dutch and an Indonesian boy, a friendship tested in adulthood when Oeroeg becomes a nationalist.
But what is said to be Haasse’s ’magnum opus’ The Tea Lords, written more than 40 years later, sidesteps anything to do with Indonesian nationalism or any critique of Dutch colonialism because the story finishes in 1918. (That was the period when the Dutch were repressing emerging Indonesian nationalist movements.) The novel is a work of nostalgia set in a lost world, celebrating the achievement of the colonist Rudolf Kerkhoven who through hard work and thrift establishes a successful tea, coffee and quinine plantation and becomes rich. Along the way he marries a wife called Jenny, raises a family, and has unresolved conflicts with his parents and siblings. And in his old age he realises that money and status isn’t everything.
To see the rest of my review (and my doubts about the author's treatment of her subject) please visit http://anzlitlovers.com/2012/07/01/th...
September 11, 2022
My Opa grew up in the Dutch East Indies, he died when I was young so I didn’t get a chance to meet him and my Oma grew up in Holland which I heard a lot about. This book was an insightful look into how life was back then, even though I do not support the Colonial past of the Dutch in Indonesia it was a great way for me to connect with my own past as someone related to the Indos and find out more about where I come from.
December 4, 2018
"Heren van de thee" by Hella S. Haase
Read: 2009
April 24, 2015
As a recommendation by my Dutch teacher from high school, I’ve read ‘Heren van de Thee’ by Hella S. Haase somewhere in 2009. She told us to ask her for recommendations for our Dutch literature portfolio, which I gladly did. She asked me what kind of books I liked and I told her: history, books that take some time to read, books that made me think and that was it. She asked me some other questions and eventually she advised me this one.
So in the last few weeks before the school year ended, I had to prepare for tests and read this book and prepare for the quiz about this book and the other books in my Dutch literature portfolio. I started with enthusiasm and made notes while reading the book.
Since it has been six years, I don’t remember a lot about the book’s contents; I found the book very boring after some time and I didn’t finish reading the book, which is quite rare for me, I could count the books I haven’t finished with one hand. For the quiz I had to look up how the book ended (since I still had 90 pages to go or some number like that). The only parts I do remember was the slow pacing, the parts that made me embarrassed about the way the workers were treated, how the wife felt and the end of her part (thanks to the internet!).
After the quiz and the ending of the school year I’ve never felt the need to finish this book; I did had the urge to go to the play about this book, but I never went.
Read: 2009
April 24, 2015
As a recommendation by my Dutch teacher from high school, I’ve read ‘Heren van de Thee’ by Hella S. Haase somewhere in 2009. She told us to ask her for recommendations for our Dutch literature portfolio, which I gladly did. She asked me what kind of books I liked and I told her: history, books that take some time to read, books that made me think and that was it. She asked me some other questions and eventually she advised me this one.
So in the last few weeks before the school year ended, I had to prepare for tests and read this book and prepare for the quiz about this book and the other books in my Dutch literature portfolio. I started with enthusiasm and made notes while reading the book.
Since it has been six years, I don’t remember a lot about the book’s contents; I found the book very boring after some time and I didn’t finish reading the book, which is quite rare for me, I could count the books I haven’t finished with one hand. For the quiz I had to look up how the book ended (since I still had 90 pages to go or some number like that). The only parts I do remember was the slow pacing, the parts that made me embarrassed about the way the workers were treated, how the wife felt and the end of her part (thanks to the internet!).
After the quiz and the ending of the school year I’ve never felt the need to finish this book; I did had the urge to go to the play about this book, but I never went.
February 8, 2012
I really enjoyed reading this book, for several reasons:
1. It is very well written.
2. I grew up in an area mentioned in this book! But I never ever once knew anything about who started those tea plantations and what effort they put in it. It is really interesting to know the history of the plantations and also in a way of the area where I grew up!
3. The book also gives me more perspective on the dutch colonials. It is amazing to know that some Dutch did learn to speak Sundanese!
I wish I could find more books like this! I am sorry I am too lazy to write! But, in short, this is a good book. I am sure people from Indonesia, especially from West Java will enjoy it.
What I find quite irritating is, not sure whether the author knew this or not, that 'Si' which is put in front of someone's name is not actually part of the name! In some pages, Haasse wrote Si Fatima, for example. The name is Fatima, without Si.
1. It is very well written.
2. I grew up in an area mentioned in this book! But I never ever once knew anything about who started those tea plantations and what effort they put in it. It is really interesting to know the history of the plantations and also in a way of the area where I grew up!
3. The book also gives me more perspective on the dutch colonials. It is amazing to know that some Dutch did learn to speak Sundanese!
I wish I could find more books like this! I am sorry I am too lazy to write! But, in short, this is a good book. I am sure people from Indonesia, especially from West Java will enjoy it.
What I find quite irritating is, not sure whether the author knew this or not, that 'Si' which is put in front of someone's name is not actually part of the name! In some pages, Haasse wrote Si Fatima, for example. The name is Fatima, without Si.
January 17, 2014
À la page 114, j'abdique. La vie est trop belle, trop courte et trop pleine de livres fascinants. Ici, on se retrouve en Indes et en Indonésie avec une famille hollandaise qui cultive des plantations de thé. Le tableau n'est pas inintéressant, raison pour lequel j'avais décidé d'y plonger mon regard. Cependant, la froideur des personnages, la pâleur du scénario, l'inutile complexité des phrases qui s'ajoutent aux multiples noms de famille complexe rendent le tout sans éclat et sans intérêt. Je me questionne à savoir si je vais plonger dans le Lac Noir d'Haasse qui se trouve dans la liste des 1001 livres à lire dans sa vie. Ne sais pas...
February 22, 2022
3.5 stars.
Interesting, but not incredibly entertaining.
Interesting, but not incredibly entertaining.
Displaying 1 - 30 of 221 reviews