Zum Inhalt springen

Freesch

Vun Wikipedia
Freesch/Frysk/Fräisk/Frasch/Fresk/Freesk/Friisk

Snackt in

Düütschland, (Kreis Noordfreesland, Saterland), Nedderlannen (Provinz Freesland)
Sprecher bi 500.000 as Mudderspraak
Klassifikatschoon
Offitschell Status
Amtsspraak in Nedderlannen (Provinz Freesland), Düütschland (Kreis Noordfreesland)
Spraakkoods
ISO 639-1

fy

ISO 639-2 (B) fry (T)

Freesch is en Grupp van westgermaansche Talen. Dat Freesch word in de Noord-Nedderlannen (Provinz Freesland un en paar Logen in de Provinz Grunneng) un in wat lüttjeder Streken in Düütschland, in de Bunnslanden Neddersassen un Sleswig-Holsteen snackt.

Dat gift de Menen, dat dat Freesch neet blot en Taal is, man en hele Taalgrupp, umdat de dree Twillen van de freeske Spraak düdelk verscheden bünd: de Snackers könen sük bold neet mitnnaner unnerhollen. Dat gift dat Westfreesch, dat Oostfreesch un dat Noordfreesch. Dat Benömen geiht faken wat döörnanner mit de Betekens van Spraken, wat vandag ok in de Freeslannen proot worden, man neet Freesch bünd. So word de westfreesche Spraak in de Nederlannen blot "Freesch" ("Frysk") of "Westerlauwers Freesch" nömd umdat Westfreesch al na en Streektaal in Noord-Holland wiest.

Twiegen un Ünnerdelen vun de Freesche Spraakgrupp

[ännern | Bornkood ännern]

Dat Freesch kann so indeeld worden:

In de Freesche Städer in Fryslân word en Mischtaal mit Nedderlanske Woorden un freesche Grammatik proot, dat Stadtsfreesch. Man dit Spraak word neet to dat Freesch rekent. Dat Stellingwarfs un dat Grunnengs (beid Nedersasske Dialekten) hebben en Freesch Infloot, nett as dat oostfreesch Platt.

Verscheden freesche Wöör

[ännern | Bornkood ännern]

Achteran weert de Wöör in verscheden freeschen Spraken un Dialekten vergleken. Denn kann een sik al en beten vörstellen, wat for'n Unnerscheed dat dor gifft.

Plattdüütsch Ooldfreesch Frysk Halunder Sölring Fering Mooring[1] Seeltersk[2]
„Fatt“ fet fet fat fat feet tan, feet Fät
„Mann“ mon man man man, karming maan, karmen moon, karmen Mon
„Maant“ monath moanne muunt muun muun moune Mound
„Rad“ fial, hwel, reth, thial tsjil, red rat, wel weel wel fiilj Jool, Rääd
„anner“ othar oar uur üder öler (ööder) ouder uur
„fiev“ fif fiif fiuw fif fiiw fiiw fieuw
„us“ us ús is üüs üs üs uus
„Küken“ hinnepyk sikkelk hen'k hen'k schükling Suken
„Kark“ tziurke tsjerke kark serk sark schörk Säärke
leggen ledza lizze lai lii lei leede lääse
„Ross“ hors hynder hings hingst hingst haingst Hoangst
„Mess“ mes, sax mes knüf knif knif knif Soaks
„Fohrrad“ - fyts rat weel wel fiilj (Foar-)Rääd
  • Jörgensen, Vilhelm Tams, Snaak friisk!: interfriisk leksikon, Bredtstedt, 1993, 2. Uplaag, ISBN 3-88007-215-9
  1. Na: Sjölin, Bo/Walker, Alastair/Wilts, Ommo: Frasch Uurdebök. Wörterbuch der Mooringer Mundart. Neumünster 1988
  2. Na: Fort, Marron: Saterfriesisches Wörterbuch. Hamburg 1980