ဆီလီခမ်းထီ
ဆီလီ ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ Republic of Chile República de Chile (သပေင်) | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
ဆောင်ႏအွံ: Por la razón o la fuerza ("By reason or by force") | |||||
![]() ဆီလီခမ်းထီ အဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏတောမ်ႏ အချိုဖြား၊ ဆီလီဟံႏနယ်ႏအကျောင်ꩻ ကေႏညာႏခါꩻလဲ့ တထိန်ꩻချုတ်နွောင်ꩻတဝ်းဒွိုန်းဒါႏ ဟံႏနယ်ႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ခါꩻတောမ်ႏ အချိုဆား သွူ။ | |||||
ဝေင်ꩻတန် တွမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ | ဝေင်ꩻသန်တီယာဂိုa 33°26′S 70°40′W / 33.433°S 70.667°W | ||||
ခမ်းထီဘာႏသာႏငဝ်းငွါ | သပေင် | ||||
ကိုꩻကွဲႏ |
| ||||
Demonym | |||||
အစိုႏရ | Unitary presidential republic | ||||
en:Gabriel Boric | |||||
Juan Antonio Coloma | |||||
en:Ricardo Cifuentes | |||||
Juan Fuentes Belmar | |||||
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ | စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏ | ||||
သီးနေက် | |||||
လွတ်တောႏအရန်းလ | |||||
လꩻလွစ်တခြင်ရေꩻ သပေင်ထျꩻ | |||||
၁၈၁၀ သဲက်တဲမ်ဗာ ၁၈ | |||||
၁၈၁၈ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ | |||||
• အွဉ်ႏတီႏအသိမတ် | ၁၈၄၄ ဧပီ ၂၅ | ||||
၁၉၈၀ သဲက်တဲမ်ဗာ ၁၁ | |||||
ဧရိယာႏ | |||||
• ခြွဉ်း | ၇၅၆,၉၄၉[၁][၂] km2 (၂၉၂,၂၆၀ sq mi) (အရန်း: ၃၇) | ||||
• ထီနမ်း (%) | 2.1 (၂၀၁၅ ဗာႏ)[၃] | ||||
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |||||
• ၂၀၂၃ အရမ်ꩻ | 18,549,457[၄] (အရန်း - ၆၅) | ||||
•
တချ | ၂၄/km2 (၆၂.၂/sq mi) (အရန်း - ၁၉၈) | ||||
GDP (PPP) | ၂၀၂၃ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း | ![]() | ||||
• Per capita | ![]() | ||||
GDP (nominal) | ၂၀၂၃ အရမ်ꩻ | ||||
• ခြွဉ်း | ![]() | ||||
• Per capita | ![]() | ||||
Gini (၂၀၂၁) | ![]() ထို | ||||
HDI (၂၀၂၁) | ![]() ထိုမွေး · ၄၂ | ||||
ရွဉ်ဗီႏ | ဆီလီပဲသို (CLP) | ||||
အခိင်ႏအွိုင်ꩻ | CLT တောမ်ႏ EASTc (UTC−4 တောမ်ႏ −6) | ||||
• ခမ်းသဲင် (DST) | (UTC-3 တောမ်ႏ −5) | ||||
တယ်ႏ ဧပီလာ ဗꩻ သဲက်တဲမ်ဗာ | |||||
ဝါးကာꩻစနိစ် | ထွေ | ||||
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင် | +56 | ||||
Internet TLD | .cl | ||||
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Pueblo_de_San_Pedro_de_Atacama_2013-09-21_11-52-31.jpg/220px-Pueblo_de_San_Pedro_de_Atacama_2013-09-21_11-52-31.jpg)
ဆီလီခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Chile) /ˈtʃɪli/ (listen) ယို တရာꩻဝင်ႏအနေႏ အဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ခါꩻ ဆီလီ ခမ်းသားခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ တဲင် အဝ်ႏဒျာႏ အမေႏရိကတွိုက်နဝ် အခဝ်တွို့ꩻသွတ်ꩻ ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာႏ တောမ်ႏ အဲဉ်းဒီးကောင်ရွေꩻအခါႏ ပင်ႏလယ်ႏဖင်ႏ အဝ်ႏယွေးဆွာꩻနဝ်ထင်ꩻဒါႏ ခမ်းတခမ်းဒျာႏတဲင် အဝ်ႏဗော့ꩻပါတောမ်ႏ အန်တာတိကတွိုက်ပေႏနဝ်ꩻသွူ။[၂] ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏနဝ်ႏ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၂၉၂,၂၆၀ မဲင်ႏ (၇၅၆,၉၄၉ စတုရန်းကီလိုမီတာ) တဲင် ဖဲ့ꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ပီရူးခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဗိုလီးဗီးယားခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အာစိဉ်တီးနားခမ်းထီ၊ ဖဲ့ꩻနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ en:Drake Passageပင်ႏလယ်ႏထီနယ်ႏဖုံႏ အဝ်ႏခူရောင်ꩻခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဆီလီခမ်းထီနဝ်ꩻ အဝ်ႏထိန်ꩻချုတ်လွေꩻပါ ပသိဖိတ်ကြွန်ဖုံႏ၊ ပါတောမ်ႏ Juan Fernández၊ Isla Salas y Gómez၊ Desventuradas၊ Easter Island ကြွန်ဒေႏသအာဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ထွူတကာႏတဝ်း ထိန်ꩻချုတ်နွောင်ꩻတဝ်းဒွိုန်း အန်တာတိတွိုက်ပေႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏ ၄၈၀,၀၀၀ စတုရန်းမဲင်ႏ (၁,၂၅၀,၀၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) နဝ်ꩻလဲ့ ဖေႏကအွဉ်ႏထွာသော့ꩻပါ ဆီလီခမ်းပဲင်ႏ (en:Chilean Antarctic Territory) ဆီလီအန်တာတိကဟံႏနယ်ႏအနေႏ အဝ်ႏကွီကော့ꩻ ကေႏညာႏခါꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန်တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻသန်တီယာဂို သွူ။ ၂၀၂၃ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအရမ်ꩻအလꩻ ခမ်းကိုလိုꩻဖြာꩻခြွောန်းအဝ်ႏ (၁၈.၅ သန်း)လွိုတဲင် ခမ်းထီဘာႏသာႏငဝ်းငွါနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ သပေင်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ နဝ်ꩻသွူ။
သမဲင်ꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Momia_cultura_chinchorro_a%C3%B1o_3000_AC.jpg/220px-Momia_cultura_chinchorro_a%C3%B1o_3000_AC.jpg)
အစိုႏရ တောမ်ႏ ခမ်းထီရေꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Congreso_Nacional_Valpo.jpg/220px-Congreso_Nacional_Valpo.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Chile-02559_-_La_Moneda_Presidential_Palace_%2849033259257%29.jpg/220px-Chile-02559_-_La_Moneda_Presidential_Palace_%2849033259257%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/2017_Santiago_de_Chile_-_Edificio_de_los_Tribunales_de_Justicia.jpg/220px-2017_Santiago_de_Chile_-_Edificio_de_los_Tribunales_de_Justicia.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Chile_%28%2BAntarctica_%26_Islands%29%2C_administrative_divisions_-_en_-_colored_2018.svg/220px-Chile_%28%2BAntarctica_%26_Islands%29%2C_administrative_divisions_-_en_-_colored_2018.svg.png)
ဟံႏပထဝီႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Amalia_Glacier_%2847461801572%29.jpg/220px-Amalia_Glacier_%2847461801572%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/K%C3%B6ppen%E2%80%93Geiger_climate_types_in_Chile.png/220px-K%C3%B6ppen%E2%80%93Geiger_climate_types_in_Chile.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Araucaria_araucana_-_Parque_Nacional_Conguill%C3%ADo_por_lautaroj_-_001.jpg/220px-Araucaria_araucana_-_Parque_Nacional_Conguill%C3%ADo_por_lautaroj_-_001.jpg)
စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ လွိုင်ႏကွုန်ꩻရေꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Gran_Torre_Santiago_%2839693576311%29_%282%29.jpg/220px-Gran_Torre_Santiago_%2839693576311%29_%282%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Chuquicamata-003_02.jpg/220px-Chuquicamata-003_02.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Vi%C3%B1edo_Puente_Alto.jpg/220px-Vi%C3%B1edo_Puente_Alto.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Cerro_Concepcion.jpg/220px-Cerro_Concepcion.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Cuernos_del_Paine_from_Lake_Peho%C3%A9.jpg/220px-Cuernos_del_Paine_from_Lake_Peho%C3%A9.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Moai_Rano_raraku.jpg/220px-Moai_Rano_raraku.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Generadores_e%C3%B3licos.jpg/220px-Generadores_e%C3%B3licos.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Andes_y_Torre_Entel.jpg/220px-Andes_y_Torre_Entel.jpg)
ပညာႏရေꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Casa_Central_de_la_Universidad_de_Chile.jpg/220px-Casa_Central_de_la_Universidad_de_Chile.jpg)
ယေန်ႏငဲးရေꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻရေꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Ministro_Osorio_entrega_terreno_a_Comunidad_Mapuche_Lorenzo_Quintrileo_de_Tir%C3%BAa.jpg/220px-Ministro_Osorio_entrega_terreno_a_Comunidad_Mapuche_Lorenzo_Quintrileo_de_Tir%C3%BAa.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Zamacueca-Chile.jpg/220px-Zamacueca-Chile.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Asado_chileno_-_Flickr_-_Marieloreto.jpg/220px-Asado_chileno_-_Flickr_-_Marieloreto.jpg)
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ Instituto Nacional de Estadísticas (October 2006)။ Compendio estadístico 2006။
- ↑ ၂.၀ ၂.၁ Chile country profile (17 October 2023)။
- ↑ Surface water and surface water change။ Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)။
- ↑ Chile။ The World Factbook။ Central Intelligence Agency။
- ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Chile)။ International Monetary Fund (10 October 2023)။
- ↑ Inequality – Income inequality။ OECD။
- ↑ Human Development Report 2021/2022 (in en)။ United Nations Development Programme (8 September 2022)။