Fara í innihald

Hallærið mikla (Írland)

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Teikning af ástandinu á Írlandi eftir James Mahony sem birt var í Illustrated London News árið 1847.

Hallærið mikla (an Gorta Mór á írsku) eða hungrið mikla var tímabil mikillar hungursneyðar, sjúkdóma og fólksflótta frá Írlandi á milli 1845 og 1852.[1] Utan Írlands er hallærið stundum kallað írska kartöfluhungursneyðin því að um tveir fimmtu hlutar þjóðarinnar reiddu sig eingöngu á þessa ódýru uppskeru ýmissa hluta vegna.[2][3] Írar hafna þeirri nafngift og leggja áherslu á að um hafi verið að ræða manngerða hungurneyð sem hafi orsakast af vanrækslu breskra stjórnvalda, en ekki af uppskerubresti.[4]

Í hungursneyðinni lést nær ein milljón fólks og milljón að auki fluttist frá Írlandi,[5] sem olli því að íbúum eyjarinnar fækkaði um 20% til 25%.[6]

Yfirleitt er kartöflumygla talin hafa átt sök á hungursneyðinni, en hún herjaði á kartöfluræktun í allri Evrópu á fimmta áratug 19. aldar. Áhrif hennar á Írlandi voru þó hlutfallslega meiri sökum þess að þriðjungur þjóðarinnar byggði búskap sinn á kartöflum. Fyrir þessu voru ýmsar ástæður, þ. á m. þjóðernislegar, trúarlegar, stjórnmálalegar, félagslegar og efnahagslegar. Má þar nefna landsvæði, fjarveru landeigenda og Kornlögin; sérstakan toll sem Bretlandsstjórn hafði sett á innflutt korn á árunum 1815 til 1846. Allt stuðlaði þetta að hörmungunum með mismunandi hætti og er enn mikið rætt um orsakirnar í sögulegum samræðum.

Tilvitnanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. Kinealy, Christine (1994), This Great Calamity, Gill & Macmillan, bls. xv.
  2. Kinealy 1994, bls. 5.
  3. O'Neill, Joseph R. (2009), The Irish Potato Famine, ABDO, bls. 1.
  4. Egan, Casey. The Irish Potato Famine, the Great Hunger, genocide – what should we call it? Potato blight played a role, but there was much more at play in Ireland's Great Hunger of 1845–1852. What should it be called? IrishCentral.com Geymt 11 febrúar 2021 í Wayback Machine. 31 May 2015. Skoðað 5. febrúar 2024.
  5. Ross, David (2002), Ireland: History of a Nation, New Lanark: Geddes & Grosset, bls. 226.
  6. Kinealy 1994, bls. 357.