بۆ ناوەڕۆک بازبدە

گرەڤا برچیبوونێ

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
مانگرتنەکە برچیبوونێ ل واسهنگتۆنێ (دیئا) ژ بۆ پەنابەرێن کامپائە شرەفێ یا پارێزگەها دیالا.

گرەڤا برچیبوونێ، مانگرتنا برسیبوونێ، مانگرتنا برچیتیێ،ئا وایەکە بەرخوەدانا پاسیڤئە . کەسێن کو تەڤلێ دبن ب زانەبوونا زیانئوو مرنێ خوارنێ رەد دکن.

گرەڤا برچیبوونێ ژ بەرێ ڤە ل هەموو جیهانێ وەکە بەرخوەدانا سیاسی تێ بکارانین. وەک د هەموو گرەڤان دە، مانگرتنا برچیبوونێ یا سیاسی ژی رێپیڤانەکەئە لەنی یەئوو خوەدیێئا رمانجەکێ بەربچاڤئە . فەرقا د ناڤا گرەڤا برچیبوونێئوو رۆژیێئە ڤئە .

ئەنجامێن وێ یێن فیزیکی

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

حەگەر رەدکرنا خوارنێ ژ سێ هەفتەیان درێژتر بدۆمە، زیانێن جدی یێن فیزیکی وێ کاربن پێک وەرن. دبە کوئە ڤ زیانێن فیزیکی مایندە بن -ئا ن ژی کارن ببن سەدەما مرنێ.

مرۆڤ هەنە گرەڤا وانئا برچیبوونێ 50-70 رۆژئا ژۆتیە. بۆببی ساندس،ئە ندامەکە Iرئایێ، د سالا 1986ان دە پستی 66 رۆژێن برچیبوونێ ژیانا خوە ژ دەست دایە. حۆلگەر مەنس،ئە ندامێ رۆتەئا رمەە فراکتۆن، د سالا 1974ان پستی 57 رۆژێن برچیبوونێ مریە.[1]

جارنان مرۆڤ ب دارێ زۆرێ خوارنێ ددە کەسێن کو گرەڤا برچیبوونێ دکن.

مانگرتنێن برچیبوونێ یێن کوردان

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

گرەڤێن برچیبوونێ،ئێ ن کو بەرێ ب کەمال پر، مەهمەت حایر دورموشئوو ئا ل چچەک رە دەست پێ کربوو ژ بۆ مافئوو روومەتێ بوو.ئی رۆ ژی د ڤێ دەمێئوو سالێ دە، مانگرتنێن برچیبوونێ، ژ بۆ ماف، روومەتئوو ستاتوویا گەلێ کوردئا . ژ بۆ کو ژەنۆسیدە ل سەر سەرێ وان وەرە سەکناندنئوو مافێ وان ب ستاتوویا وان رە وەرە رادەست کرن ل وان،ئە ڤ گرێڤێن برچیبوونێنئێ ن جڤاتیئوو سیڤیل بوون. مرۆڤێن کو دکەڤنا برچیبوونێ دە، ب زانەبوونئوو ڤینا خوە خوارنێ ناخووون. دبێژن "هەتا کو مافێ مە نەوێ رادەستکرن،ئە مێ گرێڤا خوە بدۆمێنن".[2]

د ڤێ دەمێئوو سالێ دە، ل کوردستان،ئە ورۆپائوو ترکیەیێ، ل گەلەک دەڤەرێن جهانێ ب کوردانئە ڤ چالاکییا نەیتاەتیا سڤیل دۆما. حەری داوی کورد، ل باژەرێ کو وەکە پایتەختائە ورۆپا تێ ناسین ل ستراسبۆورگ چالاکیا مانگرتنا برچیبوونێ دەست پێ کر.

گرەڤێن برچیبوونێ ل جیهانێ

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

گرێڤێن برچیبوونێ، وەکە چالاکیاکا کو مرۆڤ لاشێ خوە ژ بەر هن کرنێن کو نە ل گۆر روومەتا مرۆڤ ن، کو د دەستێ وی دە ت چارە نەمێننئێ دی وەکە شەکلەکی بەرخوەدانێ هاتییا ب کارهانین. ل حندستانێ، د دەمە گاند دە، گاند بخوە ژ ژ بۆ کرنێنئی نگلستانێئێ ن وێ دەمەئێ ن ل حندستانێ کو هاتنا کرن شەرمازار بکەئوو ل بەر وان بەرخوەبدە، گرێڤا برچیبوونێ کرییا. پشتی وی رە، ل گراڤائی رلاندێ ژی، ژئا لیێن گرتیێنئی رئایێ ڤە هاتیا کرنئوو د وێ دەمێ مرن ژی بوویا. ل ئافریکایێ، د دەمە کو گرتیبوو دە، نەلسۆن ماندەلا بخوە ژی کریە. ب ڤێ یەکێ، هاتیە نیشاندن کو ب ڤینا خوە رە مرۆڤ کارێ ل بەرخوە بدە. مرۆڤ کو د گرتیگەهێ دە یە، ت دەستێ وی دە ت تشتەکی کوئە و خوە ب وێ بپارەزێ نینئە . ڤێجا، دەمە کو رادایادەرێن دەولەتێ ل سەر وی مرۆڤێ کو گرتی کو بدەست کرنا ێشکەنجەئوو شیدەتێ کرن،ئێ دیئە و ژی، ل بەر وێ ل بەرخوە ددە. حەتائی رۆ، ب ڤی رەنگی بوویە. ب تایبەتی، مانگرتنێن برچیبوونێ، ژ بۆ کو مرۆڤ ب وێ ڤینا خوە یا مرۆڤی بدە نیشاندنئوو ل بەر وێئێ شکەنجێئوو شیدەتێ مرۆڤاتیا خوە ب روومەتیا خوە رە ب پارێزێ ل بەرخوە دایا. د سالا 1982ان دە، ل گرتیگەها ئامەدێ گرتیێن کورد، ژ بۆ روومەتە خوە ب پارێزێن ل بەرئێ شکەنجەیێن کو ل وان دهاتنە کرن، کەتنە گرەڤا برچیبوونێ دە.

مانگرتنێن برچیبوونێ، دئا سلێ خوە دە، د دەمە کو گەلەک ب سەرێ خوەئوو ب هەموو دینامکێن خوە وێ بکە، ب وێ رە ژ وێ رە دبە وەکە نیشاندناکا ڤناکا جڤاتی ژی، ب ڤێ یەکێ رەئە و جڤات، ب وێ رە دبێژە کوئە و ل بەر کرنێن خراب سەری نادەینە. جڤاتا کورد، هەموو ریێن پاراستنا، ژ وێ هاتنا هلدان. ریەک ژێ رە نەمایا، کوئە و خوە ب وێ بپارێزێ. ب ڤێ یەکێ رە،ئێ دی وەکە ریەکا کو مرۆڤێنئا ندامێن وێ جڤاتێ مرنێ ددنا بەرچاڤێن خوەئوو وێ دکن. ل حندستانێ گاندی کربوو. ل کوردستانێ، د سالە 1982ان دە، وەکە کو ل زندانائا مەدێ بوو، ژ بۆ کو روومەتا خوە ل بەرئێ شکەنجە کو تێکرن ب پارێزێ سەری لێ ددە. مرۆڤێ کو هاتا گرتن، هەموو ریێن وی یێن خوە پاراستنێ ژ دەستێ وی هاتنا گرتن. وەکە مرۆڤەکی رووتئا . تەنێ، د دەستێ وی دە ڤینا وێ یا کوئە و ب گرێڤێن وەکە کن برچیبوونێ بدە نیشاندن رە پێرە مایا.

برچیبوونائۆ لداران یا تەربیاکرنا نەفسا خوە

[دەستکاری | دەستکاریی سەرچاوە]

کو مرۆڤ باهسە برچیبوونێ بکە، چەندی کو مرۆڤ نکارێ ناڤێ گرێڤا برچیبوونێ لێ بکە ژی، بئا وایەکی خوە برچی هشتنائۆ لدارێنئۆ لی رە ژی بوویا. وان، ژ بۆ کو نەفسا خوە تەربیا بکن، وەکە رێبازاکا کو نەفسا خوە تەربیا بکن، سەری ل برچیبوونێ دانا. ب ڤێ یەکێ رە، ب نەفسا خوە رە تەکۆشییانا.ئە ڤ ژی، ب وان رە بوویا سەدەمە کوئە و ب وێ رە ڤینا خوە کفش بکن. ب وێ رە کفشکرنا کو خوەدیێ ڤیناکا چاوا نا. ل جهانێئە ڤ رێباز ژئا لیێن پررئۆ لداران ڤە د دەمێن بەرێئێ ن کەڤن دە هاتیا ب کارهانین. ب ڤێ یەکێ رە، خوەستنا کو بئا زوەریا مرۆڤ یا د دل دە ب وێ رە تەبکۆشینئوو وێ تێک ببنئوو ل وێ سەروەر بن. ب وێ، باوەر دکرن کو، مرۆڤێ کو سەروەری ڤینا خوە یا،ئە و وێ کاربێ هەموو تشتی بکە. وێ دلشاهیا هەری باش وێئە و خوە بگهێنیێ دە.