Aller au contenu

Radon

Èn årtike di Wikipedia.
86 astateradonfranciom
-

Rn

ununoctiom
Djenerå
No, Essegne, Lº at. radon, Rn, 86
Speke do radon dins l' veyåve loumire

Li radon (/ʀa.'dɔ̃/), c' est èn elemint do tåvlea Mendeleyev, del troke des gåz nôbes, kinoxhou dizo l' essegne atomike Rn, li limero atomike 86, et l' pwès atomike 222.

Mwaissès piceures

[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est l' pus pezant des gåz nôbes.

Li radon est radiactif, ça fwait: canceridjinne.

Il est wårdé dins sacwants rotches, et ndè pout rexhe, et s' rashonner dins les måjhons des payis d' montinne (e l' Walonreye, aprume e l' Årdene).

Li radon dins les måjhons e l' Beldjike

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : Mape do radon, comene pa comene (2020-2021)

El livea ki les otorités del santé, bedje ey uropeyinne, ont prins come referince di dandjreusté, c' est 300 becrels å mete cube.

Sol ene mape do radon e l' Beldjike, fwaite pa l' AFCN (Agence Fédérale de Contrôle Nucléaire), dins tote li Flande, gn a moens d’ ene måjhon so cint k' arive a ç' tô la.

E l’ Walonreye, on gripe disca pus d’ 10 måjhones so cint. Et dins ces måjhons la, end a la k’ on rleve dipus d’ vint feyes li valeur di risse.[1]

Dispu les anêyes 1980, on waite k' i gn nd åye li moens possibe di måjhons k' on î dmeure k' åyexhe ostant d' radon. Adon, on va prinde de mzeures di rmédiyåcion po fé baxhî l' tô a 100 becrels å mete cube.

Kimint fé po n’ pont awè d’ radon dins vosse måjhon ?

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Dins les viyès måjhons : s’ i gn a des cåves dizo tote li måjhon : todi leyî les rayires å lådje. On decimete cwåré, c’ est ddja assez, si vos ristopez po l’ ivier. Tuzez a leyî ene buze po-z renairi.

Mins e l’ esté, fåt bén drovi, gn a beacôp d’ pus d’ radon k’ est rshoflé foû des rotches.[2]

Dins les scrijhaedjes e walon

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : «Li saga do radon»
Commons
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou l' radon .
  1. E188 p. 40.
  2. Scoles di Bive, li 16 di nôvimbe 2021.