Descargar como docx, pdf o txt
Descargar como docx, pdf o txt
Está en la página 1de 5

EL SUFIJO –pu

- pu, Indica que la acción es efectuada en beneficio o también, en perjuicio de una persona
distinta al actor: Ruwapuranki wasita, le hiciste la casa'; llamk`apusunchis chakranta, le
trabajaremos su chacra; El beneficiario se indica mediante el sufijo casual
-paq.
Ruwapuranki wasíta paypaq, 'le hiciste una casa
para él.}

RA indica pasado simple


IRQA pasado complejo
PAQ para
CHU pregunta

QHILLQAKUNATA KUTICHIY

1. ¿Paypaqchu p´achata rantipuranki?


Ari, paypaqmi p´achata rantipurani
Manan, paypaqchu p´achata rantipurani
………………………………………………………
2. ¿Qam paypaqchu wayk´upuwaranki?
3. Ari, ñuqa paypaqmi wayk upurani
………………………………………………………
4. ¿Uywaykunata michipuranchu?
5. Ari, uywaykunata michipuranchu
6.
………………………………………………………

4. ¿Hawasniyta pallapuranchu?
Ari, hawasniyta pallapuranmi
……………………………………………………
5. ¿Allquykichispaq mikhunata wayk´upushankichischu?
Ari, allquykitawan mikhunaata way kupushayku
……………………………………………………………
7. ¿Liwrunta apapushankichischu?
Ari, liwrunta apapushayku
………………………………………………………………
8. ¿Siwuyllankutachu Aywipushanchis?
Siwuyllankuta aywi aywipushankuchu
……………………………………………………………………….
9. ¿Chakrantachu llank´apushayku?
10. Ari, chakranta llanka´panmi
……………………………………………………………………….
9. ¿Arrustachu rantipushan?
Ari, arrusta rantipushanmi
……………………………………………………………………….
11. ¿Lapisnintachu mañakapushan?
12. Ari, lapisninta mañakapuwan

Cuikunata mikhunata apapushankichichu?


Ari, cuikunata mikhunata apapushani

Papatachu maskakichanki?

Paypaq pachata taksankichu ?

……………………………………………………………………….
WASIYKIPI QHILLQAKUNATA RUWAY
HUK

Noqa huk uchuy alquta turapani


Noqanchis
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
ISHKAY
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
KIMSA
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
TAWA
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
EL SUFIJO DE PASADO NARRATIVO –sqa
El sufijo –sqa se utiliza en las narraciones (cuentos, leyendas, historias,
fábulas, etc.), indica tiempo pasado y en tercera o terceras personas,
también indica hechos que realizamos en nuestra infancia o en el pasado.

Qhawasunchis
Noqa taki-sqa-ni, pasado lejano
Qan taki-sqa-nki
Pay taki-sqa-n
Noqanchis taki-sqa-nchis
Noqayku taki-sqa-yku
Qankuna taki-sqa-nkichis
Paykuna taki-sqa-nku

Noqa takirani pasado simple, cercano

Noqa takirqani
Yo habia cantado.

Noqa takisqani

Tapuykunata kutichiy
1. ¿Paypaqchu p´achata rantisqa?
2. Ari, paypaqmi p´achata rantisqa/ manam paypaqchu p´achata rantiska
………………………………………………………
3. ¿Qam ñuqapaqchu wayk´usqanki?
4. Ari, ñuqa qanpaqmi wayk´urani
………………………………………………………
3. ¿Noqachischu pukllasqanchis?
Ari , noqanchismi pukllankachis
Manan, noqanchischu pukllankanchis
………………………………………………………
5. ¿Hawasniyta pallasqakuchu?
Ari, hawasniykita pallasqakum
……………………………………………………
6. ¿Alqoykichispaq mikhunata wayk´usqankichischu?
Ari, alqoykupaq mukhunata wayk´usqaykuni
……………………………………………………………
Sfijos de posesion
-y -yki
-yki -y
-n -y
-nchis --nchis
-yku -ykichis
-ykichis -yku
-nku -nku

Tapuykunata ruway

HUK
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
ISHKAY
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
KIMSA
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
TAWA
………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

También podría gustarte