İçeriğe atla

Niko Bellic

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Niko Bellic
Grand Theft Auto karakteri
Grand Theft Auto IV'ten tanıtım çizimi
İlk görünümGrand Theft Auto IV (2008)
Son görünümGrand Theft Auto: The Ballad of Gay Tony (2009)
YaratanRockstar North
Canlandıran
  • Michael Hollick
  • Sam Glen
  • Bas Rutten
  • Amir Perets
  • Mario D'Leon
SeslendirenMichael Hollick
Bilgileri
AileRoman Bellic (kuzen)
Önemli ilişkileri
  • Karen Daniels / "Michelle"
  • Kate McReary
Etnik kökenDoğu Avrupa
Dövüş stiliKrav Maga

Niko Bellic, Rockstar Games'in Grand Theft Auto serisinin altıncı ana oyunu olan Rockstar North'un 2008 video oyunu Grand Theft Auto IV'ün kurgusal bir karakteri ve oynanabilir kahramanıdır. Ayrıca oyunun bölümsel içeriği The Lost and Damned ve The Ballad of Gay Tony'de de oynanamaz olarak yer aldı. Her ikisi de 2009'da yayınlandı. Michael Hollick, karakterin sesini ve hareket yakalamasını sağladı.

Oyunun hikâyesinde, Niko, savaştığı kimliği belirsiz bir savaşta edindiği deneyimlerle şekillenen ve hayata çok alaycı bir bakış geliştiren Doğu Avrupa'dan eski bir askerdir. Bir Rus suç örgütüne dahil olduktan ve biriminin düşman kuvvetlerine satıldığını keşfettikten sonra, Amerikan Rüyasını sürdürmek için Liberty City'ye taşınmaya karar verir, kuzeni Roman'ın son on yıldır orada yaşarken yaşadığı kişisel lüks ve zenginlik hikâyelerinden esinlenmiştir. Ancak, oraya vardığında, bu hikâyelerin fazlasıyla abartılı olduğunu keşfeder ve yerel yeraltı suç dünyasına karışarak kendisinin ve Roman'ın mali durumunu iyileştirmeye çalışır. Oyunun hikâyesi ilerledikçe, Niko, savaş sırasında birimine ihanet eden haini bulma umuduyla, çeşitli önde gelen kurgusal suç figürleri için çalışır, yavaş yavaş geçmişini bırakmayı ve intikam arayışını öğrenir ve büyük risklerle gelen suç hayatından kurtulmaya çalışır.

Niko'nun karakteri, olgunluğu, ahlaki belirsizliği ve kişisel gelişimi nedeniyle eleştirel beğeni topladı ve sık sık serinin en iyi kahramanı olarak anıldı. Hollick rolüyle 2008 Spike Video Oyunu Ödülleri'nde En İyi Erkek Performans ödülünü kazandı.

Niko'nun uyruğu oyunda belirtilmemiş ve tartışmaya açık.[1] Bazıları tarafından Rus, Sırp veya Hırvat olduğuna inanılıyordu.[2][3][4] Yönetici yapımcı Sam Houser konuyla ilgili olarak konuştu ve Niko'nun "kırık Doğu Avrupa'nın o gri bölgesinden" olduğunu söyleyerek, Niko'nun uyruğunun kasıtlı olarak belirsiz bırakıldığını veya oyuncunun yorumuna bağlı kaldığını öne sürdü.[5] Oyunun yayınlanmasının ardından, birkaç gazeteci Niko'dan Sırp olarak bahsetti.[6][7][8][9] Oyunda kuzeni Roman tarafından Niko'nun Sırpça konuşabilmesi öneriliyor.[10]

Niko, Doğu Avrupa'da belirtilmeyen bir ülkede Milica Bellic ve isimsiz bir baba olarak dünyaya geldi. Anaç ve şefkatli bir yapıya sahip olan Milica, oğullarının, istismarcı alkolik babaları da dahil olmak üzere çocukken çektikleri zorluklara katlanmak zorunda kaldıklarından pişmandır. Niko bir genç olarak isimsiz bir savaşa piyade, tank operatörü ve helikopter pilotu olarak katıldı ve bu sırada kendisini travmatize eden ve alaycı tavrına yol açan sayısız vahşete tanık oldu. Köyünden on beş kişilik birlik düşman tarafından pusuya düşürüldükten sonra, Niko kaçtı ve birliğin kendi askerlerinden biri tarafından ihanete uğradığı sonucuna vardı. Daha sonra Florian Cravic ve Darko Brevic adında iki kurtulan daha olduğunu öğrendi ve haini aramaya yemin etti.

Savaştan sonra Niko normal bir hayat sürmekte zorluk yaşadı ve kardeşi çatışmada öldürüldü. Sadece şiddeti bilen Niko, Balkan suç dünyasına döndü. Rus suç lordu Ray Bulgarin tarafından yönetilen bir kaçakçılık ve kaçakçılık çetesine katıldı. İtalya'ya yapılan bir kaçakçılık çalışması sırasında Niko'nun üzerinde çalıştığı tekne Adriyatik Denizi'nde battı.[11] Güvenli bir şekilde yüzebildi, ancak Bulgarin onu parayla kaçmak için gemiyi kasten batırmakla suçladı. Niko daha sonra Bulgarin'den kaçmak için ticaret donanmasına katıldı, Platypus kargo gemisinin mürettebatıyla arkadaş oldu ve kuzeni Roman'ın onun Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Liberty City'e gelmesini talep etti.[12]

Liberty City'e varış

[değiştir | kaynağı değiştir]

2008'de Liberty City'ye gelen Niko, Roman'ın başarı hikâyelerinin abartıldığını hemen anlar. Gerçekte, kuzeni Broker semtinde küçük, yıpranmış bir dairede yaşıyor[13] ve şehir genelinde kumar borcu var ve bunu kârsız taksi hizmeti aracılığıyla ödemeye çalışıyor.[14][15][16][17] Roman için taksi şoförü olarak çalışmanın yanı sıra, Niko onu tefecilerden korumalı ve Roman'ın daha fazla borca batmasını önlemek için Rus gangster Vlad Glebov için çalışmalıdır. Niko, kendisine verilen işlerin çoğunu kolaylıkla tamamlar, çünkü askeri becerileri ona Liberty City'nin sokak haydutlarına karşı bir avantaj sağlar.[18][19] Bu süre zarfında, Yardie'nin patronu Little Jacob ve araba girişimcisi Brucie Kibbutz gibi, sonunda önemli müttefikler haline gelecek olan suç bağlantıları kurmaya da başlar. Niko'nun profesyonel ve kişisel ilişkileri, oyun boyunca daha güçlü ve etkili suçlularla tanıştıkça genişler.[20]

Niko, Roman'ın uzun zamandır sevgilisi Mallorie ile yattığı için intikam almak için Vlad'ı öldürdükten sonra, o ve Roman, patronları Mikhail Faustin'in emriyle Rus gangsterler tarafından kaçırılır. Vlad'ın öldürülmesinden rahatsız olmayan Faustin onları serbest bırakır ve daha sonra Niko'yu tetikçi olarak işe alır. Niko, güçlü Rus suç lordu Kenny Petrović'in oğlunu öldürmesi emredildikten sonra Faustin'in gerçek doğasını hızla keşfeder. Petrović misilleme yapmakla tehdit ettiğinde, Faustin'in yardımcısı Dimitri Rascalov, Niko'yu Faustin'e suikast düzenlemeye ikna eder, ancak daha sonra onu Dimitri'nin eski bir arkadaşı olduğu ortaya çıkan Ray Bulgarin'in önüne getirerek ona ihanet eder. Little Jacob'ın yardımıyla Niko pusudan kurtulur, ancak Dimitri ve Bulgarin daha sonra Roman'ın dairesini ve taksi deposunu yakarak misilleme yapar.

Hainin aranması ve daha fazla suç girişimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bohan bölgesine taşınmak ve bir süre saklanmak zorunda kalan Niko, daha iyi bir yaşam sağlamak ve Niko'nun tanıdığı Florian'ı bulmak için çalışmaya başladığı birkaç uyuşturucu satıcısı ve İrlanda mafyası da dahil olmak üzere yeni suç bağlantıları kurmaya başlar. Niko'nun tanıdığı kişi de Liberty City'de yaşıyor. Bu süreçte İrlandalı gangster Patrick McReary ile arkadaş olur ve kız arkadaşı Michelle'in aslında Karen adında gizli bir hükûmet ajanı olduğunu keşfeder. Niko, sabıka kaydını temizlemesi ve birimine ihanet eden adamı bulmasına yardım etmesi karşılığında ajans için bilinen veya şüphelenilen birkaç teröriste suikast düzenler.

Niko, Pegorino Suç Ailesi'nde önemli bir elmas anlaşmasıyla bir caporejime olan Ray Boccino'ya yardım ettikten sonra, sonunda şimdi gösterişli eşcinsel Bernie Crane olan Florian'ın yerini bulur, ancak onun hain olmadığını keşfeder. Daha sonra, Pegorino ve Gambetti aileleri de dahil olmak üzere Liberty City'deki İtalyan Mafyası için çalışmaya devam ederken, birimlerine ihanet eden kişi olarak ortaya çıkan Darko'yu bulmak için yola koyulur. Patrick'in Don Giovanni Ancelotti'nin kaçırılan kızını elmaslarla takas etmesine yardım ederken, Niko'nun yolu yine Bulgarin ile kesişir ve bu takasa müdahalesi elmasların kaybolmasına neden olur.

Bu süre zarfında, Niko'nun Dimitri ile olan çatışması tırmanır, çünkü eski Dimitri'nin adamları tarafından kaçırıldıktan sonra Roman'ı kurtarır, Liberty City'nin belediye başkan yardımcısına şantaj planını engeller ve Mafya için çalışırken uyuşturucu operasyonlarını bozar. Niko ve Roman, taksi şirketini yeniden inşa ettikten ve daha önce yıkılan işinden gelen sigorta parasını kullanarak Algonquin'de yeni bir daire satın aldıktan sonra aradıkları yaşam tarzını sonunda güvence altına alırlar.

Yarım kalan işleri halletme

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonunda, ULP Darko'yu bulur ve Niko'nun kaderine karar vermesi için onu Liberty City'e getirir. Geçmişini sona erdirmeyi başaran Niko, Don Jimmy Pegorino tarafından son bir iyilik için çağrılır: Dimitri ile gizli anlaşma içinde eroin üzerinde son derece kazançlı bir anlaşmaya yardım etmek. Ancak Dimitri'nin nerede olduğunu öğrendikten sonra Niko, ondan intikam almakla anlaşmayı sürdürmek arasında bir seçim yapmak zorunda kalır.[21]

Eski senaryo, Niko'nun Dimitri ve adamlarını başarılı bir şekilde öldürdüğünü görür,[22] sadece Pegorino için, önemli bir kârı kaybetmeye öfkeli, Roman ve Mallorie'nin düğününde ondan intikam almaya çalışmak. Pegorino, Niko'ya arabadan bir saldırı gerçekleştirir, ancak yanlışlıkla Patrick'in Niko'nun çıktığı kız kardeşi Kate'i öldürür.[23] Little Jacob ve Roman, Niko'nun bu noktada Liberty City yeraltı dünyasının çoğu tarafından hedef alınan Pegorino'yu bulmasına ve öldürmesine yardım eder.[24] Niko bunun yerine Dimitri ile tekrar çalışmayı kabul ederse, Dimitri eroini kendisine saklayarak[25] ve Roman ile Mallorie'nin düğününe onu öldürmesi için bir tetikçi göndererek ona ihanet eder. Niko, canına kasteden hayatta kalmayı başarır, ancak tetikçi yanlışlıkla Roman'ı başıboş bir kurşunla öldürür.[23] Little Jacob'ın yardımıyla, intikamcı ve perişan Niko, Pegorino'yu öldüren Dimitri'nin izini sürer ve öldürür.[26]

Seçilen sona bağlı olarak, Niko daha sonra Mallorie veya Roman tarafından eskinin hamile olduğu konusunda bilgilendirilir. Ya çocuğu korumaya ve onlar için bir baba figürü olmaya yemin eder ya da Roman çiftin, kız olması durumunda çocuklarına Kate'in anısına isim vermeye karar verdiklerini söyler. Her iki durumda da oyun, Niko'nun Amerikan Rüyası üzerine derin derin düşünmesi ve bunun hiç kimsenin gerçekten başaramayacağı içi boş bir vaat olduğu sonucuna varmasıyla sona erer.

Daha sonraki yaşam

[değiştir | kaynağı değiştir]

2013'te geçen Grand Theft Auto V'de Lester Crest kısaca "Liberty City'de hamleler yapan bir Doğu Avrupalı"dan "sessizleşen" ve Niko'nun suçla dolu hayatını geride bıraktığını ima ediyor. Grand Theft Auto IV'teki olaylardan bir süre sonra Los Santos'a taşınan Patrick, bir soygun için ekip üyesi olarak seçilirse, birlikte gerçekleştirdikleri bir banka soygunu hakkında konuşurken Niko'dan bahsedecek; Patrick, Liberty City'den ayrıldığından beri Niko'dan haber almadığını ve Niko'nun "muhtemelen öldüğünü" iddia ediyor. Oyundaki bir Paskalya yumurtası, Niko'nun hala Roman'ın taksi şirketi için çalıştığını ortaya koyuyor ve oyun içi bir sosyal medya gönderisi, Niko'nun hayatta olduğunu gösteriyor.[27]

Niko, değişken bir mizaca sahip, işine bağlı olmayan bir adam olarak tasvir edilir. Kuru, alaycı bir mizah anlayışı vardır ve sık sık iğneleyici sözler söyler. Geçmişteki suçlarından pişmanlık duysa da, ruhunun kalıcı olarak lekelendiğini ve yapabileceği tek şeyin öldürmek olduğunu hissediyor. Niko, tanıdıklarının çoğundan daha olgun, empatik ve mantıklı bir insan gibi görünüyor. Kadın tanıdıkları genellikle Niko'nun sofistike davranışlara sahip olduğunu ve çok kibar biri gibi göründüğünü belirtir. Çoğu zaman iki taraf arasındaki anlaşmazlıkları şiddet kullanmadan çözmeye çalışır.

Niko'nun kişiliğinin en önemli yönü, savaşta kazandığı sinizmdir.[28][29] Genelde ilgili biri olmasına rağmen, Niko'nun hayata gerçekçi bakışı, insanları manipüle etme becerisine sahip olmasını sağlar. Niko'nun en büyük zaafı geçmişi bırakamamasıdır ve intikam alma arzusu pek çok kararında itici güçtür. Suç faaliyetlerine uzun süredir dahil olmasına rağmen, Niko, polislerin sadece hayatta kalmaya çalışan insanlar olduğunu belirterek, kolluk kuvvetlerine biraz sempatik bir bakış açısına sahiptir. Oyunun sonuna doğru Niko, suç geçmişinden devam etme ve yeni bir başlangıç yapma arzusunu ifade eder. Niko, uyuşturucu ticaretine Little Jacob tarafından sık sık karışmasına rağmen uyuşturucudan tiksiniyor ve esrar tekliflerini düzenli olarak reddediyor.

Niko Bellic'i seslendiren Michael Hollick, Spike TV'de "En İyi İnsan Erkek Performansı" ödülünü kazandı.

Niko Bellic'i Michael Hollick seslendiriyor.[30] Hollick'e, 2006'dan 2007'ye kadar yaklaşık 15 ay boyunca yaptığı seslendirme ve hareket yakalama çalışmaları için yaklaşık 100.000 dolar ödendi. Hollick, oyundaki çalışması için günde yaklaşık 1.050 dolar alıyordu; bu, Screen Actors Guild'in oyuncular için anlaşmaya vardığı standart ücretten yaklaşık %50 daha fazla, ancak yine de bunun bir film veya TV'den elde edeceği gelirin çok küçük bir kısmı olduğunu iddia etti. performans gösterdiğini ve oyun satışlarından artakalan alamamaktan dolayı üzgün olduğunu, bu tür anlaşmaları güvence altına almamanın suçunu sendikaya yüklediğini söyledi.[31] Hollick, The New York Times'a, Carnegie Mellon Üniversitesi'nde tiyatro öğrencisiyken lehçeler için bir yetenek geliştirdi.[31][32][33][34]

Aktör ve eski karma dövüş sanatçısı Bas Rutten, Niko'nun dövüş sahneleri için hareket yakalamayı gerçekleştirdi;[35] oyun üzerinde bir yıldan fazla çalıştı ve ek çalışma için karma dövüş sanatçısı Amir Perets'i getirdi.[36] Niko'nun dövüş stili öncelikle Krav Maga'dır.[37][38]

Rus aktör Vladimir Mashkov, karakteri seslendirmek için Rockstar Games ile görüşmelerde bulunduğunu ve karakterin görünümünün kendisine, özellikle 2001 yapımı Behind Enemy Lines filmindeki Tracker rolünden, Sasha Ivanic'e dayandığını iddia ediyor, ancak sonunda döndü.[39] Rockstar Games, Mashkov'un iddiaları hakkında yorum yapmadı.

Diğer görünüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Niko, Grand Theft Auto IV'ün temel oyunun hikâyesiyle eş zamanlı olarak yer alan The Lost and Damned ve The Ballad of Gay Tony (her ikisi de 2009) genişleme paketlerinin her ikisinde de karakterlerin bakış açısından GTA IV'ün anlatısında küçük bir rol oynuyor.[40] Temel oyunla kesişen görevlerde NPC olarak görünür.

Grand Theft Auto V'te (2013) Niko'dan birkaç kez bahsediliyor ve dolaylı olarak baş kahraman Michael De Santa ile birlikte bir mücevher mağazası soygunu planlarken "Liberty City'de hamle yapan Doğu Avrupalı bir adamı" olası bir suç ortağı olarak gören Lester Crest tarafından dolaylı olarak bahsediliyor, ardından "sessiz kaldığını" iddia ederek bu fikri reddediyor. Patrick McReary, "The Paleto Score" için ekip üyesi olarak seçilirse Niko, kardeşi Derrick ve suç ortağı Michael Keane'nin Liberty City'de gerçekleştirdiği banka soygunu hakkında konuşacak ve son ikisinin nasıl öldüğünü ve Niko'nun öldürüldüğünü anlatacak. Muhtemelen o da ölmüştür, çünkü son beş yıldır ondan haber alamamıştı. Paskalya yumurtası olarak oyunda oyuncular, Niko'nun hala Roman'ın taksi şirketi için çalıştığını ortaya çıkaran LifeInvader profilini görüntüleyebilir. Niko'nun kuzenine son mesajı doğum gününü kutlarken; bu, Roman'ın oyunun olaylarından sağ kurtulduğu anlamına gelir.[27]

Grand Theft Auto Online'ın "Collector's Edition" ında oyuncular, farklı ebeveynler arasından seçim yaparak karakterlerinin nasıl görüneceğini seçebilirler; Niko, mevcut özel ebeveynlerden biridir, yani oyuncular Niko'yu seçerek karakterlerinin ona bir düzeyde benzerlik göstermesini sağlayabilir.[41][42]

Niko'nun karakteri hem eleştirmenler hem de hayranlar tarafından iyi karşılandı. Game Informer okuyucuları tarafından 2000'li yılların en iyi 14. karakteri seçildi.[43] 2008'de The Age, Niko'yu tüm zamanların en büyük ikinci Xbox karakteri olarak sıraladı ve "video oyun tarihindeki çok az karakter bize böylesine geniş bir duygu yelpazesi sağladı. Niko'nun hikayesi öyle bir roller coaster yolculuğu ki doruk noktasına kadar bitkin ve belki de biraz uyuşmuş hissettiğin için affedilirsin."[44] IGN'den Hilary Goldstein, "Niko'nun acımasız doğasıyla mücadelesi asla oynanışı engellemez, bunun yerine parlak bir hikayenin duygusal ağırlığını arttırır. Aksiyon ne kadar saçma olursa, Niko Bellic'in gerçek acısını o kadar büyük hissederiz" yorumunu yaptı.[45] Eurogamer'dan Tom Bramwell, Niko'nun "kendisi çabuk anlayışlı - ahlaki özgürlüğü korkunç savaş hikayelerine dayanıyor, ama sıcak kalpli - ve heybetli" görüşünü dile getirdi.[46] GameDaily, kaba dış görünüşünün altında altın gibi bir kalbi olduğunu belirterek onu video oyunu anti-kahramanlarının ilk 25 listesine dahil etti. Başka bir makalede GameDaily, "korkunç yabancıyı" en iyi 25 video oyunu arketipinden biri olarak listeledi ve "Avrupalı haydut" görünümü nedeniyle Niko'yu buna örnek olarak kullandı.[47] Ayrıca onu "yürüyen stereotip" arketipine örnek olarak kullandılar.[48] 2011'de Guinness World Records Gamer's Edition okuyucuları Niko'yu tüm zamanların en iyi 13. video oyunu karakteri olarak oyladı.[49] GamesRadar personeli, 2013'te yayınlanan video oyunlarındaki en iyi 100 kahraman listesinde Niko Bellic'i 97. sıraya koydu.[50] Yahtzee Croshaw of Zero Punctuation Niko'yu önceki GTA kahramanları üzerinde bir gelişme olarak buldu ve onu "hala inanılır bir şekilde aklını kaybedebilecek çok insani, çok cana yakın bir karakter" olarak nitelendirdi.[51]

  1. ^ Cowen, Nick (28 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV: the biggest and the best". The Telegraph. Londra. 10 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  2. ^ Workman, Robert (16 Ekim 2007). "Grand Theft Auto IV". Businessweek.com. 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2010. He's a Russian immigrant with a life of crime and several problems at home. 
  3. ^ Schiesel, Seth (21 Mayıs 2008). "A Video Game Star and His Less-Than-Stellar Pay". The New York Times. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2020. Niko is a war-scarred Serbian... 
  4. ^ "Top 10 Video Games of 2008". New York: Nydailynews.com. 2 Ocak 2009. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2010. An ex-soldier comes to America from Croatia, seeking revenge for a wartime betrayal. 
  5. ^ Crispin Boyer (27 Nisan 2008). "Sweet Land of Liberty". Electronic Gaming Monthly. ss. 44-56. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2008. He's from that gray part of broken-down Eastern Europe, a war-torn area -Sam Houser 
  6. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; GamesRadar Review isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Eurogamer Backlash isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Vice Outsider isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; GamesRadar 10 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Vice Serbian isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ Schiesel, Seth (28 Nisan 2008). "Grand Theft Auto Takes on New York". The New York Times. s. 1. 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
  12. ^ Stuart, Keith (29 Nisan 2008). "How Grand Theft Auto smashed the system". Guardian. Londra: Guardian News & Media Limited. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  13. ^ "Grand Theft Auto IV". Ur magazine. Rogers Publishing. s. 64. 
  14. ^ Boyer, Crispin (27 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV Review". 1UP.com. 22 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  15. ^ Kendall, Nigel (26 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV the drive of your life". Times Online. Londra: Times Newspapers Ltd. 12 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
  16. ^ Taves, Scott (28 Nisan 2008). "'Grand Theft Auto' will blow you away". NBC News. Microsoft. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  17. ^ "Grand Theft Auto IV Review for Xbox 360". gamespot.com. CBS Interactive Inc. 29 Nisan 2008. 23 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  18. ^ "Grand Theft Auto IV". Rockstar Games. 2 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  19. ^ Thompson, Clive (2 Mayıs 2008). "Games Without Frontiers: 'Grand Theft Auto IV' Delivers Deft Satire of Street Life". Wired.com. Condé Nast Digital. 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  20. ^ Gray, Sadie (4 Mayıs 2008). "Grand Theft Auto IV Making a killing is the name of the game". Times Online. Londra: Times Newspapers Ltd. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
  21. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; One Last Thing isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  22. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; A Dish Served Cold isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Mr and Mrs Bellic isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  24. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Out of Commission isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  25. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; If the Price is Right isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  26. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; The Revenger's Tragedy isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  27. ^ a b "Grand Theft Auto IV: 10 things you didn't know about Niko Bellic". Game Rant. 12 Temmuz 2020. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. In Grand Theft Auto V, players can find Jimmy de Santa looking at Niko's LifeInvader page. While being an Easter egg, it shows that Niko is alive by 2013. [...] Posts on his account can be seen, such as wishing Roman a happy birthday and a picture of Chinatown. 
  28. ^ Schiesel, Seth (21 Mayıs 2008). "A Video Game Star and His Less-Than-Stellar Pay". The New York Times. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2010. 
  29. ^ Goldstein, Hilary (29 Nisan 2008). "IGN: Grand Theft Auto IV Review". Uk.xbox360.ign.com. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  30. ^ "Jack Black announces new game trailers at video game awards". The Daily Telegraph. 16 Aralık 2008. 6 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2011. 
  31. ^ a b Schiesel, Seth (21 Mayıs 2008). "A Video Game Star and His Less-Than-Stellar Pay". The New York Times. s. E1. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008. 
  32. ^ Totilo, Stephen (11 Nisan 2007). "'GTA IV' Details: Who's Niko Bellic? And Where's Staten Island". MTV News. MTV. 18 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  33. ^ Androvich, Mark (21 Mayıs 2008). "Voice of GTA IV's Niko Bellic wants more respect". Gamesindustry.biz. 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  34. ^ "About Michael Hollick". Michaelhollick.com. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  35. ^ Hammond, Mick (25 Mayıs 2008). "Bas Rutten Talks IFL, GTA 4 & More". MMAWeekly.com. 13 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2022. 
  36. ^ "Bas Rutten Talks GTA 4, Kimbo Slice, His Inside MMA Ranking, and much more!". MMAyou.com. 2 Mayıs 2008. 5 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2022. 
  37. ^ "Steal a glimpse inside 'Grand Theft Auto IV'". ABC News. April 2008. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  38. ^ Reparaz, Mike (28 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV review". GamesRadar. Future plc. s. 2. 29 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2022. 
  39. ^ Posner, Vladimir (27 Eylül 2010). "Vladimir Mashkov's interview". Posner (TV show) [ru]. § 61 (Rusça). Etkinlik zamanı: 32.30. Channel One Russia. 11 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018. Нет, таких слов в моём лексиконе, „не мой уровень“, не было никогда в жизни. Мне, прям, сейчас аж стыдно. Дело в том, что это была странная такая, полуаферистическая вещь. Я очень рад, что эта игра собрала за месяц полмиллиарда долларов – это идёт разговор о GTA IV. То есть это самая продаваемая игра в мире. И они использовали мой образ из картины Джона Мура под названием „В тылу врага“. Вот, им понравилось такое. Я очень старался, собирал по кусочкам этот бомжеватый вид. И мне не сказали тогда, что это такое. Может быть, я озвучил бы. Не знаю. Ну, это интересно, часть профессии, но не особенно меня это увлекает. <…> Я даже не знал, что это, я не принял это всерьёз. 
  40. ^ Totilo, Stephen (23 Ocak 2009). "'Hell No' - No New Lines For Niko Bellic in 'Grand Theft Auto' Expansion". MTV Multiplayer. 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2009. 
  41. ^ "More Details and Screens from the Grand Theft Auto V Special and Collector's Edition Digital Content". Rockstar Games. 26 Ağustos 2013. 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2013. 
  42. ^ "Some More Details on Grand Theft Auto Online". Rockstar Games. 23 Eylül 2013. 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2013. 
  43. ^ Vore, Bryan (3 Aralık 2010). "Readers' Top 30 Characters Results Revealed". Game Informer. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  44. ^ "The Top 50 Xbox Characters of All Time". The Age. Fairfax Media. 30 Eylül 2008. 6 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2013. 
  45. ^ Goldstein, Hillary (29 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV: Special Edition Review". IGN. Ziff Davis, LLC. 20 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019. 
  46. ^ Bramwell, Tom (27 Nisan 2008). "Grand Theft Auto IV Review". Eurogamer. Gamer Network. s. 2. 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2019. 
  47. ^ "Top 25 Game Anti-Heroes". GameDaily. AOL Inc. 25 Nisan 2009. s. 17. 27 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2010. 
  48. ^ Buffa, Chris (29 Ocak 2009). "Top 25 Game Archetypes". GameDaily. AOL Inc. s. 13. 11 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2010. 
  49. ^ Marchiafava, Jeff (16 Şubat 2011). "Guinness Names Top 50 Video Game Characters of All Time". Game Informer. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. 
  50. ^ Marchiafava, Jeff (16 Şubat 2011). "Guinness Names Top 50 Video Game Characters of All Time". Game Informer. 1 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018. 
  51. ^ "100 best heroes in video games". GamesRadar staff. 9 Kasım 2012. 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.