Вяз шурпаты
Вяз шурпаты | ||||||||||||||||
![]() | ||||||||||||||||
Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||||
Ulmus glabra Huds. | ||||||||||||||||
|
Вяз шурпаты, Вяз горны[3] (Ulmus glabra) — расліна; від роду Вяз сямейства Вязаў.
Біялагічнае апісанне
[правіць | правіць зыходнік]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Ulmus_glabra_flowers_-_Keila.jpg/220px-Ulmus_glabra_flowers_-_Keila.jpg)
Дрэва вышынёй да 30 м і да 2 м, дыяметрам з густой шырока-цыліндрычнай, зверху круглявай кронай. Кара бурая, глыбока прасякнута расколінамі. Лісце эліптычнае або даўгавата-зваротнаяйкападобнае, даўжынёй 8-15 см.
Жаночыя кветкі сабраны ў пазухавыя пучкі і сядзяць на кароткіх кветаножках. Мужчынскія пылавікі фіялетавыя. Кветкі з’яўляюцца ў сакавіку ці ў красавіку. Плады — авальная або зваротнаяйкападобная крылатка, дыяметрам да 2,5 см. Спачатку яна апушаная, затым становіцца голай, з невялікім выманнем на канцы і ў цэнтры з семем. Расліна плоданасіць у маі-чэрвені.
Распаўсюджанне і экалогія
[правіць | правіць зыходнік]Арэал віду ўключае ў сябе Цэнтральную і Усходнюю Еўропу, Крым, Каўказ і Малую Азію. Таксама расце на паўднёвым усходзе Казахстана, вялікая папуляцыя расце ў гарах Заілійскага Алатау[4]. У Нарвегіі заходзіць за Палярны круг крыху на поўнач ад 67° пн. ш. (самае паўночнае у свеце прыроднае месцазнаходжанне роду Вяз), у Швецыі дасягае шыраты ледзь паўночней 65° пн. ш., у Фінляндыі пранікае за 63° пн. ш. Паўночная мяжа росту ў Расіі праходзіць праз паўднёвыя раёны Рэспублікі Карэлія (у Карэліі нават ёсць адзінкавае месцазнаходжанне злёгку на поўнач ад 64° пн. ш.), Архангельскай вобласці і Рэспублікі Комі[5][6]. На поўдзень ад гэтай лініі дадзены від сустракаецца ў малой колькасці ў другім ярусе іглічных і іглічна-шыракалістых лясоў, на водападзеле і ў далінах рэк. Расліна з’яўляецца адным з характэрных відаў шырокалісцевых лясоў. У дубовых і ліпавых лясах зоны шыракалістых лясоў ён расце як прымешак у першым і ў другім ярусе. У стэпавай зоне сустракаецца ў бэлечных лясах, у поймах і на схілах тэрас рачных далін. Расце таксама на чарназёмах, але не можа выносіць засоленыя глебы. У гарах Каўказа ён можа падымацца на вышыню каля 1400 метраў над узроўнем мора[7].
![]() | ||||||||||
Лісце
|
Батанічная класіфікацыя
[правіць | правіць зыходнік]Сінонімы
[правіць | правіць зыходнік]Па дадзеных The Plant List[8]:
- Ulmus campestris L.
- Ulmus communis Carrière
- Ulmus horizontalis Loudon (ням. inval.)
- Ulmus latifolia Moench
- Ulmus montana With. (nom. illeg.)
- Ulmus podolica Klokov
- Ulmus scabra Mill.
- Ulmus sukaczevii Andrews
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 136. — 160 с. — 2 350 экз. - у крыніцы пад назвай Ulmus scabra
- ↑ Другие виды вязов . Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2014. Праверана 6 мая 2017.
- ↑ Ulmus glabra Huds. (шведск.)(недаступная спасылка). Den Virtuella Floran. Naturhistoriska riksmuseet (6 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2012. Праверана 25 студзеня 2013.
- ↑ Ареал вяза голого (Ulmus glabra Huds.).(недаступная спасылка). © 2003-2009 Проект «Агроэкологический атлас России и сопредельных стран: экономически значимые растения, их болезни, вредители и сорные растения». Дикие родичи культурных растений. (20 верасня 2007). Архівавана з першакрыніцы 11 кастрычніка 2011. Праверана 28 студзеня 2013.
- ↑ Вяз шершавый на Ecosystema.ru
- ↑ Ulmus glabra Huds. (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet; http://www.theplantlist.org/. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden (7 жніўня 2010). Архівавана з першакрыніцы 31 снежня 2012. Праверана 14 верасня 2012.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 36. — ISBN 9-87317-128-9.