Przejdź do zawartości

Aneks:YIVO

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego

Alfabet jidysz i jego transkrypcje

[edytuj]

Poniższa tabela prezentuje współczesny standardowy alfabet jidysz, opracowany przez Żydowski Instytut Naukowy (YIVO), wraz z transkrypcją na alfabet łaciński opracowaną przez ten sam instytut, stanowiącą obecnie międzynarodowy standard.

Zamieszczone są tu również: polska transkrypcja literacka (oparta na ortografii polskiej) oraz transkrypcja o charakterze fonologicznym z użyciem międzynarodowego alfabetu fonetycznego IPA.

Uwaga: w odniesieniu do wyrazów pochodzenia semickiego (hebrajskich i aramejskich) poniższa tabela pokazuje wyłącznie transliterację, nie transkrypcję, ponieważ samogłoski nie są w przypadku takich wyrazów zapisywane.


Litera Nazwa litery Polska transkrypcja literacka Transkrypcja YIVO Transkrypcja IPA Uwagi
א sztume(r) alef (pomija się) (pomija się) Nie wymawia się i pomija w transkrypcji. Oznacza tylko, że sylaba zaczyna się od wymawianego samogłoskowo ו, י lub złożenia tych liter.
אַ pasech alef a a /a/
אָ komec alef o o /ɔ/
ב bejs b b /b/
בֿ wejs w v /v/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.
ג giml g g /g/
ד daled d d /d/
דז daled zajen dz dz /ʣ/
דזש daled zajen szin dzh /ʤ/
ה hej h h /h/
ו wow u u /ʊ/
וּ melupm wow / melupn wow u u /ʊ/ Używane tylko w sąsiedztwie ו albo przed י.
װ cwej wown w v /v/
ױ wow jud oj oy /ɔj/
ז zajen z z /z/
זש zajen szin ż zh /ʒ/
ח ches ch kh /x/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.
ט tes t t /t/
טש tes szin cz tsh /ʧ/
י jud j, i y, i /j/, /i/ Spółgłoskowe /j/ na początku sylaby (z wyjątkiem pozycji po א). W innych przypadkach samogłoskowe /i/.
יִ chirek jud i i /i/ Używane jedynie po spółgłoskowym י lub w sąsiedztwie innej samogłoski.
ײ cwej judn ej ey /ɛj/
ײַ pasech cwej judn aj ay /aj/
כּ kof k k /k/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.
כ chof ch kh /x/
ך lange(r) chof ch kh /x/ Forma końcowa (używana tylko na końcu wyrazu).
ל lamed l l /l/, /ʎ/
מ mem m m /m/
ם szlos mem m m /m/ Forma końcowa (używana tylko na końcu wyrazu).
נ nun n n /n/
ן lange(r) nun n n /n/ Forma końcowa (używana tylko na końcu wyrazu).
ס samech s s /s/
ע ajen e e /ɛ/
פּ pej p p /p/ Nie ma odrębnej formy końcowej.
פֿ fej f f /f/
ף lange(r) fej f f /f/ Forma końcowa (używana tylko na końcu wyrazu).
צ cadek c ts /ʦ/
ץ lange(r) cadek c ts /ʦ/ Forma końcowa (używana tylko na końcu wyrazu).
ק kuf k k /k/
ר rejsz r r /ʀ/
ש szin sz sh /ʃ/
שׂ sin s s /s/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.
תּ tof t t /t/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.
ת sof s s /s/ Używana tylko w słowach pochodzenia hebrajskiego i aramejskiego.

Źródła

[edytuj]
  • Strona internetowa YIVO
  • William B. Lockwood, Lehrbuch der modernen jiddischen Sprache (mit ausgewählten Lesestücken), Helmut Buske Verlag, Hamburg 1995, ISBN 3-87118-987-1, s. 158-160.
  • Ewa Geller, Przewodnik po drzewie żywota, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-54-4, s. 254.
  • Ar. Mark, Słownik polsko-jidysz, oprac. Magdalena Ruta, Karolina Szymaniak, Austeria, Kraków 2007, ISBN 978-83-89129-38-3, s. nlb. (dodatkowa wkładka).

Zobacz też

[edytuj]