Przejdź do zawartości

Aszchabad

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aszchabad
Aşgabat
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Turkmenistan

Wilajet

Aszchabad (miasto na prawach wilajetu)

Zarządzający

Durdylyýew Şamuhammet

Powierzchnia

470 km²

Populacja (2012)
• liczba ludności


1 003 678

Nr kierunkowy

+ (993 12)

Kod pocztowy

744 000 - 744 040

Tablice rejestracyjne

AG

Położenie na mapie Turkmenistanu
Mapa konturowa Turkmenistanu, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Aszchabad”
Ziemia37°58′N 58°20′E/37,966667 58,333333
Strona internetowa

Aszchabad (turkm. Aşgabat, pers. عشق آباد, ros. Ашхаба́д) – stolica Turkmenistanu leżąca na południu kraju. Aszchabad jest siedzibą wilajetu achalskiego[1], wg stanu na 1 stycznia 2014 – miasto na prawach wilajetu[2]. Miasto jest znane głównie z opustoszałych ulic i parków oraz wielu budynków pokrytych białym marmurem[3].

Krajowe główne centrum przemysłowe. Funkcjonuje tu przemysł maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, chemiczny, materiałów budowlanych, szklarski, włókienniczy oraz spożywczy[1].

Na terenie miasta funkcjonuje międzynarodowy port lotniczy Aszchabad[1].

W mieście swoje siedziby ma wiele turkmeńskich szkół; znajdują się tu Turkmeńska Akademia Nauk, 8 szkół wyższych (m.in. uniwersytet założony w 1950 roku), instytuty naukowo-badawcze oraz muzea[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Aszchabad był ośrodkiem Aułu Tekińskiego, jednak został przejęty w 1881 roku przez Imperium Rosyjskie podczas podboju Oazy Achałtekińskiej. W latach 80. powstało połączenie kolejowe z Taszkentem i Turkmenbaszy. Od 1897 roku Aszchabad był głównym miastem obwodu zakaspijskiego generał-gubernatorstwa turkiestańskiego[1].

Podczas wojny domowej w Rosji, miasto przeszło w ręce Białych Rosjan w lipcu 1918 roku, którzy utracili kontrolę nad miastem w kwietniu 1919 roku na rzecz bolszewików. Do 1921 roku funkcjonowała nazwa Aschabad – zmieniono ją na Połtorack, a miasto zostało stolicą Turkmeńskiej SRR. Nowa nazwa utrzymała się do 1927 roku, kiedy nadano mu współczesne miano[1]; w tymże roku odsłonięto również pomnik Włodzimierza Lenina[4].

W 1948 roku Aszchabad stał się ofiarą silnego trzęsienia ziemi, które całkowicie zniszczyło miasto. Zostało odbudowane w stylu typowym dla republik sowieckich[5]. Po ogłoszeniu niepodległości przez Turkmenistan w 1991 roku – zostało stolicą Turkmenistanu, którą jest do dziś[1].

Polski sierociniec w czasie II wojny światowej

[edytuj | edytuj kod]

Po zawarciu układu Sikorski-Majski między Polską a ZSRR w lipcu 1941 roku, w Aszchabadzie zorganizowano polski sierociniec, do którego trafiały dzieci z całego Związku Radzieckiego. Dużą rolę w jego utworzeniu odegrała słynna piosenkarka Hanka Ordonówna i jej mąż Michał Tyszkiewicz[6] współpracujący z radcą Józefem Żmigrodzkim z ambasady polskiej w Kujbyszewie[7]. Dzieci z okolic Samarkandy i Buchary w Uzbekistanie przewoził także wicekonsul z Bombaju, Tadeusz Lisiecki[8] wraz z kpt. Archie Webbem, przedstawicielem rządu indyjskiego[9]. Następnie dzieci ewakuowano do Iranu, dalej do Indii i Pakistanu, oraz Afryki Wschodniej.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g Aszchabad, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-29].
  2. Административно-территориальное деление Туркменистана по регионам по состоянию на 1 января 2014 года (Podział administracyjno-terytorialny Turkmenistanu na regiony wg stanu na 1 stycznia 2014 r.. stat.gov.tm. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-12)]. [dostęp 2017-11-17].
  3. The City of White Marble: Ashgabat, Turkmenistan. The Atlantic. [dostęp 2017-11-01]. (ang.).
  4. Grażyna Strumiłło-Miłosz, Radziecka Azja Środkowa: mały przewodnik turystyczny, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979, s. 13.
  5. Ashgabat travel. Lonely Planet. [dostęp 2017-11-05]. (ang.).
  6. Blog Biszopa. Polskie dzieci maharadży. blogbiszopa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-10)]. [dostęp 2011-01-22].
  7. Praca zbiorowa. Leszek Beldowski i in., Polacy w Indiach. 1942–1948 w świetle dokumentów i wspomnień, wyd. 2, Warszawa 2002, Wyd. Koło Polaków z Indii 1942–1948, s. 84.
  8. Piotr Szubarczyk, Misja wicekonsula Lisieckiego Nasz Dziennik, Nr 34 (3051) z 9–10 lutego 2008.
  9. Sto lat poza ojczyzną - Archiwum Rzeczpospolitej [online], archiwum.rp.pl [dostęp 2023-11-13].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]