İçeriğe atla

Uranyum

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Uranyum (U)

H Periyodik tablo He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og  
  La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
  Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr  


Temel özellikleri
Atom numarası 92
Element serisi Aktinitler
Grup, periyot, blok 3B, 7, f
Görünüş {{{Görünüş}}}
Uranyum
Kütle numarası 238,02891 g/mol
Elektron dizilimi Rn 5f3 6d1 7s2
Enerji seviyesi başına
Elektronlar
2, 8, 18, 32, 21, 9, 2
CAS kayıt numarası 7440-61-1
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli katı
Yoğunluk 19,1 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu (erime noktasında) 17,3 g/cm³
Ergime noktası 1405,3 °K
1132,2 °C
Kaynama noktası 4404 °K
4131 °C
Ergime ısısı 15,48 kJ/mol
Buharlaşma ısısı 422,58 kJ/mol
Isı kapasitesi 0,12 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı Ortorombik
Yükseltgenme seviyeleri 6, 5, 4, 3,[1] 2, 1
(zayıf bazik oksit)
Elektronegatifliği 1,38 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi 1'nci = 597,6 kJ/mol

2'nci = 1420 kJ/mol

Atom yarıçapı 156 pm
Atom yarıçapı (hes.) (α-Uranyum)[2] 138,5 pm
Kovalent yarıçapı 196±7 pm
Van der Waals yarıçapı 186 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci 0,280 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik 27,5 W/(m·K)
Isıl genleşme 13,9 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı 3155 m/s (20 °C'de)
Mohs sertliği 2,5–3[2]
Vickers sertliği ? MPa
Brinell sertliği ? MPa

Uranyum, radyoaktif bir kimyasal elementtir. Simgesi "U"dur. 1789 yılında Martin Heinrich Klaaproth tarafından keşfedilmiş ve 1841 yılında Eugene-Melchior Peligot tarafından izole edilmiştir. Uranyum ilk zamanda radyoaktivite ile ilgili fazla bilgi sahibi olunmadığından diğer elementler gibi zannedilse de, 1896 yılında bilim tarihinin önemli isimlerinden olan Dimitri Mendeleyev’in çalışmalarıyla radyoaktif bir element olduğu ispatlanmıştır.

Uranyum, cama katıldığı zaman ilginç sarı-yeşil bir renk verir. yüksek radyoaktif elementtir. Yüksek yoğunluğa sahiptir. Çelikten daha yumuşaktır. Kurşundan %65 daha yoğundur. 3 tane allotropu vardır. Kolayca yükseltgenir ve ısıtıldığında yanar. Klor, kükürt ve azotla az ya da çok kolay bileşir; karbonla uranyum karbürü (UC2), uranyum karbür de suyla bozularak hidrojen ve hidrokarbonları verir. Uranyum metali, hidroklorik asit ve sülfürik asit içinde kolayca çözünerek dört değerli uranyum tuzlarını oluşturur; nitrik asit içinde dinginleşir.

Uranyum
  • Alfa (ortorombik) 667.7 °C nin üzerinde kararlıdır.
  • Beta (tetragonal) 667.7 - 774.8 °C arasında kararlıdır.
  • Gama (kübik) 774.8 °C dan erime noktası arasında kararlı (bu sıcaklıkta dövülebilir ve yumuşak formda)

Uranyum mineralleri, uraninit, autinit, tobernit, koffinittir. Minerallerde bulunan uranyum kimyasal reaksiyonlar sonucunda uranyum okside veya diğer formlarına dönüştürülür. Metal olarak uranyum, KUF5 ve UF4 bileşiklerinin elektrolizi ile elde edilir.

Çok saf uranyum ise halojenlerinin termal yanması ile elde edilir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3.3editör=Morss, L.R.; Edelstein, N.M. and Fuger, J. bas.). Netherlands: Springer. 2006. ISBN 9048131464. 
  2. ^ a b Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente, S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3, S. 674–682.