Rezervis | Dinamik Dönüşüm

Ulaşımda “Dinamikleşme” Hareketi

Nüfusu yoğun olan şehirler ulaşım çözümleri açısından da zengin oluyor, bir nevi mecburiyetten. Yine de yeterli hizmet sağlanamıyor. Trafik yoğun, alan kısıtlı. İstanbul’da da dünyadaki gibi yer altı ulaşımları günden güne arttırılmaya çalışılıyorsa da devreye yıllar alıyor, maliyetleri yüksek. Ulaştırma sektörü bu ve bunun gibi bir sürü sebepten evrilmeye başlıyor gibi görünüyor.

Dünyada yeni popüler olan “dynamic shuttle”lar (dinamik rotalı minibüsler) ulaştırma çözümü olarak denemelerine başladı. Peki nedir bu dynamic shuttle konsepti? Aslında temelde bizdeki bir ulaşım çözümüne baya benziyor: Dolmuş! Ama bu dolmuşların bazılarında önceden koltuk satın alınabiliyor, bazılarında rotalar trafiğe ve müşteri talebine göre sürekli düzenleniyor. Hem özel araç kullanımı gibi konforlu ve talebe yönelik olup hem de belediye otobüsleri kadar olmasa da nispeten uygun fiyatlara yolculuk yaptırabiliyor. Her birinin ayrı bir konsepti var. Sizin için ilginç birkaç örneği araştırdık:

Kutsuplus - Doğuşundan batışına bir Helsinki hikayesi

Kutsuplus’ı Helsinki’nin İETT’si HSL (Helsinki Bölge Ulaşım)bir kurum içi girişimcilik projesi olarak kurmuş. Çalışma prensibi ise oldukça basit ve kompakt. Web sitesi üzerinden kullanıcılar gitmek istedikleri yerleri ve bulundukları yerleri giriyorlar, kullanımları için ödemelerini yapıyorlar. Kutsuplus, aynı güzergahtaki talepleri birleştirip anında bir rota oluşturuyor. Bu rotaya da hayali otobüs durağı gibi duraklar atıyor. Kullanıcılar da bu duraklarda toplanarak araçlara binip yolculuk yapıyorlar.

Oldukça dinamik bu rotalama sisteminin yanında tabi ki araçlar da önemli. Kutsuplus bu sistem için ayrıca 15 kişilik ticari araçlar satın alarak büyük de bir yatırım yapmış. 3 yıl boyunca pilot seferler yapan Kutsuplus ne yazık ki 8 Milyon Euro kaybederek çalışmayı bırakmış.

Bu kadar güzel bir fikir neden işlemez? Bunun üzerine kocaman bir yazı yazmış işletmecileri. Okumanızı tavsiye ederiz. Pazar araştırması her iş gibi bu işte de çok önemli. Demografik verileri yatırım öncesi incelememişler. Meğerse Helsinki’de nüfus artış hızı ile toplu taşıma kullanım artışı grafiği pek uymuyormuş. Araç sahipliği masrafları ve benzin fiyatları insanlara fazla gelmediğinden, artan nüfus ile özel araç kullanımı da hızla artarken toplu taşıma kullanım eğilimi düşmeye başlamış. Kısaca pazarın istediği ürün bu değilmiş. İstanbul’da işe yarayabilirdi, değil mi?

Bridj - Amerika’nın ilk devlet ve özel taşımacılık ortaklığı

Kansas’ta şehir bölge ulaşım idaresi (Kansas City Area Transportation) Bridj projesi için Ford ile bir ortaklık kurmuş. Bridj’in bünyesine 10 ticari araç alınmış. İş modeli Kutsuplus ile biraz farklı kurgulanmış.

Kullanıcılar bulundukları noktayı ve gitmek istedikleri yeri yine online ama bu kez uygulama içinden giriyorlar fakat Bridj, dinamik rotasını duraklar atayarak değil her bir müşterinin kapısına giderek çiziyor. Hayali durak yaratmak ve kapı kapı toplamak iki farklı dinamik rotalama yöntemidir. Hayali duraklar yarattığınızda kullanıcıların bu duraklara yürümesi hatta bazen bu duraklara ulaşmak için bir taşıma aracı kullanması gerekebilir. Kapı kapı toplamada bir yürüme mesafesi olmaz. Fakat müşteri memnuniyeti her zaman kapı kapı toplama modelinde daha iyi olmaz çünkü bu model de rotayı ve trafikte geçen süreyi uzatır. Bridj, ulaşım süresi uzasa da insanları evinden toplamayı tercih etmiş. Fakat kullanıcılar bu modeli pek tercih etmemişler.

1 yıl süren denemeler sonucunda 2017’de proje iptal olmuş.

Chariot - Yeni Ford Smart Mobility LLC Birimi

Chariot bizdeki dolmuş modelinin oldukça benzeri ama özel hat. Uygulama ve internet sitesi üzerinden talepler toplanıyor. Kullanıcılar sürekli kullanmak istedikleri güzergah için bir hat oluşturulmasını talep ediyor. Bir hat için yaklaşık 1000 talep olduğunda o hatta bir minibüs araç atanıyor. Hat oluşturulduğunda kullanıcılar her kullanım için 3.8 - 5 dolar arası bir bedel online ödeyerek koltuk rezervasyonlarını yapabiliyorlar.

San Fransisco’da başlayan Chariot da tüm araçlarının sahibi olan bir filo şirketi olma yolunda da ilerliyor. Austin’de de kullanılmaya başlandı. 2017 için öncelikli bir şehir de Avrupa’dan seçildi: Londra. Aslında iş modelleri tam da “dynamic shuttle” değil. Yani dinamik bir rotalama yapılmıyor. Sabit hatlar oluşturuluyor. Ama tabi bu iş modeli de yapılan araştırmalar ve denemeler sonucunda bu halini aldı.

Başlangıçta bir start-up olarak çıkan Chariot’ı Ford satın aldı. Artık Chariot Ford’un akıllı ulaşım çözümleri üreten bir birimi haline geldi. Ford aynı zamanda bu akıllı ulaşım biriminde daha birçok projeye destek verecek gibi görünüyor.

***

Dünyada ulaşım gittikçe dinamik ve talep duyarlılığı yüksek hale geliyor. Ford gibi ulaştırma sektörüne katkı sağlayan yeni yatırımcılar ve çözüm üreticileriyle kullanıcının konforu daha fazla önemseniyor. Kim bilir belki de çok yakın bir gelecekte yolda olmak da çok daha keyifli hale gelecek ve harcadığımız koca koca zamanlar bize ve ailemize kalacak.

www.rezervis.com

@rezervis