Radii

Radijan brusut

88	2 8 18 32 18 8 2
Ra 226,0254
Radii

Radijan spektr

Radii (Ra — radium latinan kelel) om 88nz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om kahtendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kahtenden gruppan päalagruppas, IIA), tabluden seičemendes periodas.

Ühthine ümbrikirjutand

Radii om harv londuses lujas, mülünd Man koren urankivendos — 0,0001 grammad tonnas. Francižed himikad Pjer Küri, Marija Sklodovskaja-Küri i Andre-Lui Deb'jern saiba puhtast radijad ezmäižen kerdan vl 1910. Om nimitadud lujan radiosädegoičendan mödhe, latinine radius-sana znamoičeb «sädeg».

Elementan levitadud londuses izotopad oma uranan (izotopad 235, 238) vai torijan-232 čihodamižen rezul'tataks. Saihe kaikes voz'sadas severz'-se kilogrammid radijad mail'mas.

Radii om radiotoksine lujas. Vanhan mujutimen muru radijanke tob pahut ristitun organizmas lujan α-sädegoičendan tagut, eskai ku paštmine om sambnu.

Fizižed ičendad

Radii om radioaktivine hoštai hobedaižvauged muglmametall. Kristalline segluz om kubine mülücentriruidud.

Atommass — 226,0254. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 5,5 g/sm³. Suladandlämuz — 973 K (700 C°). Kehundlämuz — 2010 K (1737 C°).

Radijal ei ole stabiližid izotopoid, niišpäi voib löuta viden jäl'gid Mas: ²²³Ra, ²²⁴Ra, ²²⁵Ra, ²²⁶Ra i ²²⁸Ra. Tetas 33 izotopad 202..234 atommassanke, i niiden 12 izomärad. Kaikiš hätkemban eläjan radii-226-izotopan pol'čihodamižen pord om 1600 vozid, sen α-čihodamižen aigan radon sündub. Toižed hätkembad izotopad oma ²²⁸Ra (T_½=5,75 vot), radii-225 (14,9 päivest), ²²³Ra (11,43 päivest) i ²²⁴Ra (3,63 päivest). Kaikiš hätkemb eläi izomär om ^205mRa (T_½=180 millisekundad). Izotopad čihotas α-čihodamižen (nomerad 206, 215, 217, 219, 220), α- i β-čihodamižen kal't (izotopad 203..205, 207..214, 216), radii-218 — α- i kaksitadud β-čihodamižen kal't, izotopad nomer 221..224 — α- i klasterčihodamižen kal't, radii-226 — α-, kaksitadud β-čihodamižen i klasterčihodamižen kal't, β-čihodamižen kal't (izotopad 225, 227..234). Izotopad nomer 203..205, 207..214, 216 kändasoiš radonaks i francijaks, izotopad nomer 206, 215, 217..220 — radonaks (218 — sen kahteks izotopaks), izotopad 221..224 — radonaks i erasti hahktinaks-207..210 da hil'nikaks-14, izotopad 225, 227..234 — aktinijaks, radii-226 — radonaks-222, torijaks-226, hahktinaks-212 i hil'nikaks-14.

Himižed ičendad

Radii om aktivine himižešti lujas. Muigotandmär om +2. Reagiruib vedenke. Pimedab il'mas nitridan sädandan tagut. Kaik radijan ühtnendad pašttas taivazmal, voib homaita sidä pimeduses.

Irdkosketused

• Radii webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz radijas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)