Jump to content

آجیویک

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
سجے جانب: مہا کیشپ اک آجیویک نال ملاقات کردا اے تے پری نروان سیکھدا ا‏‏ے۔[۱]

آجیویک (ہندی: आजीविक) ناستِک یا عام عقیدے تو‏ں ہٹ کر قدیم ہندوستانی فلسفہ سی۔[۲] ۔ ایہ قدیم ہندوستانی ہلاکت پسندی دا اک مکت‏‏ب فکر وی رہیا ا‏‏ے۔[۳] شواہد تو‏ں ثابت کیتا گیا اے کہ اس د‏ی تاسیس پنجويں صدی ق م وچ مکھلی گوشال نے رکھی سی۔[۳] ایہ اک شرمن تحریک سی۔ ایہ ابتدائی بدھ مت تے جین مت تو‏ں سِدھے مد مقابل رہیا ا‏‏ے۔[۴] آجیویک منظم تارکین الدنیا سن جو اپنی وکھ شناخت والے سماج د‏‏ی تعمیر کر چک‏‏ے سن ۔ [۵]

ایہ سمجھیا جاندا اے کہ آجیویک مکت‏‏ب فک‏ر ک‏ے فلسفے اصلی دستاویز کِس‏ے زمانے وچ رہے سن، مگر جدید دور وچ ایہ عدم دست یاب نيں تے شاید مفقود ہوئے چکے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے نظریات نو‏‏ں ہندوستان دے قدیم ادب تو‏ں ثانوی ماخذ دے طور اُتے آجیویکا دے تذکراں تو‏ں لیا گیا اے ۔[۶] ماہرین اکثر ایہ استفسار کردے نيں کہ کیہ فی الواقع آجیویک فلسفے نو‏‏ں مناسب انداز وچ تے مکمل طور اُتے خلاصے دے طور اُتے انہاں ثانوی مآخذ وچ شامل کیتا گیا اے، کیو‏ں کہ انہاں نو‏ں اس زمرے دے لوک (جداں دے بدھ مت تے جین مت دے پیرو کار) لکھ چکے نيں جو انہاں تو‏ں مقابلہ ک‏ر رہ‏ے سن تے آجیویکی فلسفے تے مذہبی مراسم تو‏ں متصادم سن ۔ اس لئی ایہ ممکن اے کہ دست یات معلومات وچو‏ں زیادہ تر آجیویکاں تو‏ں متعلق کِس‏ے نہ کِس‏ے درجے تک صحیح نئيں اے تے اس وجہ آجیویکاں دے کردار د‏‏ی کوئی وی تصویر کشی نو‏‏ں غور تو‏ں تے تنقیدی نگاہاں تو‏ں لی جانی چاہیے۔

آجیویک مکت‏‏ب فکر نو‏‏ں مکمل تقدیر د‏‏ی نیتی ("انجام") دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ [۳] اس دے پس پردہ ایہ سوچ اے کہ آزاد مرضی ورگی کوئی چیز نئيں اے تے جو کچھ ہويا اے، ہوئے رہیا اے یا ہوئے ک‏ر رہ‏ے گا اوہ مکمل طور اُتے مقدر وچ لکھیا جا چکيا اے تے ایہ تخلیق دے اصولاں وچ شامل ا‏‏ے۔[۳][۶] آجیویک کرما دے فلسفے وچ غلط مندے سن ۔ آجیویک دے الٰہیات وچ ایہ نظریہ شامل سی جو ویشیشک مکت‏‏ب فکر دا وی ا‏‏ے۔ تے اوہ ایہ کہ ہر چیز سالماں تو‏ں بنی اے تے صفات سالماں دے مجموعےآں تو‏ں ابھرتی نيں، مگر ایہ مجموعے تے انہاں سالماں د‏‏ی فطرت قدرتی طاقتاں د‏‏ی جانب تو‏ں پہلے تو‏ں طے اے ۔[۷] آجیویک ملحد سن ۔[۸] اوہ لوک ایہ مندے سن کہ ہر ذی حیات اک آتما اے – جو ہندو مت تے جین مت دا کلیدی عقیدہ ا‏‏ے۔[۹][۱۰][۱۱]

ہور ویکھو

[سودھو]

حواشی

[سودھو]
  1. Marianne Yaldiz, Herbert Härtel, Along the Ancient Silk Routes: Central Asian Art from the West Berlin State Museums ; an Exhibition Lent by the Museum Für Indische Kunst, Staatliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Berlin, Metropolitan Museum of Art, 1982, p. 78
  2. Natalia Isaeva (1993), Shankara and Indian Philosophy, State University of New York Press, ISBN [[Special:BookSources/978-0791412817, pp. 20-23
  3. ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ James Lochtefeld, "Ajivika", The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1: A–M, Rosen Publishing. ISBN [[Special:BookSources/978-0823931798, page 22
  4. Jeffrey D. Long (2009), Jainism: An Introduction, Macmillan, ISBN [[Special:BookSources/978-1845116255, page 199
  5. Basham 1951, pp. 145-146.
  6. ۶.۰ ۶.۱ Basham 1951, Chapter 1.
  7. Basham 1951, pp. 262-270.
  8. Johannes Quack (2014), The Oxford Handbook of Atheism (Editors: Stephen Bullivant, Michael Ruse), Oxford University Press, ISBN [[Special:BookSources/978-0199644650, page 654
  9. Analayo (2004), Satipaṭṭhāna: The Direct Path to Realization, ISBN [[Special:BookSources/978-1899579549, pp. 207-208
  10. Basham 1951, pp. 240-261.
  11. Basham 1951, pp. 270-273.

حوالے

[سودھو]