Wikipedysta:123cezarek/brudnopis4

Muzyka skrzypcowa hrabstwa Donegal

Tommy Peoples, muzyk grający w stylu hrabstwa Donegal.

Muzyka skrzypcowa hrabstwa Donegal należy do irlandzkiej muzyki ludowej i opiera się na dwustuletniej tradycji gry na skrzypcach w hrabstwie Donegal (możliwe również, że było to kilka współistniejących tradycji). Donegal to region o ludności częściowo irlandzko-języcznej, położony na górzystych terenach Irlandii północno-zachodniej; jedno z trzech hrabstw prowincji Ulster, które nie należą do Irlandii Północnej.

Styl ma własne cechy charakterystyczne, z których większość dotyczy metody smyczkowania, jak również zastosowanych ozdobników oraz rytmu. Cechuje go również nadawane zazwyczaj wartkie tempo. Popularność współczesnych skrzypków, np. z grupy skrzypcowej Altan, z różnych względów nadal się utrzymuje.

Historia

Korzenie muzyki skrzypcowej hrabstwa Donegal sięgają muzyki irlandzkiej granej przed wiekami, widać w niej również, choć w mniejszym stopniu, wpływy szkockie. Część donegalskich skrzypków, podobnie zresztą jak ich szkoccy koledzy (którzy również mają zwyczaj używać krótkiego smyczka oraz grać w raczej prostolinijny sposób), pracowało nad uzyskaniem efektu brzmienia dud. Robotnicy z hrabstwa Donegal przybywali do Szkocji wraz ze swoją muzyką, z kolei w drodze powrotnej zabierali ze sobą szkockie melodie, takie jak J. Scotta Skinnera i Mackenziego Murdocha.

Wielo-wiekowy związek zachodniego wybrzeża hrabstwa Donegal i Szkocji został umocniony przez migracje z hrabstwa do Szkocji, które miały miejsce w IXX wieku (regiony dzielą np. nazwy popularnych tańców). Połączenie obu regionów można dostrzec w wielu typach muzyki tanecznej, takich jak strathpey, schottische, marsz oraz w bogatej tradycji gry na dudach w hrabstwie Donegal; strony tego związku wpływały i ulegały wpływom odmiennej muzyki oraz obcych brzmień, ozdobników a także repertuaru Píob Mhór, czyli tradycyjnych irlandzkich oraz szkockich dud wojennych. Istnieją również inne cechy, które odróżniają styl muzyczny z hrabstwa Donegal od tego, pochodzącego z innych zakątków Irlandii. Aż do czasów nowożytnych instrumenty, takie jak flażolet, flet, koncertyna oraz akordeon były niezwykle rzadko spotykane w hrabstwie Donegal. Jedynymi instrumentami w użyciu były tradycyjnie píob mór i skrzypce; dudy oraz skrzypce powszechnie pojawiały się również podczas dawnych zwyczajowych obrzędów ślubnych. Migrujący do Szkocji robotnicy sprowadzali tam swoją rodzimą muzykę, natomiast w drodze powrotnej zabierali ze sobą szkockie melodie. Szkypacze z hrabstwa Donegal również mogli być drogą, którą do irlandzkiego repertuaru dostały się inne melodie takie jak: Lucy Campbell, Tarbolton Lodge (Tarbolton), czy Flagon (Flogging Reel). Grajkowie ci szczególnie szczycili się swoimi umiejętnościami technicznymi, m.in. graniem w wyższych pozycjach (stosunkowo rzadkim u tradycyjnych irlandzkich szkrzypków) i wyszukiwali materiał, który mógłby wyeksponować te zdolności.

Opis stylu

Przykład opisanych stylów muzyki.

James Byrne - Glencolumbkille
2 sierpnia 2007 roku
zdjęcie: Rik Walton

Muzyka skrzypcowa hrabstwa Donegal jest określeniem stosowanym do szeroko pojętej muzyki tego regionu, jednak możnaby wyszczególnić kilka względnie autonomicznych, aczkolwiek powiązanych ze sobą stylów w obrębie hrabstwa. Przyjmując twierdzenie, że w hrabstwie isnieje jeden powszechny styl, na pewno charakteryzuje się on wartkim tempem, stosunkowym brakiem swingowania (reel i jig) podczas grania szybkiej muzyki tanecznej, krótkim (bez legato), agresywnym smyczkowaniem, rzadkimi ozdobnikami, częstszym użyciem skrzypcowych trioli, niż tryli jako ozdobników, użyciem dwudźwięków oraz burdonu oraz występowaniem „grania oktawy”, gdy jedna osoba wykonuje melodię, podczas gdy druga gra o oktawę niżej. Żadna z powyższych cech nie jest uniwersalna, również istnieje różnica zdań w zakresie samego istnienia stylu, który można by nazwać wspólnym. Jednak muzyka tego regionu jest na ogół dość agresywna.

Kolejną właściwością, która odróżnia styl gry na skrzypcach w hrabstwie Donegal od innych stylów irlandzkich jest różnorodność mało znanych melodii, za przykład może posłużyć highlands. Jest to rodzaj melodii w rytmie 4/4, w niektórych aspektach podobny do szkockiego strathspeya, którego też można usłyszeć w hrabstwie Donegal, oba są jednymi z najczęściej granych typów melodii w hrabstwie. Inne rodzaje melodii, które są powszechne wyłącznie w hrabstwie, to barndance (tradycyjny taniec w stodole), również znany pod nazwą German oraz mazurek.

Muzycy grający w stylu donegalskim

Dawni

Mapa geograficzna ukazująca różne regiony hrabstwa Donegal.

Historia gry na skrzypcach w hrabstwie Donegal posiada wiele wątków, z których za najbardziej wpływowy (w drugiej części XX wieku) oraz za najbardziej znany może zostać uznana historia rodziny Doherty. Hugh Doherty był pierwszym znanym muzykiem z tej rodziny. Urodzony w 1790, rozpoczął w rodzinie Doherty tradycję skrzypków i dudziarzy, która trwała aż do 1980 roku, czyli do śmierci Johna Dohertyego, możliwe, że najbardziej rozpoznawanego skrzypka z Donegal. Wędrujący blacharz, John, znany był ze swojej niezmiernie precyzyjnej i szybkiej pracy palców, jak i smyczka oraz szerokiego repertuaru, uważany jest za jednego z najlepszych odnotowanych irlandzkich skrzypków. Mickey, starszy brat Johna, którego imię przyćmiła sława młodszego brata, również został zauważony i bez wątpienia należy do grona wielkich skrzypków irlandzkich.

Nie istnieje jeden, właściwy styl donegalski, mamy raczej kilka stosunkowo odmiennych stylów. Poszczególne style wywodzą się z odizolowanych geograficznie terenów hrabstwa Donegal, np. Inishowen, wschodni Donegal, Rosses i Gweedore, Croaghs, Teelin, Kilcar, Glencolmcille, Ballyshannon i Bundoran. Nawet w dobie ulepszonej komunikacji i transportu, sposób grania na skrzypcach jest w tych regionach dostrzegalnie różny. Z nieżyjących muzyków grających w dawnym stylu donegalskim godnymi uwagi są: Neillidh ("Neilly") Boyle, Francie Byrne, Con Cassidy oraz Frank Cassidy. Współcześni skrzypkowie donegalscy to m.in. James Byrne, Vincent Campbell, John Gallagher, Paddy Glackin, Danny O'Donnell, a także Tommy Peoples.

Współcześni

Muzyka skrzypcowa nadal cieszy się sporą popularnością w hrabstwie Donegal. Powszechny podziw w obrębie hrabstwa Donegal wzbudza np. trzech skrzypków z donegalskiej „supergrupy” Altan: Mairéad Ní Mhaonaigh, Paul O'Shaughnessy, Dinny McLaughlin oraz Ciarán Tourish. Natomiast najmłodszą członkinią nurtu jest Liz Doherty. W 1999 roku wydała album Last Orders.

Gra na skrzypcach oraz ogólnie muzyka tradycyjna utrzymuje popularność w hrabstwie Donegal nie tylko ze względu na międzynarodowy zasięg twórczości niektórych artystów ale też z powodu dumy ludności z rodzimej muzyki. Tradycyjna muzyka Seisiúns wciąż przewija się przez puby oraz domy mieszkańców. Ostatnimi czasy na muzykę skrzypcową hrabstwa Donegal wywarła wpływ muzyka nagrywana na różnego rodzaju nośniki, jednak według wielu, ma to przynosić pozytywne rezultaty. Współczesna muzyka skrzypcowa hrabstwa Donegal pojawia się na concertach, jak również na płytach.

Zobacz również

Muzyka celtycka

Przypisy

Fintan Vallely: The Companion to Irish Traditional Music. Cork University Press, 1999, s. 2. ISBN 0-8147-8802-5.