Jump to content

Bogotá

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia
Bogotá D.K.
Bogotá Distrito a Kapitolio
Downtown Bogota
93rd Street Park
Transmilenio Totem
Colombian Flag
Gold Museum
Narino Palace
Bolivar Square
La Candelaria
Bogota D.C.
Wagayway ti Bogotá D.K.
Opisial a selio ti Bogotá D.K.
Pasasao: 
Bogotá, 2600 metros más cerca de las estrellas
Bogotá, 2600 metro nga as-asideg kadagiti bituen
Ti Bogotá D.K. ket mabirukan idiay Colombia
Bogotá D.K.
Bogotá D.K.
Colombia
Nagsasabtan: 4°35′53″N 74°4′33″W / 4.59806°N 74.07583°W / 4.59806; -74.07583Nagsasabtan: 4°35′53″N 74°4′33″W / 4.59806°N 74.07583°W / 4.59806; -74.07583
PagilianColombia
Departamento Distrito a Kapitolio
Pannakabangon6 Agosto 1538 (tradisional)[3]
NagpundarGonzalo Jiménez de Quesada
Gobierno
 • MayorGustavo Petro Urrego
Kalawa
 • Kapitolio a Distrito1,587 km2 (613 sq mi)
 • RanggoMaika-32
Kangato2,625 m (8,612 ft)
Populasion
 (2018)[7][8][4][5]
 • Kapitolio a Distrito7,412,566[1][2]
 • Metro
10,700,000[4][5]
Nagan dagiti umiliBogotano(a)
Sona ti orasUTC-5
HDI (2019)0.813[9]
WebsiteOpisial a Sitio ti Siudad
Opisial a Sitio ti Mayor
Turismo ti Bogotá

Ti Bogotá, Distrito a Kapitolio, manipud idi 1991 aginggana idi 2000 ket tinawtawagan a ti Santafé de Bogotá, isu daytoy ti kapitolio ken kadakkelan a siudad ti Colombia. Daytoy ket nainaganan pay babaen ti nailian a batay-linteg a kas ti kapitolio ti departamento ti Cundinamarca, urayno ti siudad ti Bogotá ket buklen tattan ti maysa a nawaya a Kapitolio a distrito ken saanen nga administratibo a tagikua iti dayta a departamento. Ti Bogotá ket isu ti kaaduan ti populasion a siudad ti pagilian, nga addaan kadagiti 7,363,782 nga agtataeng manipud idi 2005.[10] Ti Bogotá ken ti metropolitano a lugarna, a mangiraman kadagiti munisipalidad a kas ti Chía, Cota, Soacha, Cajicá ken La Calera, ket adda ti populasion ti 7,881,156 idi 2005.[11]

Iti termino a kalawa ti daga, ti Bogotá ket isu ti kadakkelan a siudad idiay Colombia, ken maysa kadagiti kadakkelan idiay Latin nga Amerika. Daytoy ket maysa kadagiti kadakkelan a siudad iti lubong ken ti maikatlo a kangatuan a kapitolio a siudad idiay Abagatan nga Amerika iti 2,625 metro (8,612 ft) iti ngato ti lessaad ti baybay, kalpasan ti Quito ken La Paz.[6] Nga adda kadagiti adu nga unibersidad ken biblioteka, ti Bogotá ket ammon a kas "Ti Atenas ti Abagatan nga Amerika".[12] Ti Bogotá ket agtagikua iti kadakkelan a paramo iti lubong, a mabirukan daytoy idiay lokalidad ti Sumapaz.[13] Ti siudad ket nairanggo a maika-54 iti 2010 a Pagsurotan dagiti Sangalubongan a Siudad[14] ken nailista akas ti sangalubongan a siudad iti Beta+ a kita babaen ti GaWC.[15]

Sumapaz Paramo

Ti Bogotá ket mabirukan idiay laud ti Tay-ak ti Bogotá (Sabana de Bogotá), 2640 metmetro (8661 ft) iti ngato ti pantar ti baybay.[6] Urayno daytoy ket mabirukan iti naday-dayeg a makunkuna iti "tay-ak" (sabana), ti heograpikal a sitio ket pudno a nangato a banak kadagiti kabambanatayn ti Andes. Ti naipatiddog a rehion ket ammo pay a kas ti "Altiplano Cundiboyacense" a literal a ti kaibuksilanna ket "nangato a banak ti Cundinamarca ken Boyacá".

Ti Karayan Bogotá ket ballasiwenna tisabana, ken mangporma daytoy ti Dissuor Tequendama (Salto de Tequendama) iti abagatan. Dagiti tributario a karayan ket mangporma kadagiti ginget kadagiti agdurdur-as a purok, a dagiti ekonomiada ket naibatay iti agrikultura, panagtaraken kadagiti dinguen ken panagpataud kadagiti artisana.

Ti sabana ket nabeddengan iti daya babaen ti Akindaya a Kordiliera iti kabambantayan ti Andes. Dagiti nakapalikmut a turod, a mangipatingga ti idadakkel ti siudad, ket mapan manipud iti abagatan nga agpaamianan, ket paralelo dagiti bantay Guadalupe ken Monserrate. Ti akinlaud a patingga ti siudad ket ti Karayan Bogotá . Ti Sumapaz Paramo ket beddenganna ti abagatan ken iti amianan ti Bogotá ket gumay-at kadagiti banak aginggana kadagiti ili Chía ken Sopó.

Ti Bogotá ket addaan iti klima ti subtropikal a kabambantayan (Köppen Cfb).[16] Ti natimbeng a temperatura ket 14.5 °C (58 °F),[17] ken agdumaduma manipud iti 6 iti 19 °C (43 iti 66 °F) kadagiti nasayaat nga aldaw, iti 10 iti 18 °C (50 iti 64 °F) kadagiti aldaw ti nakaro a panagtudtudo. Agsinnublat ti tiempo ti maga ken panagtudtudo iti amin a paset ti tawen. Dagiti kamagaan a bulan ket ti Disiembre, Enero, Hulio ken Agosto. Ti kapudotan a bulan ket ti Marso, a makaited ti kapudot iti 19.7 °C (67.5 °F). Dagiti kalamiisan a rabii ket mapasamak iti Enero, nga addaan iti natimbeng a 7.6 °C (45.7 °F) iti siudad; kadawyan a naangep iti nasapa bigat, kadagiti 220 nga aldaw iti tinawen,[18] bayat a karkarna dagiti nainit nga aldaw.[18]

Ti opisial a kangatuan a temperetura a nairehistro iti uneg ti patingga ti siudad ket 30.0 °C (86 °F),[19] ken ti kababaan a temperatura a nairehistro ket −7.1 °C (19 °F).[19]

Dagiti katuduan a bulan ket ti Abril, Mayo, Septiembre, Oktubre ken Nobiembre, a dagiti kadawyan nga aldaw ket kaaduan a naulep, nga adda dagiti nababa nga ulep ken naangin bassit, a makaited kadagiti kangatuan a temperatura iti 18 °C (64 °F) ken dagiti ababa iti 7 °C (45 °F). Adda met dagiti bagio ti uraro ngem manmano laeng daytoy a pasamak,mabalin daytoy iti tiempo ti panagtutudo, ken mabalin a nakaro, ken nangruna iti bulan ti Oktubre. Dagiti aldaw ket akintengnga wenno nalamiis ken dagiti rabii ket mabalin a moderado a nalamiis gapu ti kaadda dagiti akintengnga nga angin ti siudad iti rabbi kadagiti amin a paset ti tawen, ngem adda met dagiti kankanayon nga angep manipud iti panagsuek ti nalamiis nga angin ti bantay iti nakulluong a ginget ti siudad ken kabibuksilanna met a ti dagup ti lawag ti init ket ab-ababa a manamnama para iti relatibo a namaga a lokasion iti kasta nga ababa a latitud.

Bayat a dagiti temperatura ket relatibo a natalinaay iti amin a paset ti tawen, ti tiempo ket mabalin a kelaat nga agbaliw iti las-ud ti maysa nga aldaw. Dagiti klimatiko a kondision ket saan a regular ken agdumaduma gapu ti penomena ti klima ti El Niño ken La Niña a mapasamak iti ken iti likmut ti labneng ti Pasipiko ken dagitoy ket akinrebbeng para iti nalawag a panagbalbaliw ti klima. Daytoy ket mangaramid ti narigat a maipadto a klima ti siudad; dagiti nainit a bigbigat ket mabalin nga agbalin a nakaro a bagio iti malem (kadawyan a naibagbaga a kas sol de lluvia (literal a "init ti tudo"). Kapada daytoy ti Quito (kapitolio a siudad ti Ecuador), ti dagup ti panagtudtudo ket addaan kadagiti saan a regular a tabas iti amin a paset ti tawen.

Datos ti klima para iti National Meteorological Observatory, Bogotá D.C. (1971–2000)
Bulan Ene Peb Mar Abr May Hun Hul Ago Sep Okt Nob Dis Tawen
Rekord a kinangato °C (°F) 26.4
(79.5)
25.2
(77.4)
26.6
(79.9)
24.4
(75.9)
25.0
(77.0)
28.6
(83.5)
25.0
(77.0)
23.3
(73.9)
26.0
(78.8)
25.1
(77.2)
25.6
(78.1)
24.4
(75.9)
28.6
(83.5)
Napipia a kinangato °C (°F) 20.2
(68.4)
20.3
(68.5)
19.4
(66.9)
20.1
(68.2)
19.0
(66.2)
19.2
(66.6)
18.6
(65.5)
18.8
(65.8)
19.2
(66.6)
19.5
(67.1)
19.6
(67.3)
19.9
(67.8)
19.6
(67.3)
Inaldaw a pagtengngaan °C (°F) 14.3
(57.7)
14.5
(58.1)
14.9
(58.8)
14.9
(58.8)
15.0
(59.0)
14.5
(58.1)
14.6
(58.3)
14.1
(57.4)
14.3
(57.7)
14.3
(57.7)
14.4
(57.9)
14.6
(58.3)
14.4
(57.9)
Napipia a kinababa °C (°F) 7.6
(45.7)
8.4
(47.1)
9.5
(49.1)
9.7
(49.5)
9.7
(49.5)
9.5
(49.1)
9.2
(48.6)
8.9
(48.0)
8.7
(47.7)
9.0
(48.2)
9.2
(48.6)
8.0
(46.4)
9.0
(48.2)
Rekord a kinababa °C (°F) −1.5
(29.3)
−5.2
(22.6)
−0.4
(31.3)
0.2
(32.4)
0.2
(32.4)
1.1
(34.0)
0.4
(32.7)
0.4
(32.7)
0.3
(32.5)
1.8
(35.2)
0.5
(32.9)
−1.1
(30.0)
−5.2
(22.6)
Napipia a presipitasion mm (pulgada) 50
(2.0)
68
(2.7)
91
(3.6)
135
(5.3)
120
(4.7)
54
(2.1)
35
(1.4)
45
(1.8)
70
(2.8)
137
(5.4)
127
(5.0)
81
(3.2)
1,012
(39.8)
Napipia nga al-aldaw ti tudo (≥ 1 mm) 9 12 14 18 19 17 15 14 16 21 16 11 181
Napipia a relatibo a dam-eg (%) 75 76 75 77 77 75 74 74 75 76 77 76 76
Pagtengngaan a binulan nga or-oras ti lawag iti init 156 128 107 88 83 94 114 117 109 96 103 138 1,328
Taudan: Instituto de Hidrología, Meteorología y Estudios Ambientales (IDEAM)[19]

Dagiti nagibasaran

[urnosen | urnosen ti taudan]

Dagiti paammo

[urnosen | urnosen ti taudan]
  1. ^ "Hay más de 7 millones de habitantes en Bogotá, según cifras del censo". El Tiempo (iti Espaniol). 4 Hulio 2019. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 6 Hulio 2019. Naala idi 6 Hulio 2019.
  2. ^ Departamento Administrativo Nacional de Estadística (2019). "Información capital" (PDF) (iti Espaniol).
  3. ^ Henderson, James D.; Delpar, Helen; Brungardt, Maurice P. (2000). Weldon, Richard N. (ed.). A Reference Guide to Latin American History [Ti Reperensia a Pagsurotan ti Latin Amerika a Pakasaritaan] (iti Ingles). Armonk, N.Y.: M. E. Sharpe. p. 61. ISBN 1-56324-744-5.
  4. ^ a b "World City Populations 1950 – 2030". luminocity3d.org (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 13 December 2015. Naala idi 18 December 2015.
  5. ^ a b "Bright Lights, Big Cities: Urbanisation and the Rise of the Megacity". The Economist (iti Ingles). 4 Pebrero 2015. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 14 December 2015. Naala idi 23 December 2015.
  6. ^ a b c "Bogotá una ciudad Andina". Bogotá gov.co (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 27 Hulio 2011. Naala idi 19 Nobiembre 2010.
  7. ^ Departamento Administrativo Nacional de Estadística (n.d.). "Estimaciones de población 1985 - 2005 y proyecciones de población 2005 - 2020 total municipal por área" (Table) (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (XLS) idi 21 Pebrero 2015. Naala idi 25 Mayo 2015.
  8. ^ "Censo General 2005". Departamento Administrativo Nacional de Estadística (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 17 Oktubre 2016. Naala idi 10 February 2012.
  9. ^ "Subnational Human Development Index (1.0) – Area Database". Global Data Lab (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 23 Septiembre 2018. Naala idi 13 Septiembre 2018.
  10. ^ Departamento Administrativo Nacional de Estadística (13 Septiembre 2010). "Boletín Censo General 2005 – Perfil Bogotá" (PDF) (iti Espaniol). Naala idi 3 Nobiembre 2011.
  11. ^ "Censo General 2005". Departamento Administrativo Nacional de Estadística (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 27 Pebrero 2012. Naala idi 10 Pebrero 2012.
  12. ^ Rincón, Carlos (2003). "Bogotá: Athens of South America" [Bogotá: Atenas ti Abagatan nga Amerika] (PDF) (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (PDF) idi 2011-07-28. Naala idi 15 Hulio 2010 – babaen ti javeriana.edu.co.
  13. ^ "El Acueducto y los jóvenes en defensa del Páramo de Sumapaz". Samuel Alcade (iti Espaniol). 30 Septiembre 2008. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2010-12-25. Naala idi 1 Oktubre 2010.
  14. ^ "The Global Cities Index 2010" [Ti Pagsurotan dagiti Sangalubongan a Siudad 2010]. Foreign Policy (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-03-09. Naala idi 5 Marso 2011.
  15. ^ "The World According to GaWC 2008" [Ti Lubong Segun ti GaWC 2008]. lboro.ac.uk (iti Ingles). Naala idi 5 Marso 2011.
  16. ^ "Climate: Bogotá". Climate-Data.org (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-02-01. Naala idi 8 Oktubre 2013.
  17. ^ "Respuestas fisiológicas de los niños al ejercicio ante las variaciones climáticas en Bogotá". Universidad Pedagógica Nacional (iti Espaniol). 2008. Naala idi 29 Disiembre 2008.{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: url-status (silpo)
  18. ^ a b "Bogota, Colombia". Weatherbase (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-01-28. Naala idi 18 Oktubre 2011.
  19. ^ a b c Instituto de Hidrología, Meteorología y Estudios Ambientales (n.d.). "[Awan titulo]" (Table) (iti Espaniol). Naiyarkibo manipud iti kasisigud (XLS) idi 2015-10-17. Naala idi 18 Oktubre 2011.

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen | urnosen ti taudan]