эркин

Ўзбекча (уз)

Морфологик ва синтактик хусусиятлари

эр-кин

Этимологияси

ЭРКИН ’монеликсиз\ ’озод ҳолда’. Эркин яшашга эришдик. Бу сўз эски ўзбек тилида эрк отига қадимги -(и)н восита келишиги қўшимчасини қўшиб ҳосил қилинган бўлса керак; кейинчалик бу сўз равишга айланган: эрк + ин = эркин.
Ўзбек тилининг этимологик луғати (И-жилд) маълумотларидан фойдаланилган; қ. Адабиётлар рўйхати.

Маъновий хусусиятлари

Маъноси

1 Ҳар қандай тўсиқ, ғов, монелик ва шу кабилардан холи бўлган, эрк-ихтиёри ўзида бўлган. ◆ Эркин ҳаёт. н ◆ Наҳот чайқовчи ўзини шунча эркин сезса! А. Қаҳҳор, „Асарлар“ . У ◆ энди эркин куш, боши оққан томонга учиши мумкин. Ф. Мусажонов, „Ҳиммат“ .

2 Қийналмай, қийинчиликсиз, бемалол. ◆ Машқларни эркин бажармоқ. Эркин ҳаракат қилмоқ. яи Ўрта Осиё халқлари тилларида эркин сўзлайдиган Александр Василевич Сидоров билимдон киши эди. Назармат, „Жўрлар баланд сайрайди“ .

3 Очиқ-ойдин, бемалол тарзда. ◆ Мазкур китобда фуқаро ҳуқуқи ҳақида бирмунча эркин фикрлар айтилганини сарой аҳли, жумладан, аҳли фузало билар эди. Мирмуҳсин, „Меъмор“ .

4 Қисиниш, тортинишдан холи ҳолда; бемалол. ◆ Улар билан кўпдан танишдек эркин гаплашиб кетдим. М. Хайруллаев, „Тилла маржой“ . Солижон энди Тошпўлатов билан ийманиб эмас, ◆ эркин, ўртоғи билан гапла-шаётгандай бўлди. Р. Файзий, „Чўлга баҳор келди“ . ◆ Аҳмаднинг ўзини эркин ту тиши Толиб аканинг сал жиғига тегди. Ф. Мусажонов, „Ҳиммат“ .

5 Сиёсий, иқгисодий, ҳуқуқий мустақил-ликка эга бўлган, озод, ҳур.

6 Эркин (эркаклар ва хотин-қизлар исми).

Эркин нафас олмоқ Сиқилиш, танглик

ҳолатидан қутулмоқ, эркин ҳолатли бўлмоқ. ◆ Аҳмад кўчага чиқиб, сал эркин нафас олди. Ф. Мусажонов, „Ҳиммат“ . ///. ◆ Хамроев бойлар қўлида эркин нафас олишни, одамдек яшаш-ни орзу қиларди. Газетадан .

Эркин шеър ад. Қофияси бўлмаган шеър.

Антонимлари

ЭРКИН. Ўзбек тилининг изоҳли луғати (2022) маълумотларидан фойдаланилган; қ.Адабиётлар рўйхати.

Сифат

эркин

Тиллар

• Туркча: öзгüр, ҳüр
• Озарбайжонча: азад, ҳüрр
• Курдча: азад
• Инглизча: фреэ
• Франсузча: либре

Русча _ру

эркин
1 свободный, вольный; // свободно, вольно; ◆ ~ нафас олмоқ 1) свободно дышать; 2) перен. чувствовать себя свободно; ◆ ~ танқид свободная критика; ◆ ~ ҳаёт вольная, раздольная жизнь; ◆ ~ шеър лит. свободный стих; ◆ ўзини ~ ҳис қилмоқ чувствовать себя свободно;
2 Эркин (имя собств. мужское и женское).