Przejdź do zawartości

Fudżi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fudżi
富士山
Fuji-san
Ilustracja
Fudżi widziane od strony jeziora Shōji
Państwo

 Japonia

Położenie

Prefektura Shizuoka, Prefektura Yamanashi

Pasmo

wulkan

Wysokość

3776[1] m n.p.m.

Wybitność

3776 m

Pierwsze wejście

pierwsze ślady pochodzą z 663 roku

Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, blisko centrum na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Fudżi”
Ziemia35°21′45″N 138°43′50″E/35,362500 138,730556
Fudżi, miejsce święte i źródło inspiracji artystycznej[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Góra Fudżi widziana z góry Kita (3193 m) w łańcuchu gór Akaishi
Państwo

 Japonia

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, VI

Numer ref.

1418

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2013
na 37. sesji

Fudżi (jap. 富士山 Fuji-san; wym. ɸɯdʑisaɴ ( odsłuchaj))czynny stratowulkan i zarazem najwyższy szczyt Japonii (3776 m n.p.m.). Leży na wyspie Honsiu (Honshū), na południowy zachód od stolicy, Tokio. W 2013 roku góra Fudżi została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako obiekt dziedzictwa kulturowego – święte miejsce i źródło artystycznej inspiracji.

Wyjaśnienie nazwy góry

[edytuj | edytuj kod]

Wokół nazwy góry Fudżi powstało m.in. nieporozumienie wynikające z dwoistości czytania znaku (kanji) 山 (oznaczającego „górę”). Jego sinojapońskie odczytywanie brzmi san (od chińskiego shān)[2]. Natomiast zgodnie z odczytywaniem japońskim znak ten czyta się yama – stąd alternatywna nazwa góry: Fuji-no-yama 富士の山. Po chińsku nazwa góry jest zapisywana identycznie, a czytanie to: Fùshìshān[2].

Wskutek zbieżności fonetycznej słowo san określające „górę” utożsamia się często z sufiksem honoryfikatywnym -san, występującym po nazwiskach japońskich tytułem grzecznościowym, oznaczającym „pan/pani”. Stąd też czasem tworzone jest błędne sformułowanie „szanowna Fudżi”, czy też „pan/pani Fudżi”. Język japoński jest wysoce homofoniczny i podobieństwa fonetyczne są bardzo liczne. Np. według słownika znakowego „The Modern Reader’s Japanese-English Character Dictionary”, aż 38 różnych znaków (kanji) czyta się san[3].

Etymologia nazwy góry Fudżi jest trudna do ustalenia. Przeważa pogląd, że zapis znakowy jest wtórny i ma charakter czysto fonetyczny (znaki zostały dobrane dźwiękowo, bez względu na ich znaczenie). W użyciu były zresztą różne warianty nazwy, jak np.: Fuji-no-takane (ふじの高嶺, „Wysoki Szczyt Fudżi”), Fuji-no-ne (ふじの嶺, „Szczyt Fudżi”), Fu-gaku (富岳, „Bogaty Szczyt” lub „Obfity Szczyt”).

Istnieje także legenda oparta na „Opowieści o zbieraczu bambusu”. Cesarz opuszczony przez księżycową księżniczkę Kaguya, rozkazał sługom zanieść list i eliksir nieśmiertelności, które otrzymał od niej, na wierzchołek najwyższej góry i tam je spalić. Dym z płonącego eliksiru unoszący się ponad szczytem góry spowodował, że ludzie nazwali ją 不死の山, Fushi-no-yama, gdzie fushi oznacza „nieśmiertelność”, „życie wieczne”[4]. Z biegiem lat przyjęła się udźwięczniona wersja – Fuji.

Zdaniem niektórych badaczy, nazwa góry może pochodzić z języka ajnuskiego, od Fuchi – imienia bogini (kamuj) ognia[5][6].

Występująca w „Wielkim słowniku ortograficznym PWN” nazwa Fudżi-jama jest błędna. Prawidłowa nazwa tego wulkanu po japońsku to Fuji-san 富士山[7][8][9].

Geologia

[edytuj | edytuj kod]
Fudżi od strony zatoki Suruga

Góra Fudżi położona jest na węźle potrójnym, czyli miejscu, gdzie spotykają się trzy płyty tektoniczne: amurska, ochocka i filipińska.

Jest to czynny stratowulkan leżący na skałach morskich paleogenu i neogenu. Średnica krateru wynosi 500 m, a głębokość 250 m. Komora magmowa o objętości około 1400 km³ leży na głębokości około 56 km. Fudżi złożony jest z trzech stożków wulkanicznych będących pozostałością różnych wiekowo faz wulkanizmu oraz utworów niewidocznych na powierzchni. Najstarszy jest stożek Pre-Komitake aktywny przed 700 tys. lat i znany tylko z odwiertów. Cechuje się wulkanizmem andezytowym. Trochę młodszy, zachowany na powierzchni, jest stożek Komitake sprzed około 700 tys. lat, o wulkanizmie andezytowo-bazaltowym. Kolejny stożek tzw. Starsza Fudżi działał od 80 tys. lat do 11 tys. lat temu i cechował się wulkanizmem bazaltowym, podobnie jak stożek Młodsza Fudżi, aktywny od 11 tys. lat i najwyższy z trzech omówionych. Choć główna faza aktywności Młodszej Fudżi przypada na okres 11–8 tys. lat temu, to wulkan ten wciąż jest aktywny. Od 781 roku doszło do 10 erupcji, w tym trzy bardzo znaczne. Ostatnia erupcja miała miejsce od 28 października 1707 do 1 stycznia 1708 roku w okresie Edo. Był to efekt silnego trzęsienia ziemi z 28 października 1707 roku.

Ze względu na swój wulkaniczny charakter oraz położenie blisko morza, wysokość góry Fudżi względem jej podstawy jest zbliżona do wysokości bezwzględnej szczytu i wynosi około 3000 metrów[10] (według niektórych źródeł całą wysokość bezwzględną można uznać za wysokość względem podstawy góry). Sama wspinaczka na szczyt wiąże się natomiast z pokonaniem przewyższenia 1800 metrów[11].

Turystyczne zagospodarowanie Fudżi

[edytuj | edytuj kod]

Wulkan i jego masyw są celem licznych wycieczek turystycznych i pielgrzymek. Oficjalny sezon wspinaczkowy to lipiec i sierpień. Na sam szczyt prowadzą obecnie (2008) cztery szlaki turystyczne, przy których jest dziesięć odpłatnych schronisk turystycznych. Do wysokości 2400 m n.p.m. można dojechać drogą asfaltową, w lecie także autobusem rejsowym. Na szczycie działa obserwatorium meteorologiczne.

U stóp góry od strony północnej, na wysokości 1000 m n.p.m. – na terenie prefektury Yamanashi – leży Pięć Jezior Fudżi (Fuji Goko): Kawaguchi, Yamanaka, Sai, Motosu oraz Shōji. Po stronie południowo-zachodniej znajdują się wodospady Shiraito[12], a po stronie północno-zachodniej tereny narciarskie Fujiten (Fujiten Snow Resort)[13]. Cały ten obszar jest celem masowej turystyki i stanowi część Parku Narodowego Fudżi-Hakone-Izu. Należy do niego również równina i okryty złą sławą las Aokigahara.

W czerwcu 2009 roku otwarto Mount Fuji Shizuoka Airport. Obsługuje on kilka połączeń wewnętrznych i zagranicznych.

Znaczenie Fudżi w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyczna sylwetka wulkanu, którego szczyt jest pokryty śniegiem przez większą część roku, była i jest bardzo lubianym motywem w sztuce. Słynne pejzaże góry w postaci drzeworytów z dwóch różnych serii o tym samym tytule: „36 widoków góry Fudżi” (Hokusai), „36 widoków góry Fudżi” (Hiroshige), zostało stworzonych oddzielnie przez dwóch artystów o nazwiskach Hokusai Katsushika i Hiroshige Andō. Hokusai powtórzył ten temat w ilustrowanej książce wydanej w trzech tomach pt. „Sto widoków góry Fuji” w latach 1834–1849[14].

Fudżi jest też świętą górą dla wyznawców shintō – jako żeńskie bóstwo Konohana-no-sakuyahime-no-mikoto. Zbudowano na niej trzy bramy torii i dwa chramy. Do 1868 roku obowiązywał zakaz wstępu na górę dla kobiet.

Projektanci wieżowca X-Seed 4000 opracowali konstrukcję przypominającą kształtem górę Fudżi. Budynek (gdyby powstał) byłby 200 metrów wyższy od góry.

Poligon wojskowy

[edytuj | edytuj kod]

Od strony wschodniej u stóp Fudżi znajduje się kilka obiektów wojskowych w tym Poligon Lądowych Sił Samoobrony Fudżi-Wschód (Rikujō Jieitai Higashi-Fuji Enshūjō), główny na wyspie Honsiu (Honshū). Jego łączna powierzchnia wynosi 88,09 km²[15].

Cmentarz

[edytuj | edytuj kod]

U wschodnich podnóży góry usytuowano także cmentarz (Fuji Reien), który ma powierzchnię 2,3 mln m². Jego aleje, w tym główna, wysadzane są drzewami sakury. Kwiaty wiśni w kulturze japońskiej kojarzą się jednoznacznie z nietrwałością życia[16].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Japan Statistical Yearbook 2023 ↓, s. 21.
  2. a b 日中辞典 (Ri-zhong cidian, Słownik japońsko-chiński). Tokyo: Shogakukan, 2001, s. 735. ISBN 4-09-515651-1.
  3. Andrew Nathaniel Nelson: Japanese-English Character Dictionary. Tokyo: Charles E. Tuttle Company, 1978, s. 1089.
  4. Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 290. ISBN 4-7674-2015-6.
  5. Michael Ashkenazi, Handbook of Japanese Mythology, ABC-CLIO Inc., Santa Barbara 2003, s. 192.
  6. Frederick Hadland Davis, Myths and Legends of Japan, Cosimo Inc., New York 2007, s. XIII.
  7. 日本地図. Tokyo: Seibido Shuppan, 2018, s. 181, 252. ISBN 978-4-415-11272-5.
  8. 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 1321. ISBN 978-4-385-13107-8.
  9. Romuald Huszcza: Recenzja Słownika nazw geograficznych z odmianą i wyrazami pochodnymi. PWN, 2008. s. 23. [dostęp 2019-10-31]. (pol.).
  10. Boarding Mt Fuji | Mount Fuji | Features | SnowJapan [online], www.snowjapan.com [dostęp 2018-01-28].
  11. Mike’s Guide to Fuji-san [online], web.mit.edu [dostęp 2018-01-28].
  12. Shiraito Falls. japan-guide.com, 2017. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  13. Fujiten Snow Resort. japan-guide.com, 2017. [dostęp 2017-07-24]. (ang.).
  14. Małgorzata Martini: Hokusai. The Manggha Centre of Japanese Art and Technology. [dostęp 2018-08-23]. (ang.).
  15. Japan East Fuji Maneuver Area. Latitude.to, 2021. [dostęp 2021-08-29]. (ang. • jap.).
  16. Fuji Cemetery Cherry Blossoms. Japan National Tourism Organization. [dostęp 2021-08-29]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]