Przejdź do zawartości

Stellan Skarsgård

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stellan Skarsgård
Ilustracja
Stellan Skarsgård (2017)
Imię i nazwisko

Stellan John Skarsgård

Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1951
Göteborg

Zawód

aktor

Współmałżonek

My Skarsgård
(1975–2007; rozwód)
Megan Everett
(od 2009)

Lata aktywności

od 1968

Strona internetowa
Gwiazda Stellana Skarsgårda na Alei Gwiazd w Krakowie

Stellan John „Skarzie” Skarsgård[1][2] (ur. 13 czerwca 1951 w Göteborgu) – szwedzki aktor filmowy, teatralny i telewizyjny. Okazjonalnie zajmuje się również produkcją filmową[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Göteborgu[4] jako syn Gudrun (z domu Larsson) i Jana Skarsgårda[5]. W dzieciństwie często wraz z rodziną przeprowadzał się i mieszkał, między innymi, w takich miejscowościach jak Helsingborg, Totebo, Kalmar, Marielund i Uppsala[6].

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

W wieku siedemnastu lat zadebiutował na szklanym ekranie w serialu dla młodzieży Bombi Bitt och jag (Bombi Bitt i ja, 1968), a tytułowa rola Bombi Bitta przyniosła mu dużą popularność wśród masowej widowni[7].

W 1972 dołączył do Królewskiego Teatru Dramatycznego w Sztokholmie[8], gdzie grał m.in. w sztukach Augusta StrindbergaEtt drömspel (1986) czy Mistrz Olof (1988). Przez całe lata 70. i 80. występował w szwedzkich produkcjach teatralnych i filmowych, m.in. u Allana Edwalla, Bo Widerberga i Carla-Gustava Nykvista.

Międzynarodowy rozgłos zyskał dzięki rolom w Prostodusznym mordercy (1982) Hansa Alfredsona, za którą otrzymał Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszego aktora na 32. MFF w Berlinie, oraz w nominowanym do Oscara filmie Wół (1991) Svena Nykvista[9]. Ponadto do jego osiągnięć z tego okresu zalicza się rolę Raoula Wallenberga z obrazu Dobry wieczór, panie Wallenberg (1990)[10].

Pod koniec lat 80. rozpoczął pracę w Stanach Zjednoczonych[11]. Pojawił się w niewielkich rolach inżyniera w Nieznośnej lekkości bytu (1988) Philipa Kaufmana i rosyjskiego wojskowego Tupolewa w Polowaniu na Czerwony Październik (1990) Johna McTiernana.

Na szybkim rozwoju jego kariery w dużym stopniu zaważyło spotkanie z Larsem von Trierem. Wystąpił w pięciu jego filmach. W Przełamując fale (1996)[12] zagrał toksycznego, sparaliżowanego męża głównej bohaterki, kreowanej przez Emily Watson. Ponadto pojawił się w epizodach w Królestwo II (1996), Tańcząc w ciemnościach (2000), Dogville (2002) i Melancholii (2011)[13].

Koniec lat 90. i początek XXI wieku zaowocowały interesującymi rolami w ambitnych obrazach amerykańskich, takich jak Buntownik z wyboru (1997) Gusa van Santa (profesor matematyki), Amistad (1997) Stevena Spielberga (idealistyczny abolicjonista), Time Code (2000) Mike’a Figgisa (spec od reklamy z problemem alkoholowym) czy Duchy Goi (2006) Miloša Formana (Francisco Goya). Skarsgård nie stroni również od produkcji czysto komercyjnych. Pojawił się u boku Roberta De Niro i Jeana Reno w Roninie (1998) Johna Frankenheimera, a także w horrorach Renny'ego Harlina: Piekielna głębia (1999) i Egzorcysta: Początek (2004).

W 2006 dołączył do obsady popularnej serii Piraci z Karaibów. Dotychczas w roli awanturnika-ojca Willa Turnera wystąpił w dwóch częściach: Skrzyni umarlaka (2006) i Na krańcu świata (2007)[14].

Ma za sobą także przygodę z musicalem. W Mamma Mia! (2008) Phyllidy Lloyd, gdzie zagrał obok Meryl Streep, Pierce’a Brosnana i Colina Firtha, zaśpiewał piosenki „Our Last Summer” i „Take a Chance on Me” z repertuaru ABBY. W 2018 roku powrócił do musicalu w roli Billa w kontynuacji opowieści o Donnie i jej córce w filmie Ola Parkera Mamma Mia: Here We Go Again![15].

Mimo intensywnej pracy w Stanach Zjednoczonych nie zrezygnował z udziału w produkcjach rodzimych. Wystąpił w głównej roli w Bezsenności (1997) Erika Skojldbjaerga, której amerykański remake kilka lat później nakręcił Christopher Nolan. Za rolę alkoholika Tomasa z Aberdeen (2000) Hansa Pettera Molanda dostał nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej[16]. W następnym roku otrzymał to samo wyróżnienie, tym razem za rolę Wilhelma Furtwänglera, słynnego niemieckiego kompozytora, decydującego się na pozostanie w hitlerowskich Niemczech, w obrazie Istvána Szabó Sztuka wyboru (2001)[17]. Pojawił się w teledysku Lykke Li do piosenki „Sadness is a blessing” (2011).

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

27 kwietnia 1975 poślubił My Sonję Marie Agnes, z którą ma sześcioro dzieci: pięciu synów – Alexandra (ur. 25 sierpnia 1976), Gustafa (ur. 12 listopada 1980), Sama (ur. 5 czerwca 1982), Billa (ur. 9 sierpnia 1990) i Valtera (ur. 25 października 1995) oraz córkę Eiję (ur. 27 lutego 1992)[18]. 1 maja 2007 doszło do rozwodu. 12 stycznia 2009 ożenił się z Megan Everett[19]. Mają dwóch synów: Ossiana (ur. 26 kwietnia 2009) i Kolbjörna (ur. 24 sierpnia 2012).

Jest zdeklarowanym humanistą i ateistą[20]. Stwierdził, że jeśli „Bóg jest tak próżny, że wymaga dla siebie uwielbienia, to nie jest tego uwielbienia godny”.

Wybrana filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł filmu / serialu Reżyser Rola
1968 Bombi Bitt i ja (serial TV) Bengt Lagervist Bombi Bitt
1982 Prostoduszny morderca Hans Alfredson Sven
1984 Åke i jego świat Allan Edwall Ebenholtz
1987 Droga węża na skale Bo Widerberg Karl Orsa
1987 Hip, hip hurra! Kjell Grede malarz Søren Krøyer
1988 Nieznośna lekkość bytu Philip Kaufman inżynier
1989 Kobiety na dachu Carl-Gustav Nykvist Willy
1990 Polowanie na Czerwony Październik John McTiernan kmdr por. Viktor Tupolev
1990 Dobry wieczór, panie Wallenberg Kjell Grede Raoul Wallenberg
1991 Wół Sven Nykvist Helg Roos
1992 Wiatr Carroll Ballard Joe Heiser
1996 Przełamując fale Lars von Trier Jan Nyman
1997 Bezsenność Erik Skojldbjaerg detektyw Jonas Ekström
1997 Królestwo II Lars von Trier adwokat Stiga Helmera
1997 Buntownik z wyboru Gus Van Sant profesor Gerard Lambeau
1997 Amistad Steven Spielberg Tappan, idealistyczny abolicjonista
1998 Ronin John Frankenheimer Gregor, rosyjski ekspert od komputerów
1999 Piekielna głębia Renny Harlin dr Jim Whitlock
2000 Tańcząc w ciemnościach Lars von Trier lekarz
2000 Time Code Mike Figgis Alex Green
2000 Aberdeen Hans Petter Moland alkoholik Tomas
2001 Dom Glassów Daniel Sackheim Terrence „Terry” Glass
2001 Sztuka wyboru István Szabó Wilhelm Furtwängler
2002 Zakładnik Bob Rafelson Tyrone
2002 Dogville Lars von Trier Chuck
2003 Helena Trojańska John Kent Harrison Tezeusz
2004 Król Artur Antoine Fuqua Cedric, okrutny wódz Sasów
2004 Egzorcysta: Początek Renny Harlin Ojciec Merrin
2005 Torte Bluma Benjamin Ross Franz Stangl
2006 Duchy Goi Miloš Forman Francisco Goya
2006 Piraci z Karaibów: Skrzynia umarlaka Gore Verbinski Bill „Rzemyk” Turner
2007 Piraci z Karaibów: Na krańcu świata Gore Verbinski Bill „Rzemyk” Turner
2007 Reguła – WΔZ Tom Shankland detektyw Edward „Eddie” Argo
2008 Mamma Mia! Phyllida Lloyd pisarz-podróżnik Bill Anderson
2009 Anioły i demony Ron Howard komandor Richter
2009 Frankie and Alice Geoffrey Sax doktor Oz
2010 Pewien dżentelmen Hans Petter Moland Ulrik
2010 Wyspa skazańców Marius Holst Håkon
2011 Melancholia Lars von Trier Jack
2011 Dziewczyna z tatuażem David Fincher Martin Vanger
2011 Thor Kenneth Branagh Erik Selvig
2012 Avengers Joss Whedon Erik Selvig
2013 Thor: Mroczny świat Alan Taylor Erik Selvig
2013 Nimfomanka Lars von Trier Seligman
2014 Obywatel roku Hans Petter Moland Nils Dickman
2014 Kopciuszek Kenneth Branagh Wielki Książę
2015 Avengers: Czas Ultrona Joss Whedon Erik Selvig
2017 Borg/McEnroe. Między odwagą a szaleństwem Lennart Bergelin Janus Metz Pedersen
2018 Mamma Mia: Here We Go Again! Ol Parker pisarz-podróżnik Bill Anderson
2019 Czarnobyl (miniserial) Johan Renck Boris Szczerbina
2021 Diuna Denis Villeneuve baron Vladimir Harkonnen
2022 Thor: Miłość i grom Taika Waititi Selvig
2022 To, co pozostało Ran Huang Soren Rank
2022 Andor (serial TV) Tony Gilroy Luthen Rael
2024 Diuna: Część druga Denis Villeneuve baron Vladimir Harkonnen

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł filmu Wyróżnienie
1982 Prostoduszny morderca Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora na 32. MFF w Berlinie
Złoty Żuk (najlepszy szwedzki aktor)
1989 Kobiety na dachu Złoty Żuk (najlepszy szwedzki aktor)
2000 Aberdeen nom. do Europejskiej Nagrody Filmowej (najlepszy aktor)
2001 Sztuka wyboru nom. do Europejskiej Nagrody Filmowej (najlepszy aktor)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Birthday.se - Vi vet när dina vänner fyller år. Birthday.se. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (szw.).
  2. Personalidade: Stellan Skarsgård (Suécia). InterFilmes.com. [dostęp 2015-12-20]. (port.).
  3. Stellan Skarsgård. Listal. [dostęp 2019-02-15]. (ang.).
  4. Stellan Skarsgård (13 de Junho de 1951). Filmow. [dostęp 2019-02-15]. (port.).
  5. Stellan Skarsgaard Biography (1951-). Filmreference.com. [dostęp 2019-02-15]. (ang.).
  6. Hollywood’s Lonely Hero. Stellanonline.com. [dostęp 2019-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (ang.).
  7. Stellan Skarsgård – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2019-02-15]. (rum.).
  8. Stellan Skarsgård. MYmovies. [dostęp 2019-02-15]. (wł.).
  9. Stellan Skarsgård. ČSFD.cz. [dostęp 2019-02-15]. (cz.).
  10. Stellan Skarsgård. Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-12-20]. (ang.).
  11. Tomasz Bielenia (2015-05-12): Stellan Skarsgard: Nagość nie stanowi dla mnie problemu. Interia.pl. [dostęp 2019-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-10)]. (pol.).
  12. Stellan Skarsgård. Famous Male Exposed. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (ang.).
  13. Rebecca Flint Marx: Stellan Skarsgård Biography. AllMovie. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  14. Ryan Gilbey (2012-04-05): Stellan Skarsgård: 'I'm a castrated bull'. „The Guardian”. [dostęp 2019-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-10)]. (pol.).
  15. Catherine Shoard: Stellan Skarsgård: ‘My tips for fatherhood? Don’t lie. Even about Santa Claus’. „The Guardian”, 2021-11-25. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  16. Stellan Skarsgård. AlloCiné. [dostęp 2019-02-15]. (fr.).
  17. Stellan Skarsgård Awards. AllMovie. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  18. Stellan Skarsgård. TV.com. [dostęp 2019-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-16)]. (ang.).
  19. Stellan Skarsgård Actor. TV Guide. [dostęp 2019-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (ang.).
  20. Stellan Skarsgård Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2019-02-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]