Gaan na inhoud

Rooiplein

Koördinate: 55°45′15″N 37°37′12″O / 55.75417°N 37.62000°O / 55.75417; 37.62000
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Kremlin en Rooiplein, Moskou*
Unesco-wêrelderfenisterrein

Die Sint Basilius-katedraal en die Spasskaja-toring van die Kremlin op die Rooiplein in Moskou.
Ligging van Rooiplein op 'n kaart (Rusland)
Rooiplein
Rooiplein
Posisie van die Rooiplein in Rusland
Koördinate: 55°45′15″N 37°37′12″O / 55.75417°N 37.62000°O / 55.75417; 37.62000
Lande Vlag van Rusland Rusland
Tipe Kultureel
Kriteria i, ii, iv, vi
Verwysings 545
Streek Europa
Inskripsiegeskiedenis
Inskripsie 1990  (14de Sessie)
* Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn.
Streek soos deur Unesco geklassifiseer.

Rooiplein (Russies: Красная площадь, Krásnaja plósjtsjad) is 'n plein in Moskou. Met die historiese geboue al om die plein is dit die bekendste plein in die stad en een van die bekendstes ter wêreld. Dit skei die Kremlin, die eertydse keiserlike vesting en tans die amptelike woning van die president van Rusland, van die historiese handelsbuurt bekend as Kitai-gorod. Verder bevat dit die beroemde Sint Basilius-katedraal, die Lenin-mausoleum, die GUM-afdelingswinkel, die Moskouse Historiese Staatsmuseum en vele ander historiese geboue.

Omdat van Moskou se grootste strate van hier in alle rigtings uitwaaier en later snelweë word, word Rooiplein dikwels beskou as die hart van Moskou en die hele Rusland. Die plein en die Kremlin is sedert 1990 saam 'n Unesco-wêrelderfenisgebied.

Oorsprong en naam

[wysig | wysig bron]
Die Rooiplein, soos gesien vanuit die Sint Basilius-katedraal
Kaart van Rooiplein (1917), met die Moskouse Historiese Staatsmuseum links bo (noordwes) en die Sint Basilius-katedraal regs onder (suidoos).

Die plein was aanvanklik die hoofmark in Moskou. Dit is ook gebruik vir seremonies en afkondigings en sommige tsaars is daar gekroon. Van die begin af is die plein ook deur Russiese regerings gebruik vir amptelike seremonies en dit het geleidelike bebou geraak.

Die naam Rooiplein is nie afgelei van die kleur van die plaveisel of die kleur wat met kommunisme verbind word nie. Dit kom van die Russiese woord красная (krasnaja), wat vandag net "rooi" beteken maar in die dae toe die plein sy naam gekry het, ook "mooi" beteken het. Die woord "mooi" is aanvanklik vir die Sint Basilius-katedraal op die plein gebruik, maar later ook vir die plein self. Die Russiese naam beteken dus eintlik "Mooi Plein".

Die plein is aanvanklik Weliki Torg (Groot Mark) of net Torg (Mark) genoem, daarna Troitskaja na 'n klein Drie-eenheid-kerk wat daar gestaan het. Dit is eers in 1661-'62 Mooi Plein / Rooiplein genoem.

Verskeie antieke Russiese stede se hoofplein word ook "Krasnaja Posjtsjad" genoem na aanleiding van Moskou s'n.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Voor die 18de eeu

[wysig | wysig bron]
Palmsondagoptog.
Boekstalletjies op die Spasski-brug (Apollinari Wasnetsof).
Rooiplein in die 17de eeu (Apollinari Wasnetsof).

Die oostekant van die Kremlin-driehoek, wat aan Rooiplein lê, tussen die riviere Moskwa en die nou ondergrondse Neglinnaja, is beskou as die kwesbaarste kant van die Kremlin in 'n aanval omdat dit nie soos die ander kante deur riviere of enige ander natuurlike hindernisse beskerm is nie. Dié deel van die Kremlinmuur was dus die hoogste, en verder het die Italiaanse argitekte wat die versterkings gebou het, Iwan die Verskriklike oorreed om die gebied langs die muur oop te laat om dit makliker te maak om op vyande te skiet. In 1493 en 1495 is dekrete afgekondig waarin die sloping van alle geboue binne 230 meter van die muur gelas is.

In 1508–1516 het die Italiaanse argitek Aloisio die Nuwe 'n grag voor die Oostelike muur gebou wat die Moskwa- en die Neglinnaja-rivier verbind. Die Alewizof-grag was 541 meter lank, 36 meter wyd en 9,5–13 meter diep. Dit is met kalksteen uitgevoer en in 1533 is steenmure van 4 meter dik weerskante daarvan gebou. Daar was drie poorte aan dié kant van die muur, waarvan die Spasski die hoofpoort was wat deur die tsaars gebruik is. Van hier het eers 'n hout- en daarna 'n steenbrug oor die grag geloop. Boeke is op die brug verkoop.

Rooiplein het later 'n handelsentrum geword. Iwan die Grote het gelas dat handel net tussen individue kon plaasvind, maar mettertyd is dié reël verbreek en is permanente markgeboue opgerig. Ná 'n brand in 1547 het Iwan die Verskriklike die houtwinkels in rye gereorganiseer. Die strate Iljinka en Warwarka is opgedeel in die boonste rye (nou die GUM-afdelingswinkel), middelrye en onderste rye.

'n Paar jaar later is die Katedraal van die Voorbidding van Gods Moeder aan die Grag (Собор Покрова что на Рву) of kortliks die Pokrof-katedraal (Покровский Собор), algemeen bekend as die Sint Basilius-katedraal, aan die grag gebou. Dit was die eerste gebou wat aan die plein sy huidige silhoeët gegee het (die Kremlintorings het toe nog nie tentdakke gehad nie). In 1595 is die houtwinkels met steengeboue vervang en 'n steenplatform (bekend as Lobnoje Mesto) is gebou van waar die tsaar se edikte afgekondig is.

Rooiplein is as 'n heilige plek beskou en verskeie feestelike optogte is hier gehou. Op Palmsondag het die patriarg op 'n donkie van die Sint Basilius-katedraal na die Kremlin gery, vergesel van die tsaar en die volk.

Tydens die uitdrywing van die Pole in 1612 uit Moskou het prins Dmitri Pozjarski die Kremlin vanuit die plein binnegegaan. Daarna het hy die Kazan-katedraal laat bou.

In 1624–1625 het die Spasskaja-toring 'n tentdak gekry. In die laat 17de eeu is alle houtgeboue op die plein gesloop en het al die Kremlintorings, behalwe die Nikolskaja-toring, tentdakke gekry.

Die 18de eeu

[wysig | wysig bron]

In 1702 is die eerste openbare teater in Rusland naby die Nikolski-poort gebou. Dit is in 1737 in 'n brand verwoes.

Tydens haar bewind het Katharina die Grote verbeterings op die plein laat aanbring en in 1786 het die argitek Matweef Kazakof 'n nuwe Lobnoje Mesto van steen gebou, effens wes van die vorige een.

Die 19de en 20ste eeu

[wysig | wysig bron]
Die Gedenkteken vir Minin en Pozjarski.

In 1804 is die plein op versoek van die handelaars geplavei. In 1806 is die Nikolskaja-toring herbou en het dit ook 'n tentdak gekry. Die volgende verbeteringsfase van die plein het begin ná die inval van Napoleon en die brand in 1812. Die grag is in 1813 toegegooi en bome is daar geplant. Aan die oostekant is nuwe geboue in die keiserlike styl gebou. In 1818 is die Gedenkteken vir Minin en Pozjarski opgerig. Dit is ter ere van Koezma Minin en prins Dmitri Pozjarski, wat in 1612 'n leër op die been gebring het om die Pole uit die Kremlin te verdryf en so 'n einde te bring aan die Russiese Tyd van Beroeringe.

In 1874 is die Moskouse Historiese Staatsmuseum aan die noordwestekant van die plein gebou. Van die winkels is gesloop en nuwe geboue van 1888 tot 1893 opgerig. Die boonste rye (vandag GUM) was in werklikheid die eerste afdelingswinkel in Rusland. In dié tyd (in 1892) is elektriese lanterns ook aangebring.

Die 20ste en 21ste eeu

[wysig | wysig bron]

'n Paar maande ná die Russiese Rewolusie in 1917 het Moskou weer die hoofstad van Rusland geword en ná 1922 die hoofstad van die nuut gestigte Sowjetunie. Die plein het sy belangrikheid herwin en die fokuspunt van die nuwe staat geword. Dit het veral bekend geword vir die militêre parades en ander propaganda-geleenthede wat daar gehou is.

Die eerste daarvan het reeds op 7 November 1918 plaasgevind op die eerste viering van die rewolusie toe onder andere 'n strooipop wat die tsaar voorstel, daar verbrand is.

Die Kazan-katedraal en ander historiese geboue is gesloop om plek te maak vir die groot militêre voertuie wat deur die plein moes beweeg. (Hulle is ná die verbrokkeling van die Sowjetunie herbou.) Daar was selfs planne om die beroemde Sint Basilius-katedraal te sloop, maar Stalin het dit ná groot teenstand afgekeur.

'n Militêre parade op Rooiplein.

Twee van die grootste parades was dié in 1941 toe Josef Stalin die mag van die Sowjetunie wou demonstreer te midde van die aanslag deur die Nazi's, en die Oorwinningsparade van 1945 toe baniere van verslane Nazi-leërs aan die voet van die Lenin-mausoleum gegooi is. Die Sowjetunie het talle parades hier gehou op Meidag en vir die viering van Oorwinningsdag en die Russiese Rewolusie.

Ook demonstrasies is soms op die plein gehou, soos met die inval van soldate van die Sowjetunie en ander Oosblok-lande in Tsjeggo-Slowakye wat die einde van die sogenaamde Praagse Lente ingelui het. 'n Groep van agt andersdenkendes het op 25 Augustus 1968 op die plein protes teen die inval aangeteken. Hulle is binne minute deur die polisie en KGB-veiligheidswagte in hegtenis geneem.[1] Ses van hulle is later verhoor en het verskeie strawwe gekry – van tronkstraf tot verbanning.

Op 28 Mei 1987 het 'n jong Duitse amateurvlieënier, Mathias Rust, met 'n Cessna 172 naby Rooiplein geland.[2] Hy het later gesê hy wou 'n "denkbeeldige brug" bou tussen die twee kante van die Koue Oorlog. Die feit dat hy deur 'n verdedigingstelsel gedring het wat as "ondeurdringbaar" beskou is, het 'n groot impak op die Sowjet-verdedigingsmagte gehad. Verskeie senior offisiere, onder andere die minister van verdediging, is afgedank. Rust is tot vier jaar tronkstraf gevonnis, waarvan hy minder as 'n jaar uitgedien het voor hy as 'n welwillendheidsgebaar vrygelaat is.

In 1990 was die Kremlin en Rooiplein van die eerste plekke in die Sowjetunie wat op Unesco se lys van wêrelderfenisgebiede geplaas is.

In onlangse jare is groot konserte op Rooiplein gehou, onder andere deur The Prodigy, t.A.T.u., Shakira, Scorpions, Paul McCartney, Roger Waters en Red Hot Chili Peppers. Laasgenoemde se konsert, op 14 Augustus 1999, is deur sowat 200 000 mense bygewoon. Paul McCartney se optrede, op 24 Mei 2003, was 'n historiese oomblik vir baie, aangesien The Beatles en hul musiek in die Sowjetunie verban was. Dit was die eerste optrede deur 'n Beatle in Rusland. Sedert 2006 word 'n ysskaatsbaan elke winter voor die ingang van die GUM gebou.[3]

In Mei 2008 het Rusland weer 'n Oorwinningsdagparade op Rooiplein gehou. Dit was die eerste keer sedert die verbrokkeling van die Sowjetunie in 1991 dat Russiese militêre voertuie oor die plein gery het.

Bakens aan Rooiplein

[wysig | wysig bron]
Panorama van 360° van Rooiplein
Panorama van 360° van Rooiplein

Rooiplein is sowat 330 meter lank en 70 meter breed. Die geboue om die plein is almal op die een of ander manier belangrik. Die enigste standbeeld op die plein is die Gedenkteken vir Minin en Pozjarski voor die Sint Basilius-katedraal ter ere van die twee mans wat 'n einde help bring het aan die Tyd van Beroeringe. Daarnaby is die Lobnoje Mesto. Albei het vroeër nader aan die middel van die plein gestaan, maar is geskuif om plek te maak vir militêre voertuie tydens Sowjet-parades.

Die Moskouse Historiese Staatsmuseum

[wysig | wysig bron]
Die Moskouse Historiese Staatsmuseum.

Aan die noordwestekant van die plein staan die opvallende donkerrooi gebou van die Historiese Staatsmuseum (Государственный Исторический музей, Gosoedarstwenni Istoritsjeski Moezei). Dit is in 1875–1883 gebou en is dus een van die nuutste geboue aan die plein. Die eerste apteek in Moskou het van die begin van die 18de eeu op dié plek gestaan. Dit is in 1755 ombou en was twee dekades lank die eerste kampus van die destyds nuut geboude Moskouse Staatsuniversiteit.

Die museumgebou is spesiaal gebou vir die Historiese Museum, wat in 1872 gestig is, en in Mei 1883 ingewy. Die argitek was Wladimir Sherwood, wat dikwels gebruik gemaak het van die tradisionele Russiese styl. Die gebou het 'n ou Russiese voorkoms gehad: Die fassade herinner aan dié van tradisionele Russies-Ortodokse kerke, met torings wat pas by die Kremlintorings. Die vorm van die dak herinner aan dié van die Terem-paleis in die Kremlin, 'n styl wat in die 16de en 17de eeu gebruik is vir herehuise.

Vandag is die Historiese Museum die grootste en bekendste geskiedenismuseum in Rusland. Dit bevat sowat 4,5 miljoen items uit die Russiese geskiedenis en hou jaarliks spesiale temagebonde uitstallings.

Opstandingspoort en Iberiese Kapel

[wysig | wysig bron]
Die Opstandingspoort.

Die Opstandingspoort (Воскресенские ворота, Woskresenskije worota, ook bekend as Иверские ворота, Iwerskije worota of die Iberiese Poort) is een van die twee ingange na die Kremlin vanuit die noordwestelike rigting.

Sedert 1669 het die houtkapel wat voor die poort gestaan het (en weg van Rooiplein gewys het) 'n replika gehuisves van die Ikoon van die Poortwagter, waarmee wonderwerke glo verrig is. Die oorspronklike ikoon word in die Georgiese Iweron-klooster op Berg Atos gehou, vandaar die naam Iwerski of Iberiese vir beide die kapel en die poort. In 1781 is 'n nuwe steenkapel in die plek van die houtkerk gebou.

Die middelste deel van die toring bestaan uit twee boogvormige poorte, wat omring word deur twee simmetriese reghoekige torings. In die tyd van die Russiese Ryk het die poort met groot feeste gedien as simboliese ingangspoort tot die hart van Moskou: So het die tsaars Rooiplein op kroningsplegtighede deur die poort binnegegaan.

In 1931, in die tyd van die Sowjetunie, is die poort en kapel afgebreek om die deurgang van groot militêre voertuie tydens parades te vergemaklik. Hulle is in 1996 herbou.

Voormalige Provinsiale Raadsgebou

[wysig | wysig bron]

Tussen die Opstandingspoort en die Kazan-katedraal staan een van die minder opvallende geboue aan Rooiplein, die voormalige Provinsiale Raadsgebou (Губернское правление, Goebernskoje prawlenije). Dit is in 1733–1740 gebou en het lank gedien as die administratiewe hoofkwartier van Moskou en die Moskou-provinsies (wat min of meer ooreengestem het met die huidige Moskou-oblast). Tydens die oorlog teen Napoleon in 1812, toe groot dele van Moskou verwoes is, het dié gebou ook in die slag gebly. Dit is daarna herbou onder leiding van die argitek Osip Bove, wat in 'n groot mate betrokke was by die herbou van die stad.

Kazan-katedraal

[wysig | wysig bron]
Die Kazan-katedraal.

Die Katedraal van die Kazanse Ikoon van Gods Moeder (Собо́р Каза́нской ико́ны Бо́жией Ма́тери, Sobor Kazanskoi ikoni Bozjnei Materi) of Kazan-katedraal (Каза́нский собо́р, Kazanski sobor) staan reg langs die voormalige Provinsiale Raadsgebou, op die hoek van Rooiplein en Nikolskaja-straat. 'n Kerk het reeds sedert die 1620's op dié plek gestaan, eers van hout en later van stene. Die huidige katedraal is in 1993 herbou.

Die naam kom van die Kazanse Ikoon van Gods Moeder, wat eeue lank al deur die Russies-Ortodokse gelowiges geëerbiedig word. Nadat Minin en Pozjarski die Pole uit die Kremlin verdryf het, volgens legende danksy hierdie ikoon, het die prins die katedraal laat bou.

Dit stem ooreen met die Russiese tradisie om kerke te laat bou om belangrike oorwinnings te vier, nes die geval was met die Sint Basilius-katedraal op die plein, wat gebou is om die Russe se oorwinning oor die Tartare te vier.

Josef Stalin het die katedraal in 1936 saam met 'n paar ander historiese geboue laat sloop om plek te maak vir groot militêre voertuie tydens Sowjet-parades. Dit is in die 1990's herbou en in 1993 voltooi.

GUM-afdelingswinkel

[wysig | wysig bron]
Die GUM-afdelingswinkel.

Die afdelingswinkel GUM of GOeM aan die oostelike kant van die plein beslaan die hele gebied tussen Nikolskaja- en Iljinka-straat. Dit het in 1921 sy huidige naam gekry (GUM het in die Sowjettyd gestaan vir Государственный Универсальный Магазин, Gossoedarstwenni Oeniwersalni Magazin of "Staatsafdelingswinkel"; vandag staan dit vir Главный Универсальный Магазин, Glawni Oeniwersalni Magazin of "Hoofafdelingswinkel"). Vanweë sy ligging aan Rooiplein, sy argitektuur en sy grootte (die verkooparea beslaan sowat 35 000 m2) is die GUM die bekendste inkoopsentrum in Rusland.

Dit is in 1893 gebou in die plek van 'n gebou wat sedert 1815 die Boonste ry van die destydse mark beslaan het en 'n groot deel van die handelsbedrywighede van Kitai-gorod onder een dak verenig het. Nadat die gebou sedert die 19de eeu toenemend verval het, was daar voortdurend planne om dit met 'n ander gebou te vervang. Dit het eers in die 1890's plaasgevind ná 'n kompetisie onder argitekte. Dit is gewen deur 'n Sint Petersburgse professor in argitektuur, Aleksander Pomerantsef, en die toe nog taamlik onbekende ingenieur Wladimir Sjoechof. Die gebou is in 1893 voltooi in dieselfde ou Russiese styl as die Historiese Staatsmuseum. Dit het twee dekoratiewe torings asook 'n indrukwekkende glasdak wat drie gange bedek en uit sowat 60 000 stukke glas bestaan.

Tydens die Sowjettyd het die gebou 'n wisselvallige geskiedenis gehad. In die begin van die 1930's is dit vir twee dekades gesluit en is dit gebruik as 'n kantoor- en woonkompleks. Van 1953 af tot met die verbrokkeling van die Sowjetunie was die GUM die land se vlagskip-afdelingswinkel wat nie gebuk gegaan het onder die konstante skaarste aan lewensmiddele van die sosialistiese ekonomie nie. In die 1990's is die GUM geprivatiseer en aansienlik gerestoureer, en vandag is dit 'n luukse inkoopsentrum met duurder koopware.

Voormalige Groothandelsgebou

[wysig | wysig bron]
Die voormalige Groothandelsgebou, met die Lobnoje Mesto op die voorgrond.

Die gebou op die oostelike hoek van die plein, op die hoek met Iljinka-straat, staan presies waar die Middelrye van die mark in die 17de eeu gestaan het. Die groot versameling stalletjies en houthutte is aan die einde van die 18de eeu vervang deur 'n handelskompleks wat vermoedelik deur die Italiaanse argitek Giacomo Quarenghi ontwerp is. Tydens die 1812-oorlog teen Napoleon het dié gebou afgebrand en dit is 'n paar jaar later deur Osip Bove herbou. Dit bestaan steeds en staan aan Iljinka-straat 'n paar honderd meter oos van Rooiplein.

Die Groothandelsgebou op Rooiplein is eers in 1894 gebou, in dieselfde tyd as die huidige GUM. Aangesien dit van die begin af as 'n uitbreiding van die GUM gebou is, is dit nie vreemd dat die argitektuur aansienlik ooreenstem nie. Die gebou in die ou Russiese styl word afgerond met 'n 16de-eeuse fasade. Die argitek was Roman Klein, wat ook die Poesjkin-museum en ander bekende geboue in Moskou ontwerp het.

Ná die oorname deur die Bolsjewiste is die gebou gebruik as die setel van verskeie owerhede. Van die binnegeboue is sedert 2007 herbou en die gebou huisves sedertdien 'n hotel.[4]

Lobnoje Mesto

[wysig | wysig bron]

Die Lobnoje Mesto (Лобное место) is 'n ronde podium van wit stene in die suidoostelike deel van die plein voor die Sint Basilius-katedraal. Dit is een van die min konstruksies op die plein wat in sy aanvanklike kondisie behoue gebly het. Dit is in 1549 gebou toe die destyds 19-jarige tsaar Iwan die Verskriklike daar 'n toespraak gehou het. Daarna is dit gebruik om die tsaars se edikte af te kondig.

Volgens oorlewering was die oorspronklike podium van hout en is dit eers in die 1590's met stene herbou. Later is dit ook tydens feeste gebruik, onder meer vir tsaars en patrirage om toesprake te hou. Teregstellings is ook langs die podium gehou – die bekendstes hiervan was dié van die rebelleleier Stenka Razin in 1671 en die massateregstelling deur Pieter die Grote van die opstandige Streltsi aan die einde van die 1690's.

Nadat die hoofstad onder Pieter die Grote na Sint Petersburg geskuif is, het die podium sy destydse funksie verloor en was dit bloot 'n gedenkteken.

Gedenkteken vir Minin en Pozjarski

[wysig | wysig bron]

Reg voor die Sint Basilius-katedraal staan die Gedenkteken vir Minin en Pozjarski (Памятник Минину и Пожарскому, Pamjatnik Mininoe i Pozjarskomoe), wat in 1812–1818 opgerig is vir Koezma Minin en prins Dmitri Pozjarski, wat in 1612 'n leër op die been gebring het om die Pole uit die Kremlin te verdryf en so 'n einde te bring aan die Russiese Tyd van Beroeringe. Sedert 2005 word 4 November weer gevier as die "Dag van die Vereniging van die Volk".

Dit is gemaak volgens 'n ontwerp deur die beeldhouer Iwan Martos en is ná 'n beplannings- en boufase van 15 jaar in Februarie 1818 feestelik onthul. Dit was 'n paar jaar ná die oorlog teen Napoleon en net nadat Moskou weer herbou is, en die gedenkteken het dus terselfdertyd gedien as simbool van die onoorwinbaarheid van Rusland en sy dapper seuns. Dit het aanvanklik voor die hoofingang van die GUM gestaan, maar is in 1930 na sy huidige plek geskuif om plek te maak vir militêre parades van die voormalige Sowjetunie.

Sint Basilius-katedraal

[wysig | wysig bron]
Die Sint Basilius-katedraal.

Die Sint Basilius-katedraal aan die suidekant is sonder twyfel die bekendste gebou aan Rooiplein. Sy eintlike naam is die Katedraal van die Voorbidding van Gods Moeder aan die Grag (Собор Покрова что на Рву, Sobor Pokrowa tsjo na Rwoe) of kortliks die Pokrof-katedraal (Покровский собор, Pokrofski sobor). Dit was aanvanklik die belangrikste kerk in die hoofstad, maar tans is dit 'n museum wat tot die kompleks van die teenoorgeleë Moskouse Historiese Staatsmuseum behoort.

In die middel 16de eeu het 'n houtkerk, die Drie-eenheid-kerk, op dié plek gestaan. Dit het aan Rooiplein sy destydse naam, Troitskaja, besorg. In 1555 het Iwan die Verskriklike besluit om in die plek daarvan 'n kerk te bou uit dankbaarheid vir die oorwinning drie jaar tevore oor die Kazanse Khanaat. Dié houtkerk is in 1561 vervang deur die huidige steengebou en is dus een van die oudste geboue aan die plein.

Die katedraal het sy huidige bynaam gekry van die "dwaas vir Christus" Basilius die Heilige, wat omstreeks 1552 dood is en naby die katedraal begrawe is.

Tot met die verskuiwing van die hoofstad na Sint Petersburg was die katedraal die belangrikste plek van aanbidding in Moskou en talle Ortodokse feeste het hier plaasgevind. Napoleon sou volgens legende in 1812 gelas het dat die katedraal opgeblaas word, maar 'n reënbui het die lont geblus. Ook in 1918, ná die Russiese Rewolusie, is die kerk amper saam met ander geboue deur Stalin laat sloop om plek te maak vir parades, maar die plan is weens groot teenstand laat vaar.

Die asimmetriese bouvorm van die katedraal onderskei hom van ander Russies-Ortodokse kerke. Die sentrale element is die nege kleurryk versierde torings van verskillende groottes en kleure. Die gebou het dus geen fasade nie, maar vorm van enige rigting 'n uitsonderlike gesig.

Oostelike Kremlinmuur

[wysig | wysig bron]
Die toegegroeide grag voor die Kremlinmuur kort voor dit toegebou is. 'n Tekening deur Fjodor Aleksejef, omstreeks 1800.
Die Spasskaja-toring.

Die Oostelike Kremlinmuur, wat al langs die westekant van Rooiplein loop, lyk om verskeie redes anders as die ander mure van die Kremlin. Dit is hoër, want dit word nie soos die ander kante van die Kremlin deur riviere of ander natuurlike hindernisse begrens nie. Dit is dus beskou as die kwesbaarste kant van die Kremlin in 'n aanval. Verder is 'n grag in die begin van die 16de eeu al langs die muur gegrawe.

Van die drie Kremlintorings aan Rooiplein is twee bo ingangspoorte gebou, van waar brûe oor die grag geloop het. Vandag is niks van die grag en die brûe oor nie. Die mees noordelike van die drie torings is die 70 meter hoë Nikolskaja-toring (Никольская башня, Nikolskaja basjnja), wat genoem is na sint Nikolaas van Myra en oorspronklik in 1491 gebou is volgens 'n ontwerp van Pietro Antonio Solari. In 1812 is dit tydens die oorlog teen Napoleon verwoes en in 1816 herbou deur Osip Bove. Dit het 'n ongewone Gotiese styl en lyk heelwat anders as die ander 19 Kremlintorings.

Nog 'n toring aan dié kant wat bo 'n poort gebou is, is die Spasskaja- of Verlosser-toring (Спасская башня, Spasskaja basjnja), wat saam met die Sint Basilius-katedraal die suidgrens van die plein vorm. Dit kry sy naam van die Verlosser-beeld wat eens bo die poort gehang het. Die toring is 71 meter hoog en is nes die Nikolskaja-toring in 1491 deur Pietro Antonio Solari gebou. Dit was destyds net die helfte so hoog soos nou. Dit het sy huidige vorm in 1624–1625 gekry met die aanbou van 'n kloktoring wat deur die Skotse argitek en horlosiemaker Christopher Galloway ontwerp is.

Die wapen van die tsaar met sy dubbele arend teen die Nikolskaja- en die Spasskaja-toring is in 1937 vervang deur rooi sterre, die simbool van kommunisme.

Die klein 34 meter hoë toring tussen dié twee torings en bo die Lenin-mausoleum is die Senatskaja-toring (Сенатская башня, Senatskaja basjnja), wat sy naam kry van die voormalige senaatsgebou wat reg agter hom staan. Dit is saam met die ander twee torings gebou en ook deur Pietro Antonio Solari ontwerp.

Lenin-mausoleum

[wysig | wysig bron]
Die Senatskaja-toring en die Lenin-mausoleum.

Die Lenin-mausoleum (Мавзолей В.И. Ленина, Mawzolei W.I. Lenina) aan die westekant van die plein is 'n belangrike monument uit die Sowjettyd. Dit staan teen die Kremlinmuur onder die Senatskaja-toring. Binne-in word die gebalsemde lyk van die rewolusionêr en stigter van die Sowjetunie, Wladimir Lenin, uitgestal. Dit is steeds op sekere dae vir die publiek oop.

Die huidige gebou is deur twee tydelike geboue voorafgegaan. Die eerste is in Januarie 1924, net ná Lenin se dood, gebou en die tweede kort daarna, ook vroeg in 1924. Die huidige mausoleum is in 1929–1930 gebou. Dit het van buite die vorm van 'n meervlakkige piramide wat geskoei is op die ontwerp van antieke graftomes. Dit is ontwerp deur Aleksei Sjtsjoessef.

Tydens Sowjet-parades het staatshoofde en ander hoogwaardigheidsbekleërs die parades vanaf die dak van die mausoleum dopgehou.

Vandag is die gebou in omstredenheid gehul. Baie mense, soos die laaste Sowjet-staatshoof Michail Gorbatsjof,[5] wil hê dat Lenin se lyk eindelik begrawe word.

Kremlinmuur-dodeakker

[wysig | wysig bron]
Grafte aan die Kremlinmuur.

Reg by die Lenin-mausoleum, langs die Kremlinmuur, is 'n groot erebegraafplaas, die Kremlinmuur-dodeakker (Некро́поль у Кремлёвской стены́ , Nekropol oe Kremljofskoi Steni). Dit het in November 1917 ontstaan en sowat 250 soldate wat tydens die Russiese Rewolusie gesterf het, is hier in twee massagrafte ter ruste gelê. Daarna is vele rewolusionêre ook daar begrawe, soos Lenin se medestryder Jakof Swerdlof in 1919 reeds. Met die bou van die Lenin-mausoleum het die grafte 'n sentrale element geword.

Tot in die 1980's is honderde mense wat beskou is as besonder verdienstelike seuns en dogters van die Sowjetunie, daar begrawe, veral rewolusionêre, Helde van die Sowjetunie, staatsmanne en militêre met hoë range. Dit is as 'n besondere eer beskou en was min mense beskore. Twaalf staatsmanne is daar begrawe, onder andere Swerdlof, Leonid Brezjnef en Stalin. Daar is ook talle nisse in die Kremlinmuur met die reste van vele ander, soos Joeri Gagarin, Lenin se vrou Nadezjda Kroepskaja en Maksim Gorki. Die laaste persoon wat in die dodeakker begrawe is, is die staatshoof Konstantin Tsjernenko in 1985. Dit is sedert 1994 'n gedenkteken.[6]

Galery

[wysig | wysig bron]

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • Igor Bondarenko: Krasnaja plosjtsjad Moskwoe. Vetsje, Moskou, 2006, ISBN 5-953-31334-9 (ru)
  • Andrej Dëmin: Zolotoje koltso Moskwoe, S. 57–72. Vetsje, Moskou, 2006, ISBN 5-9533-1454-X (ru)
  • Dmitri Ewdokimof: Kreml i Krasnaja plosjtsjad. ITRK, Moskou, 2003, ISBN 5-88010-160-6 (ru)
  • A. J. Kiseljof e.a.: Moskwa: Kreml i Krasnaja plosjtsjad, AST/Astrel, Moskou, 2006, ISBN 5-17-034875-4 (ru)
  • Sergei Romanjoek: Kreml. Krasnaja plosjtsjad. ANO IC Moskwowedenije, Moskou, 2004, ISBN 5-7853-0434-1 (ru)

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. "Oorspronklike dokument van die KGB, URL besoek op 19 Julie 2008" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 8 November 2017. Besoek op 8 Mei 2010.
  2. "Thomas Urban: Die Wahrheit liegt neben dem Platz, in Süddeutsche Zeitung, 28 Mei 2007; URL besoek op 19 Julie 2008". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 November 2008. Besoek op 8 Mei 2010.
  3. "Amptelike GUM-webtuiste, besoek op 15 Junie 2008". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Junie 2008. Besoek op 8 Mei 2010.
  4. Iswestija, 23 November 2007; URL besoek op 17 Julie 2008
  5. Perskonferensie op 4 Junie 2008[dooie skakel]
  6. Nesawissimaja Gaseta, 31 Januarie 2001; URL besoek op 20 Julie 2008

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • (ru) Юрий Федосюк. Москва в кольце Садовых. М., Московский рабочий, 1991. ISBN 5-239-01139-7
  • (ru) П.В.Сытин. Из истории московских улиц (очерки). М.. Московский рабочий, 1958

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]