Przejdź do zawartości

Maciej Radziwiłł

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maciej Radziwiłł
Ilustracja
Herb
Trąby
Rodzina

Radziwiłłowie herbu Trąby

Data i miejsce urodzenia

10 listopada 1749
Warszawa

Data i miejsce śmierci

2 września 1800
Szydłowiec

Ojciec

Leon Michał Radziwiłł

Matka

Anna Mycielska

Żona

Elżbieta Chodkiewicz

Dzieci

Antonina Juraha-Giedroyć
Konstanty Mikołaj Radziwiłł

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów) Order św. Huberta (Bawaria)

Maciej Radziwiłł (ur. 10 listopada 1749 w Warszawie, zm. 2 września 1800 w Szydłowcu) – polski kompozytor, polityk, litewski urzędnik ziemski: kasztelan wileński w 17901795, i dworski: podkomorzy wielki litewski w 1786–1795[1], członek Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej[2], członek konfederacji targowickiej[3], wolnomularz[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[5]. Szczyt popularności Radziwiłła przypadł na okres wojny 1792. Wówczas to w imieniu swoim i Dominika Hieronima Radziwiłła oddał do dyspozycji wojsk litewskich wszystkie zamki i arsenały oraz opłacaną przez siebie milicję. Za ten czyn na sesji sejmowej 25 maja 1792 wyrażono wdzięczność obydwu Radziwiłłom, zaś list Macieja do Komisji Wojskowej ze słowami: „pierwej Ojczyznę a potem dom Radziwiłłowski widzieć żądam szczęśliwie”[6] rozpowszechniano w prasie i licznych drukach ulotnych. Zwycięstwo konfederacji targowickiej osłabiło pozycję Macieja, którego pozbawiono opieki nad Dominikiem.

Członek Komisji Policji Wielkiego Księstwa Litewskiego w 1793 roku[7]. Na początku 1794 należał do najbardziej poszkodowanych przez konfederatów targowickich, znalazł się w kręgu podejrzanych o przygotowania insurekcji na Litwie, co wsparto aresztowaniem bliskiego mu gen. M. Radziszewskiego. Po wybuchu powstania na Litwie został 24 kwietnia 1794 powołany do grona członków Deputacji Skarbu Publicznego Litewskiego. W czasie powstania należał do tych właścicieli ziemskich, którzy zgadzali się na udział swoich poddanych w walkach, a nawet uwalniał z poddaństwa uczestników powstania.

Po śmierci jego posiadłości przeszły na własność rządu austriackiego, który wystawił je na licytacje.[potrzebny przypis] W jej wyniku dobra szydłowieckie nabyła księżna Anna z Zamoyskich Sapieżyna.

W 1788 został kawalerem Orderu Orła Białego oraz odznaczony został Orderem Świętego Stanisława[8].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Napisał libretto opery-wodewilu Agatka, czyli przyjazd pana, do której muzykę skomponował kapelmistrz nieświeski Jan Dawid Holland. Agatka jest jednym z pierwszych polskich dzieł tego rodzaju, wystawiona została 17 września 1784 dla uświetnienia pobytu króla Stanisława Augusta w Nieświeżu (od 1799 grana była w wersji dwuaktowej pt. Pan dobry jest ojcem poddanych); a także: Imieniny wójta osady albańskiej wystawione w Albie prawdopodobnie zarówno z librettem i muzyką Macieja Radziwiłła, które być może były przymiarką do późniejszej opery Historia osady albańskiej - z premierą 4 listopada 1786 w Albie z okazji imienin K.S. Radziwiłła.

Twórczość kompozytorska Macieja Radziwiłła jest mało znana. Do dzisiaj zachowały się nieliczne jego utwory, m.in. Polonez C-dur na klawesyn, Sonata G-dur na skrzypce i klawesyn, orkiestrowe Serenada B-dur i Divertimento D-dur oraz sześć polonezów orkiestrowych zachowanych w Archiwum Saskim w Dreźnie. Utwory te są napisane w stylu galant, charakterystycznym dla pierwszej fazy klasycyzmu muzycznego.

W obu utworach orkiestrowych Radziwiłł posługuje się orkiestrą kameralną; w Serenadzie (po 1790) – orkiestrą smyczkową bez kontrabasów, w Divertimencie – orkiestrą smyczkową powiększoną o dwa flety i dwie waltornie. Divertimento (1797) składa się z trzech krótkich (ok. 2-3 minuty) części w typowym układzie: szybka-wolna-szybka.

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]

Istnieją co najmniej dwa nagrania Divertimenta i Serenady:

Istnieje co najmniej jedno nagranie Poloneza G-dur i Poloneza D-dur:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Andrzej Rachuba (red.), Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : Spisy, Henryk Lulewicz i inni, t. 1: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek, Warszawa: „DiG”, 2004, s. 715, ISBN 83-7181-289-2.
  2. A. Strzałkowski, Towarzystwo przyjaciół konstytucji 3 maja, Kórnik 1930, s. 77.
  3. Korrespondent Warszawski Donoszący Wiadomości Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 62, s. 566.
  4. L. Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980, s. 195.
  5. Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 309.
  6. Z. Anusik, A. Stroynowski, Radziwiłł Maciej [w:] Polski słownik biograficzny pod red. E. Rostworowskiego, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków, 1973, t. XXX/2 z. 125 r. 1987, s. 285-287 [hasło słownikowe].
  7. Kalendarz wilenski na rok ... 1794, s. 65.
  8. Z. Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 195.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]