Pumunta sa nilalaman

Wikang Māori

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Maori
Māori
Katutubo saBagong Selanda
RehiyonPolinesya
Mga natibong tagapagsalita
157,110 [1]
Opisyal na katayuan
Bagong Selanda
Pinapamahalaan ngMāori Language Commission
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1mi
ISO 639-2mao (B)
mri (T)
ISO 639-3mri
ELPMāori

Ang Wikang Māori o Maori (Te Reo Māori) ay isa sa mga pambansang wika ng Bagong Selanda kasama ng Wikang Ingles. Nabibilang ang naturang wika sa pamilya ng mga mga wikang Austronesyo, kasama ng Tagalog at Indones. Ngunit mas malapit ito sa mga wikang Silangang Polinesyo kabilang ang mga Tuamotuano at Tahisyano.

Halimbawa ng mga Salita

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang ilan ay halimbawa ng mga salitang pangkaraniwan sa Maori.

Ahau/au = Ako
Koe = Ikaw
Ia = Siya
Koutou = Kayo
Mātou = Kami
Ratou = Sila
Kia ora = Hola, gracias
Ae = Oo
Kao = Hindi
Tino pai = Magaling
Tino Kino = Masama
Ko Rangimarie ahau = Ako si Paz
Te aha te wa? = Ano'ng oras na?
No hea koe? = Taga saan ka?
No Aotearoa ahau = Taga Nueva Zelanda ako
Kei te pehea koe? = Kumusta?
Kei te pai ahau = Mabuti naman ako
Mohio koe kei hea Tamaki Makaurau? = Alam mo ba kung saan ang Auckland?
Tēna koutou katoa = Binabati ko ang lahat
Tēna koutou = Maraming salamat

Transliterasyon

  • Mane - Lunes
  • Tūrei - Martes
  • Wenerei - Miyerkules
  • Tāite - Huwebes
  • Paraire - Biyernes
  • Rāhoroi/Hāterei - Sabado
  • Rātapu/Wiki - Linggo

Opisyal

  • Rāhina - Lunes
  • Rātū - Martes
  • Rāapa - Miyerkules
  • Rāpare - Huwebes
  • Rāmere - Biyernes
  • Rāhoroi - Sabado
  • Rātapu - Linggo


Buwan Transliterasyon Opisyal
Enero Hānuere Kohi-tātea
Pebrero Pēpuere Hui-tanguru
Marso Māehe Poutū-te-rangi
Abril Āperira Paenga-whāwhā
Mayo Mei Haratua
Hunyo Hune Pipiri
Hulyo Hūrae Hōngongoi
Agosto Ākuhata Here-turi-kōkā
Setyembre Hepetema Mahuru
Oktubre Oketopa Whiringa-ā-nuku
Nobyembre Noema Whiringa-ā-rangi
Disyembre Tīhema Hakihea

Pakakahambing ng Wikang Māori sa ibang mga wikang Austronesyo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Kapansin-pansin ang halos pagkakapareho ng mga bilang ng mga wikang Austronesyo sa ia't isa. Ibig lamang ipakita na iisa lamang ang pamilyang kinabibilangan ng Māori at ng mga wikang nakasaad sa ibaba.

Decimal Numbers 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Māori, AD 2000  tahi  rua  toru  whā  rima  ono  whitu  waru  iwa  tekau 
PAN, circa 4000 BC  *isa  *DuSa  *telu  *Sepat  *lima  *enem  *pitu  *walu  *Siwa  *puluq 
Tagalog, AD 2000  isá  dalawá  tatló  ápat  limá  ánim  pitó  waló  siyám  sampu 
Kapampangan, AD 2000  metung  adwa  atlu  apat  lima  anam  pitu  walu  siyam  apulu 
Cebuano, AD 2000  usá  duhá  tuló  upat  limá  unom  pitó  waló  siyám  napulu 
Indones, AD 2000  satu  dua  tiga  empat  lima  enam  tujuh  delapan  sembilan  sepuluh 
Malagasi, AD 2000  irai(ka)  roa  telo  efatra  dimy  enina  fito  valo  sivy  folo 
Tongan, AD 2000  taha  ua  tolu  fa:  nima  ono  fitu  valu  hiva  -fulu 
Hawayano, AD 2000  kahi  lua  kolu  ha:  lima  ono  hiku  ʋalu  iʋa  -hulu 

Iba pang Paghahambing

[baguhin | baguhin ang wikitext]

May iba pang pagkakahambing sa mga sumusunod na nakasaad na wika.

Māori Tagalog Kapampangan Indones Tonga Niue Hāmoa Rapa Nui Tahiti Rarotonga Hawaii
rangi /langit/ /banwa/ /langit/ /laŋi/ /laŋi/ /laŋi/ /ɾaŋi/ /ɾaʔi/ /ɾaŋi/ /lani/
tokerau /hangin/ /angin/ /angin/ /tokelau/ /tokelau/ /toʔelau/ /tokeɾau/ /toʔeɾau/ /tokeɾau/ /koʔolau/
wahine /babae/ /babae/ /bibi/ /fefine/ /fifine/ /fafine/ /hahine/ /vahine/ /vaʔine/ /wahine/
whare /bahay/ /bale/ /rumah/ /fale/ /fale/ /fale/ /haɾe/ /faɾe/ /ʔaɾe/ /hale/
matua /matanda/ /matwa/ /ibu/ /motuʔa/ /motua/ /matua/ /matuʔa/ /metua/ /metua/ /makua/

Mga Sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  • Biggs, Bruce (1994). Does Māori have a closest relative? In Sutton (Ed.)(1994), pp. 96–-105.
  • Biggs, Bruce (1998). Let's Learn Māori. Auckland: Auckland University Press.
  • Bauer, Winifred (1997). Reference Grammar of Māori. Reed.
  • Clark, Ross (1994). Moriori and Māori: The Linguistic Evidence. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 123–-135.
  • Harlow, Ray (1994). Māori Dialectology and the Settlement of New Zealand. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 106–-122.
  • Sutton, Douglas G. (Ed.) (1994), The Origins of the First New Zealanders. Auckland: Auckland University Press.

Mga Kawing Panlabas

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Wikipedia
Wikipedia
Edisyon ng Wikipedia sa Wikang Māori
  1. New Zealand Census 2006