Scarica in formato pdf o txt
Scarica in formato pdf o txt
Sei sulla pagina 1di 92

2021 Uhlelo Lonyaka

Lokufundisa
ISIZULU SOQOBO
HL Senior Phase

OS1001377
It is illegal to photocopy any pages from this book without the written permission of the copyright holder

Shuter & Shooter Publishers (Pty) Ltd


Shuters House, 110 CB Downes Road, Pietermaritzburg 3201, South Africa
PO Box 61, Mkondeni 3212, South Africa

Copyright © Shuter & Shooter Publishers (Pty) Ltd 2021

OS1001377 (TM2001470)

All rights reserved.


No part of this publication may be reproduced, stored in or introduced into a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic,
mechanical, photocopying, recording or otherwise, without prior written permission from the publisher. Any person who commits any unauthorized act
in relation to this publication may be liable to criminal prosecution and civil claims for damages.

ii 
ISETHULO

Inkampani yakwa-Shuter and Shooter


izibophezele ekufezeni izidingo
zezemfundo ezihambisana nezinguquko
zaseNingizimu Afrika.

• Sithuthukisa siphinde sishicilele izincwadi zokufunda


• Sihlinzeka ngemisebenzi eyengeziwe ophikweni lwezemfundo
• Amakhasimende ethu siwathathela phezulu, siwahlinzeke ngalokho okuyizidingo
ngesikhathi esifaneleyo.
Thina Shuter and Shooter siziqhayisa ngokuba yinkampani yaseNingizimu Afrika,
ubunikazi obuphelele bomuntu oNsundu futhi inkampani esezingeni loku-1 le-BBBEE.
Siyakunxenxa, sekela abashicileli baseNingizimu Afrika njengo Shuter and Shooter.

ISETHULO iii
Imikhiqizo yethu imi kanje:
• Izincwadi Zabafundi

• Izincwadi Zabothisha

• Izincwadi Zokusebenzela

• Imibhalo Yobuciko

• Izincwadi zokufunda ezihlelwe ngamazinga okufunda

• Izinhlelo zemisindo yokufunda

• Imikhiqizo yakwa-TVET

• Izichazamazwi

• Ama-atlasi

• Amashadi

• Amathoyizi okufunda namaphazili

• Izincwadi eziyizinkomba (Reference)

• Ama-E-Books

• Izinsizakufunda zedijithali.

Siziqhayisa futhi ngokuba abaqeqeshi abagunyaziwe,


abarejistiwe kwa-ETDP SETA no SACE.

iv ISETHULO
Kungani kubalulekile
ukukhetha izincwadi zethu?
• Izincwadi zethu zilandela uhlelo luka-CAPS ngokugcwele

• Zinemisetshenzana eminingi

• Zinezibonelo ezifanelekile.

• Ulimi lubhalwe ngokwezinga lomfundi

• Senze kwaba lula ukwenza uhlelo lwesifundo (Lesson plan)

• Incwajana yokuhlela nokulandelela (Planning and tracking) iyalekelela


ukwenza ukufundisa kube lula.

Inzuzo ekusebenziseni
izincwadi zethu
• Imiphumela yabafundi iyathuthuka

• Ukuhlola inqubekela phambili kuba lula

• Yehlisa umthwalo wokugcwaliswa kwemininingwane

• Isikhathi sokuhlela nokuzilungiselela siyabambeka

• Uthola ukulandela u-CAPS ngqo, bese nokufundisa kube


lula

• Izincwadi zethu eziningi ziyatholakala nangohlelo


lwama-E Books.

ISETHULO v
OKUQUKETHWE

IBANGA 7.............................................................................................1
ITHEMU YOKU-1.................................................................................................................. 2

ITHEMU YESI-2.................................................................................................................... 8

ITHEMU YESI-3...................................................................................................................13

ITHEMU YESI-4...................................................................................................................19

IBANGA 8...........................................................................................23
ITHEMU YOKU-1................................................................................................................ 24

ITHEMU YESI-2...................................................................................................................31

ITHEMU YESI-3.................................................................................................................. 36

ITHEMU YESI-4.................................................................................................................. 44

IBANGA 9...........................................................................................48
ITHEMU YOKU-1................................................................................................................ 49

ITHEMU YESI-2.................................................................................................................. 57

ITHEMU YESI-3.................................................................................................................. 65

ITHEMU YESI-4.................................................................................................................. 73

Ukufingqwa Kokuhlola Okuhlelekile..............................................78

vi Okuqukethwe
7
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA Ibanga 7

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA Ibanga 7 1


2
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko: Izindaba Ukubhala isigaba Umsebenzi ezingeni 1-20 1-10

Ibanga 7
nokukhuluma Ukulalela ezimfishane esilandisayo lamagama:
indaba emfishane • Izimpawu ezisemqoka • Isigaba sezimiso zolimi: amabizo ajwayelekile,
• Ukubona umqondo zemibhalo yobuciko • Umongo womusho amabizoqho.
osemqoka nosekelayo njengomlingiswa, wesigaba.
endabeni emfishane. izinhlobo zabalingiswa, • Umqondo osemqoka Ezingeni lemisho:
• Ukuthatha amanothi. isakhiwo, udweshu, indaba nosekelayo. imisho elula, izitatimende,
• Ukwabelana ngemibono ngamafuphi, isizinda, • Ukusebenzisa inkathi yamanje elula, inkathi
ngezinto ezakwehlela umlandi, indikimba. Izihlanganiso edlule elula.
uveze ukuzwisisa ukuxhumanisa.
umqondo. Inqubo yokufunda • Ukuchaza izidingo Isipelingi nezimpawu
• Ukulungiselela ukufunda zombhalo njengokuxoxa zokuloba:
Ukuphinda uxoxe indaba. (yethula umbhalo) indaba. ungqi, ukhefane, ikholoni,
• Phinda uxoxe • Ngesikhathi kufundwa • Ukusebenzisa amagama isemikholoni, osonhlamvukazi
ngezigameko (izimpawu zombhalo) nesitayela ngokufanele. namagama angasibo
ngokulandelana kwazo. • Emumva kokufunda osonhlamvukazi.
• Ukubalula abalingiswa (phendula imibuzo, Ukubheka inqubo
ngendlela eyiyo. qhathanisa, hlukanisa, yokubhala
• Ukusho umudwa hlola. • ukuhlela.
wesikhathi. • ukubhala kokuqala.
Ukufunda isifundo • ukubuyekeza.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


sokuqondisisa namasu • ukulungisa amaphutha.
okufunda • ukufunda
• Ukufunda ngokushesha ngokuqaphelisisa
nangokuhambisa amehlo. nokwethula.
• Ukufunda ngokujulile.
• Umfanekisomqondo.
• Ukucabangela incazelo
nesiphetho.
• Iqiniso nombono.
• Ukuchaza amagama.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 3-4 Ukulalela uphinde uxoxe Imibhalo yobuciko: Umbhalo wokuziqambela: Ezingeni lamagama: 22-38 12-21
ngenkondlo. izinkondlo Inkondlo yakhe amabizongxube,
• Ukwabelana ngemibono • Inqubo yokufunda. Isitanza sezimiso zolimi: isenzo, izabizwana soqobo,
ngezinto ezakwehlela • Ukufunda ngokuzimela. • Ukwakheka kwesitanza. isabizwana
uveze ukuzwisisa • Amasu okulungiselela • Ukusebenzisa sobumnini.
umqondo. ukufunda: izihlanganiso
• Ukuphendula imibuzo. Ukubona izimpawu zombhalo ukuxhumanisa. Incazelo magama:
• Ukuchazela umngane njengezihloko nemidwebo. • Ukusebenzisa uvumelwano, imifakela, izisho,
ukuthi uyithandelani • Ubunkondlo. izinhlobonhlobo zemisho, izaga, ifanamsindo,
inkondlo. • Ingaphakathi lenkondlo, ubude, nokwakheka. isifaniso, izingathekiso.
izimpawu zenkulumo, • Ukukhethwa kwamagama
imvumelwano nesigqi. nezifenqo. Izimpawu zokuloba: ungqi,
• Ingaphandle lenkondlo, Ukubhala inkondlo ukhefane.
olayini, izitanza, isitayela/
indlela okubhalwe ngayo. Ukubheka inqubo Isipelingi:
• ulimi lokufengqa. yokubhala Ukusebenzisa isichazamazwi,
• umuzwa, indikimba • ukuhlela amaphethini esipelingi,
nomyalezo. • ukubhala kokuqala imithetho yesipelingi.
• ukubuyekeza
• ukulungisa amaphutha
• ukufunda
ngokuqaphelisisa
nokwethula.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 7
3
© Shuter & Shooter Publishers
4
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 5-6 Ingxoxo ngomdlalo Imibhalo yobuciko umdlalo Ukubhala ingxoxo Ezingeni lamagama: 40-49 23-33
Amabizo ajwayelekile,

Ibanga 7
wokulingisa: (umdlalo onkundlanye) ephakathi kwababili,
• Ukuba ingxenye yengxoxo • Izimpawu ezisemqoka ukulingisa umdlalo omabizoqoqa, izabizwana,
engahlelekile ngezihloko zemibhalo: • Izidingo zesakhiwo, izenzo, ongumnini.
ezilula. njengomlingiswa, isitayela, iphuzu.
• Ukusebenzisa irejista izinhlobo zabalingiswa, • Izithameli ezihlosiwe, Ezingeni lemisho: imisho
efanele. isakhiwo, udweshu, indaba inhloso engqikithi. elula, izitatimende, inkathi
• Ukugcina ingxoxo. ngamafuphi, isizinda, • Ukukhetha amazwi. yamanje elula, inkathi edlule
• Ukubona umqondo umlandi, indikimba. • Ukufaneleka kokuthize elula inhloko, isivumelwano
osemqoka nosekelayo okushiwoyo. senhloko.
endabeni emfishane. Inqubo yokufunda • Ukuveza okushoyo
• Ukuthatha amanothi. • Ukulungiselela ukufunda ngokukhululeka.
Ukuphendula imibuzo. (yethula umbhalo)
• Ngesikhathi kufundwa Ukubheka inqubo
(izimpawu zombhalo) yokubhala
• Emumva kokufunda • ukuhlela
(phendula imibuzo, • ukubhala kokuqala
qhathanisa, ukuphikisana, • ukubuyekeza
hlola) • ukulungisa amaphutha
• ukufunda
Ubunkondlo: ngokuqaphelisisa

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• Ingaphakathi lenkondlo, nokwethula.
izimpawu zenkulumo,
uvumelwano nesigqi.
• Ingaphandle lenkondlo,
olayini, izitanza, isitayela/
indlela okubhalwe ngayo.
• Umuzwa, indikimba
nomyalezo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 7-8 Ukulalela indaba Imibhalo yobuciko: Ukubhala ukubukeza/ Ezingeni lamagama: ubunye 61-79 35-46
emfushane/ inganekwane izindaba ezimfushane/ incwadi/idayari nobuningi, izichasiso,
Ukulalela ngokuqondisisa izinganekwane • Izidingo zesakhiwo, izikhuliso.
• Ukubona umqondo • Izimpawu ezisemqoka isitayela.
osemqoka nosekelayo zemibhalo: • Izithameli ezihlosiwe, Ezingeni lemisho: inkathi
nokuthatha amanothi. njengomlingiswa, inhloso nengqikithi. yamanje
• Ukwabelana ngemibono izinhlobo zabalingiswa, • Ukuxhumana kwezigaba. elula, inkathi edlule elula.
ngezinto ezakwehlela isakhiwo • Ukukhetha amagama.
uveze ukuzwisisa • udweshu, Incazelo magama:
umqondo. • indaba ngamafuphi, Ukubheka inqubo omabizwafane, izisho.
• Ukukhomba amaqhinga isizinda, umlandi, yokubhala
okunxenxa nokukhohlisa indikimba. • ukuhlela
lapho kufanele. • ukubhala kokuqala
• Ukuphendula imibuzo. Inqubo yokufunda • ukubuyekeza
• Ukulungiselela ukufunda • ukulungisa amaphutha
Ukuxoxa indaba/ (yethula umbhalo) • ukufunda
inganekwane abebeyenza • Ngesikhathi kufundwa ngokuqaphelisisa
emsebenzini odlule (izimpawu zombhalo) nokwethula
• Ukukhipha abalingiswa. Emumva kokufunda
• Ukuxoxa ngendikimba. (phendula imibuzo, Ukubhala ukubukeza/
• Ukuxoxa ngombono. qhathanisa, ukuphikisana, incwadi/idayari
hlola)
ulandela inqubo yokubhala
Ukufunda/ukubukela ukuze
ufunde ngokuqondisisa
• Ukufunda ngokushesha
nangokuhambisa amehlo.
• Ukufunda ngokujulile.
• Ukucabangela okuchazwa
amagama angajwayelekile
ngokusebenzisa indlela
yokuhlasela amagama.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 7
5
© Shuter & Shooter Publishers
6
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 9-10 Ukulalela isifundo Imibhalo yobuciko: Izindaba Bhala indaba elandisayo/ Ezingeni lamagama: isiqalo, 81-97 49-59

Ibanga 7
sokuqondisisa ezimfishane ejeqezayo isijobelelo, isiqu, Izenzo.
• Chaza inqubo yokulalela. • Izimpawu ezisemqoka • Umongo womusho
• Ukuthatha amanothi. zemibhalo: wesigaba. Ezingeni lemisho: umshwana
• Ukuphendula imibuzo. njengomlingiswa, • Umqondo osemqoka oyinhloko, umshwana
izinhlobo zabalingiswa, nosekelayo. oncikile.
Ingxoxo yamaqembu isakhiwo, udweshu, indaba • Ukuhleleka ngendlela
• Baxoxa ngomqondo ngamafuphi, isizinda, kwezigaba. Izimpawu zokuloba
osendabeni emfishane. umlandi, indikimba. • Isihlanganiso nesipelingi: Ukusebenzisa
• Ukuthatha isinqumo ukuxhumanisa. isichazamazwi, amaphethini
ngemibono babhekise Inqubo yokufunda • Ukusebenzisa esipelingi, imithetho
embhalweni ukweseka • Ukulungiselela ukufunda izinhlobonhlobo zemisho, yesipelingi, ukulungisa
leso sinqumo. (yethula umbhalo) ubude, nokwakheka. amaphutha.
• Xhumanisa indikimba • Ngesikhathi kufundwa
nezinto ezakwehlela. (izimpawu zombhalo) Ukubheka inqubo Incazelo magama:
• Emumva kokufunda yokubhala omqondofana, amagama
(phendula imibuzo, • ukuhlela aphikisanayo.
qhathanisa, ukuphikisana, • ukubhala kokuqala
hlola. • ukubuyekeza
• ukulungisa amaphutha
Ubunkondlo • ukufunda

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• Izimpawu eziqavile ngokuqaphelisisa
zenkondlo. nokwethula.
• Ingaphakathi lenkondlo,
izimpawu zenkulumo, Yethula i-eseyi ezohlolwa
imilolozelo nesigqi.
• Ingaphandle lenkondlo,
olayini, izitanza, isitayela/
indlela okubhalwe ngayo
• ulimi lokufengqa
• umuzwa
• Indikimba nomyalezo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Ukufunda/ukubukela ukuze
ufunde ngokuqondisisa
(amasu)
• ukufunda ngokushesha
• ukuhambisa amehlo
• ukufunda
ngokuqaphilisisa.
• Iqiniso nombono
• Ukucabangela okuchazwa
amagama angajwayelekile
ngokusebenzisa indlela
yokuhlasela amagama.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 7
7
© Shuter & Shooter Publishers
8
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okulalela Ukufunda/Ukubukela Ukubhala i-eseyi elandisayo Ezingeni lamagama: 103-117 71-79
amabizo ambaxa, isilandiso

Ibanga 7
nokukhuluma. Ukulalela isifundo sokuqondisisa: (4-6 izigaba/ 150-200
isifundo sokuqondisisa amagama) kanye nomenziwa, izenzo,
• Chaza inqubo yokulalela. Umbhalo wobuciko izichasiso, iziqhathaniso,
• Ukuthatha amanothi. njengenoveli (30-40 Isigaba sezimiso zolimi: izikhuliso.
Ukuphendula imibuzo. amakhasi) • Umongo womusho
Umdlalo onkundlanye kuye wesigaba. Ezingeni lemisho: umshwana
NOMA konkundlambili • Umqondo osemqoka oyinhloko, umshwana oncikile
(10-20 amakhasi) nosekelayo. imisho elula, izitatimende,
Ukuxoxa indaba • Izimpawu ezisemqoka • Ukuhleleka ngendlela inkathi yamanje
• Izinhlobo zabalingiswa. zemibhalo: kwezigaba. elula, inkathi edlule elula.
• Ukukhethwa kwamagama. njengomlingiswa, • Isihlanganiso
• Ukusebenzisa izitho izinhlobo. ukuxhumanisa. Incazelo yamagama:
zomzimba. • zabalingiswa, isakhiwo, • Ukusebenzisa omqondofana,
• Humusha umuzwa, udweshu, indaba izinhlobonhlobo zemisho, omqondophika, umqondo
iphimbo, umoya, ngamafuphi, isizinda, ubude, nokwakheka. osobala, izifenqo, ulimi
ukulandelana kwezigameko umlandi, indikimba. oluchukuluza imizwa.
ukuphenduka kombhinqo Ukubheka inqubo
nesiphetho. NOMA yokubhala Izimpawu zokuloba: ungqi,
• ukuhlela ukhefana, ikhoma, umbabazi,

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


Inqubo yokulalela: Ukufunda/ukubukela ukuze • ukubhala uhlaka kokuqala umbuzi.
Ngaphambi kokulalela: ufunde ngokuqondisisa • ukubuyekeza
Ngenisa isifundo sokulalela (usebenzisa imibhalo • ukulungisa amaphutha Kugquqguzelwa
kubafundi. noma izithombe • ukufunda ukusetshenziswa
njengamakhathuni) ngokuqaphelisisa kwesisichazamazwi.
Ngesikhathi sokulalela • Ukufunda ngokushesha. nokwethula umbhalo.
– Ukubuza imibuzo, • Ukufunda ngokuhambisa
ukukhumbula abakwaziyo, amehlo.
ukufanisa, ukuthatha • Ukufunda ngokujulile.
amanothi kanye • Iqiniso nombono.
nokukuhumusha. • Ukucabangela okuchazwa
amagama angajwayelekile
ngokusebenzisa indlela
yokuhlasela amagama.
• Ulimi oluchukuluza
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

imizwa.
Emva kokulalela Ukulandela Inqubo yokufunda
olwazini lwabafundi • Ukulungiselela ukufunda
lokulalela. (yethula umbhalo)
• Ngesikhathi kufundwa
Abafundi babuza imibuzo; (izimpawu zombhalo)
bakhuluma ngalokho • Emumva kokufunda
okwethulwe endabeni (phendula imibuzo,
yisikhulumi. qhathanisa, ukuphikisana,
hlola.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 7
9
© Shuter & Shooter Publishers
10
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela ukuze Ukubhala umbhalo odlulisa Ezingeni lamagama: 128-147 88-95

Ibanga 7
nokukhuluma: ufunde ngokuqondisisa: umyalezo: amabizo qho, ubulili,
Ukulalela isifundo Sebenzisa Umbhalo Isikhangiso/iphosta (Khetha ubuningi, ubunye, isichasiso:
sokuqondisisa – Sebenzisa obhaliwe kanye/noma okukodwa) sokukhomba, esiyamile.
umbhalo obukwayo Umbhalo obukwayo njenge • Okudingekayo
onjenge Phosta/ Isikhangiso Sikhangiso kwisakhiwo. Ezingeni lemisho:
/ izindaba zikamabonakude. • Ukufunda ngokushesha. • Inhloso, iqembu elihlosiwe inkulumo eqondile
• Ukuhambisa amehlo. nengqikithi. nengaqondile, imisho elula
Inqubo yokulalela: • Ukufunda • Ukukhethwa kwamagama nengxube.
Ngaphambi kokulalela: ngokuqaphelisisa. nokwakhiwa kwemisho.
Ngenisa isifundo sokulalela • Ukucabangela • Izinto ezibonakalayo Incazelo yamagama:
kubafundi. (abalingiswa, isizinda, njenge-hlobo lwefonti omqondofana,
umyalezo) nosayizi, izihloko, omqondophika, umqondo
Ngesikhathi sokulalela • Ukucabangela okuchazwa izimpawu, umbala) osobala, nencazelo
– Ukubuza imibuzo, amagama angajwayelekile • Ulimi olukhohlisayo/ engaqondiwe.
ukukhumbula abakwaziyo, ngokusebenzisa indlela olunxenxayo.
ukufanisa, ukuthatha yokuhlasela amagama. Isipelingi nezimpawu
amanothi kanye • Ulimi olukhohlisayo. Ukubheka inqubo zokuloba: ikholoni, isemi
nokukuhumusha. • Ulimi oluhlelekile/ yokubhala kholoni.
olungahlelekile. • ukuhlela

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


Emva kokulalela Ukulandela • ukubhala uhlaka kokuqala Kugquqguzelwa
olwazini lwabafundi Noma Imibhalo yobuciko • ukubuyekeza ukusetshenziswa
lokulalela. njengamanoveli • ukulungisa amaphutha kwesisichazamazwi.
Abafundi babuza imibuzo; • Izimpawu ezisemqoka • ukufunda
bakhuluma ngalokho zemibhalo: ngokuqaphelisisa
okwethulwe endabeni njengomlingiswa, nokwethula umbhalo.
yisikhulumi. izinhlobo zabalingiswa,
Bafingqa indaba kanye isakhiwo, udweshu, indaba
nokunikeza imibono yabo ngamafuphi, isizinda,
ngalokho obekwethulwa. umlandi, indikimba.

Inqubo yokufunda
• Ukulungiselela ukufunda
(yethula umbhalo)
• Ngesikhathi kufundwa
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

(izimpawu zombhalo)
• Emumva kokufunda
(phendula imibuzo,
qhathanisa, ukuphikisana,
hlola)
Isonto 5-6 Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela ukuze Umbhalo omfishane Ezingeni lamagama: 135-149 93-101
nokukhuluma. ufunde ngokuqondisisa: odlulisa umyalezo: Umbhalo Ondaweni – besikhathi,
Ukufunda umbhalo okhombisa imiyalelo bendawo Neminyakazo,
Inkulumo ehleliwe/ oyalelayo njenge yokusebenzisa ithuluzi isichasiso: senani.
engahleliwe ngokunika nkombandlela / imiyalelo, noma i- Instrumenti
imiyalelo noma ukulandela njl. ethize, ukupheka ukudla, Ezingeni lemisho: Inkulumo
inqubo • ukufunda ngokushesha ukulungisa amaphutha ngqo nempambosi
• Ukukhethwa kwamagama • ukuhambisa amehlo athize njll. yokwenziwa.
• Uksetshenziswa • ukufunda • Okudingekayo
kwephimbo nesivinini. ngokuqaphalisisa kwisakhiwo, isitayela. Incazelo yamagama: izisho
• Ukusebenzisa izinkomba • ukucabangela • Izethameli ezihlosiwe, nezaga.
uma wethula inkulumo. (abalingiswa, isizinda, inhloso nengqikithi.
• Ukusebenzisa ngendlela umyalezo) • Ukuxhumana kwezigaba. Izimpawu zokuloba:
izitho zomzimba. • Ukukhethwa kwamagama ikhonco, isimelinobumba.
Landela inqubo yokufunda nokwakhiwa kwemisho.
Kugquqguzelwa
Ukubheka inqubo ukusetshenziswa
yokubhala kwesisichazamazwi.
• ukuhlela
• ukubhala uhlaka kokuqala
• ukubuyekeza
• ukulungisa amaphutha
• ukufunda
ngokuqaphelisisa
nokwethula umbhalo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 7
11
© Shuter & Shooter Publishers
12
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 7-8 Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela ukuze Ukubhala ukubukezwa Ezingeni lamagama: Izenzo 165-185 106-115

Ibanga 7
nokukhuluma: ufunde ngokuqondisisa komdlalo (Isigaba sezimiso
Uphenyo Ukufunda umbhalo zolimi: Ezingeni lemisho:
• Abafundi banikezwa isimo wobuciko: njengomdlalo/ • Khombisa impendulo impambosi, yokwenziwa,
esithile okungaba yingozi inoveli kayedwana emsebenzini inkathi yamanje eqhubekayo,
noma inkinga, okumele • Izimpawu ezisemqoka womdlalo. inkulumo-ngqo nenkulumo-
ngamunye aphendule zemibhalo: • Hlaziya umdlalo mbiko.
ngokulingisa indima njengomlingiswa, owethuliwe.
ethize. izinhlobo zabalingiswa, • Kungaba nezimpendulo Incazelo yamagama:
• Leso simo umfundi isakhiwo, udweshu, indaba ezehlukene omqondofana,
angangazilolongela ngamafuphi, isizinda, ekubuyekezeni omqondophika, umqondo
sona ukusilingisa noma umlandi, indikimba. okwehlukene kumdlalo osobala, izifengqo.
umfundi angachazelwa owodwa.
ngendima okumele Inqubo yokufunda • Nikeza amaphuzu Izimpawu zokuloba:
ayilingise. • Ukulungiselela ukufunda afanele,njenge gama ikholoni, osokucaphuna,
• Ukusebenzisa ulimi (yethula umbhalo) lomdidiyeli/ lombhali/ umbuzi, ukhefane, ungqi
olufanele nokuqaphela • Ngesikhathi kufundwa leciko, isihloko somdlalo, Kugquqguzelwa
izimiso zolimi. (izimpawu zombhalo) njll. ukusetshenziswa
• Kumele kucace ukuqonda • Emumva kokufunda kwesisichazamazwi.
izethameli nenhloso (phendula imibuzo, Ukubheka inqubo

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


yomdlalo. qhathanisa, ukuphikisana, yokubhala
hlola. • ukuhlela
• ukubhala uhlaka kokuqala
• ukubuyekeza
• ukulungisa amaphutha
• ukufunda
ngokuqaphelisisa
nokwethula umbhalo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2
Isonto 1-2 Ukulalela isifundo Ukufunda umbhalo Imibhalo edlulisa umyalelo Ezingeni lamagama: 193-211 125-136
sokuqondisisa ngendlela ngokubaluleka kwephepha njengokugcwalisa iphepha Amabizo ajwayelekile,
yokugcwalisa ifomu/ elinamahlelo emibuzo elinamahlelo emibuzo, aqoqayo, isandiso sesimo
iphepha elinamahlelo nokuthi ligcwaliswa kanjani noma amafomu: nesikhathi, Izichasiso.
emibuzo • Ulwazi oludingekayo. • Ukulandela imiyalelo.
• ukuzilolongela inqubo • Ukusetshenziswa kolimi. • Ukunikeza ulwazi Ezingeni lemisho: imishwana
yokulalela • Isiginesha. olufanele ngokusheshayo. yebizo,
• ukuthatha amanothi • Ukusebenzisa ulimi ibizo imishwana; izigejana
• ukuphendula imibuzo. Ukufunda/ukubukela ukuze olufanele. zamagama esichazayo
ufunde ngokuqondisisa nesikhanyisayo, imisho
Izinhlobo ezihlukene • ukufunda ngokushesha Ukubheka inqubo ngxube nemagatshagatsha.
zokuxhumana • ukufunda ngokuhambisa yokubhala
ngokukhuluma amehlo • ukuhlela Incazelo yamagama:
ngokusetshenziswa • ukufingqa • ukubhala uhlaka kokuqala omqondofana,
kwephepha elinamahlelo • umfanekisomqondo • ukubuyekeza omqondophika,
emibuzo noma ifomu • ukucabangela okuchazwa • ukulungisa amaphutha omphimbohluka.
Ingxoxo yesigungu, amagama. • ukufunda
yomkhandlu ngokuqaphelisisa Izimpawu zokuloba:
• Ukukhetha isihloko. nokwethula umbhalo. umbuzi; osonhlamvukazi;
• Ukwabelana ngemibono. ikhonco, njll. Izifinyezo – ama-
• Ukunikezana amathuba akhronimi.
ulalelisisise.
• Ukugcwalisa izikhala.
• Amazwi okukhulunyelwa
phezu kwawo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 7
13
© Shuter & Shooter Publishers
14
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko Imibhalo emide isib. Ezingeni lamagama: 187-200 135-142

Ibanga 7
nokukhuluma njengomdlalo wabantu inkulumo mpendulwano/i- amabizoqho, ubunye
Ukulalela umdlalo abasha/umdlalo womsakazo inthavyu ebhaliwe nobuningi, isichasiso:
• Yenza uhla lwemibuzo. • Izimpawu ezisemqoka • Okudingekayo esiqhathanisayo, izikhuliso.
• Qaphela izimiso zolimi. zemibhalo: kwisakhiwo, isitayela.
• Sebenzisa ulimi olufanele. njengomlingiswa, • Izethemeli ezihlosiwe Ezingeni lemisho:
• Thatha amanothi. izinhlobo zabalingiswa, inhloso nengqikithi. emagatshagatsha,
• Nikeza umbiko isakhiwo, udweshu, indaba • Ukukhethwa kwamagama. enemishwana encikile;
ngokutholile. ngamafuphi, isizinda, • Ukusetshenziswa kolimi inkulumo-ngqo nenkulumo-
umlandi, indikimba. olufanele. mbiko.
Inqubo yokulalela:
Ngaphambi kokulalela: Ubunkondlo Ukubheka inqubo Incazelo yamagama: Umsuka
Ngenisa isifundo sokulalela • Izimpawu eziqavile yokubhala wamagama.
kubafundi. zenkondlo. • ukuhlela
• Ingaphakathi lenkondlo, • ukubhala uhlaka kokuqala Izimpawu zokuloba:
Ngesikhathi sokulalela izimpawu zenkulumo, • ukubuyekeza ikholoni, abacaphuni,
– Ukubuza imibuzo, uvumelwano nesigqi. • ukulungisa amaphutha ukhefane, ungqi,
ukukhumbula abakwaziyo, • Ingaphandle lenkondlo, • ukufunda isimelinobumba, umbuzi.
ukufanisa, ukuthatha imigqa, izitanza, isitayela/ ngokuqaphelisisa
amanothi kanye indlela okubhalwe ngayo nokwethula umbhalo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


nokukuhumusha. • izifenqo
• umuzwa
Emva kokulalela ukulandela • indikimba nomyalezo.
olwazini lwabafundi
lokulalela. Inqubo yokufunda
• Abafundi babuza imibuzo; • Ukulungiselela ukufunda
bakhuluma ngalokho (yethula umbhalo)
okwethulwe endabeni • Ngesikhathi kufundwa
yisikhulumi. (izimpawu zombhalo)
• Bafingqa indaba kanye • Emumva kokufunda
nokunikeza imibono yabo (phendula imibuzo,
ngalokho obekwethulwa. qhathanisa, ukuphikisana,
• Bafika kusiphetho. hlolisisa.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 5-6 Amasu okulalela Ukufunda umbhalo Imibhalo emide edlulisa Ezingeni lamagama: 227-246 146-155
nokukhuluma. izinhlobo ngendlela yokubhala umyalezo isib. isaziso/i- isabizwana: soqobo,
ezihlukene zokuxhumana isaziso/i-ajenda ajenda namaminithi sokukhomba, sobumnini.
ngokukhuluma namaminithi • khomba izethameli
• Indlela elungile yokuvula/ • Ukusetshenziswa kolimi ezihlosiwe nenhloso Ezingeni lemisho:
isingeniso ukusetshenziswa • Isakhiwo. yokubhala; inkathi yamanje elula, inkathi
kwezwi isivinini nephimbo. • Inqubo yomhlangano/ • thatha isinqumo edlule elula, inkulumongqo
• Ukusetshenziswa kolimi. ukuqhutshwa ngesitayela, inhloso nenkulumo-mbiko,
• Ukusetshenziswa kwezitho Komhlangano. • nesakhiwo sombhalo; impambosi yokwenziwa.
zomzimba ngendlela • ukukhethwa kwamagama
efanele. Inqubo yokufunda nezakhiwo zolimi. Incazelo yamagama:
• Isiphetho esilungile. • Ukulungiselela ukufunda Izandiso zezenzo
(yethula umbhalo) Ukubheka inqubo Izimpawu zokuloba:
Ukulalela isifundo • Ngesikhathi kufundwa yokubhala isimeli nobumba,
sokuqondisisa (izimpawu zombhalo) • ukuhlela osonhlamvukazi, ukhefane,
umbhalo obhaliwe/ • Emumva kokufunda • ukubhala uhlaka kokuqala ngqi; ikholoni.
ukwethulwa kwezindaba (phendula imibuzo, • ukubuyekeza
zikamabonakude) qhathanisa, ukuphikisana, • ukulungisa amaphutha
• Ukuchaza inqubo hlolisisa. • ukufunda
yokulalela. ngokuqaphelisisa
• Ukuthatha amanothi. ukufunda/ukubukela ukuze nokwethula umbhalo.
• Ukuphendula imibuzo. uqondisise okubhaliwe/
imibhalo ebonwayo/
Inqubo yokulalela: amagrafu
Ngaphambi kokulalela: • Ukufunda ngokushesha
Ngenisa isifundo sokulalela ukha phezulu amaphuzu
kubafundi. abalulekile.
• Ukuhambisa amehlo
Ngesikhathi sokulalela phezulu ukuthola
– Ukubuza imibuzo, amaphuzu esekelayo
ukukhumbula abakwaziyo, • ukucabangela
ukufanisa, ukuthatha • ukucabangela okuchazwa
amanothi kanye amagama angajwayelekile
nokukuhumusha. nemifanekiso
• umqondo osemqoka
nowesekelayo
• umbono wakho.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 7
15
© Shuter & Shooter Publishers
16
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Emva kokulalela ukulandela

Ibanga 7
olwazini lwabafundi
lokulalela.
• Abafundi babuza imibuzo;
bakhuluma ngalokho
okwethulwe endabeni
yisikhulumi.
• Bafingqa indaba kanye
nokunikeza imibono yabo
ngalokho obekwethulwa
Ukufika kusiphetho.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 7-8 Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela ukuze Imibhalo edlulisa umyalezo Ezingeni lamagama: 216-228 154-161
nokukhuluma. uthole ulwazi (sebenzisa emide/ emifishane: Amabizo ezinto
umbhalo njenge athikhili I-athikhili yephephandaba ezingabonakali, izabizwana
Ukulalela nokuxoxa yephephandaba/i-athikhili • Okudingekayo izichasiso: iziqhathaniso,
ngezindaba zamanje yemagazini/izinkulumo kwisakhiwo, isitayela. izikhuliso.
ezisemaphephanda-beni ezibhaliwe) • Izethemeli ezihlosiwe
nakumaphepha-bhuku/ • Ukufunda ngokushesha inhloso nengqikithi. Ezingeni lemisho:
imagazini ukha phezulu amaphuzu • Ukukhethwa kwamagama ukuhlela ngokulandelanisa,
• Ukusetshenziswa kolimi abalulekile. nezakhiwo ukuhlela ngokubaluleka;
olukhohlisayo/oluchukuluza • Ukuhambisa amehlo • zolimi. incazelo yesigaba, ulimi
imizwa/ olunxenxayo. phezulu ukuthola olunxenxayo noluchukuluza
• Ukusetshenziswa amaphuzu esekelayo. Ukubheka inqubo imizwa, ukuchema
kwezinkomba. • Ukucabangela yokubhala nokucwasa, inkoleloze, izimo
• Ukuqaphela izimiso zolimi. • amaphuzu nemibono. zenkulumo.
• Ukusebenzisa izitho • Umbono wombhali.
zomzimba ngendlela. • Ukucabangela okuchazwa Okuchazwa amagama:
• Isingeniso esiheha amagama angajwayelekile omqondofana,
ukunaka nesiphetho nemifanekiso. omqondophika, umqondo
esiqinile. • Ulimi oluhlelekile/ osobala, izifengqo.
• Inhloso, iqembu elihlosiwe olungahlelekile.
nengqikithi. • Incazelo eqondile/ Izimpawu zokuloba:
egudlayo. abacaphuni, umbabazi,
Ukufunda kuzwakale • Izifengqo. ukhefane, ungqi, unobuza,
isiqeshana sephephandaba Ukubhala isivivinyo njll.
okulungiselelwe/ sesifundo sokuqondisisa
okungalungiselelwe
• Ukusetshenziswa kwezwi, Inqubo yokufunda
isivinini nephimbo. • Ukulungiselela ukufunda
• Ukuqaphela izimpawu (yethula umbhalo)
zokuloba ukuze kuzwakale • Ngesikhathi kufundwa
kahle. (izimpawu zombhalo)
• Ukusebenzisa ngendlela • Emumva kokufunda
izitho zomzimba. (phendula imibuzo,
qhathanisa, ukuphikisana,
hlolisisa.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 7
17
© Shuter & Shooter Publishers
18
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 9-10 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko Ukubhala indaba Ezingeni lamagama: 229-247 163-174

Ibanga 7
nokukhuluma. Ukulalela njengenoveli yentsha/ elandisayo/echasisayo amabizo
isifundo sokuqondisisa izindaba ezimfishane/ • Okudingekayo izabizwana – zoqobo,
esisekelwe ekunikezeni umdlalo/umdlalo kwisakhiwo, isitayela. esincikile, izenzo, izichasiso,
izinkomba womsakazo • Izethemeli ezihlosiwe iziqhathaniso; izikhuliso.
• ukuzilolongela inqubo • Izimpawu ezisemqoka inhloso nengqikithi.
yokulalela zemibhalo: • Ukukhethwa kwamagama Ezingeni lemisho: umshwana
• ukuthatha amanothi njengomlingiswa, nezakhiwo oyinhloko, umshwana
• ukubhala izimpendulo. izinhlobo zabalingiswa, • zolimi. oncikile. Ukuhlolisisa isigaba,
isakhiwo, udweshu, indaba imisho elula, izitatimende,
Izinhlobo ezahlukene ngamafuphi, isizinda, Ukubheka inqubo inkathi edlule elula, inkathi
zokuxhumana umlandi, indikimba. yokubhala yamanje elula.
ngokukhuluma isib. ukunika • ukuhlela
izinkombandlela/imiyalelo Inqubo yokufunda • ukubhala uhlaka kokuqala Okuchazwa amagama:
• ukusebenzisa ulimi Ukulungiselela ukufunda • ukubuyekeza omqondofana,
olufanele (yethula umbhalo) • ukulungisa amaphutha omqondophika, umqondo
• imisho emifishane • Ngesikhathi kufundwa • ukufunda osobala, izifengqo.
esebenzayo (izimpawu zombhalo) ngokuqaphelisisa
• imininingwane. • Emumva kokufunda nokwethula umbhalo. Izimpawu zokuloba: ungqi;
(phendula imibuzo, ukhefane; ikholoni, isemi-

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


qhathanisa, ukuphikisana, Bhala i-eseyi elandisayo/ kholoni.
• hlola. echasisayo
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 1-2 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko: Imibhalo edlulisa Ezingeni lamagama: 252-269 184-191
nokukhuluma Inkulumo imibhalo efundwayo umuyalezo omude/ amabizo amagatshagatsha;
engalungiselwe Ukwethula enjenge: inoveli yentsha/ omfishane isib: ukunika isiphawulo: iziqhathaniso,
isikhulumi, amazwi izindaba ezimfishane/ inkomba izikhuliso, ondaweni –
okubonga/ukuxoxa indaba imidlalo • Okudingekayo esakhiweni, abalula (igama elilodwa),
• Ukukhetha isihloko • Izimpawu ezisemqoka isitayela nombono. axubile (amagama amabili),
esifanele. zemibhalo: • Izethameli ezihlosiwe, amagatshagatsha (amagama
• Ukuhlela imininingwane njengomlingiswa, inhloso, okuqukethwe. anathathu nangaphezulu)
evumelanayo. izinhlobo zabalingiswa, • Ukukhetha amagama Ondaweni.
• Ukubona ulwazimagama isakhiwo, udweshindaba nezakhiwo zolimi kolimi.
nezakhiwo zolimi. ngamafuphi, Ezingeni lomusho: imisho
• Isiqalo kanye nesiphetho isizinda,umlandi, Ukubheka inqubo elula, imisho engxube,
esifanele. indikimba. yokubhala emagatshagatsha, izigejana
• Izimpawu kanye nezimiso • Ukuhlela zamagama ezichazayo
(isu nendlela Ukufunda ukuze ufunde • Ukubhala izinhlaka nezikhanyisayo.
yokukhuluma phambi ngokuqondisisa (usebenzisa zokuqala.
kwabantu, isakhiwo) imibhalo ebonakalayo • Ukubuyekeza. Incazelo magama:
kanye nebhaliwe) • Ukufunda omabizwafane; mqondofana,
Ukufunda kakhulu • ukufunda ngokushesha ngokuqaphelisisa ukuze umqondo osobala, indikimba;
• Sebenzisa isimo ukuze uthole amaphuzu ucacise. izifenqo; izandiso.
sephimbo, izwi, isivinini. abalulekile. • Ukulungisa amaphutha
• Ukuqikelela izimpawu • ukuhambisa amehlo kanye nokwethula. Izimpawu zokuloba:
zokuloba ngokufaneleyo. uthole imininingwane ukhefana- ngqi,
• Ukusebenzisa izingxenye esekelayo. osokucaphuna, ungqi, isimeli
ezithile zomzimba. • Ukuqagela. nobumba.
• Ukucabangela okuchazwa
amagama angajwayelekile
nemifanekiso.
• Imibono ebalulekile
neyesekayo.
• Iqiniso nemibono.
• Ukucabangela nesiphetho
• Umbono wakho.
Inqubo yokufunda:
• Ukulungiselela ukufunda
(Yethula umbhalo)

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


• Ngesikhathi sokufunda
(Izimpawu zombhalo)
• Ngemumva kokufunda
(phendula
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

• imibuzo, qhathanisa,
hlukanisa, hlola)

Ibanga 7
19
© Shuter & Shooter Publishers
20
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okulalela Ukufunda imibhalo enjenge Imibhalo edlulisa umyalezo Ezingeni lamagama: 270-288 193-202

Ibanga 7
nokukhuluma Ukulalela dayari, i-email, iziqeshana emide/emifishane isib. isabizwana –sokubuza,
ngokuqondisisa (indaba zokukhangisa i-imeyili, amaphosta/ sokukhomba, amabizoqoqa,
ebhaliwe kanye nezethulo • Okudingekayo esakhiweni. okubhalwe kudayari/ izenzo, izichasiso:
ze-TV) • Ukusetshenziswa kolimi. iziqeshana zokukhangisa. iziqhathaniso, izikhuliso
• Chaza inqubo yokulalela. • Izethameli ezihlosiwe. amadayari] Isiqalo, isiqu; umsuka.
• Thatha amanothi. • Okudingekayo esakhiweni,
• Bhala izimpendulo. Ubunkondlo/inganekwane isitayela nombono. Ezingeni lomusho:
• Izimpawu eziqavile • Izethameli ezihlosiwe, inkulumo-ngqo;
Izindlela ezihlukene zenkondlo. inhloso, okuqukethwe. ukubuza imibuzo,
zokuxhumana • Ingaphakathi lenkondlo, • Ukukhetha amagama, isivumelwano
ngokukhuluma izingcezu zenkulumo/ incazelo esobala. senhloko/sikamenzi;
Inkulumo-mpikiswano/ umfanekiso mqondo, • Ukwakheka komusho, izitatimende ezifingqiwe;
ingxoxo yamaqembu: imvumelwano siqalo ubude nohlobo lomusho. imibuzombumbulu.
Xoxani imvumelwano sigcino.
ngokusebenzisa i-email/ • Ingaphandle lenkondlo, Ukubheka inqubo Incazelo yamagama:
amaphosta/ idayari/ imigqa, izitanza, isitayela/ yokubhala aphikisanayo; umqondo
iziqeshana zokukhangisa indlela okubhalwe ngayo. • Ukuhlela osobala; izifenqo; indikimba.
• Izimpawu kanye nezimiso. • Umqondo ocashile. • Ukubhala izinhlaka
• Ukuhlela, ukucwaninga, • Umuzwa zokuqala. Izimpawu zokuloba:

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ukuhlanganisa ngesu • umyalezo nendikimba. • Ukubuyekeza. abacaphuni; umbuzi,
elithize kanye nokwethula. • Ukufunda ukhefana, umbabazi,
• Fingqa bese wethula Inqubo yokufunda: ngokuqaphelisisa ukuze ubukhulu bamagama.
inkulumo eyethulwe • Ukulungiselela ukufunda ucacise.
isikhulumi. (Yethula umbhalo) • Ukulungisa amaphutha
• Ngesikhathi sokufunda kanye nokwethula.
(Izimpawu zombhalo)
Ngemumva kokufunda
(phendula imibuzo,
qhathanisa, hlukanisa,
hlola)
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
Isonto 5-6 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko: Ukubuyekeza Ezingeni lamagama: 289-302 204-211
nokukhuluma Ukulalela imibhalo nokulungiselela izivivinyo insiza- senzo; izichasiso:
ngokuqondisisa efundwayo enjenge: Ama-eseyi iziqhathaniso; izikhuliso.
• Chaza inqubo yokulalela. inoveli yentsha, izindaba Izigaba:
• Thatha amanothi. ezimfishane/umdlalo/ • Okudingekayo esakhiweni, Ezingeni lemisho:
• Phendula imibuzo. inganekwane isitayela, nombono. ukuchema, inkoleloze,
• Izimpawu eziqavile • Izithameli ezihlosiwe ukucwasa, izitatimende
Inkulumo elungiselelwe zemibhalo: nokuqukethwe. ezichukuluza imizwa
• Sebenzisa izwi, isimo njengomlingiswa, • Ukukhetha amagama. nezikhohlisayo;
sephimbo, isivinini. izinhlobo. imibuzombumbulu.
• Ukusebenzisa ulimi • zabalingiswa, isakhiwo, Ukubheka inqubo
olukhohlisayo udweshu, indaba yokubhala Incazelo yamagama:
noluchukuluza imizwa/ ngamafuphi, isizinda, • Ukuhlela. mqondofana, mqondophika,
olunxenxayo. umlandi, indikimba. • Ukubhala izinhlaka indikimba.
• Ukusebenzisa izinkomba. zokuqala.
• Ukuqaphela izimiso zolimi. Ubunkondlo: izinkondlo • Ukubuyekeza. Izimpawu zokuloba: ungqi,
• Ukusebenzisa izitho ezinqunyiwe • Ukufunda ukhefane, umbabazi, umbuzi.
zomzimba ngendlela • Izimpawu eziqavile ngokuqaphelisisa ukuze
efanele. zenkondlo. ucacise.
• Isingeniso esihehayo • Ingaphakathi lenkondlo, • Ukulungisa amaphutha
nesiphetho esifanele. izingcezu zenkulumo, kanye nokwethula.
• Inhloso, iqembu elihlosiwe umfanekisomqondo,
nengqikithi. isiqalo, isigqi.
• ingaphandle lenkondlo
imigqa, izitanza, isitayela/
indlelwa okubhalwe
ngayo.
• Okuchazwa izifenqo.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.

Ukuhluza inkondlo:
• imigqa, amagama,
isitanza, izimpawu
zokuloba isitayela
nendlela okubhalwe

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ngayo.
• Umqondo: osobala
nocashile.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 7
21
© Shuter & Shooter Publishers
22
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 7-8 Ukubuyekeza Ukubuyekeza Ukubuyekeza Umsebenzi osezingeni 338-359 225-237

Ibanga 7
nokulungiselela izivivinyo: nokulungiselela izivivinyo: nokulungiselela izivivinyo: lamagama:
Ukukhuluma Ukufunda Amabizoqoqa; izabizwana;
• Ingxoxo elungiselelwe/ • Ukufunda Ukubhala iziqu.
inkulumo mpikiswano/ okulungiselelwe. • Imibhalo edlulisa Ezingeni lemisho:
inhlolokhono/ingxoxo. • Ukufunda ngokuqondisisa. umyalezo I-eseyi. imisho elula, engxube
• Ukufunda • Ukufingqa. nemagatshagatsha;
okulungiselelwe. • Imibhalo yobuciko izitatimende; umenzi, isenzo,
• Ukufunda – Inoveli/indaba inhloko izivumelwano
okungalungiselelwe. emfishane/ zezenzo, ukubuza imibuzo,
izinganekwane ukuphika; imisho edidayo.
Ukulalela – Imidlalo/isifundo Incazelo yamagama:
Ukulalela ngokuqondisisa. sefilimu mqondofana, mqondophika,
– Inkondlo. umqondo osobala, indikimba.
Izimpawu zokuloba

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
8
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA Ibanga 8

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA Ibanga 8 23


24
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okulalela Ukufunda ibhrosha. Umbhalo odlulisa umyalezo Ukubuyekezwa kwezakhiwo 1-23 1-10
• Izimpawu zombhalo:

Ibanga 8
nokukhuluma amayelana Ukubhalwa / ukwakhiwa nezimiso zolimi ezifundwe
nombhalo obukwayo/ Isakhiwo, ebhekiswe kubo, kwebhrosha emabangeni adlule
oxubile. ukusetshenziswa kolimi, • Izimpawu zombhalo.
inhloso yayo. • Ukusetshenziswa kolimi. Ezingeni lamagama: /
Ukufunda kuzwakale • Ulimi nesitayela. izenzukuthi/ Izibabazo.
i-athikili eku bhrosha. (Ibhrosha umbhalo oqukethe • Isingeniso nesiphetho.
• Hlela kahle ulwazi ulwazi ongaba yiphepha Ezingeni lomusho: imisho
ngokulandelana. noma ibhukwana eligoqwe Ukubhalwa/ ukwakhiwa eqondile; inkathi yamanje;
• Thola ulwazimagama kahle. Liba umbhalo kwebhrosha isuselwa inkathi esanda kudlula;
oluyilo kanye nezimiso ofingqiwe owazisayo) kokubukwayo izichasiso kanye nezandiso;
zolimi. ukuchema; ukuthatha
• Phendula imibuzo Inqubo yokufunda: Inqubo yokubhala ngokwahlulela; inkolelo
esuselwe endabeni. • Ngaphambi kokufunda • Ukuhlela. engaguquki.
• Isingeniso nesiphetho (Ukungenisa umbhalo). • Umzamo wokuqala.
esishaya emhloleni. • Ngesikhathi sokufunda • Ukubuyekeza. Incazelo yamagama: izaga;
(Izimpawu zombhalo). • Ukulungisa amaphutha. umongo;
Ingxoxo yekilasi eholwa • Ngemva kokufunda • Ukufunda okuqonde ngqo; izinciphiso;
uthisha emayelana (Ukuphendula ngokuqaphelisisa incazelo
nebhrosha. imibuzo, ukuqathanisa, nokwethula. eqondile.
• Okusembhalweni. ukuhlolisisa).

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• Isakhiwo nezimiso Izimpawu zokuloba:
zombhalo. Amasu okufunda: ukhefana; ungqi;
• Ukukhethwa kwamagama. • Ukufunda ukha phezulu, abacaphuni; izibabazi;
• Ulimi nesitayela. ukufunda ugijimisa ikhongco; njll.
amehlo, ukuthola imibono
namaqiniso, ukuthola
umqondo osemqoka
nosekelayo, ukucabangela
kanye nesiphetho.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 3-4 Amasu okulalela Ukufunda nokubukela Umbhalo wokudlulisa Ukubuyekezwa/ 21-43 12-21
nokukhuluma: Ingxoxo umbhalo obukwayo umyalezo Ukubhalwa kwe ukugcizelelwa kwezakhiwo
yeqembu ngokubonakalayo, wesifundo sokuqondisisa imeyili; nezimiso zolimi okwenziwe
okulalelwayo indaba emfishane/ i-imeyili • Izimpawu zombhalo ngesonto eledlule.
kubekubonakala/ nombhalo • Ukufunda ukha phezulu, nesitayela.
oxubile ukufunda ugijimisa • Inhloso kanye nebhekiswe Ezingeni lamagama: izandiso
• Ukusebenzisa ulwazi amehlo. kubo. zesenzo, isikhathi; izenzo,
oluwumsuka. • Ukuthola imibono • Isakhiwo sombhalo. isiphawulo:
• Ukuqagela inhloso namaqiniso. • Ukusetshenziswa kolimi ukuqhathanisa, izikhuliso.
yombhalo. • Ukucabangela kanye nokukhethwa kwamagama. Ezingeni lomusho: isakhiwo
• Ukubheka incazelo. nesiphetho. • Uhla kanye nendlela ethile somusho;
• Ukuqonda umbhalo. • Ukukhethwa kolwazi yokubhala. isigejana samagama
• Ukuthatha amanothi. nezincazelo. • Isethulo nesiphetho. esichazayo nesikhanyisayo;
• Ukuqonda umyalezo. • Umthelela wobungako ukuphika; isitatimende.
bombhalo, izihloko Bhala i-imeyili isuselwa Incazelo yamagama:
Ukulalela ngokuqondisisa nokucashuniwe. kumbhalo obukwayo omqondofana,
(umsindo kuphela) • Izimpawu ezibalulekile • Ukubheka inqubo omqondophika, okuqonde
• ukubhala imiqondo ezitholakala embhalweni: yokubhala. ngqo, ukufengqa.
ebalulekile neyesekelayo ezifana nabalingiswa, • Ukuhlela/ ukulungiselela Izimpawu zokuloba: ungqi,
ngokwenza amanothi, izinhlobo zabalingiswa, ukubhala. ukhefana.
• uhla, ukufingqa, ukubeka uhlaka, udweshu, • Ukwakha uhlaka Umzamo
ngamanye isendulelo, isizinda, wokuqala. Amagama amasha
• amagama nokuphinda umxoxi, indikimba. • Ukubukeza. engqikithini
phinda usho. • Ukulungisa amaphutha.
Inqubo yokufunda: • Ukufunda ngenhloso Ukubuyekeza uhlelo
Ukwakha kabusha • Ukulungiselela ukufunda yokulungisa amaphutha lolimi oluvela embhalweni
izigameko: (ukwethula umbhalo). nokwethula umbhalo. yabafundi
• ukuvumelana nohlangothi • Ngesikhathi kufundwa
oluthile lwenkulumo/ (izimpawu zombhalo).
incazelo ebonakalayo. • Emumva kokufunda
• ukulingisa okwenzakele (kuphendulwa imibuzo,
ezigamekweni njll. ukuqhathanisa,
ukuphikisana, ukuhlola).

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 8
25
© Shuter & Shooter Publishers
26
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ubunkondlo
• Izimpawu ezibalulekile

Ibanga 8
zenkondlo.
• Isakhiwo sangaphakathi
senkondlo, izifenqo/
izithombemagama,
imvumelwano.
• isigqi isakhiwo
sangaphandle senkondlo,
imigqa, izitanza, indlela
okubhalwe ngayo.
• incazelo engaqondile loko
okushiwoyo.
• umuzwa.
• indikimba nomyalezo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 5-6 Amasu okulalela Umbhalo wobuciko ofana Ukubhala i-iseyi: elandayo/ Ukubuyekezwa/ 25-36 44-60
nokukhuluma: nendaba emfishane ejeqezayo ukugcizelelwa kwezakhiwo
Ingxoxo eholwa uthisha- • Ingxoxo mayelana • Ukukhetha amagama. nezimiso zolimi okwenziwe
ukunika imibono nemiqondo nezimpawu zombhalo • Izwi lomuntu kanye ngesonto eledlule Ezingeni
eyahlukene; ukukhetha ezifana nabalingiswa, nohlobo. lamagama: Izandiso zesenzo
imiqondo efanelekile; izinhlobo zabalingiswa, • Incazelo ecacile. nezendawo.
ukuhleleka nokulandelanisa uhlaka, udweshu, • Iphimbo. Ezingeni lomusho:
imiqondo esemqoka. isendulelo, isizinda, • Umqondo obalulekile, isivumelwano senhloko
umxoxi, indikimba. nowesekelayo. eyisenzo; isakhiwo somusho;
Ukulalela ngokuqondisisa • Umbhalo osabulwembu ibinzana lamagama kanye
• ukubhala imiqondo Inqubo yokufunda ukuhlela umqondo nemishwana
ebalulekile neyesekelyo Amasu okulungiselela ngendlela elandelanayo. eyingxenye yenkulumo.
ngokwenza amanothi. ukufunda • Ukwethula i-iseyi Incazelo yamagama:
• ukwabelana ngemibono ngenhloso omqondofana,
nolwazi. Ukuxoxa ngezimpawu Yokuhlola. omqondophika, okuqonde
• ukukhombisa ukuqonda zombhalo ezijwayelekile: ngqo, ukufengqa.
ulwazi. • Yethula kubafundi. Ukubheka inqubo Izimpawu zokuloba: ungqi;
• ukubona amasu • Izimpawu zombhalo. yokubhala ukhefana;
okunxenxa. • izihloko. • Ukulungiselela ukubhala/ umbuzi; abacaphuni;
• ukuphendula imibuzo • izihlokwana, izithombe, ukuhlela. isibabazi.
yolimi olukhohlisayo. imidwebo. • Ukwakha uhlaka.
• Izingxenye zencwadi – • Ukubukeza. Amagama amasha
ikhasi lesethulo, • Ukulungisa amaphutha. engqikithini
okuqukethwe, izahluko, • Ukufunda ngenhloso
igilosari indeksi, yokulungisa amaphutha Ukubuyekeza uhlelo
i-aphendiksi, njll. nokwethula umbhalo. lolimi oluvela embhalweni
yabafundi
Inqubo yokufunda: Ukubhala i-iseyi
• Ukulungiselela ukufunda ngokulandela inqubo
(ukwethula. yokubhala uma kubhalwa
• umbhalo).
• Ngesikhathi kufundwa Ukufingqa – umfundi
(izimpawu zombhalo). ufingqa indaba emfishane
• Emumva kokufunda eyodwa kwazifundile
(kuphendulwa imibuzo,
ukuqhathanisa,
ukuphikisana, ukuhlola)

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 8
27
© Shuter & Shooter Publishers
28
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 7-8 Amasu okulalela Ukufunda umbiko Umbhalo wokudlulisa Ukubuyekezwa/ 37-43 62-78

Ibanga 8
nokukhuluma: wocwaningo umyalezo isib. umbiko ukugcizelelwa kwezakhiwo
Okukhulunywayo: • Izimpawu ezibalulekile wocwaningo nezimiso zolimi okwenziwe
inhlolokhono/ ukugcwalisa zombiko. • Inhloso, iqembu ngesonto eledlule
umbiko ngokubuziwe/ • Ukuhleleka. elisophiwe kanye
ingxoxo yeqembu • Ukusetshenziswa kolimi. nesakhiwo. Ezingeni lamagama:
• Isihloko socwaningo. • Izakhiwo zezigaba. Izinhlobo zezenzo
• Ukuhlela izinto Inqubo yokufunda: • Izihlanganiso ezenza nezinsizasenzo.
ngokulandelana – • Ukulungiselela ukufunda ukuxhumana okufanele. Ezingeni lomusho:
kwesekelwa ngezibonelo. (ukwethula umbhalo). • Sebenzisa isitatimende; isakhiwo
• Ukubona nokukhetha • Ngesikhathi kufundwa izinhlobonhlobo zemisho somusho; ukwethula,inkathi
ulwazimagama. (izimpawu zombhalo). ezehlukene, ngobude yamanje kanye nedlule;
• okuyilo, ulimi kanye • Emumva kokufunda nangezakhiwo. ukuchema; ukuthatha
nezimiso zalo. (kuphendulwa imibuzo, • Incwadi ehloniphekile ngokwahlulela kanye
• Ukulungiselela isethulo ukuqhathanisa, nendlela ethile. nenkolelo engaguquki.
esinohlonze kanye ukuphikisana, ukuhlola. • Yokubhala.
nesiphetho. Incazelo yamagama:
Amasu okufunda Ukubheka inqubo amagama amqondofana,
Ukulalela ngokuqondisisa • Ukufunda ukha phezulu, yokubhala amagama amqondophika,
• Ukuqopha umqondo ukufunda ugijimisa • Ukulungiselela ukubhala/ umongo; izinciphiso; incazelo
obalulekile. amehlo. ukuhlela. esobala.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• nowesekelayo ngokwakha • Ukuthola imibono • Ukwakha uhlaka.
amanothi. namaqiniso. • Ukubukeza. Amagama amasha
• ukwabelana ngemibono • Ukucabangela kanye • Ukulungisa amaphutha. engqikithini
nolwazi. nesiphetho. • Ukufunda ngenhloso
• ukukhombisa ukuqonda • Ukukhethwa kolwazi yokulungisa amaphutha Ukubuyekeza uhlelo
ulwazi. nezincazelo. nokwethula umbhalo. lolimi oluvela embhalweni
• ukubona amasu • Umthelela wobungako yabafundi
okunxenxa/ulimi bombhalo, izihloko Bhala umbiko ngocwaningo
olukhohlisayo. nokucashuniwe.
• ukuphendula imibuzo.
Kubhalwa isivivinyo
sokuqondisisa
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 9-10 Amasu okulalela Ukufunda nokubukela Umbhalo wokudlulisa Ukubuyekezwa/ 47-58 79-96
nokukhuluma: Ukulalela umbhalo ofundwayo/ umyalezo. Ukubhalwa ukugcizelelwa kwezakhiwo
inkulumo elungiselelwe obukwayo wesifundo komlando kamufi nezimiso zolimi okwenziwe
kamongameli/yelungu sokuqondisisa • Ukuchaza okudingeka ngesonto eledlule
lomphakathi ecebisa/ Ukufunda umlando kamufi kutholakale embhalweni
egqugquzela okuthile womlando kamufi. Ezingeni lamagama:
• ukuxoxa ngezimpawu Ukufunda inkulumo • Ukuchaza izethameli Amabizongxube izingasenzo,
zenkulumo elungiselelwe. • Ukuhlaziya nokuxoxa okuqondiswe kuzo. izenzo eziphundulekile,
• ukubona nokuchaza ngezimpawu • Ukuqoka nendlela ethile izinciphiso, izandiso, izenzo.
ukusetshenziswa kolimi. ezingumongo. yokubhala, inhloso kanye Ondaweni, isiphawulo:
• ukubona nokuxoxa • Ukuhlaziya nokuhleleka. ukuqhathanisa, izikhuliso.
ngezimpawu ukusetshenziswa kolimi. • Ukusebenzisa amagama
ezisenkulumweni. • Ukubona nokuxoxa afanele. Ezingeni lomusho: ibinzana
ngolimi oluchukuluza • Ukwendlalela lezenzo; imishwana yezenzo;
Inkulumo elungiselelwe imizwa nolukhohlisayo. ukuqhubeka, imisho eyizihloko; ibinzana
• ukukhetha isihloko • Ukuhlaziya isethulo novuthondaba. lamabizo; ibizo, isigejana
esifanelekile. nesiphetho. • Isiphetho. samagama esichazayo
• ukuhlela ulwazi nesikhanyisayo; izihlanganiso;
ngokulandelana. Inqubo yokufunda: Ukubheka inqubo okuchukuluza imizwa kanye
• ukubona ulwazimagama • Ukulungiselela ukufunda yokubhala nolimi olukhohlisayo.
okuyilo kanye. (ukwethula umbhalo). • Ukulungiselela ukubhala/
• nezakhiwo zolimi. • Ngesikhathi kufundwa ukuhlela. Incazelo yamagama:
• ukulungiselela isethulo (izimpawu zombhalo). • ukwakha uhlaka. omqondofana,
esinohlonze. • Emumva kokufunda • Ukubukeza. omqondophika, okuqonde
• kanye nesiphetho. (kuphendulwa imibuzo, • ukulungisa amaphutha. ngqo, ukufengqa.
• ukuzilungiselela ukuqhathanisa, • ukufunda ngenhloso
ukwethula. ukuphikisana ukuhlola) yokulungisa amaphutha
nokwethula umbhalo.

Ukubhala umlando kamufi

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 8
29
© Shuter & Shooter Publishers
30
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Amasu okufunda: Izimpawu zokuloba:

Ibanga 8
• Ukufunda ngokudlulisa isibabazi; umbuzi;
amehlo ukhetha ukhefana; ungqi
amaphuzu abalulekile. Izifinyezo – ama-akhronimi.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa. Amagama amasha
• Inhloso kanye neqembu engqikithini
eliqondwe ngqo.
• Ukunikeza incazelo Ukubuyekeza uhlelo
ngokuzicabangela lolimi oluvela embhalweni
ukwakha isiphetho. yabafundi
• Ukubona ulimi
olukhohlisayo.
• Umthelelela wokukhetha
kanye nokweqeka
kwencazelo yombhalo.
• Lusetshenziswe kanjani
ulimi nezithombe kanye
nesakhiwo namagugu.
• Umthelela
wokusetshenziswa

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


kohlobo.
• oluthile lombhalo kanye
nobukhulu bawo,
izihlokwana kanye
nesithombe
esisencazelweni.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 1-2 Amasu okulalela Imibhalo yobuciko enjenge Ukubhala indaba/ i-iseyi Umsebenzi osezingeni 67-74 101-121
nokukhuluma: noveli echazayo esuselwe kwi lamagama: izandiso zendawo
• Ukulalela ngokuqondisisa. • Izimpawu ezibalulekile noveli kanye nezokuvamile.
• Inqubo yokulalela. ezitholakala • Isakhiwo sendaba. Ezingeni lomusho: uhla
• Ukwenza okulindelekile embhalweni: ezifana • Ukwakha uhlaka. olufanele lwamagama;
uma kubhalwa. nabalingiswa, udweshu, • Ukukhetha amagama. izindlela zokubuza;
isendulelo, isizinda, • Ukuhleleka kwezigaba. inhlonipho; isakhiwo semisho;
Inhlolokhono inkulumompendulwano, • Umqondo obalulekile, izindlela
• Ukufundisa izimpawu izehlakalo/ izigameko, nowesekelayo. zesenzo; izwi.
nezimiso. umlandi, indikimba. • Umqondo ngendlela
• Ukwenza uhlelo elandelanayo. Incazelo yamagama:
nocwaningo. Inqubo yokufunda: • Izakhiwo zolimi. incazelo ecashile
• Ukukhetha uhlobo, uhla • Ukulungiselela ukufunda kanye nencazelo esobala;
nolwazimagama. (ukwethula umbhalo). Ukubheka inqubo umongo; uteku.
• Ukunikezelana ithuba. • Ngesikhathi kufundwa yokubhala Izimpawu zokuloba
• Amasu okunxenxa. (izimpawu zombhalo). • Ukulungiselela ukubhala/ nopelomagama:
• Emumva kokufunda ukuhlela. izifinyezo; imibuzi; izibabazi;
(kuphendulwa imibuzo, • Ukwakha uhlaka. ungqi; ukhefana.
ukuqhathanisa, • Ukubukeza.
ukuphikisana, ukuhlola). • Ukulungisa amaphutha.
• Ukufunda ngenhloso
yokulungisa amaphutha
nokwethula umbhalo.

• Ukubhala indaba/ i-iseyi


echazayo esuselwe kwi
noveli

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 8
31
© Shuter & Shooter Publishers
32
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okulalela Umbhalo wobuciko Ukubhala inkulumo Umsebenzi osezingeni 132-149 81-90

Ibanga 8
nokukhuluma: oqoshwe kumabonakude/ elungiselelwe emayelana lamagama:
Inkulumo elungiselelwe umsakazo omayelana nezindaba zomphakathi Izenzo.
ngezindaba zomphakathi nezimo zomphakathi • Isakhiwo.
• Ukulalela inkulumo. • Izimpawu ezibalulekile • Ukwakhiwa kohlaka. Ezingeni lomusho: inkathi
• Ukuthatha amanothi. zombhalo. • Isingeniso. yamanje; inkathi esanda
• Ukusetshenziswa kolimi/ • Ukusetshenziswa kolimi. • Umqondo obalulekile, kudlula; ulimi oluchukuluza
ulimi. • Isakhiwo. nowesekelayo. imizwa kanye
– Iphimbo • Ababambe iqhaza. • Ukuhleleka nokuxhumana. nolukhohlisayo sebenzisa;
– Isimo • Ukukhetha amagama. isakhiwo somusho; ukuphika;
– Isingeniso nesiphetho Inqubo yokufunda: • Izakhiwo nezimiso zolimi. indlela yokubuza.
• Ukuphendula imibuzo. • Ukulungiselela ukufunda
(ukwethula umbhalo). Ukubheka inqubo Incazelo yamagama:
Ukuxoxa: • Ngesikhathi kufundwa yokubhala okuqonde ngqo;
• Ukusho okuzokwenziwa (izimpawu zombhalo). • Ukulungiselela ukubhala/ omqondofana;
nabazokwenza. • Emumva kokufunda ukuhlela. omqondophika;
• Izikhulumi zinikana ithuba. (kuphendulwa imibuzo, • Ukwakha uhlaka. omabizwafane;
• Ukuchaza umbono ukuqhathanisa, • Ukubukeza. ophimbohluka.
wothile nokufika ukuphikisana, ukuhlola). • Ukulungisa amaphutha.
ekuvumelaneni. • Ukufunda ngenhloso Izimpawu zokuloba

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


• Ukusebenzisa ulimi Ubunkondlo yokulungisa amaphutha nopelomagama:
olwamukelekile. • Izimpawu ezibalulekile nokwethula umbhalo. imithetho yopelomagama
• Ukwethula. zenkondlo. kanye nezimiso.
• isakhiwo sangaphakathi Ukubhala inkulumo
senkondlo, izifenqo/ elungiselelwe
izithombemagama,
imvumelwano, isigqi.
• isakhiwo sangaphandle
senkondlo, imigqa,
amagama, indimana/
istanza.
• indlela okubhalwe ngayo.
• incazelo engaqondile loko
okushiwoyo.
• izindlela zesenzo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

• indikimba nomyalezo.
Isonto 5-6 Amasu okulalela Imibhalo yokungamaqiniso Ukubhala ubuyekeze indaba Umsebenzi osezingeni 150-171 92-103
nokukhuluma: njenge siqeshana esephephandabeni lamagama:
Ukulalela ngokuqondisisa sephephandaba • Isakhiwo sombhalo. Iziqalo nezijobelelo.
(imbhalo yokungamaqiniso • Izimpawu ezibalulekile • Izimpawu kanye nezimiso.
isib. iziqeshana ezitholakala embhalweni: • Ukukhethwa kwamagama. Ezingeni lomusho:
zephephandaba) ezifana nabalingiswa, • Indlela yokubiza isakhiwo
• Ukulalelela ukuqondisisa. ingqikithi. amagama. somusho; izinhlobo zemisho;
• Ukuthatha amanothi. • uhlaka, udweshu. • Izethameli. izinkathi;
• Ukuphendula imibuzo. • isizinda, umxoxi, • Iphimbo. isitatimende; ukuhlanekezela;
indikimba. izaga.
Ingxoxo yeqembu: Ukubheka inqubo
• Ukuveza iqhaza. Inqubo yokufunda: yokubhala Incazelo yamagama:
• Izikhulumi zinikezelana • Ukulungiselela ukufunda • Ukulungiselela ukubhala. omqondofana,
ithuba. (ukwethula umbhalo). • Ukwakha uhlaka. omqondophika;
• Ukuchaza imibono ukuze • Ngesikhathi kufundwa • Ukubukeza. ophimbohluka.
kufikwe. (izimpawu zombhalo). • Ukulungisa amaphutha.
• esivumelelwaneni. • Emumva kokufunda • Ukufunda ngenhloso Izimpawu zokuloba
• Ukusebenzisa ulimi (kuphendulwa imibuzo, yokulungisa amaphutha nopelomagama: Izifinyezo.
olufanele, indlela. ukuqhathanisa, nokwethula umbhalo.
• kanye nendlela yokubiza ukuphikisana, ukuhlola).
amagama. Ukubhala isibuyekezo
Ubunkondlo sendaba esephephandabeni
Izimpawu ezibalulekile
zenkondlo
• Isakhiwo sangaphakathi
senkondlo, izifenqo/
izithombemagama.
• Incazelo engaqondile loko
okushiwoyo.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba nomyalezo.
• Isakhiwo sangaphandle
senkondlo, imigqa,
amagama, amabinza/
istanza, imvumelwano,
isigqi.
• Ukuxhumana.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 8
33
© Shuter & Shooter Publishers
34
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 7-8 Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela Imibhalo edlulisa imiyalezo: Ukubuyekezwa/ 173-191 105-116

Ibanga 8
nokukhuluma ngenhloso yokuqondisisa Izikhangiso/amaphosta ukugcizelelwa kwezakhiwo
Ingxoxo yeqembu: Ingxoxo (imibhalo ebukwayo efana • Isakhiwo sombhalo. nezimiso zolimi okwenziwe
(iholwa uthisha): nezikhangiso/amaphosta/ • Inhloso yombhalo. ngesonto eledlule
Kulalelwa/ kubukelwa amakhathuni/imidweshu • Izimpawu zombhalo.
isikhangiso bese kuxoxwa amafilimu) • Ukusetshenziswa kolimi. Umsebenzi ezingeni
ngaso. • Ukufunda ngokushesha • Irejista. lamagama:
• Kulandelwa lezi ukha phezulu. Isipelingi kanye nezinhlobo
zihlokwana:. • Ukufunda ngokukha Gxila kulokhu okulandelayo: zesipelingi.
• Iphimbo. phezulu ngenhloso Inqubo yokubhala Izifinyezo.
• Isivinini. yokuthola ulwazi oluthile. • Ukuhlela.
• Ulimi oluchukuluza • Ukufunda • Ukubhala izinhlaka
Umsebenzi ezingeni
imizwa/ olukhohlisayo. ngokuqaphelisisa. zokuqala.
lemisho:
• Ifonti. • Ukuzitholela (abalingiswa, • Ukubuyekeza.
• Ukwakhiwa kwemisho.
• Ukukhombisa isizinda; umlayezo). • Ukufunda
• Amabizo.
ngomzimba. • Ukufuna izincazelo ngokuqaphelisisa ukuze
• Izabizwana.
zamagama ucacise.
• Izichasiso.
Isifundo sokuqondisisa angejwayelekile • Ukulungisa amaphutha.
• Izivumelwano.
esilalelwayo: Isikhangiso kusetshenziswa isu • Ukwethula.
• Imisho eqondile.
• Ukuqopha imibono- lokuhlasela amagama.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ngqangi kwenziwa • Ulimi oluchukuluza Kubhalwa isikhangiso/
Amagama amasha
amanothi. imizwa. iphosta
engqikithini
• Ukwabelana ngemibono • Ukukhombisa
nesipiliyoni. ngomzimba.
Ukubuyekeza uhlelo
• kuphindwe kukhonjiswe • Ukusetshenziswa
lolimi oluvela embhalweni
ukuqonda. kwezimpawu zokuloba
yabafundi
• amagama kanye nefonti.
asetshenziswayo. • Ukulungiselela ukufunda.
• Ukutomula ulimi • ngenkathi kufundwa
olunxenxayo/ (izimpawu zombhalo).
oluvumisayo. • Emuva kokufunda
• Ukuphendula imibuzo. (kuphendulwa imibuzo,
ukuqhathanisa, ukuhlola).
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2
Inqubo yokufunda:
• Ukulungiselela ukufunda
(ukwethula umbhalo).
• Ngesikhathi kufundwa
(izimpawu zombhalo).
• Emumva kokufunda
(kuphendulwa imibuzo,
ukuqhathanisa,
ukuphikisana, ukuhlola).

Amasu okufunda
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu uqaphela
okuthile.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukufingqa.
• Ukuzakhela isithombe
esithile ukhombisa
ngomdwebo nangokunye.
• Ukucabangela izincazelo
zamagama.
• angejwayelekile
ngokusebenzisa.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 8
35
© Shuter & Shooter Publishers
36
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okulalela Umbhalo wobuciko: Ukubhala umbhalo Ukubuyekezwa/ 198-218 131-142
ukugcizelelwa kwezakhiwo

Ibanga 8
nokukhuluma: Ukulalelela Izindaba ezimfushane wobuciko: indaba
ulwazi • Izimpawu ezibalulekile emfishane nezimiso zolimi okwenziwe
• Ukulalela umbhalo onika ezitholakala embhalweni: • Uhlaka olushaya ngesonto eledlule. Umsebenzi
ulwazi. ezifana nabalingiswa, emhloleni. osezingeni lamagama:
• Ukulalela isethulo, umnyakazo, • Inhloso. Amabizomvama kanye
Ukusetshenziswa inkulumompendul- • Umqondo obalulekile, namabizoqho ondaweni
kolimi, imvumelwano wano, uhlaka, udweshu, nowesekelayo. nezenzo.
nokulungiswa kwephimbo. isendulelo, isizinda, • Ukulandelana ngendlela
• Ukulalela ukhondolo umxoxi, indikimba. efanele kwemisho. Ezingeni lomusho: Izinkathi;
lwendaba. • Ukusebenzisa imisho;
• Ukuxoxa nomlingani. Inqubo yokufunda: izihlanganiso izaga kanye izisho; isichasiso
• Ukuxoxa indaba. • Ukulungiselela ukufunda ukuxhumanisa umusho kanye nondaweni.
• Ukukhetha indaba. (ukwethula umbhalo). ngendlela efanele.
• Ukwenza uhlelo • Ngesikhathi kufundwa • Ukusebenzisa imisho Incazelo yamagama:
nocwaningo. (izimpawu zombhalo). ehlukene, ngobude Omqondofana;
• Ukukhetha uhlobo, uhla • Emumva kokufunda nangokwakheka. omqondophika;
nolwazimagama. (kuphendulwa imibuzo, ophimbohluka;
• Ukwethula indaba. ukuqhathanisa, Ukubheka inqubo
ukuphikisana, ukuhlola). yokubhala Izimpawu zokuloba

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


• Ukulungiselela ukubhala/ nopelomagama:
Ubunkondlo ukuhlela. amaphethini opelomagama;
• Isakhiwo sangaphakathi • Ukwakha uhlaka. izimpawu zokuloba
senkondlo izifenqo/ • Ukubukeza. ezisebenza emagameni
izithombemagama. • Ukulungisa amaphutha. ayizifinyezo.
• Incazelo engaqondile loko • Ukufunda ngenhloso
okushiwoyo. yokulungisa amaphutha Amagama amasha
• Umoya wenkondlo. nokwethula umbhalo. engqikithini
• Indikimba nomyalezo.
• Isakhiwo sangaphandle Ukuziqambela indaba Ukubuyekeza uhlelo
senkondlo, imigqa, ngokulandela inqubo lolimi oluvela embhalweni
amagama, amabinza/ echaziwe yabafundi
istanza, imvumelwano,
isigqi.
• Ukuxhumana.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Ukufunda isifundo
sokuqondisisa: (umbhalo
othathelwe encwadini
yemibhalo eqokiwe)
• Ukufunda ngokudlulisa
amehlo, ukufunda
ngokuqikelela amaphuzu
athile, ukufunda
ngokwakha imifanekiso.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukunikeza incazelo
ngokuzicabangela.
• Ukunikeza incazelo
yamagama.
• Ukubona iphuzu lombhali.
• Okuyiqiniso
nokungumbono.
• Incazelo eqondiwe.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 8
37
© Shuter & Shooter Publishers
38
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okulalela Umbhalo wobuciko: Ukubhala indaba/ i-iseyi Umsebenzi osezingeni 137-147 209-229

Ibanga 8
nokukhuluma: Ukulalela Umdlalo echazayo esuselwe lamagama: izandiso zendawo
ngokuqondisisa • Izimpawu ezibalulekile emdlalweni/ kwi drama kanye nezokuvamile.
• Inqubo yokulalela. ezitholakala embhalweni: • Isakhiwo sendaba.
• Ukubhala izimpendulo. ezifana nabalingiswa, • Ukwakha uhlaka. Ezingeni lomusho: uhla
udweshu, isendulelo. • Ukukhetha amagama. olufanele lwamagama;
Ukulalela isiqeshana • Isizinda, • Ukuhleleka kwezigaba. izindlela zokubuza;
esicashunwe emdlalweni inkulumompendulwano, • Umqondo obalulekile, inhlonipho; isakhiwo semisho;
(kwi drama) izehlakalo/ izigameko, nowesekelayo. izindlela
• Ukufundisa izimpawu umlandi, indikimba. • Umqondo ngendlela zesenzo; izwi.
nezimiso. elandelanayo.
• Ukwenza uhlelo Inqubo yokufunda: • Izakhiwo zolimi. Incazelo yamagama:
nocwaningo. • Ukulungiselela ukufunda incazelo ecashile kanye
• Ukukhetha uhlobo, uhla (ukwethula umbhalo). Ukubheka inqubo nencazelo esobala; umongo;
nolwazimagama. • Ngesikhathi kufundwa yokubhala uteku.
• Ukunikezelana ithuba. (izimpawu zombhalo). • Ukulungiselela ukubhala/
• Amasu okunxenxa. • Emumva kokufunda ukuhlela. Izimpawu zokuloba
(kuphendulwa imibuzo, • Ukwakha uhlaka. nopelomagama:
Ingxoxo eholwa uthisha: ukuqhathanisa, • Ukubukeza. izifinyezo; imibuzi; izibabazi;
Ucwaningo lwe phrojekthi ukuphikisana, ukuhlola). • Ukulungisa amaphutha. ungqi; ukhefana.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


yobuciko/ imibhalo: • Ingqikithi nomlayezo. • Ukufunda ngenhloso
• Inqubo. yokulungisa amaphutha
• Inhloso. nokwethula umbhalo.
• Indlela.
• Imiyalelo. Ukubhala indaba/ i-iseyi
echazayo esuselwe
emdlalweni/ kwi drama
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Amasu okufunda
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu uqaphela
okuthile.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukufingqa.
• Ukuzakhela isithombe
esithile ukhombisa
ngomdwebo nangokunye.
• Ukucabangela izincazelo
zamagama angejwayelekile
ngokusebenzisa amasu
okufuna izincazelo
• zamagama kanye
nesiphetho abafundi
benza ucwaningo kuleso
sihloko abasikhethile
emibhalweni yobuciko.
• Kuzoba imikhakha emibil:.
– Isingeniso
nezinyathelo zokuqala
zenziwa eklasini
abafundi besizwa
uthisha.
– Ukusebenza
ngokuzimela komfundi
ngayedwa kuleso
sihloko asikhethile.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 8
39
© Shuter & Shooter Publishers
40
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 5-6 Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula Ukubuyekezwa/ 232-254 155-168

Ibanga 8
• Ukubhala/ Ukuxoxa nge Ukubhala iphrojekthi ukugcizelelwa kwezakhiwo
– iprojekthi esuselwe Ukufunda ukuze uthole okususelwe kwisihloko nezimiso zolimi okwenziwe
emibhalweni yobuciko. ulwazi. esikhethiwe emibhalweni ngesonto eledlule
• Ukubuyekeza izakhiwo yobuciko:
Ingxoxo eholwa uthisha: zezihloko ezehlukene ze Umsebenzi osezingeni
Ucwaningo lwe phrojekthi phrojekthi. Ukusebenzisa Ukubhalwa kwe phrojekthi lamagama: Amabizomvama
yobuciko/ imibhalo: imibhalo, ukubuka • Isakhiwo sendaba. kanye namabizoqho
• Inqubo izithombe, ukulalela • Ukwakha uhlaka. ondaweni nezenzo.
• Inhloso izinkulumo, amaculo, • Ukukhetha amagama. Ezingeni lomusho: izinkathi;
• Indlela amaposta ukuze uthole • Ukuhleleka kwezigaba. imisho; izaga kanye izisho;
• Imiyalelo ulwazi ngesihloko, ulwazi • Umqondo obalulekile, isichasiso kanye nondaweni.
• Okulindelekile. lwalokhu:. nowesekelayo. Incazelo yamagama:
• Izimpawu ezibalulekile • Umqondo ngendlela omqondofana;
ezitholakala elandelanayo. omqondophika;
embhalweni: ezifana • Izakhiwo zolimi. ophimbohluka.
nabalingiswa, udweshu, Izimpawu zokuloba
isendulelo, isizinda, Ukubheka inqubo nopelomagama:
inkulumompendul-wano. yokubhala amaphethini opelomagama;
• izehlakalo/ izigameko, • Ukulungiselela ukubhala/ izimpawu

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


umlandi, indikimba. ukuhlela. zokuloba ezisebenza
• Ukubuyekaza imibhalo • Ukwakha uhlaka. emagameni ayizifinyezo.
yobuciko (Inkondlo, • Ukubukeza.
indaba emfishane, • Ukulungisa amaphutha. Amagama amasha
umdlalo, inoveli kanye • Ukufunda ngenhloso engqikithini
nenganekwane) lemibhalo yokulungisa amaphutha
yafundwa ngethemu nokwethula umbhalo. Ukubuyekeza uhlelo
yoku-1 neyesi-2. lolimi oluvela embhalweni
yabafundi
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Inqubo yokufunda:
• Ukulungiselela ukufunda
(ukwethula umbhalo).
• Ngesikhathi kufundwa
(izimpawu zombhalo).
• Emumva kokufunda
(kuphendulwa imibuzo),
ukuqhathanisa,
ukuphikisana, ukuhlola.
• Ingqikithi nomlayezo.

Amasu okufunda
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu uqaphela
okuthile.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukufingqa.
• Ukuzakhela isithombe
esithile ukhombisa
ngomdwebo nangokunye.
• Ukucabangela izincazelo
zamagama angejwayelekile
ngokusebenzisa amasu
okufuna izincazelo
zamagama kanye
nesiphetho.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 8
41
© Shuter & Shooter Publishers
42
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 7-8 Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula Ukubuyekezwa/ 159-170 251-268

Ibanga 8
ukugcizelelwa kwezakhiwo
Ukwethulwa Kufundwa ubhalo Abafundi bathula lokho nezimiso zolimi okwenziwe
kwe phrojekthi: osuselwe kokwethulwe okubhaliwe ocwaningweni ngesonto eledlule
Okukhulunywayo kokukhulunywayo lwabo lwe phrojekthi
Inqubo yokufunda: okungukubhala Umsebenzi osezingeni
Amasu okulalela • Ukulungiselela ukufunda kokuziqambela/ lamagama: Amabizomvama
nokukhuluma: Ukulalelela (ukwethula umbhalo). kokuzisungulela. kanye namabizoqho
ulwazi • Ngesikhathi kufundwa ondaweni nezenzo.
• Ukulalela umbhalo we (izimpawu zombhalo).
phrojekthi osuselwe • Emumva kokufunda Ezingeni lomusho: izinkathi;
kumbhalo wobuciko. (kuphendulwa imibuzo, imisho;
• Ukulalela isethulo, ukuqhathanisa, izaga kanye izisho; isichasiso
ukusetshenziswa ukuphikisana, ukuhlola kanye nondaweni.
kwephimbo, isvinini Iingqikithi nomlayezo).
sokhulumayo Incazelo yamagam:
Ukusetshenziswa Amasu okufunda omqondofana;
kolimi olukhohlisayo/ • Ukufunda ngokushesha omqondophika;
olunxenxayo. ukha phezulu. ophimbohluka.
• Ukusebenzisa izitho • Ukufunda ngokukha

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


zomzimba ngokuyikho phezulu uqaphela Izimpawu zokuloba
nokufanelekile. okuthile. nopelomagama:
• Ukuxoxa nomlingani. • Ukufunda amaphethini opelomagama;
• Ukuxoxa indaba. ngokuqaphelisisa. izimpawu
• Ukukhetha indaba. • Ukufingqa. zokuloba ezisebenza
• Ukwenza uhlelo • Ukuzakhela isithombe emagameni ayizifinyezo.
nocwaningo. esithile ukhombisa
• Ukukhetha uhlobo, uhla ngomdwebo nangokunye. Amagama amasha
nolwazimagama. • Ukucabangela izincazelo egqikithini
• Ukwethula indaba. zamagama angejwayelekile
• Inhloso nezithameli ngokusebenzisa amasu Ukubuyekeza uhlelo
ezihlosiwe/ okubhekiswe. okufuna izincazelo lolimi oluvela embhalweni
• kuzo. zamagama kanye yabafundi
nesiphetho.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 9-10 Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula Ukubuyekezwa/ 275-302 181-197
Amasu okulalela Umbhalo wokudlulisa ukugcizelelwa kwezakhiwo
nokukhuluma: Ukulalela Ukufunda umbhalo weculo/ umyalezo: Ukubhalwa kwe nezimiso zolimi okwenziwe
nokuxoxa ngombhalo isiqeshana esicashunwe culo/ idayari ngesonto eledlule
obonakalayo, okulalelwayo kumculo wekhonsathi • Isakhiwo esifanele
kubekubonakala/ nombhalo • Ukuhleleka. nenhloso Uhlaka olushaya Umsebenzi osezingeni
oxubile • Ukusetshenziswa kolimi. emhloleni. lamagama:
• Izimpawu zombhalo. • Inhloso. Ubunye nobuningi; ubulili;
Ukulalela ngokuqondisisa • Iukulandelanisa. • Umqondo obalulekile, izinciphiso.
(njengokulalela iculo/ nowesekelayo.
isiqeshasna somculo Inqubo yokufunda: • Ukulandelana ngendlela Umsebenzi osezingeni
esicashunwe ekhonsathini • Ukulungiselela ukufunda efanele kwemisho. lemisho: Inkulumo ngqo
lomculo) (ukwethula umbhalo). • Ukusebenzisa nenkulumo mbiko; izindlela
• ukubona imiqondo • Ngesikhathi kufundwa izihlanganiso zokubuza; okuyiqiniso
ebalulekile nesekelayo. (izimpawu zombhalo). ukuxhumanisa umusho nokungumbono; isakhiwo
• ukubhala amanothi. • Emumva kokufunda ngendlela efanele. somusho; imisho; okuyindida;
• ukwabelana ngemibono (kuphendulwa imibuzo, • Ukusebenzisa imisho izwi.
nolwazi. ukuqhathanisa, ehlukene, ngobude
• ukukhombisa ukuqonda ukuphikisana, ukuhlola). nangokwakheka. Incazelo yamagama:
ulwazi. omqondofana;
• ukubona amasu Ukubheka inqubo omqondophika; inhlonipho;
okunxenxa/amasu yokubhala ophimbohluka; incazelo
okuphoqa isimo uma • Ukulungiselela ukubhala eqonde ngqo kanye
kukhona. • Ukwakha uhlaka nencazelo engaqondile loko
• ukuphendula imibuzo. • Ukubukeza okushiwoyo.
• Ukulungisa amaphutha
• Ukufunda ngenhloso Izimpawu zokuloba
yokulungisa amaphutha nopelomagama: abacaphuni;
nokwethula umbhalo. amaphethini opelomagama.

Ukubhala iculo/ idayari Ukubuyekeza uhlelo


lolimi oluvela embhalweni
yabafundi

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 8
43
© Shuter & Shooter Publishers
44
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okulalela Ukufunda umbhalo Umbhalo wokudlulisa Umsebenzi osezingeni 308-331 208-221

Ibanga 8
nokukhuluma: Ukulalela womyalelo onezithombe, umyalezo isib. lamagama:
ngokuqondisisa: isib. amabalazwe, izinto Izinkomba/ Imiyalelo Isiphawulo: ukuqhathanisa,
• Ukulalela imiyalelo/ ezikhombisa okuthile, • Uhlaka olushaya izikhuliso;
izinkomba. kanye nezikali emhloleni. amabizomvama kanye
• Ukuthatha amanothi. • Isakhiwo. • Ukuhlela okuqukethwe namabizo qho; izihlanganiso.
• Ukuphendula imibuzo. • Ukusetshenziswa kolimi. (uhlaka oluwumbhalo. Ezingeni lomusho:
• Izinhlobo ezehlukene • Izimpawu. • osabulwembu). imisho eyizihloko;
zokuxhumana • Umqondo obalulekile, isitatimende; izinkathi;
okukhulunywayo isib. Inqubo yokufunda: nowesekelayo. izitatimende eziwumongo
ukwethulwa kwezindaba • Ukulungiselela ukufunda • Izimiso zesigaba. kanye nezisekelayo; imisho
ezingalungiselel-we/ (ukwethula umbhalo). • Ukuqhubeka ngendlela elula kanye nemisho embaxa.
inkulumo. • Ngesikhathi kufundwa kwezigaba ukuqinisekisa Incazelo yamagama:
(izimpawu zombhalo). ukuxhumana. amagama amqondofana;
Ukunikeza izinkombandlela: • Emumva kokufunda • Izihlanganiso ukuze kube amagama amqondophika;
• Izimpawu zombhalo. (kuphendulwa imibuzo, nokuxhumana okufanele. umongo.
• Ulimi nezimiso. ukuqhathanisa, • Izimiso zolimi. Izimpawu zokuloba
• Inkulumo ngokunyakazisa ukuphikisana, ukuhlola. nopelomagama:
amalunga omzimba. Inqubo yokubhala amaphethini opelomagama:
Ukufunda/Ukubukela • Ukulungiselela ukubhala. ungqi, ukhefana, njll.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


imibhalo ebonakalayo/ • Ukwakha uhlaka.
esazithombe. • Ukubukeza.
• Ukulungisa amaphutha.
Amasu okufunda: • Ukufunda ngenhloso
• Ukufunda ngokudlulisa yokulungisa amaphutha
amehlo. nokwethula umbhalo.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa. Ukubhala umbhalo
• Ukwenza umqondo womyalelo
osobala ngokuzicabangela.
• Bhala ngokufingqa
(sebenzisa uhlaka
oluwumbhalo
osalulwembu).
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
Isonto 3-4 Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula Ukubuyekezwa/ 202-211 309-330
ukugcizelelwa kwezakhiwo
Amasu okulalela Ukufunda/ukubukela ukuze Umbhalo odlulisa umyalezo nezimiso zolimi okwenziwe
nokukhuluma. uthole ulwazi (sebenzisa omude/ omfishane: ngesonto eledlule
Ukulalela nokuxoxa umbhalo njenge athikhili Isiqeshana sephephandaba Ezingeni lamagama:
ngezindaba zamanje yephephandaba/i-athikhili (I-athikili) amabizo
ezisemaphephanda-beni yemagazini/izinkulumo • Okudingekayo ezinto ezingabonakali,
nakumaphepha-bhuku/ ezibhaliwe) kwisakhiwo, isitayela. amabizoqobo, ondaweni
imagazini • Ukufunda ngokushesha • Izethemeli ezihlosiwe izichasiso: iziqhathaniso,
• Ukusetshenziswa kwezwi, ukha phezulu amaphuzu inhloso nengqikithi. izikhuliso.
isivinini nephimbo. abalulekile. • Ukukhethwa kwamagama
• ukusetshenziswa kolimi • Ukuhambisa amehlo nezakhiwo zolimi. ezingeni lemisho:
olukhohlisayo/oluchukuluza phezulu ukuthola • Ukubheka inqubo ukuhlela ngokulandelanisa,
imizwa/ olunxenxayo. amaphuzu esekelayo. yokubhala. ukuhlela
• Ukusetshenziswa • Ukucabangela amaphuzu • Ukuhlela. ngokubaluleka; incazelo
kwezinkomba. nemibono umbono • Ukubhala uhlaka kokuqala yesigaba, ulimi
• Ukuqaphela izimiso zolimi. wombhali. • ukubuyekeza olunxenxayo noluchukuluza
• Ukusebenzisa izitho • Ukucabangela okuchazwa • ukulungisa amaphutha imizwa, ukuchema
zomzimba ngendlela. amagama angajwayelekile • ukufunda nokucwasa, inkoleloze, izimo
• Isingeniso esiheha nemifanekiso. ngokuqaphelisisa zenkulumo.
ukunaka nesiphetho • Ulimi oluhlelekile/ nokwethula umbhalo.
esiqinile. olungahlelekile. Okuchazwa amagama:
• Inhloso, iqembu elihlosiwe • Incazelo eqondile/ Ukubhala isiqeshana omqondofana,
nengqikithi. egudlayo. sephephandaba (I-athikili) omqondophika, umqondo
• Izifengqo. osobala, izifenqo.
Ukufunda kuzwakale
isiqeshana sephephandaba Ukubhala isivivinyo Izimpawu zokuloba:
okulungiselelwe/ sokuqondisisa abacaphuni,
okungalungiselelwe umbabazi, ukhefane, ungqi,
• Ukusetshenziswa kwezwi, unobuza,
isivinini nephimbo. njll.
• Ukuqaphela izimpawu
zokuloba ukuze kuzwakale Amagama amasha
kahle. engqikithini
• Ukusebenzisa ngendlela
izitho zomzimba. Ukubuyekeza uhlelo
lolimi oluvela embhalweni

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


yabafundi
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 8
45
© Shuter & Shooter Publishers
46
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 5-6 Ukulalela nokukhuluma. Ukufunda nokubukela. Ukubhala nokwethula Ukubuyekezwa/ 355-373 236-244

Ibanga 8
Ukufunda umbiko Umbhalo wokudlulisa ukugcizelelwa kwezakhiwo
Amasu okulalela wocwaningo umyalezo: Ukugcwalisa nezimiso zolimi okwenziwe
nokukhuluma: • Izimpawu ezibalulekile ifomu lombiko wocwaningo ngesonto eledlule
Okukhulunywayo: zombiko. • Inhloso, iqembu
inhlolokhono/ ukugcwalisa • Ukuhleleka. elisophiwe kanye Ezingeni lamagama:
umbiko ngokubuziwe/ • Ukusetshenziswa kolimi. nesakhiwo. Izinhlobo zezenzo
ingxoxo yeqembu • Izakhiwo zezigaba. nezinsizasenzo.
• Isihloko socwaningo. Inqubo yokufunda: • Izihlanganiso ezenza
• Ukuhlela izinto • Ukulungiselela ukufunda ukuxhumana okufanele. Ezingeni lomusho:
ngokulandelana – (ukwethula umbhalo). • Sebenzisa isitatimende; isakhiwo
kwesekelwa ngezibonelo. • Ngesikhathi kufundwa izinhlobonhlobo zemisho somusho; ukwethulakanye
• Ukubona nokukhetha (izimpawu zombhalo). ezehlukene, ngobude past izinkathi; ukuchema;
ulwazimagama okuyilo, • Emumva kokufunda nangezakhiwo. ukuthatha ngokwahlulela
ulimi kanye nezimiso zalo. (kuphendulwa imibuzo, • Incwadi ehloniphekile kanye inkolelo engaguquki.
• Ukulungiselela isethulo ukuqhathanisa, nendlela ethile yokubhala.
esinohlonze kanye ukuphikisana, ukuhlola). Incazelo yamagama:
nesiphetho. Ukubheka inqubo amagama amqondofana,
Ubunkondlo yokubhala amagama amqondophika,
Ukulalela ngokuqondisisa • Isakhiwo sangaphakathi • Ukulungiselela ukubhala. umongo; izinciphiso; incazelo

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


• Ukuqopha umqondo senkondlo, izifenqo/ • Ukwakha uhlaka. esobala.
obalulekile, nowesekelayo izithombemagama. • Ukubukeza.
ngokwakha amanothi. • Incazelo engaqondile loko • Ukulungisa amaphutha. Izimpawu zokuloba
• ukwabelana ngemibono okushiwoyo. • Ukufunda ngenhloso
nolwazi ukukhombisa • Umoya wenkondlo. yokulungisa amaphutha Amagama amasha
ukuqonda ulwazi. • Indikimba nomyalezo. nokwethula umbhalo. engqikithini
• ukubona amasu • Isakhiwo sangaphandle
okunxenxa/ulimi senkondlo, imigqa, Ukugcwalisa ifomu lombiko Ukubuyekeza uhlelo
olukhohlisayo amagama, amabinza/ ngocwaningo lolimi oluvela embhalweni
• ukuphendula imibuzo. istanza. yabafundi
• imvumelwano, isigqi.
• Ukuxhumana.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
Isonto 7-8 Ukulalela nokukhuluma Ukufunda noubukela Ukubhala nokwethula Izakhiwo nezimiso zolimi 221-229 346-359
Ukulungiselela ukuhlola Ukulungisela ukuhlola
Ukulungiselela ukuhlola Ukulungiselela ukuhlola Ukubhala:
kokuphela konyaka. Ukufunda: • Ama-eseyi. Umsebenzi osezingeni
Ukukhuluma: • Ukufunda isifundo • Imibhalo emide edlulisa lamagama:
• inkulumo elungiselelwe/ sokuqondisisa. umyalezo. ukubukeza.
inkulumompikiswano/ • Ukufingqa. • Imibhalo emifishane Umsebenzi osezingeni
inhlolokhono/ ingxoxo. • Imibhalo: yobuciko edlulisa umyalezo. lemisho: ukubukeza.
• Ukufunda – Inoveli/izindaba Incazelo yamagama:
okulungiselelwe. ezimfishane/ ukubukeza. Izimpawu
• Ukufunda izinganekwane zokuloba nopelomagama:
okungalungiselelwe. – Umdlalo/isifundo ukubukeza.
Ukulalela sefilimu
• Ukulalela ngokuqondisisa. – Izinkondlo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 8
47
© Shuter & Shooter Publishers
9
Ibanga 9 ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA

48 Ibanga 9 ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA


Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 1-2 Amasu okukhuluma kanye Ukufunda/ukubukela Imibhalo edlulisa imiyalezo: Akuqalwe ngokugcizelelwa 1-22 1-9
nokulalela ngenhloso yokuqondisisa Izikhangiso/amaphosta kokusetshenziswa kolimi
(imibhalo ebukwayo efana • Isakhiwo sombhalo. okufundiwe emabangeni
Ingxoxo yeqembu: Ingxoxo nezikhangiso/amaphosta • Inhloso yombhalo. adlule
(Iholwa nguthisha) Amasu okufunda • Izimpawu zombhalo.
Kulalelwa/kubukelwa • Ukufunda ngokushesha. • Ukusetshenziswa kolimi. Umsebenzi ezingeni
isikhangiso bese kuxoxwa • Ukufunda ukhe phezulu • Irejista. lamagama:
ngaso kulandelwa lezi ngenhloso yokuthola • Isipelingi kanye
zihlokwana ulwazi oluthile. Gxila kulokhu okulandelayo: nezinhlobo zesipelingi
• Iphimbo. • Ukufunda Inqubo yokubhala • Izifinyezo.
• Isivinini. ngokuqaphelisisa. • Ukuhlela.
• Ulimi oluchukuluza • Ukukhombisa • Ukubhala izinhlaka Umsebenzi ezingeni
imizwa/ olukhohlisayo. ngomzimba. zokuqala. lemisho:
• Ifonti. • Ukufuna izincazelo • Ukubuyekeza. • Ukwakhiwa kwemisho
• Ukukhombisa zamagama • Ukufunda • Amabizo
ngomzimba. angajwayelekile ngokuqaphelisisa ukuze • Izabizwana
kusetshenziswa isu ucacise. • Izichasiso.
lokuhlasela amagama. • Ukulungisa amaphutha.
• Ulimi oluchukuluza • Ukwethula. Amagama amasha
imizwa. engqikithini
• Ukusetshenziswa Kubhalwa isikhangiso/
kwezimpawu zokuloba iphosta Ukubuyekeza uhlelo
kanye nefonti. lolimi oluvela embhalweni
yabafundi
Inqubo yokufunda
• Ngaphambi kokufunda
(ifonti nezithombe).
• Ngesikhathi sokufunda
(Izimpawu zombhalo
nolimi olusetshenzisiwe).
• Ngemva kokufunda
(phendula imibuzo).

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 9
49
© Shuter & Shooter Publishers
50
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Sethu
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 Amasu okukhuluma Imibhalo yobuciko: Izindaba Ukubhala i-CV nencwadi Akuqalwe ngokugcizelelwa 20-40 12-24

Ibanga 9
nokulalela Ukulalela ezimfushane/imidlalo/ ehambisana nayo kokusetshenziswa kolimi
umbhalo ofundwayo inganekwane • Isakhiwo esifanele. okufundiwe emasontweni
• Akukhonjwe kuphinde • Ingxoxo emayelana • Inhloso yezethameli adlule
kuphawulwe. nezimpawu ezisemqoka nengqikithi. Umsebenzi ezingeni
• ngalokhu:. zombhalo ezifana • Amaphuzu awumongo lamagama:
– Ukusetshenziswa nabalingiswa, kanye namaphuzu • Isipelingi kanye
kwezwi ukwehlukaniswa asekelayo. nezinhlobo zesipelingi
– Ukusetshenziswa kwabalingiswa, isakhiwo, • Ukusetshenziswa kolimi. • Izifinyezo; ama-akhronimi
– kwephimbo nesivinini udweshu, isizinda, umxoxi; • Irejista. • Iziqalo, iziqu, izijobelelo.
– Ukusetshenziswa indikimba. • Ukuhleleka kahle
kweziphumuzi kwemisho. Umsebenzi ezingeni
– Ukuqala kanye Inqubo yokufunda • Ukusetshenziswa lemisho:
nokuphetha. • Ukulungiselela ukufunda kwezihlanganiso • Amabizo, izabizwana;
• Kuxoxwa ngezimpawu (yethula uhlobo ukuqinisekisa izichasiso.
ezibalwe ngenhla. lombhalo/qagela ukuxhumana kahle • Izimpawu zokuloba.
izigameko) kwemisho. • Izinkathi zesenzo,
Ukufunda kuzwakale/ – Indaba ngamafuphi/ • Ukusetshenziswa inkulumongqo
uphimisele okulungiselelwe isizinda kwezinhlobo zemisho • nenkulumo ewumbiko.
• Sebenzisa amakhono – Imibono eyehlukene ezehlukene (ubude • Ukwakhiwa kwemisho;
okukhuluma. ngesizinda. nezakhiwo). izivumelwano.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• afana nephimbo, ukwehla • Ngesikhathi kufundwa Ukuhlolisisa indlela ulimi
nokwenyuka kwezwi, (phawula ngezimpawu Gxila kulokhu okulandelayo: olusetshen-ziswa ngayo:
isivinini. zombhalo/zombhalo). Inqubo yokubhala Izisho, zaga; inhlonipho.
• ukukhishwa kwezwi, • Ngemumva kokufunda • Ukuhlela.
ukuphimisa amagama, (akuphendulwe imibuzo, • Ukubhala izinhlaka Amagama amasha
ukufunda kugeleze. kuqhathaniswe, zokuqala. engqikithini
kwehlukaniswe, • Ukubuyekeza.
ukuhlolisisa). • Ukufunda
ngokuqaphelisisa ukuze
ucacise.
• Ukulungisa amaphutha,
ukwethula.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Abafundi bakhetha Ukufunda/ukubukela Kubhalwa i-CV nencwadi Ukubuyekeza uhlelo
umbhalo abazozifundela okubonakalayo/ ehambisana nayo lolimi oluvela embhalweni
wona maqede bawethule imbhalo enhlobonhlobo: yabafundi
ekilasini Amakhathuni/imicu
yamahlaya
Amasu okufunda
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu uqaphela
okuthile.
• Ukukhombisa
ngomzimba.
• Ukucabangela izincazelo
zamagama angejwayelekile
ngokusebenzisa amasu
okufuna izincazelo
zamagama
– ukuchaza
• ukuqagela.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 9
51
© Shuter & Shooter Publishers
52
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 5-6 Amasu okukhuluma Ukufunda incwadi Ukubhala imibhalo edlulisa Akuqalwe ngokugcizelelwa 52-76 25-34

Ibanga 9
nokulalela Ukulalela yesivumelwano phakathi imiyalezo: i-Ajenda kanye kokusetshenziswa kolimi
ingxoxo ocingweni/ komdayisi kanye nomthengi namaminithi omhlangano okufundiwe emasontweni
inkulumo-mpendulwano • Isakhiwo sencwadi. • Ukukhethwa kwamagama. adlule
ephakathi • Ukusetshenziswa kolimi. • Izwi kanye nesitayela. Umsebenzi ezingeni
komuntu omele inkampani • Isivumelwano uqobo. • Ukuchaza kuzwakale. lamagama: Izihlanganiso.
ethile kanye nomthengi • Ukubaluleka kokusayina. • Iphimbo.
mayelana nengxabano • Isixazululo uma kuqubuka • Amaphuzu awumongo Umsebenzi ezingeni
ngesivumelwano esithile ingxabano. kanye namaphuzu lemisho:
esephuliwe asekelayo. Ukwakhiwa kwemisho,
• Iphimbo. Ubunkondlo • Ukubhala umbhalo izinhlobo
• Ukusetshenziswa kolimi. • Izimpawu ezibalulekile osabulembu ukuze zemisho, inkulumongqo
• Irejista. zenkondlo. kuhleke kahle imibono/ kanye
• Izimiso. • Isakhiwo sangaphakathi amaphuzu. nenkulumo ewumbiko,
senkondlo: izifengqo, • Ukwethula indaba ukuze ukubuza imibuzo, imisho
Ukufunda okulungiselelwe imifanekisomqondo, imakwe Uthisha. lapho omenzi beyizinhloko
• Sebenzisa amakhono imvumelwano nesigqi. zemisho kanye nemisho
okukhuluma • Isakhiwo sangaphandle Gxila kulokhu okulandelayo: lapho omenziwa beyizinhloko
• afana nephimbo, ukwehla senkondlo:. Inqubo yokubhala zemisho.
nokwenyuka kwezwi, • imigqa, amagama • Ukuhlela. Izincazelo:
isivinini, nezigaba/izitanza. • Ukubhala izinhlaka Izisho kanye nezaga.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• ukukhishwa kwezwi, • Isitayela sombhali. zokuqala. Izimpawu zokuloba kanye
ukuphimisa amagama, • Ukufengqa. • Ukubuyekeza. nesipelingi:
ukufunda kugeleze. • Umoya wenkondlo. • Ukufunda Izinhlobo zesipelingi,
• Indikimba kanye ngokuqaphelisisa ukuze izifinyezo; ama-akhronimi.
Abafundi bazikhethela nomyalezo. ucacise.
amathekisi abazowafunda • Ukulungisa amaphutha, Ulwazimagama:
bawethule ekilasini ukwethula. Ulimi olusetshenziswa
emqulwini yomthetho
Kubhalwa i-Ajenda neziphezelo.
namaminithi omhlangano
kulandelwa inqubo Amagama amasha
yokubhala engqikithini

Ukubuyekeza uhlelo
lolimi oluvela embhalweni
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

yabafundi
Isonto 7-8 Amasu okukhuluma Ukufunda ngokuqondisisa: Ukubhala i-eseyi: Akuqalwe ngokugcizelelwa 59-77 34-47
nokulalela Ukufundela Umbhalo wobuciko ofana elandisayo/ echazayo/ kokusetshenziswa kolimi
ukuqondisisa nezinganekwane/ inoveli/ eningayo (ecabangisisayo) okufundiwe emasontweni
(Inkulumompendul-wano) umdlalo • Ukukhethwa kwamagama. adlule
• Ukulalela inkulumo- • Izimpawu ezigqamile • Izwi kanye nesitayela. Umsebenzi ezingeni
mpendulwano. zombhalo wobuciko: • Ukuchaza kuzwakale. lamagama:
• Qaphela lokhu: abalingiswa, okwenziwa • Iphimbo. Izenzo.
– Ulimi kanye namandla ngabalingiswa, • Amaphuzu awumongo Umsebenzi ezingeni
– Iphimbo inkulumompendulwano, kanye namaphuzu lemisho:
– Umoya isakhiwo, udweshu, asekelayo. Inkulumo-ngqo kanye
– Isingeniso kanye okwenzeka endabeni, • Ukubhala umbhalo nenkulumo ewumbiko.
nesiphetho. isizinda, umlandi kanye osabulembu ukuze Izincazelo:
• Ukuphendula imibuzo. nendikimba Inqubo kuhleke kahle imibono/ Izisho kanye nezaga.
yokufunda. amaphuzu. Izimpawu zokuloba kanye
Okukhulunywayo: Inkulumo • Ukulungiselela ukufunda • Ukwethula i-eseyi nesipelingi:
engalungiselwe (yethula uhlobo izohlolwa. Izinhlobo zesipeling; ama-
• Khetha isihloko esifanele. lombhalo). akhronimi.
• Hlela ulwazi luhleleke • Ngesikhathi kufundwa Gxila kulokhu okulandelayo:
kahle. (phawula ngezimpawu Inqubo yokubhala Amagama amasha
• Khetha ulwazimagama zombhalo). • Ukuhlela. engqikithini
kanye nohlelo. • Ngemumva kokufunda • Ukubhala izinhlaka Ukubuyekeza uhlelo
• lolimi. (akuphendulwe imibuzo, zokuqala. lolimi oluvela embhalweni
• Khetha isingeniso esihle kuqhathaniswe, • Ukubuyekeza. yabafundi
kanye. kwehlukaniswe, • Ukufunda
• nesiphetho (esihle). kuhlaziywe). ngokuqaphelisisa ukuze
• Uma kunesidingo, ucacise.
sebenzisa izinsiza Ubunkondlo • Ukulungisa amaphutha.
ezibukwayo kanye nalezo • Izimpawu ezibalulekile • Ukwethula.
ezilalelwa. zenkondlo:
• ziphinde zibukwe. • Isakhiwo sangaphakathi Kubhalwa i-eseyi
senkondlo: izifengqo, kulandelwa inqubo
imifanekisomqondo, yokubhala okubhalwayo
imvumelwano nesigqi
• Isakhiwo sangaphandle
senkondlo: imigqa,
amagama nezigaba/
izitanza.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 9
53
© Shuter & Shooter Publishers
54
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
• Isitayela sombhali.
• Ukufengqa.

Ibanga 9
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.

Inqubo yokufunda
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu, ukufunda
ngokukha phezulu
ngenhloso yokuthola
ulwazi oluthile.
• Ukufundela ukuqondisisa.
• Ukuzitholela (abalingiswa,
isizinda; umlayezo).
• Izincazelo zamagama.
• Umbono wombhali.
• Iqiniso kanye nombono.
• Incazelo eqondiwe.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1
Isonto 9-10 Amasu okukhuluma Ukufunda Umbhalo odlulisa umyalezo: Akuqalwe ngokugcizelelwa 103-123 36-48
nokulalela Kulalelwa amaphephandaba/umbiko Ibhulogi kokusetshenziswa kolimi
umbiko wephephandaba wephephabhuku • Izidingo zombhalo kanye okufundiwe emasontweni
• Isakhiwo. Amasu okufunda nohlobo lombhalo. adlule
• Izimpawu. • Ukufunda • Isakhiwo, isitayela; Umsebenzi ezingeni
• Ukusetshenziswa kolimi. ngokuqaphelisisa. umbono wombhali. lamagama:
• Iphimbo. • izimpawu zombhalo, isib. • Abafundi abaqondiwe, Izindlela zesenzo - Indlela
• Irejista. Isakhiwo, abalingiswa, inhloso kanye. encikayo (encikile) Indlela
• Isingeniso kanye isizinda, kanye nombono • nokuqukethwe. ephoqayo.
nesiphetho. womlandi. • Ukukhethwa kwamagama. Indlela yamandla. Indlela
• Ukuzitholela izincazelo • Ukusetshenziswa eqondisayo. Indlela yesimo.
Kuxoxwa ngalokho zamagama angejwayelekile kwezinhlobo zemisho Umsebenzi ezingeni
okutholakele Ukwethula kusetshenziswa amasu ezehlukene (ubude lemisho:
umbiko (okukhulunywayo) okuzitholela izincazelo nezakhiwo). Imisho eqondile, imisho
• Ukusetshenziswa kolimi. zamagama. • Imithetho yokubhala embaxa;
• Irejista. • Incazelo okuyiyona kanye izigaba. imisho emagatshagatsha,
• Iphimbo. neqondiwe. izinkathi
• Ukukhombisa Inqubo yokufunda nesenzo; imisho lapho omenzi
ngomzimba. • Ukulungiselela ukufunda beyizinhloko zemisho kanye
• Isingeniso kanye (yethula umbhalo). nemisho
nesiphetho. • Ngesikhathi kufundwa lapho omenziwa beyizinhloko
(phawula ngezimpawu zemisho.
zombhalo).
• Ngemumva kokufunda
(akuphendulwe imibuzo,
kuqhathaniswe,
kwehlukaniswe,
kuhlaziywe).

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

Ibanga 9
55
© Shuter & Shooter Publishers
56
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ubunkondlo Gxila kulokhu okulandelayo: Izincazelo:
• Izimpawu ezibalulekile • Inqubo yokubhala. Izisho kanye nezaga,

Ibanga 9
zenkondlo. • Ukuhlela. izincazelo
• Isakhiwo sangaphakathi • Ukubhala izinhlaka ezisobala, izincazelo
senkondlo:. zokuqala. ezigudliselayo, ifanamsindo;
• izifengqo, • Ukubuyekeza. ukwenzasamuntu.
imifanekisomqondo, • Ukufunda Izimpawu zokuloba kanye
imvumelwano nesigqi. ngokuqaphelisisa ukuze nesipelingi:
• Isakhiwo sangaphandle ucacise. Amaphethini esipelingi,
senkondlo: imigqa, • Ukulungisa amaphutha, osokucaphuna, Apholostofi.
amagama nezigaba/ ukwethula.
izitanza. Amagama amasha
• Isitayela sombhali. Kubhalwa ibhulogi engqikithini
• Ukufengqa. kulandelwa inqubo
• Umoya wenkondlo. yokubhala Ukubuyekeza uhlelo
• Indikimba kanye lolimi oluvela embhalweni
nomyalezo. yabafundi
Ukufunda/ukubukela ukuze
uqondisise (sebenzisa)
amaphephandaba/umbiko
wephephabhuku

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1


• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu ngenhloso
yokuthola ulwazi oluthile.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukuzitholela (abalingiswa,
isizinda; umlayezo).
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama angejwayelekile
kusetshenziswa amasu
okuzitholela izincazelo
zamagama.
• Ulimi oluchukuluza
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YOKU-1

imizwa.
• Ukuphendula imibuzo.
Isonto 1-2 Ukulalelela ukuqondisisa Umbhalo wobuciko ofana Imibhalo emide edlulisa Akuqalwe ngokugcizelelwa 106-127 71-83
• Ukulalela indaba. neganekwane/inoveli imiyalezo: kokusetshenziswa kolimi
• Bona umqondo Amasu okufunda Umbiko okufundiwe emasontweni
owumongo kanye naleyo • Ukufunda • Izidingo zombhalo kanye adlule
eyesekelayo. ngokuqaphelisisa. nohlobo Umsebenzi ezingeni
• Ukusetshenziswa kolimi. • Izimpawu ezigqamile • lombhalo. lamagama:
• Irejista. zombhalo. • Isakhiwo, isitayela; Isiqu, iziqalo, izijobelelo kanye
• Ukubuza imibuzo. • wobuciko: isakhiwo, umbono wombhali. nezabizwana.
Inkulumo elungiselelwe abalingiswa, isizinda kanye • Abafundi abaqondiwe, Umsebenzi ezingeni
• Abafundi benza nombono womlandi. inhloso kanye lemisho:
ucwaningo noma • Ukuzitholela izincazelo nokuqukethwe. Izinhlobo zemisho,
uphenyo njengomsebenzi zamagama angejwayelekile • Ukukhethwa kwamagama. Inkulumo-ngqo, inkulumo
wokuzilungiselela. kusetshenziswa amasu • Ukusetshenziswa ewumbiko,
• Izimiso zokwethula okuzitholela izincazelo kwezinhlobo zemisho izwi kanye nezinkathi zesenzo.
inkulumo. zamagama. ezehlukene (ubude Izincazelo zamagama:
• Ukukhombisa ngomzimba • Ukusetshenziswa kolimi nezakhiwo). Izisho kanye nezaga,
isingeniso kanye kanye nesitayela. • Imithetho yokubhala inkulumo
nesiphetho. Inqubo yokufunda izigaba. enencazelo eqondile kanye
• Ukusetshenziswa kolimi. • Ukulungiselela ukufunda Gxila kulokhu okulandelayo: nenkulumo
(yethula umbhalo). Inqubo yokubhala enencazelo ecashile.
• Ngesikhathi kufundwa • Ukuhlela. Izimpawu zokuloba kanye
(phawula ngezimpawu • Ukubhala izinhlaka nesipelingi:
zombhalo). zokuqala. Osokucaphuna, amaphethini
• Ngemumva kokufunda • Ukubuyekeza. esipelingi
(akuphendulwe imibuzo • Ukufunda kanye nezifinyezo.
kuqhathaniswe, ngokuqaphelisisa ukuze
kwehlukaniswe ucacise.
kuhlaziywe). • Ukulungisa amaphutha,
ukwethula.
Kubhalwa umbiko
kulandelwa inqubo
yokubhala

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 9
57
© Shuter & Shooter Publishers
58
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ubunkondlo
• Izimpawu ezibalulekile

Ibanga 9
zenkondlo:
• Isakhiwo sangaphakathi
senkondlo:
• izifengqo,
imifanekisomqondo,
imvumelwano nesigqi.
• Isakhiwo sangaphandle
senkondlo: imigqa,
amagama nezigaba/
izitanza.
• Isitayela sombhali.
• Ukufengqa.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2
Isonto 3-4 Amasu okukhuluma Ukufunda umbhalo Umbhalo omude odlulisa Akuqalwe ngokugcizelelwa 128-147 84-95
nokulalela wobuciko, isib. Umdlalo/ umyalezo: Isibonelo: kokusetshenziswa kolimi
Ukulalelela ukuqondisisa: izindaba ezimfushane/ Isiqeshana sephephandaba/ okufundiwe emasontweni
Inkulumo eqoshiwe inganekwane sephephabhuku adlule
• Chaza amasu enqubo • Izimpawu zombhalo • Ukuhleleka kombhalo.
yokulalela. wobuciko: • Inhloso. Umsebenzi ezingeni
• Phendula imibuzo • Ukukhombisa ukukhula • Umqondo osemqoka lamagama: Izenzo, iziqu,
ngokuyibhala phansi. kwesakhiwo kanye nosekelayo. iziqalo kanye nejobelelo.
nodweshu, ukuvezwa • Ukuhleleka kwemisho. Umsebenzi ezingeni
Ukufunda kwabalingiswa, uguquko • Sebenzisa izihlanganiso lemisho: Imisho
okungalungiselelwe endabeni, isizinda, iqhaza ngendlela. emagatshagatsha, inkulumo-
• Ukusetshenziswa kwezwi. lomlandi, indikimba kanye • Ukusetshenziswa ngqo kanye nenkulumo
• iphimbo. isiphetho. kwezinhlobo zemisho ewumbiko.
• kanye nesivinini. Inqubo yokufunda ezehlukene (ubude Izincazelo zamagama:
• Izimpawu zokuloba. • Ukulungiselela ukufunda nezakhiwo). Izisho nezaga.
• Ukukhombisa (yethula uhlobo • Yenza uhlaka uhlele Izimpawu zokuloba kanye
ngomzimba. lombhalo). nemibono. nesipelingi: Osokucaphuna,
• Ukuxhumana nezethameli. • Ngesikhathi kufundwa izinhlobo
(phawula ngezimpawu Gxila kulokhu okulandelayo: zesipelingi kanye nezifinyezo.
zombhalo). • Inqubo yokubhala.
• Ngemumva kokufunda • Ukuhlela.
(akuphendulwe imibuzo, • Ukubhala izinhlaka
kuqhathaniswe, zokuqala.
kwehlukaniswe • Ukubuyekeza.
kuhlaziywe). • Ukufunda
ngokuqaphelisisa ukuze
ucacise.
• Ukulungisa amaphutha,
ukwethula.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 9
59
© Shuter & Shooter Publishers
60
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ukufunda/ukubukela Bhala isiqeshana

Ibanga 9
imibhalo isib. neziqeshana sephephandaba /isiqeshana
zephephandaba/ama- sephephabhuku
athikhili ephephabhuku
ngenhloso yokuthola ulwazi
kanye nokuqondisisa
Amasu okufundela
ukuqondisisa
indatshana ecashunwe
encwadini
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu, ukufunda
ngokukha phezulu
ngenhloso yokuthola
ulwazi oluthile.
• Ukufundela ukuqondisisa.
• Inhloso kanye nabafundi
abaqondiwe.
• Ukuzitholela izincazelo
kanye nesiphetho.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


• Iqiniso kanye nombono.
• Ukunikeza/ukuvezwa
umbono wakho.
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama angejwayelekile.
• Ukukhomba ulimi
oluchukuluza imizwa.
Ukufingqa umbhalo
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2
Isonto 5-6 Amasu okukhuluma Ukufunda umbhalo Umbhalo odlulisa umyalezo: Akuqalwe ngokugcizelelwa 148-164 95-104
nokulalela wobuciko ofana nenoveli/ Kubhalwa incwadi kokusetshenziswa kolimi
Ukulalela umbhalo ofana izindaba ezimfushane/ yakomkhulu okufundiwe emasontweni
ne-inthavyu/ inkulumo/ inganekwane • Isakhiwo sencwadi. adlule
ukuxoxa indaba ukuze • Izimpawu zombhalo • Inhloso.
iqondisiswe wobuciko. • Amaphuzu awumongo Umsebenzi ezingeni
• Ukubhala amanothi • Ukukhombisa ukukhula kanye namaphuzu lamagama:
ngesikhathi. kwesakhiwo kanye asekelayo. izihlanganiso
• ulalele. nodweshu, ukuvezwa • Ukusetshenziswa kolimi. Umsebenzi ezingeni
• Ukulalela ngokuhlolisisa. kwabalingiswa, uguquko • Irejista. lemisho: Ukwakhiwa
endabeni, okuqhubeka • Ukuhleleka kahle kwemisho, izinhlobo zemisho,
Ingxoxo yeqembu/ endabeni, isizinda, iqhaza kwemisho. inkulumo-ngqo kanye
ingxoxo yesigungu (iholwe lomlandi, indikimba kanye • Ukusetshenziswa nenkulumo ewumbiko,
nguthisha) nesiphetho. kwezihlanganiso ukubuza imibuzo, imisho
• Ukubamba ingxoxo Inqubo yokufunda ukuqinisekisa lapho omenzi beyizinhloko
emayelana nombhalo • Ukulungiselela ukufunda ukuxhumana kahle zemisho kanye nemisho
olaleliwe. (yethula umbhalo). kwemisho. lapho omenziwa beyizinhloko
• Ukunikezelana amathuba • Ngesikhathi kufundwa • Ukusetshenziswa zemisho
lapho kukhulunywa. (phawula ngezimpawu kwezinhlobo zemisho Izincazelo:
• Ababambe iqhaza. zombhalo). ezehlukene (ubude Izisho kanye nezaga
• Izimiso. • Ngemumva kokufunda nezakhiwo). Izimpawu zokuloba kanye
(akuphendulwe imibuzo, nesipelingi:
kuqhathaniswe, Gxila kulokhu okulandelayo: Izinhlobo zesipelingi,
kwehlukaniswe, Inqubo yokubhala izifinyezo; ama-akhronimi
kuhlaziywe). • Ukuhlela.
Ubunkondlo • Ukubhala izinhlaka
• Izimpawu ezibalulekile zokuqala.
zenkondlo. • Ukubuyekeza.
• Isakhiwo sangaphakathi • Ukufunda
senkondlo: izifengqo, ngokuqaphelisisa ukuze
imifanekisomqondo, ucacise.
imvumelwano nesigqi. • Ukulungisa amaphutha,
• Isakhiwo sangaphandle ukwethula.
senkondlo:

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 9
61
© Shuter & Shooter Publishers
62
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
• imigqa, amagama Kubhalwa incwadi Ulwazimagama:
nezigaba/izitanza. Ulimi olusetshenziswa

Ibanga 9
yakomkhulu kulandelwa
• Isitayela sombhali. inqubo yokubhala emqulwini yomthetho
• Ukufengqa. neziphezelo.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.

Ukufunda/ukubukelela
ukuqondisisa (Sebenzisa
okubhaliwe kanye noma
imibhalo ebukelwayo efana
namakhathuni/izithombe
zamafilimu)
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu ngenhloso
yokuthola ulwazi oluthile.
• Ukufundela ukuqondisisa.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


• Ukuzitholela izincazelo
(abalingiswa, isizinda
kanye nendikimba).
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama angajwayelekila
kusetshenziswa amakhono
okuhlakaza amagama.
• Ukukhomba ulimi
oluchukuluza imizwa.
Ukubukeza isakhiwo
sokufingqa
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2
Isonto 7-8 Amasu okukhuluma Ukufunda Ukubhala i-eseyi: Akuqalwe ngokugcizelelwa 165-180 105-114
nokulalela Kulalelwa amaphephandaba/umbiko elandisayo/ echazayo/ kokusetshenziswa kolimi
umbiko wephephandaba wephephabhuku eningayo (ecabangisisayo) okufundiwe emasontweni
• Isakhiwo. Amasu okufunda • Ukukhethwa kwamagama. adlule
• Izimpawu. • Ukufunda • Izwi kanye nesitayela.
• Ukusetshenziswa kolimi. ngokuqaphelisisa • Ukuchaza kuzwakale. Umsebenzi ezingeni
• Iphimbo. izimpawu zombhalo, isib. • Iphimbo. lamagama: Amabizo
• Irejista. • Isakhiwo, abalingiswa, • Amaphuzu awumongo (abonakalayo
• Isingeniso kanye isizinda, kanye nombono kanye namaphuzu nangabonakaliyo) kanye
nesiphetho. womlandi. asekelayo. nezabizwana.
• Ukuzitholela izincazelo • Ukubhala umbhalo Umsebenzi ezingeni
Kuxoxwa ngalokho zamagama angejwayelekile osabulembu ukuze lemisho: Izinkathi zesenzo,
okutholakele Ukwethula kusetshenziswa amasu kuhleke kahle imibono/ izigaba, izivumelwano,
umbiko (okukhulunywayo) okuzitholela izincazelo amaphuzu. izakhiwo zemisho, imisho
• Ukusetshenziswa kolimi. zamagama. • Ukwethula i-eseyi lapho omenzi beyizinhloko
• Irejista. • Incazelo okuyiyona kanye ezohlolwa. zemisho kanye nemisho
• Iphimbo. neqondiwe. Gxila kulokhu okulandelayo: lapho omenziwa beyizinhloko
• Ukukhombisa Inqubo yokubhala zemisho, inkulumo-ngqo
ngomzimba. Inqubo yokufunda • Ukuhlela. kanye nenkulumo ewumbiko.
• Isingeniso kanye • Ukulungiselela ukufunda • Ukubhala izinhlaka Izincazelo zamagama:
nesiphetho. (yethula umbhalo). zokuqala. Omabizwafane kanye
• Ngesikhathi kufundwa • Ukubuyekeza. nophimbohluka.
(phawula ngezimpawu • Ukufunda Izimpawu zokuloba kanye
zombhalo). ngokuqaphelisisa ukuze nesipelingi:
• Ngemumva kokufunda ucacise. Izinhlobo zesipelingi kanye
(akuphendulwe imibuzo, • Ukulungisa amaphutha. nezifinyezo.
kuqhathaniswe, • Ukwethula.
kwehlukaniswe,
kuhlaziywe). Kubhalwa i-eseyi
kulandelwa inqubo
yokubhala okubhalwayo

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

Ibanga 9
63
© Shuter & Shooter Publishers
64
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ubunkondlo
• Izimpawu ezibalulekile

Ibanga 9
zenkondlo:
• Isakhiwo sangaphakathi
senkondlo: izifengqo,
imifanekisomqondo,
imvumelwano nesigqi.
• Isakhiwo sangaphandle
senkondlo: imigqa,
amagama nezigaba/
izitanza.
• Isitayela sombhali.
• Ukufengqa.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.

Ukufunda/ukubukela ukuze
uqondisise (sebenzisa)
amaphephandaba/umbiko

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2


wephephabhuku
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu ngenhloso
yokuthola ulwazi oluthile.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukuzitholela (abalingiswa,
isizinda; umlayezo).
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama angejwayelekile
kusetshenziswa amasu
okuzitholela izincazelo.
• zamagama.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-2

• Ulimi oluchukuluza
imizwa.
• Ukuphendula imibuzo.
Isonto 1-2 Inkulumo- mpendulwano/ Ukufunda umbhalo Umbhalo odlulisa umyalezo; Akuqalwe ngokugcizelelwa 197-234 139-146
ingxoxo yokwenza wobuciko ofana nomdlalo inkulumo-mpendulwano kokusetshenziswa kolimi
isivumelwano Ukulalela • Ukubheka • Ukukhethwa kwamagama. okufundiwe emasontweni
ingxoxo yokwenza ngokukhethekile • Izwi kanye nesitayela. adlule
isivumelwano phakathi izimpawu zombhalo • Ukuchaza kucace.
kwabantu wobuciko. • Iphimbo. Umsebenzi ezingeni
• ababili (iholwa uthisha) • Ukukhombisa ukukhula • Amaphuzu awumongo lamagama: Amabizo
• Isakhiwo kanye kwesakhiwo kanye kanye namaphuzu abonakalayo
nokuthuthukiswa nodweshu, ukuvezwa asekelayo. nangabonakaliyo kanye
kwemiqondo kwabalingiswa, uguquko • Ukubhala umbhalo nezichasiso.
(kwemibono) endabeni, okuqhubeka osabulembu ukuze Umsebenzi ezingeni
• Ukusebenzisa amakhono endabeni, isizinda, iqhaza kuhleke kahle imibono/ lemisho: Inkulumo-ngqo
engxoxo yokwenza lomlandi, indikimba kanye amaphuzu. nenkulumo ewumbiko,
isivumelwano nesiphetho. izinkathi zesenzo, izinhlobo
ukuze kufinyelelwe Inqubo yokufunda Gxila kulokhu okulandelayo: zemisho,
esivumelwaneni. • Ukulungiselela ukufunda Inqubo yokubhala izinhlobo zezigaba, imisho
(yethula uhlobo • Ukuhlela. lapho omenzi beba yizinhloko
Ukufunda lombhalo). • Ukubhala izinhlaka zemisho kanye
okungalungiselelwe • Ngesikhathi kufundwa zokuqala. nemisho lapho omenziwa
• Ukusetshenziswa kwezwi, (phawula ngezimpawu • Ukubuyekeza. beba yizinhloko zemisho,
iphimbo kanye nesivinini. zombhalo). • Ukufunda amabinzana kanye
• Izimpawu zokuloba. • Ngemumva kokufunda ngokuqaphelisisa ukuze nemishwana.
• Ukukhombisa (akuphendulwe imibuzo, ucacise. Izincazelo zamagama:
ngomzimba. kuqhathaniswe, • Ukulungisa amaphutha, Omabizwafane kanye
• Ukuxhumana nezethameli. kwehlukaniswe, ukwethula Kubhalwa nophimbohluka.
kuhlaziywe). inkulumompendulwano Izimpawu zokuloba kanye
kulandelwa inqubo nesipelingi:
yokubhala. Izinhlobo zesipelingi.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 9
65
© Shuter & Shooter Publishers
66
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Amasu okufundela Amagama amasha

Ibanga 9
ukuqondisisa kanye engqikithini
namasu okufunda: imibhalo
ebukelwayo -amakhathuni Ukubuyekeza uhlelo
(Sebenzisa imibhalo ebhaliwe lolimi oluvela embhalweni
kanye nebukelwayo) yabafundi
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu.
• Ukufunda ngokukha
phezulu ngenhloso
yokuthola ulwazi oluthile.
• Ukuqagula.
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama angejwayelekile
kanye nemifanekiso.
• Umphumela wokukhetha
kanye nokweqa
encazelweni yegama.
• Umphumela wesu
lokusebenzisa ulimi

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


olunezincazelo
ezicashile kanye
nemibuzombumbulu.
• Umphumela wesu
lokusebenzisa.
• izinto ezibonakalayo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 3-4 Amasu okukhuluma Ukufunda ukuze uthole Umbhalo odlulisa umyalezo Akuqalwe ngokugcizelelwa 214-234 149-159
nokulalela ulwazi okungaba yilokhu: indaba/ kokusetshenziswa kolimi
Lalela ubuye ubambe iqhaza • Izindlela zokwethula umdlalo owufundile/ okufundiwe emasontweni
engxoxweni yophenyo uphenyo: Isibonelo, ibrosha.ibhlokhi/i- posta/ adlule
esuselwe emibhalweni iphosta/isikhangisi. isikhangisi/isibuyekezo
eniyifundayo (ingxoxo • I brosha/ ukwethulwa • Sebenzisa isakhiwo Umsebenzi ezingeni
ayiholwe nguthisha) ngamapoyinti/, iculo, nesitayela esifanele. lamagama:
• Lalela ukuthi lwenziwa ukubuyekeza/ inkondlo/ • Inhloso yezethameli Izichasiso.
kanjani uphenyo. indaba emfishane/ nengqikithi. Umsebenzi ezingeni
• Lalela ngokuthola ulwazi umdlalo njll. • Khetha amagama afanela, lemisho: Inkulumo-ngqo
ngomsebenzi wophenyo. nenkulumo ewumbiko,
ulimi olufanele, izimpawu,
• Indlela yokwenza / Kubuyekezwa imibhalo imibala njll. izinkathi zesenzo, izinhlobo
inqubo, Inhloso. efundwe ngethemu yoku-1 • Ukusetshenziswa zemisho,
• Imiyalelo. neyesi-2 kwezinhlobo zemisho izinhlobo zezigaba, imisho
• Izigaba zomsebenzi Amasu okufundela ezehlukene (ubude lapho omenzi beba
wophenyo. ukuqondisisa (Sebenzisa nezakhiwo). yizinhlokoo zemisho kanye
• Imibuzo nezimpendulo. imibhalo ebhaliwe kanye • Khetha ukwakheka nemisho lapho omenziwa
• Ukwabelana imiqondo nebukelwayo) nemidwebo efanele. beba
nemibono. • Ukufunda ngokushesha yizinhloko zemisho,
ukha phezulu. Gxila kulokhu okulandelayo: amabinzana kanye
• Ukufunda ngokukha Inqubo yokubhala nemishwana.
phezulu ngenhloso • Ukuhlela. Izincazelo zamagama:
yokuthola ulwazi oluthile. • Ukubhala izinhlaka Omabizwafane kanye
• Ukuqagula. zokuqala. nophimbohluka.
• Ukuzitholela izincazelo • Ukubuyekeza. Izimpawu zokuloba kanye
zamagama angejwayelekile • Ukufunda nesipelingi:
kanye nemifanekiso. ngokuqaphelisisa ukuze Izinhlobo zesipelingi.
• Umphumela wokukhetha ucacise
kanye nokweqa Amagama amasha
encazelweni yegama. engqikithini
• Umphumela wesu
lokusebenzisa ulimi
olunezincazelo
ezicashile kanye
nemibuzombumbulu.
• Umphumela wesu
lokusebenzisa izinto

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ezibonakalayo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 9
67
© Shuter & Shooter Publishers
68
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ukufunda imibhalo • Ukulungisa amaphutha, Ukubuyekeza uhlelo
• Qaphelisisa izakhiwo ukwethula.

Ibanga 9
lolimi oluvela embhalweni
zemibhalo. yabafundi
• Khombisa ukufunda Bhala umbhalo odlulisa
ngokuqondisisa isakhiwo, umyalezo
udweshu, abalingiswa,
ingwijikhwebu, ingemuva/
umsebenzi wombhali,
indikimba, isiphetho.
• nokuphela.

Inqubo yokufunda
• Ukulungiselela ukufunda
(yethula uhlobo
lombhalo).
• Ngesikhathi kufundwa
(phawula ngezimpawu
zombhalo).
• Ngemumva kokufunda
(akuphendulwe imibuzo,

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


kuqhathaniswe,
kwehlukaniswe,
kuhlaziywe).
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 5-6 Amasu okukhuluma Ukufunda umbhalo Ukubhala indaba esuselwe Akuqalwe ngokugcizelelwa 267-293 176-191
nokulalela wobuciko ofana nenoveli/ embhalweni ofundiwe: kokusetshenziswa kolimi
izindaba ezimfushane/ elandisayo/ echazayo/ okufundiwe emasontweni
Okukhulunywayo inganekwane (inganeko- eningayo (ecabangisisayo) adlule
Abafundi balungiselela zilwane, umzekeliso, ukubhalwa kwe-Projekthi
ukwethula ucwaningo. inganeko-zilwane, insumo • Ukukhethwa kwamagama. Umsebenzi ezingeni
(Abafundi kumele benze kanye nensumansumane) • Izwi kanye nesitayela. lamagama: Izihlanganiso
ucwaningo noma uphenyo • Izimpawu zombhalo • Ukuchaza kuzwakale. kanye nezenzo.
ukulungiselela ukwethula wobuciko: isakhiwo, • Iphimbo. Umsebenzi ezingeni
umbhalo wokuziqambela abalingiswa, isizinda, • Amaphuzu awumongo lemisho: Inkulumo-ngqo
oyi-Projekthi) udweshu, uphawu, kanye namaphuzu nenkulumo ewumbiko,
• Khombisa ngomzimba. ukubaluleka kwemisindo, asekelayo. izinkathi zesenzo, izinhlobo
• Khombisa isingeniso, imifanekisomqondo. • Ukubhala umbhalo zemisho, imisho lapho
umzimba nesiphetho. Inqubo yokufunda osabulembu ukuze omenzi beba yizinhloko
• Sebenzisa ulimi oluyilo. • Ukulungiselela ukufunda kuhleke kahle imibono/ zemisho kanye nemisho lapho
(yethula uhlobo amaphuzu. omenziwa beba yizinhloko
lombhalo/qagela • Ukwethula indaba ukuze zemisho
izigameko). imakwe Uthisha. kanye nezinhlobo zezigaba.
• Ngesikhathi kufundwa Izincazelo zamagama:
(phawula ngezimpawu Gxila kulokhu okulandelayo: Incazelo esobala, incazelo
zombhalo). Inqubo yokubhala ecashile, ifanamsindo
• Ngemumva kokufunda • Ukuhlela. (ifanangwaqa nefanangwaqa),
(akuphendulwe imibuzo, • Ukubhala izinhlaka inhlonipho, ifuzamsindo
kuqhathaniswe, zokuqala. kanye noteku.
kwehlukaniswe, • Ukubuyekeza.
kuhlaziywe). • Ukufunda
ngokuqaphelisisa ukuze
ucacise.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 9
69
© Shuter & Shooter Publishers
70
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Ukufunda/ukubukelela • Ukulungisa amaphutha, Izimpawu zokuloba kanye
ukwethula Kubhalwa

Ibanga 9
ukuqondisisa (Imibhalo nesipelingi:
ebhaliwe kanye nebukelwayo) indaba kulandelwa inqubo Izinhlobo zesipelingi.
Amasu • yokubhala.
• Ukufunda ngokushesha Amagama amasha
ukha phezulu. engqikithini
• Ukufunda ngokukha
phezulu ngenhloso Ukubuyekeza uhlelo
yokuthola amaphuzu lolimi oluvela embhalweni
asekelayo. yabafundi
• Ukufunda
ngokuquphelisisa.
• Ukuqagula.
• Ukuzitholela izincazelo
zamagama
angejwayelekile kanye
nemifanekisomqondo.
• Imibono ewumongo
kanye neyesekelayo.
• Umphumela wokukhetha

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


kanye nokweqa
encazelweni yegama.
• Umphumela
wokusebenzisa izifenqo
nezakhiwo zenkulumo
ecashile.
• Ukucabangela umbhali
kanye nesiphetho.
Ukufingqa umbhalo
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3
Isonto 7-8 Amasu okukhuluma Umbhalo wobuciko ofana Umbhalo odlulisa umyalezo: Akuqalwe ngokugcizelelwa 294-317 195-202
nokulalela nezindaba ezimfushane Isibuyekezo kokusetshenziswa kolimi
kanye nenoveli • Isakhiwo sombhalo. okufundiwe emasontweni
Okukhulunywayo • Izimpawu zombhalo • Inhloso yombhalo. adlule
• Ukusetshenziswa kolimi. wobuciko: abalingiswa, • Amaphuzu awumongo
• Irejista. okwenzekayo, inkulumo- kanye namaphuzu Ezingeni lamagama:
• Iphimbo. mpendulwano, isakhiwo, asekelayo. izichasiso.
• Ukukhombisa udweshu, okwenzeka • Ukusetshenziswa kolimi. Umsebenzi ezingeni
ngomzimba. endabeni isizinda, umlandi • Irejista. lemisho:
• Isingeniso kanye kanye nendikimba. • Ukuhleleka kahle Isigaba esichazayo
nesiphetho. Inqubo yokufunda kwemisho. Isigaba umuntu asibhala
• Ukulungiselela ukufunda • Ukusetshenziswa ngendlela ethandwa nguyena.
(yethula uhlobo kwezihlanganiso Isigaba esehlukanisayo.
lombhalo). ukuqinisekisa Izincazelo zamagama:
• Ngesikhathi kufundwa ukuxhumana kahle Igama elilodwa elimele
(phawula ngezimpawu kwemisho. amaningi.
zombhalo). • Ukusetshenziswa Izimpawu zokuloba kanye
• Ngemumva kokufunda kwezinhlobo zemisho nesipelingi:
(akuphendulwe imibuzo, ezehlukene (ubude Izinhlobo zesipelingi.
kuqhathaniswe, nezakhiwo).
kwehlukaniswe, Gxila kulokhu okulandelayo: Amagama amasha
kuhlaziywe). Inqubo yokubhala engqikithini
Ubunkondlo • Ukuhlela.
• Izimpawu ezibalulekile • Ukubhala izinhlaka Ukubuyekeza uhlelo
zenkondlo. zokuqala. lolimi oluvela embhalweni
• Isakhiwo sangaphakathi • Ukubuyekeza. yabafundi
senkondlo: izifengqo, • Ukufunda
imifanekisomqondo, ngokuqaphelisisa ukuze
imvumelwano nesigqi. ucacise.
• Isakhiwo sangaphandle • Ukulungisa amaphutha.
senkondlo: imigqa, • Ukwethula.
amagama nezigaba/ Kubhalwa Isibuyekezo
izitanza.
• Isitayela sombhali.
• Ukufengqa.
• Umoya wenkondlo.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

Ibanga 9
71
© Shuter & Shooter Publishers
72
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 9-10 Amasu okukhuluma Ukufunda umbhalo Umbhalo edlulisa umyalezo: Akuqalwe ngogcizelelwa 278-298 180-188

Ibanga 9
nokulalela wobuciko ofana nomdlalo i-imeyili kokusetshenziswa kolimi
Ukuxoxa indaba • Izimpawu zombhalo • Isakhiwo sombhalo. okufundiwe emasontweni
• Qaphela lokhu: amakhono wobuciko: • Inhloso yombhalo. adlule
okukhuluma, iphimbo • abalingiswa, okwenzekayo • Amaphuzu awumongo Umsebenzi ezingeni
ukuphimisa kahle • inkulumo-mpendulwano, kanye. lamagama:
amagama, isivinini, indlela isakhiwo • namaphuzu asekelayo. Izenzo, ukubuza imibuzo
yokubiza amagama, • udweshu, okwenzeka • Ukusetshenziswa kolimi. kanye
ukubheka izethameli, endabeni • Irejista. nesabizwana sokukhomba.
indlela yokuma kanye • isizinda, umlandi kanye • Ukuhleleka kahle Umsebenzi ezingeni
nokusebenzisa izitho nendikimba. kwemisho. lemisho:
zomzimba. Inqubo yokufunda • Ukusetshenziswa Inqubo, ukulandelana
Ukufunda kakhulu • Ukulungiselela ukufunda kwezihlanganiso. kwezinto
kuzwakale (yethula uhlobo • ukuqinisekisa ngokubaluleka kwazo kanye
• Sebenzisa amakhono lombhalo). ukuxhumana kahle. nesigaba
okukhuluma afana • Ngesikhathi kufundwa • kwemisho. esisongayo.
nephimbo, ukwehla (phawula ngezimpawu • Ukusetshenziswa Izincazelo zamagama:
nokwenyuka kwezwi, zombhalo). kwezinhlobo zemisho Igama elilodwa elimela
isivinini, ukukhishwa • Ngemumva kokufunda ezehlukene (ubude amaningi.
kwezwi, ukuphimisa (akuphendulwe imibuzo, nezakhiwo). Izimpawu zokuloba kanye

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3


amagama, ukufunda kuqhathaniswe, Gxila kulokhu okulandelayo: nesipelingi:
kugeleze. kwehlukaniswe, Inqubo yokubhala Izinhlobo zesipelingi.
kuhlaziywe). • Ukuhlela. Amagama amasha
Ubunkondlo • Ukubhala izinhlaka engqikithini
• Izimpawu ezibalulekile zokuqala.
zenkondlo: • Ukubuyekeza. Ukubuyekeza uhlelo
• Isakhiwo sangaphakathi • Ukufunda lolimi oluvela embhalweni
senkondlo: ngokuqaphelisisa ukuze. yabafundi
• izifengqo, • ucacise.
imifanekisomqondo, • Ukulungisa amaphutha,
• imvumelwano nesigqi. ukwethula.
• Isakhiwo sangaphandle Kubhalwa i-imeyili
senkondlo: kulandelwa inqubo
• imigqa, amagama yokubhala
nezigaba/izitanza
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-3

• Isitayela sombhali.
• Ukufingqa.
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye
nomyalezo.
Isonto 1-2 Ukulalelela ukuqondisisa Umbhalo wobuciko ofana Imibhalo edlulisa imiyalezo: Akuqalwe ngogcizelelwa 303-345 195-207
• Phawula ngokuhlaziyisisa nezindaba ezimfushane i-CV kanye nencwadi kokusetshenziswa kolimi
imibhalo ehlukahlukene. kanye nenoveli ehambisana nayo okufundiwe emasontweni
• Ukulalela ngenhloso • Izimpawu zombhalo • Izidingo zesakhiwo kanye adlule
yokuthola/ yokuzuza wobuciko: abalingiswa, nesitayela.
ulwazi oluthile. okwenzekayo, inkulumo- • Abafundi abaqondiwe, Umsebenzi ezingeni
• Ukulalela kanye mpendulwano, isakhiwo, inhloso kanye lamagama:
nokuthokozela imizekeliso udweshu, okwenzeka • nokuqukethwe. Izenzo.
kanye nezihloko. endabeni isizinda, umlandi • Ukukhethwa kwamagama, Umsebenzi ezingeni
• Ukuphendula imibuzo. kanye nendikimba. ukufengqa, uphawu, lemisho: Inkulumo-ngqo
Inqubo yokufunda umbala; indawo. nenkulumo ewumbiko,
Okukhulunywayo: Inkulumo • Ukulungiselela ukufunda • Izakhiwo zemisho, ubude imisho lapho omenzi beba
engalungiselwe (yethula uhlobo nezinhlobo. yizinhloko zemisho kanye
• Khetha isihloko esifanele. lombhalo). • Ukubukeka kwayo. nemisho lapho omenziwa
• Hlela ulwazi luhleleke • Ngesikhathi kufundwa beba yizinhloko zemisho.
kahle. (phawula ngezimpawu Inqubo yokubhala Izincazelo zamagama:
• Khetha ulwazimagama zombhalo). • Ukuhlela. Amagama angacacile,
kanye nohlelo lolimi. • Ngemumva kokufunda • Ukubhala izinhlaka amagama asetshenziswa
• Khetha isingeniso esihle (akuphendulwe imibuzo, zokuqala. ngokweqile,
kanye nesiphetho (esihle). kuqhathaniswe, • Ukubuyekeza. ukuphindaphinda, ulimi
• Uma kunesidingo, kwehlukaniswe, • Ukufunda olukhulunywa ikakhulukazi
sebenzisa izinsiza kuhlaziywe). ngokuqaphelisisa ukuze yintsha, yasemalokishini
ezibukwayo kanye nalezo Ubunkondlo ucacise. kanye nolimi oluqondwa
ezilalelwa ziphinde • Izimpawu ezibalulekile • Ukulungisa amaphutha kuphela yilabo
zibukwe. zenkondlo. ukwethula. abalusebenzisayo.
• Isakhiwo sangaphakathi
senkondlo: izifengqo, Kubhalwa i-CV kanye Izimpawu zokuloba kanye
imifanekisomqondo, nencwadi ehambisana nayo nesipelingi:
imvumelwano nesigqi. Izinhlobo zesipelingi.
• Isakhiwo sangaphandle Amagama amasha
senkondlo: imigqa, engqikithini
amagama nezigaba/
izitanza. Ukubuyekeza uhlelo
• Isitayela sombhali. lolimi oluvela embhalweni
• Ukufengqa. yabafundi
• Umoya wenkondlo.
• Indikimba kanye

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


nomyalezo.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 9
73
© Shuter & Shooter Publishers
74
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo

Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 3-4 325-345 208-218

Ibanga 9
Amasu okukhuluma Umbhalo wobuciko ofana Umbhalo odlulisa umyalezo: Akuqalwe ngogcizelelwa
nokulalela Ukulalelela nezindaba ezimfushane Isibonelo, Inkombandlela/ kokusetshenziswa kolimi
ukuqondisisa kanye nomdlalo umyalelo okufundiwe emasontweni
(Akusetshenziswe • Izimpawu zombhalo • Indlela yokubhala efanele. adlule
inkulumompendul-wano wobuciko: abalingiswa, • Hlela ngendlela.
eqoshiwe) okwenzekayo, inkulumo- • Umqondo osobala Umsebenzi ezingeni
• Ukulalela inkulumo- mpendulwano, isakhiwo, nosekelayo. lamagama: Amabizoqho
mpendulwano. udweshu, okwenzeka • Hlela izigaba. kanye namabizongxube.
• Ukubhala amanothi. endabeni isizinda, umlandi • Amaphuzu Umsebenzi ezingeni
– Ulimi kanye namandla kanye nendikimba. mawalandelane. lemisho: Inqubo,
– Iphimbo • Sebenzisa izihlanganiso ukulandelana kwezinto
– Umoya Inqubo yokufunda ezifanele. ngokubaluleka kwazo kanye
– Isingeniso kanye • Ukulungiselela ukufunda • Ukusetshenzizwa kolimi. nesigaba
nesiphetho. (yethula uhlobo esisongayo.
• Ukuphendula imibuzo. lombhalo). Gxila kulokhu okulandelayo: Izincazelo zamagama:
Ingxoxo (ingxoxo ayiholwe • Ngesikhathi kufundwa Inqubo yokubhala Izinkolelo ezingaguquki,
uthisha) (phawula ngezimpawu • Ukuhlela. ukubandlulula kanye nolimi
• Ababambe iqhaza. zombhalo). • Ukubhala izinhlaka oluchukuluza imizwa.
• Izimiso zengxoxo. • Ngemumva kokufunda zokuqala.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


• Ukunikezana amathuba (akuphendulwe imibuzo, • Ukubuyekeza.
okukhuluma. kuqhathaniswe, • Ukufunda
• Ukusetshenziswa kolimi. kwehlukaniswe. ngokuqaphelisisa ukuze.
• Indlela yokuphikisana • kuhlaziywe). • ucacise.
engxoxweni. • Ukulungisa amaphutha,
• Isingeniso kanye Isifundo sokuqondisisa ukwethula.
nesiphetho. (umbhalo ocashunwe
• Iqembu lixoxa ngezihloko embhalweni wobuciko Kubhalwa umbhalo odlulisa
ezisematheni. ofundwayo njengekhathuni, umyalelo kulandelwa
igrafu, isikhangisi) inqubo yokubhala
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu, ukufunda
ngokukha phezulu
ngenhloso yokuthola
ulwazi oluthile.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukucabangela.
• Izincazelo zamagama.
• Umbono wombhali.
• Iqiniso kanye nombono.
• Incazelo eqondiwe.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 9
75
© Shuter & Shooter Publishers
76
Izakhiwo nezimiso Where to find it in
Amakhono Ukulalela nokukhuluma Ukufunda nokubukela Ukubhala nokwethula
zokusetshenziswa kolimi IsiZulu Soqobo
Incwadi Incwadi
Yomfundi kaThisha
Isonto 5-6 Amasu okukhuluma Umbhalo wobuciko ofana Umbhalo odlulisa umyalezo: Akuqalwe ngogcizelelwa 402-420 271-281

Ibanga 9
nokulalela Ukufunda nezindaba ezimfushane umlando kamufi kokusetshenziswa kolimi
okulungiselelwe kanye nomdlalo • Isakhiwo sombhalo. okufundiwe emasontweni
• Sebenzisa amakhono • Izimpawu zombhalo • Inhloso yombhalo. adlule
okukhuluma afana wobuciko: abalingiswa, • Amaphuzu awumongo
nephimbo, ukwehla okwenzekayo, inkulumo- kanye namaphuzu Umsebenzi ezingeni
nokwenyuka kwezwi, mpendulwano, isakhiwo, asekelayo. lamagama: Izenzo kanye
isivinini, ukukhishwa udweshu, okwenzeka • Ukusetshenziswa kolimi. namabizo.
kwezwi, ukuphimisa endabeni isizinda, umlandi • Irejista. Umsebenzi ezingeni
amagama, ukufunda kanye nendikimba. • Ukuhleleka kahle lemisho: Ukuchaza:
kugeleze. kwemisho. imbangela nomthelela.
Inqubo yokufunda • Ukusetshenziswa Izincazelo zamagama:
Ingxoxo(eholwa uthisha) • Ukulungiselela ukufunda kwezihlanganiso Ukuguquka encazelweni,
• Khetha izimo kanye (yethula uhlobo ukuqinisekisa ukusebenzisa
nezihloko ezifanelekile. lombhalo). ukuxhumana kahle ulimi ngezinhloso ezithile;
• Izimiso zokukhuluma. • Ngesikhathi kufundwa kwemisho. igama elilodwa elimele
• Ulimi kanye namandla. (phawula ngezimpawu • Ukusetshenziswa amaningi.
• Ababambe iqhaza. zombhalo). kwezinhlobo zemisho Izimpawu zokuloba kanye
• Ngemumva kokufunda ezehlukene (ubude nesipelingi:
(akuphendulwe imibuzo, nezakhiwo). Amaphethini zesipelingi.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


kuqhathaniswe,
kwehlukaniswe, Gxila kulokhu okulandelayo: Amagama amasha
kuhlaziywe). Inqubo yokubhala engqikithini
• Ukuhlela.
• Ukubhala izinhlaka Ukubuyekeza uhlelo
zokuqala. lolimi oluvela embhalweni
• Ukubuyekeza. yabafundi
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa ukuze.
• ucacise.
• Ukulungisa amaphutha,
ukwethula.
ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4
Ukufundela ukuqondisisa Kubhalwa umlando
(umbhalo ocashunwe kamufi kulandelwa inqubo
embhalweni wobuciko yokubhala
enikeziwe) kungaba
iphephabhuku noma
iphephandaba.
• Ukufunda ngokushesha
ukha phezulu, ukufunda
ngokukha phezulu
ngenhloso yokuthola
umfanekisomqondo.
• Ukufunda
ngokuqaphelisisa.
• Ukucabangela.
• Izincazelo zamagama.
• Umbono wombhali.
• Iqiniso kanye nombono.
• Incazelo eqondiwe.
Ukufingqa umbhalo
Isonto 7-8 Amasu okulalela Ukufunda nokubukela: Ukubhala: Umsebenzi ezingeni 422-423 283-288
nokukhuluma lamagama:
Ukubuyekeza Ukubuyekeza: izimpawu Ukubuyekeza: ukubhalwa
ezisemqoka zemibhalo kwemibhalo. Ukubuyekeza:
yobuciko, izimpawu nezimiso Inqubo yokubhala imibhalo. Umsebenzi ezingeni lemisho:
zokusetshenziswa kolimi. Kuyabukezwa
Izincazelo zamagama:
Igama elilodwa elimele
amagama amaningi
Izimpawu zokuloba kanye
nesipelingi.

ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4


ISIZULU ULIMI LWASEKHAYA ITHEMU YESI-4

Ibanga 9
77
© Shuter & Shooter Publishers
UKUFINGQWA KOKUHLOLA OKUHLELEKILE

IBANGA 7
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 99-102
(Le thaski mayiqalwe ukwenziwa nge themu yoku-1 iqedwe ngethemu yesi-2 bese Incwadi kaThisha
kurekhodwa amamaki.) ikhasi 62-70
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-2 UKUBHALA Incwadi Yomfundi
Indaba: Elandisayo / Ejeqezayo (Kumele yenziwe ngesikhathi kuqhubeka iThemu) ikhasi 99-102
Ithemu
Incwadi kaThisha
Yoku 1
ikhasi 62-70
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-3 (50 AMAMAKI) Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI: ikhasi 99-102
Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbhalo obukwayo ikhasi 62-70
Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO: Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 164-170
Othisha baqala ukwenzisa le thaski nge themu yoku-1 ukuze bonke abafundi babe Incwadi kaThisha
sebehloliwe ngokuphela kwe themu yesi-2) ikhasi 111-122
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-4: Incwadi Yomfundi
Umbhalo odlulisa umyalezo: (mayibe mibili emifishane noma ube munye omude) ikhasi 164-170
Ithemu Ibhalwa ngaphambi kwesivivinyo samaphakathi nonyaka Incwadi kaThisha
Yesi-2 ikhasi 111-122
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-5: ISIVIVINYO SAMAPHAKATHI NONYAKA Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI (60 AMAMAKI) ikhasi 164-170
Umbuzo 1: Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbuzo 2: Umbhalo obukwayo ikhasi 111-122
Umbuzo 3: Ukufingqa
Umbuzo 4: Izakhiwo nezimiso zolimi engqikithini
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-6: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
Ukucwaninga nokubhala I projekthi ikhasi 248-251
Incwadi kaThisha
ikhasi 174-183
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
Ithemu Ukwethula ngomlomo iprojekthi ikhasi 248-251
Yesi-3 Le thaski iqalwa nge themu yesi-3 iqedwe ngethemu yesi-4 bese kurekhodwa amamaki. Incwadi kaThisha
ikhasi 174-183
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-8: UKUPHENDULA UMBHALO WOBUCIKO Incwadi Yomfundi
Ubunkondlo ikhasi 248-251
Umdlalo Incwadi kaThisha
Izindaba ezimfishane ikhasi 174-183
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7 OKUKHULUNYWAYO: Incwadi Yomfundi
Ukwethula i projekthi (Othisha baqala ukwenzisa le thaski nge themu yesi-3 ukuze bonke ikhasi 313-318
abafundi babe sebehloliwe ngokuphela kwe themu yesi-4) Incwadi kaThisha
ikhasi 222-230
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-9: UKUBHALA Incwadi Yomfundi
Umbhalo odlulisa umyalezo: (mayibe mibili emifishane noma ube munye omude) Ibhalwa ikhasi 313-318
Ithemu
ngaphambi kwesivivinyo sokuphela konyaka Incwadi kaThisha
Yesi-4
ikhasi 222-230
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YE-10 UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI Incwadi Yomfundi
Umbuzo 1: Isifundo sokuqondisisa ikhasi 313-318
Umbuzo 2: Umbhalo obonwayo Incwadi kaThisha
Umbuzo 3: Ukufingqa ikhasi 222-230
Umbuzo 4: Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini

78 Ukufingqwa Kokuhlola Okuhlelekile


UKUFINGQWA KOKUHLOLA OKUHLELEKILE

IBANGA 8
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 110-112
Incwadi kaThisha
ikhasi 58-68
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-2 UKUBHALA NOKWETHULA Incwadi Yomfundi
Inadaba: Elandisayo / Ejeqezayo ikhasi 110-112
Ithemu
Incwadi kaThisha
Yoku 1
ikhasi 58-68
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-3 Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI: ikhasi 110-112
Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbhalo obukwayo ikhasi 58-68
Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO: Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 192-198
Incwadi kaThisha
ikhasi 118-130
Umbhalo odlulisa umyalezo: (mayibe mibili emifishane noma ube munye omude:) Incwadi Yomfundi
Ibhalwa ngaphambi kwesivivinyo samaphakathi nonyaka ikhasi 192-198
Ithemu Incwadi kaThisha
Yesi-2 ikhasi 118-130
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-5: ISIVIVINYO SAMAPHAKATHI NONYAKA Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI ikhasi 192-198
Umbuzo 1: Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbuzo 2: Umbhalo obukwayo ikhasi 118-130
Umbuzo 3: Ukufingqa
Umbuzo 4: Izakhiwo nezimiso zolimi engqikithini
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-6: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
Ukucwaninga nokubhala I projekthi ikhasi 304-308
Incwadi kaThisha
ikhasi 197-207
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
Ithemu ikhasi 304-308
Yesi-3 Incwadi kaThisha
ikhasi 197-207
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-8: UKUPHENDULA UMBHALO WOBUCIKO Incwadi Yomfundi
Ubunkondlo ikhasi 304-308
Umdlalo Incwadi kaThisha
Izindaba ezimfishane ikhasi 197-207
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7: OKUKHULUNYWAYO Incwadi Yomfundi
Ukwethula i projekthi (Othisha baqala ukwenzisa le thaski nge themu yesi-3 ukuze bonke ikhasi 382-388
abafundi babe sebehloliwe ngokuphela kwe themu yesi-4) Incwadi kaThisha
ikhasi 255-265
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-9: UKUBHALA Incwadi Yomfundi
Umbhalo odlulisa umyalezo: ikhasi 382-388
Ithemu
(mayibe mibili emifishane noma ube munye omude) Ibhalwa ngaphambi kwesivivinyo Incwadi kaThisha
Yesi-4
sokuphela konyaka ikhasi 256-265
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YE-10 UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI Incwadi Yomfundi
Umbuzo 1: Isifundo sokuqondisisa ikhasi 382-388
Umbuzo 2: Umbhalo obukwayo Incwadi kaThisha
Umbuzo 3: Ukufingqa ikhasi 255-265
Umbuzo 4: Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini

Ukufingqwa Kokuhlola Okuhlelekile 79


UKUFINGQWA KOKUHLOLA OKUHLELEKILE

IBANGA 9
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 124-127
Incwadi kaThisha
ikhasi 66-74
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-2 UKUBHALA Incwadi Yomfundi
Inadaba ikhasi 124-127
Ithemu Incwadi kaThisha
Yoku 1 ikhasi 66-74
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-3 Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI: ikhasi 124-127
Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbhalo obukwayo ikhasi 66-74
Ukufingqa
Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YOKU-1 OKUKHULUNYWAYO: Incwadi Yomfundi
Ukufunda kakhulu kuzwakale ikhasi 211-224
Incwadi kaThisha
ikhasi 134-157
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-4:UKUBHALA Incwadi Yomfundi
Ithemu Umbhalo odlulisa umyalezo: (mayibe mibili emifishane noma ube munye omude) ikhasi 211-224
Yesi-2 Incwadi kaThisha
ikhasi 134-157
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-5: ISIVIVINYO SAMAPHAKATHI NONYAKA Incwadi Yomfundi
UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI ikhasi 211-224
Incwadi kaThisha
ikhasi 134-157
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-6: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
ikhasi 342-345
Incwadi kaThisha
ikhasi 222-232
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7: UMBHALO WOKUZIQAMBELA OYI PROJEKTHI Incwadi Yomfundi
Ithemu ikhasi 342-345
Yesi-3 Incwadi kaThisha
ikhasi 222-232
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-8: UKUPHENDULA UMBHALO WOBUCIKO Incwadi Yomfundi
ikhasi 342-345
Incwadi kaThisha
ikhasi 222-232
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-7: OKUKHULUNYWAYO Incwadi Yomfundi
ikhasi 424-442
Incwadi kaThisha
ikhasi 287-308
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YESI-9: UKUBHALA NOKWETHULA Incwadi Yomfundi
ikhasi 424-442
Ithemu Incwadi kaThisha
Yesi-4 ikhasi 287-308
UKUHLOLA OKUHLELEKILE ITHASKI YE-10 UKUPHENDULA KUSUSELWA EMBHALWENI (70 Incwadi Yomfundi
AMAMAKI) ikhasi 424-442
Umbuzo 1: Isifundo sokuqondisisa Incwadi kaThisha
Umbuzo 2: Umbhalo obukwayo ikhasi 287-308
Umbuzo 3: Ukufingqa
Umbuzo 4: Izakhiwo nezimiso zokusetshenziswa kolimi engqikithini

80 Ukufingqwa Kokuhlola Okuhlelekile


AMANOTHI WAMI

82 AMANOTHI WAMI
AMANOTHI WAMI

AMANOTHI WAMI 83
AMANOTHI WAMI

84 AMANOTHI WAMI
AMANOTHI WAMI 85
SALES CONTACTS

TVET Colleges Vaasna Sing 063 251 8566 [email protected]

Booksellers Vaasna Sing 063 251 8566 [email protected]

Eastern Cape Sydney Nquma 083 253 6761 [email protected]

Free State Dimagatso Makhurane 083 215 6835 [email protected]

Gauteng Themba Msimanga 082 445 6435 [email protected]

KwaZulu-Natal Khanyo Cele 083 281 0849 [email protected]

Limpopo Dimagatso Makhurane 083 215 6835 [email protected]

Mpumalanga Sharmlla Naik 083 287 6883 [email protected]

Northern Cape Colette van der Merwe 071 851 1814 [email protected]

North West Phemelo Maiphehlo 083 378 8725 [email protected]

Western Cape Colette van der Merwe 071 851 1814 [email protected]

Teacher Training Vickesh Thandray 060 545 2264 [email protected]

CUSTOMER SERVICES:
Sylvie Doarsamy +27 (0) 33 846 8723 [email protected]

Thandeka Ngcobo +27 (0) 33 846 8724 [email protected]

Zandile Mthethwa +27 (0) 33 846 8721 [email protected]

Mbali Kunene +27 (0) 33 846 8722 [email protected]

HEAD OFFICE
Tel: +27 (0) 33 846 8721 / 22 / 23 / 24
Fax: +27 (0) 33 846 8701

Pietermaritzburg · Johannesburg · Cape Town · East London

www.facebook.com/shuterandshooter • www.shuters.co.za

www.facebook.aceitstudyguides • www.aceitstudyguides.co.za
OS1001377

Potrebbero piacerti anche