सामग्रीमा जानुहोस्

वैदिक संस्कृत

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
वैदिक संस्कृत
प्लुटा सहितको (ओ३म्) अक्षर
मूलभाषीभारत, अफगानिस्तान, नेपालपाकिस्तान
क्षेत्रउत्तरपश्चिमी भारतीय उपमहाद्वीप
मातृभाषी वक्ता
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-३
vsn
 qnk Rigvedic
आइइटिएफ चिनोsa-vaidika
यो लेखमा आइपिए ध्वन्यात्मक चिह्नहरूको प्रयोग गरिएको छ। सही आइपिए सक्षम नभएमा तपाईँले युनिकोड अक्षरहरू प्रश्न चिह्न, कोठा अथवा अन्य कुनै चिह्न जस्तो देखिनेछ।

वैदिक संस्कृत भारोपेली भाषा परिवारको हिन्द-आर्य उपसमूहको प्राचीन भाषा थियो। यो वेद र सम्बन्धित साहित्यहरूमा प्रमाणित गरिएको छ।[] वैदिक संस्कृत भाषामा व्यापक प्राचीन साहित्य आधुनिक युगमा बाँचेको छ, र यो प्रोटो-भारोपेली र हिन्द-आर्य इतिहासको पुनर्निर्माणको लागि जानकारीको प्रमुख स्रोत भएको छ। []

प्रारम्भिक वैदिक संस्कृत भाषा पाणिनि, अर्थात्, क्लासिक संस्कृत द्वारा परिभाषित भाषाको तुलनामा धेरै कम समानतापूर्ण थियो।[] हिन्दु धर्मको प्रारम्भिक उपनिषद र अन्तिम वैदिक साहित्यको भाषा शास्त्रीय संस्कृतमा पुग्छ।[][]

प्रोटो-हिन्द-इरानी भाषाको प्रोटो-इरानी र प्रोटो-हिन्द-आर्य भाषामा विभाजन अनुमान गरिएको छ, भाषिक आधारमा, १८०० ईसा पूर्व वा त्यसभन्दा अघि भएको थियो।[] ऋग्वेदको सबैभन्दा पुरानो भजनको रचनाको मिति अस्पष्ट छ, सामान्यतया लगभग १५०० ईसापूर्व अनुमान गरिएको छ।[] ठूलो हिन्द-आर्य समूह भित्र वैदिक संस्कृत दर्दी भाषाहरूको प्रत्यक्ष पूर्वज हो।[]

प्रारम्भिक वैदिक संस्कृत भाषा पाणिनी, अर्थात्, क्लासिक संस्कृत द्वारा परिभाषित भाषाको तुलनामा धेरै कम समानतापूर्ण थियो।[] हिन्दु धर्मको प्रारम्भिक उपनिषद र अन्तिम वैदिक साहित्यको भाषा शास्त्रीय संस्कृतमा पुग्छ।[] वैदिक संस्कृत भाषाको अन्तिम रूपलाई शास्त्रीय संस्कृत रूपमा रूपान्तरण गर्ने श्रेय पाणिनीको अष्टाध्यायीलाई दिइन्छ, साथै पतञ्जलिको महाभाष्यकात्यायनको टिप्पणीलाई श्रेय दिइएको छ।[१०][११]

पहिलो तीनलाई सामान्यतया सँगै समूहबद्ध गरिएको छ, जसमा चार वेदहरू समावेश भएका संहिताहरू: ऋग्वेद, अथर्ववेद, यजुर्वेद, सामवेद, जसले संस्कृतमा सबैभन्दा पुरानो ग्रन्थहरू र वैदिक धर्म दुवैको प्रामाणिक आधार, र पछिको धर्मलाई हिन्दू धर्म भनिन्छ।[१२] वैदिक भाषा भित्र पाँच कालानुक्रमिक रूपमा फरक स्तर पहिचान गर्न सकिन्छ:[१२]

  1. ऋग्वेदिक काल
  2. मन्त्र काल
  3. संहिता काल
  4. ब्राह्मणम् काल
  5. सूत्र काल

यो पनि हेर्नुहोस्

[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. Christopher I. Beckwith (२००९), Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present, Princeton University Press, पृ: 363–368, आइएसबिएन 978-0-691-13589-2 
  2. Philip Baldi (१९८३), An Introduction to the Indo-European Languages, Southern Illinois University Press, पृ: 51–52, आइएसबिएन 978-0-8093-1091-3 
  3. Philip Baldi (१९८३), An Introduction to the Indo-European Languages, Southern Illinois University Press, पृ: 51–52, आइएसबिएन 978-0-8093-1091-3 
  4. Christopher I. Beckwith (२००९), Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present, Princeton University Press, पृ: 363–368, आइएसबिएन 978-0-691-13589-2 
  5. Richard Gombrich (२००६), Theravada Buddhism: A Social History from Ancient Benares to Modern Colombo, Routledge, पृ: 24–25, आइएसबिएन 978-1-134-90352-8 
  6. Mallory, J.P. (१९८९), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson, पृ: ३८f। 
  7. J. P. Mallory; Douglas Q. Adams (१९९७), Encyclopedia of Indo-European Culture, Taylor & Francis, पृ: ३०६, आइएसबिएन 978-1-884964-98-5 
  8. Parpola, Asko (1999), "The formation of the Aryan branch of Indo-European", in Blench, Roger & Spriggs, Matthew, Archaeology and Language, vol. III: Artefacts, languages and texts, London and New York: Routledge.
  9. ९.० ९.१ Richard Gombrich (२००६), Theravada Buddhism: A Social History from Ancient Benares to Modern Colombo, Routledge, पृ: 24–25, आइएसबिएन 978-1-134-90352-8 
  10. Gérard Huet; Amba Kulkarni; Peter Scharf (२००९), Sanskrit Computational Linguistics: First and Second International Symposia Rocquencourt, France, October 29–31, 2007 Providence, RI, USA, May 15–17, 2008, Revised Selected Papers, Springer, पृ: v–vi, आइएसबिएन 978-3-642-00154-3 
  11. Louis Renou & Jean Filliozat. L'Inde Classique, manuel des etudes indiennes, vol.II pp.86–90, École française d'Extrême-Orient, 1953, reprinted 2000. आइएसबिएन २-८५५३९-९०३-३.
  12. १२.० १२.१ Klaus G. Witz (१९९८), The Supreme Wisdom of the Upaniṣads: An Introduction, Motilal Banarsidass, पृ: २४ with note ७३, आइएसबिएन 978-81-208-1573-5