Компжутер
Компжутер (инg. ҹомпутер, [кәмˈпжуː.тә(ɹ)] — «һисоб кардәкәс», ҹе лат. ҹомпутаре — аšмарде, һисоб карде) — функсионалә диләgе, ком зјнеждә бе одәми дастәки веж һәčмә һисобон карде, конčо һисобинә ижән мәнтјǧинә әмәлижотон һестин. Компжутер бәзјне бәнә čожлинә блоки бе ижән де čурбәčурә әлоǧәжнә һиссон бе.
Компжутер де компжутерә проgрамон идорә кардә беждә.
Тарих
[edit | edit source]- 3000 сор ҹе е.б.н — вотеждән ки ǧәдимә Бабилонәдә иминә һисобон сохтәšоне — абак.
- 2 әср ерәку бә нав — Жунанјстонәдә[1] «антикитерә механизм» — механикә диләg, астрономикә һисоб кардә ҹиже.
Паскали čәм кардә маšин - ХЫЫЫ әсрәдә — Луллиж Ражмунд мәнтјǧинә маšин сохтјšе бәнә коǧәзинә сулижон.
- 1492 сорәдә — Леонардо да Винҹи јšтә нјвјšтәжонәдә 13-дәрәčәжнә čәм кардә диләgи кәšәšе.
- ХВЫ әср — Русижәдә һисобәкә бә мәждон беšе, конčо 10 gјлә ҹужә gјрдулә šарон мафтуләдә.
- 1642 сорәдә — Блез Паскал «Паскалина» — имимә механилә рәǧәминә аšмардә диләg сохтјšе.
- 1840 сорәдә — Томас Фаулер ҹужо ҹеминәжә һисобә маšини сохтјšе[2].
- 1855 сорәдә — Gеорg ижән Едвард Šутс боон (инg. Gеорgе & Едвард Сҹһеутз) Стокһолмику иминә фәрǧә маšин сохтјšоне ҹе Ҹарлси Беббиčи әмәлон әсосәдә
ЕНЫАК компжутер - 1927 сорәдә — Массаҹусетс технолоgикә институтәдә механикә аналоgә компжутер сохтјšоне[3].
- 1941 сорәдә — Конрад Тсузе иминә аšмардә маšини З3 сохтеждә, конčо јсәтнә компжутери һәммә функсижон һестин.
- 1942 сорәдә — Čон Атанасов ижән әҹәж аспирант Клиффорд Берри сохтјšоне АЫŠәдә иминә електронә рәǧәминә комčжутер АБҸ.
- 1944 сорәдә — Конрад Тсузе сохтјšе һәнижән ве товинә компжутер З4, һәмән иминә проgрам нјвјšте зјвон Планкалкул.
- 1946 сорәдә — бә čәмати едаšтә бе иминә универсалә електронә рәǧәминә аšмардә маšин ЕНЫАК.
- 1950 сорәдә — Лебедеви дастә Кижевәдә сохтәšоне иминә советә електронә аšмардә маšин МЕСМ.
Сәвонон
[edit | edit source]- ↑ Тһе Һисторј оф тһе Антикјтһера Меҹһанисм. www.антикјтһера-меҹһанисм.ҹом.
- ↑ Тһе тернарј ҹалҹулатинg маҹһине оф Тһомас Фоwлер
- ↑ Ванневар Бусһ’с Дифферентиал Аналјзер