بررسی آرای به‌اصطلاح قومیتی پزشکیان و جلیلی / آیا پزشکیان بدون آرای آذری‌زبان‌ها انتخابات را می‌باخت؟

ذوالفقار دانشی: همان‌طور که در گزارش «بررسی آماری جریان ۵۵ میلیون رأی در انتخابات / آرای پزشکیان قومیتی است یا کشوری؟ / هواداران قالیباف درنهایت به چه‌کسی متمایل شدند؟ + نمودار و جدول» به تفصیل می‌توانید ببینید، جریان آراء هر نامزد در مرحله اول و دوم انتخابات به تفکیک استان‌ها ارائه شده است.

اصولگرایان عصبانی از نتیجه انتخابات، معتقدند که اختلاف رأی پزشکیان و جلیلی فقط به‌خاطر تأثیر استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل است و اگر رأی ترک‌زبان‌ها نبود، جلیلی بیشتر از پزشکیان رأی می‌آورد. اما نباید فراموش کرد که اگر بخواهیم اثر قومیت را در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ بررسی کنیم، باید آن را برای هر دو نامزد اصلی رقیب یعنی «مسعود پزشکیان» و «سعید جلیلی» بررسی کنیم، نه اینکه هر آماری را که بخواهیم، حذف کنیم و هر جا دو عدد شبیه به هم دیدیم، بی‌هیچ حساب‌وکتابی نتیجه را به دلخواه خود تفسیر کنیم.

بدین منظور آمار استان‌های آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل (زادگاه پزشکیان) را به همراه استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی (زادگاه جلیلی) از دیگر استان‌های کشور جدا می‌کنیم و نتایج را مقایسه می‌کنیم. شایان ذکر است آمار خام نامزدها از فایل‌های منتشرشده وزارت کشور استخراج شده است.

توجه داشته باشید مجموع آرای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل (حدود ۴ میلیون) نزدیک به مجموع آرای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی (حدود ۳ میلیون و ۶۰۰هزار است) و هر دو ویژگی یکسان زادگاه نامزد موردنظر را دارند. اگر قرار باشد هر استانی را هم به بهانه‌ای این گروه اضافه کنیم (زنجان، قزوین، کردستان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، ایلام و ... در سبد پزشکیان یا از سوی دیگر، قم، سمنان، کرمان و اصفهان در سبد جلیلی) که تعداد واجدان شرایط این سبدها به یک‌چهارم تا یک‌سوم کل واجدان شرایط بالغ می‌شود و بدیهی است که در انتخاباتی نزدیک، تأثیرگذار خواهند بود. اگر قرار باشد فانتزی بنویسیم و آرزوهایمان را در اعداد بجوییم، بهترین و ساده‌ترین کار آن است که بگوییم اگر آن حدود ۱۶ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری که به «مسعود پزشکیان» رأی داده‌اند در انتخابات حاضر نمی‌شدند، «سعید جلیلی» می‌توانست با بیش از ۹۵ درصد آراء برنده انتخابات شود!

بررسی مرحله اول انتخابات

در مرحله اول انتخابات، مسعود پزشکیان در سه استان آذری‌زبان حدود ۲ میلیون و ۲۵۶ هزار رأی کسب کرد (حدود ۲۲ ٪ کل آرای پزشکیان) و سعید جلیلی در سه استان خراسان (رضوی، شمالی و جنوبی) حدود ۱ میلیون و ۵۵۶ هزار رأی به دست آورد (معادل ۱۶٪ از کل آرای جلیلی)؛ بنابراین اختلاف آرای قومیتی پزشکیان و جلیلی فقط ۷۰۰ هزار رأی است و این مقدار، کمتر از اختلاف حدود ۹۳۰ هزار رأی این دو در مرحله اول است.

با این وضعیت، هیچ یک از دو نامزد بیش از نصف آراء را به دست نمی‌آورند و هر دو با همان ترتیب ولی اختلافی کمتر راهی مرحله دوم انتخابات می‌شوند. جالب اینجاست که در سه استان آذری‌زبان، جلیلی حدود ۴۶۳ هزار رأی آورد و در سه استان خراسان، پزشکیان ۸۷۴ هزار رأی کسب کرد.

بررسی مرحله دوم انتخابات

در مرحله دوم انتخابات، حدود ۳ میلیون و ۳۵۳ هزار نفر (معادل ۲۰٪ کل آرای پزشکیان) در استان‌های آذری‌زبان به آقای پزشکیان و در استان‌های خراسان (شمالی، رضوی و جنوبی) حدود ۲ میلیون و ۱۷۰ هزار (معادل ۱۶٪ کل آرای جلیلی) به آقای جلیلی رأی دادند. اختلاف این دو، ۱ میلیون و ۱۸۴ هزار رأی است که در مقایسه با اختلاف ۲ میلیون و ۸۴۳ هزار رأی نهایی (حدودی) بسیار کمتر است.

در مرحله دوم نیز رأی پزشکیان در سه استان خراسان، ۱ میلیون و ۴۰۱ هزار بود درحالی‌که جلیلی در سه استان آذری‌زبان حدود ۵۹۴ هزار رأی به دست آورد.

با این تفاصیل، حتی اگر آرای به‌اصطلاح قومیتی پزشکیان و جلیلی را حذف کنیم، مسعود پزشکیان با ۱ میلیون و ۴۴۲ هزار رأی بیشتر کماکان به ریاست‌جمهوری اسلامی ایران انتخاب می‌شد. این نتیجه‌گیری در جدول زیر، بهتر به نمایش درآمده است. توجه داشته باشید که برای سادگی خواندن، اعداد به هزار گرد شده است.

در گزارش «بررسی آماری جریان ۵۵ میلیون رأی در انتخابات / آرای پزشکیان قومیتی است یا کشوری؟ / هواداران قالیباف درنهایت به چه‌کسی متمایل شدند؟ + نمودار و جدول»، نقشه‌هایی منتشر شده که درصد آرای دو نامزد اصلی را در هر استان نشان می‌دهد؛ مانند تصویر آغاز متن یا تصویر زیر که تغییر درصد آرای دکتر پزشکیان را در دو مرحله اول و دوم انتخاب نشان می‌دهد. 

در بررسی تصاویری مانند بالا باید توجه داشت که جمعیت واجدان شرایط در هر استان هم فرق می‌کند؛ ازاین‌رو باید به نمودارهایی مانند جریان آراء توجه کرد که مقدار آراء هر استان و مقصد آن را برحسب مقدار نمایش می‌دهد.

همان‌طور که در نمودار زیر می‌بینید، جریان آرای به‌اصطلاح قومیتی (۲۰٪ برای پزشکیان و ۱۶٪ برای جلیلی)، سهم عمده‌ای از آرای دو نامزد انتخابات را تشکیل نمی‌دهد و جریان آراء از سراسر کشور، «مسعود پزشکیان» را به ریاست‌جمهوری اسلامی ایران رسانده است.

۵۴۵۴