alper > Books: les-misérables‎ (15)

Bu projelerden bazıları akla yakındı ve eğer halkın bu kadar coşku içinde olmadığı bir zamanda ele alınmış olsalardı, herkese fayda getirebilirlerdi. Ne yazık ki tek amaçları hisse fiyatlarını yükseltmekti. Proje sahipleri meydana gelen bir yükselişte hemen satarak kârlarını alıyor ve ertesi gün projeler yok olup gidiyordu. Maitland, kaleme aldığı Londra'nın Tarihi'nde bize, büyük destek gören projelerden birinin “talaştan borsa tahtası yapmak” üzere kurulan bir şirket olduğunu endişeyle anlatır. Bu elbette bir şakadır ama bundan ancak bir nebze daha akıl hı olup, kısa süren ve çökmeden önce birçok hayatı harap eden yüzlerce projenin varlığı hakkında bolca kanıt vardır. (103)

Sonunda ileri görüşlü insanlar bu modanın ebediyen süremeyeceğini anlamaya başladılar. Artık zenginler laleleri kendileri için değil, yüzde yüz kârla satmak için alıyordu. Anlaşılmıştı ki sonunda birileri korkunç bir şekilde kaybetmeye mahkumdu. Bu düşünce yayıldıkça lale fiyatları düşmeye başladı ve bir daha asla yükselmedi. Güven duygusu azaldı ve dünyanın her yanındaki işlemcilerde bir panik başladı. A, sözleşmenin imzalanmasından altı hafta sonra B'den, her biri 4 bin florinden on adet Semper Augustus almayı kabul etmişti. B, saptanan zaman geldiğinde ellerinde çiçekleriyle hazırdı ama fiyat 300-400 florine düşmüştü ve A, artık başta saptanan fiyatı ödemeyi ve laleleri almayı reddediyordu. Gün geçmiyordu ki Hollanda'nın bütün şehirlerinde anlaşmalar bozulmasın. Daha birkaç ay önce bu diyarda yoksulluk diye bir şeyin kalıp kalmadığını soranlar, artık onları satın alırken ödedikleri fiyatın dörtte birini önermelerine karşın ellerinde kimsenin istemediği birkaç sap laleyle kalmışlardı. (150-1)

“Warren Buffett'ın finansal başarısının tamamını, ergenlik yıllarında inşa ettiği finansal temele ve yaşlılık yıllarında sürdürdüğü uzun ömürlülüğe bağlamak çok doğru olabilir. Yeteneği yatırım, fakat sırrı zamandır. Bileşiklenme işte böyle işler.” (69)

“Buradaki tehlike, bileşme/bileşiklenme olgusunu sezgisel olarak kavrayamadığımız zaman, içerdiği potansiyeli genellikle görmezden gelmemiz ve sorunları başka yollarla çözmeye odaklanmamızdır. Fazla düşündüğümüzden değil, bileşiklenmenin içerdiği potansiyeli nadiren oturup düşündüğümüz için böyle yaparız.” (72)

"Rakiplerinizin kapsamı genişledikçe sormanız gereken soru şu olur: 'Nasıl öne çıkarım?'
Bu soruya 'Ben zekiyim' karşılığını vermek, giderek daha kötü bir yanıt oluyor; çünkü dünyada zeki insan çok. Her yıl yaklaşık 600 kişi SAT sınavında tam puan alıyor. Ayrıca 7000 kişi de bunların birkaç puan gerisinden geliyor. Küreselleşmiş ve 'kazanan her şeyi alır' düzeninde işleyen bir dünyada, bu tür insanlar giderek sizin doğrudan rakipleriniz oluyor.
Bizimki kadar bağlantılı hale gelen bir dünyada zekâ, bel bağlanabilecek bir avantaj değil.
Ama esneklik, öyle.
Zekânın aşırı rekabetçi olduğu ve birçok teknik becerinin otomatize hale geldiği bir dünyada, rekabet avantajları, iletişim, empati ve belki de en önemlisi, esneklik gibi kişisel ve incelikli becerilere dayanıyor.
Esnekliğiniz varsa, gerek kariyeriniz, gerekse yatırımlarınız anlamında karşınıza çıkacak iyi fırsatları bekleyebilirsiniz. Gerektiğinde yeni bir beceri öğrenme şansınız daha yüksek olur. Sizin yapamayacağınız şeyleri yapabilen rakiplere yetişme bağlamında duyduğunuz aciliyet hissi azalır; buna karşılık tutkunuzu ve sevdiğiniz alanı kendi temponuzla bulma açısından daha fazla hareket alanınız olur. Yeni bir rutin, daha yavaş bir tempo bulabilir ve hayata farklı bakış açılarından bakabilirsiniz.
Çoğu kişi yapamazken bunları yapabilme yeteneği, zekânın artık sürdürülebilir bir avantaj olmadığı bir dünyada, sizi diğerlerinden farklı kılacak birkaç şeyden biridir.”
(142-3)

"On kişi bir borsacıyla hisse senetleri hakkında konuşmaktan kaçınıp dişçilerle diş taşından söz ediyorsa bilin ki borsa yakında yükselecektir. (96)
...Dördüncü aşamada yine etrafımdaki kalabalık eksilmekte ama bu kez bana hangi hisse senetlerini almam gerektiğini söylüyorlardır. Dişçinin bile aklında birkaç tüyo vardır ve partiyi izleyen günlerde gazeteye bakınca bana önerdiği hisselerin hepsinin değer kazanmış olduğunu görürüm. Tanıdıklarım borsa hakkında, üstelik haklı tavsiyelerde bulunmaya başlayınca artık borsa en yüksek noktasına çıkmış, düşmeye hazırlanıyordur." (96)

"Deneyimli ve disiplinli bir müşterek bahisçi için atlar üzerine bahse girmek gayet güvenli bir uzun vadeli yatırım olabilir. Bu, o kişi için yatırım fonlarına para yatırmak ya da General Electric hisse senetleri almak gibi bir şeydir. Öte yandan her duyduğu tüyoya atılan, gömlek değiştirir gibi portföy değiştiren dikkatsiz ve dağınık bir borsa yatırımcısının” en güzel yeleli ata yada mor pantolonlu jokeye bütün maaşını yatıran bir bahisçiden farkı yoktur." (76)

"İşte en önemli soru bu! Borsada başarılı olmak için gerekli özelliklerin başında sabır, özgüven, sağduyu, dayanıklılık, açık fikirli olmak, bağımsızlık, sebat, alçak gönüllülük, esneklik, araştırmacı bir ruh, hataları kabul edebilme ve kolay kolay paniğe kapılmama becerisi gelir. Zekâ puanına gelince, bence en iyi yatırımcılar en alt yüzde on ile en üst yüzde üç arasındaki gruptan çıkar. Dâhiler teorik düşüncelere kendilerini kaptırdıkları için aslında son derece basit olan hisse senedi hareketlerini bir türlü anlayamazlar."

"Bilgisayarlarla ilgili bir işte çalışmıyorsanız brokerlarınızın size Wang hakkında verdiği tüyoyu bir kenara itin. Wang hakkında başkalarının bilmediği ama sizin bildiğiniz ne olabilir? Bu sorunun yanıtı 'hiçbir şey' ise hiçbir şansınız yok demektir. Ama eğer lastik imal ediyorsanız, dağıtımını ya da satışını yapıyorsanız o zaman Goodyear hisselerini alırken avantajlısınız demektir. İmalat ve satış işinde çalışan kişiler çeşit çeşit hisselerle karşılaşırlar." (113)

"Sıkıcı bir iş yapan bir şirket en az sıkıcı isimli bir şirket kadar iyidir. Hatta bu ikisi bir araya gelirse sonuç muhteşem olur. Hem adı hem de yaptığı iş sıkıcı olan bir şirket, borsa uzmanlarını gerçek değeri anlaşılana kadar kendisinden uzak tutacak, böylece hisselerinin fiyatı sürekli yükselecektir. Eğer kazancı yüksek, bilançosu sağlam bir şirketin yaptığı iş sıkıcıysa önünüzde hisseleri düşük fiyattan almak için bol bol zaman var demektir. Derken şirket değer kazanıp moda olunca elinizdeki hisseleri ancak borsadaki genel eğilime göre alım satım yapan aptal yatırımcılara satabilirsiniz." (157)

"Eminim şimdi unuttuğum buna benzer birçok aptallık daha yapmışımdır. Ama bir hissenin fiyatı yükseldikten sonra onu satmamak gerçekten zordur. Eğer etrafınızda hisselerinizi satmanızı öğütleyen kişiler varsa önce hisseleri ilk başta niçin almıştınız, onu düşünün, ona göre karar verin." (326)

Buffett Yatırım Ortaklığı'nın inanılmaz geçmişini bir kenara bırakırsak, Buffett'ın dünyanın en büyük yatırımcısı olduğu iddiasının doğruluğu, Berkshire Hathaway'de başardıklarına (Tablo 8.1) bakılarak kolayca görülebilir. Berkshire Hathaway'in 1965 ile 2012 yılları arasında kırk sekiz yıl içinde defter değeri hisse başına 19 dolardan, şaşırtıcı bir şekilde, hisse başına 114 bin 214 dolara yükseldi; bu da yıllık % 19,7'lik bir getiri oranına karşılık gelir. Karşılaştırıldığında, temettülerin de dahil edildiği S&P 500 endeksi % 9,4 büyüdü. Bu kırk sekiz yılda, S&P 500 endeksi on bir yıl, yani neredeyse beş yılda bir para kaybetti; Berkshire sadece iki olumsuz yıl yaşadı. (303)

Bizim görüşümüze göre,” diyordu Buffett, “yatırım öğrencilerinin sadece iyi öğretilmiş iki derse ihtiyaçları vardır: Bir Şirkete Nasıl Değer Biçilir? ve Piyasadaki Fiyatlara Nasıl , Bakılır?” (310)

“Harika bir şirketi uygun bir fiyattan almak uygun bir şirketi harika bir fiyattan almaktan çok daha iyidir. —Warren Buffett (132)

İkisi de yirmi beş yaşında olan Madison ve Cooper'ın öykülerine bir göz atalım.

Madison, şirketinin 401(k) planına, her yıl 2.000'er dolar olmak üzere on Yıl yatırım yapar. Daha sonra otuz beş yaşında ödemeyi durdurur, planına bir peni dahi eklemez. Madison yatırımları üzerinden ortalama yıllık yüzde on büyüme oranı bekleyebilir. Erken başladığı ve emeklilikte almadan önce artması için parasına zaman tanıdığından, altmış beş yaşında 556.197 dolar parası olur.

Otuz dört yaşında başlayan Cooper otuz yıl boyunca her yıl 401(k) planına 2.000 dolar yatırır. Cooper sonuçta Madison'un üç katı fazla para ayırır. Fakat onun emeklilik parası (yıllar içinde aynı oranda kazanır) sadece 328.988 dolar olur. Bu miktar Madison'ınkinden çok daha azdır; fark 225.000 dolardan fazladır.

Hem Madison hem de Cooper bileşik faizin gücünden yararlandı, Madison daha erken başladı, dolayısıyla daha yüksek kazanç elde etti. Öyküden çıkarılacak ders şudur: Emeklilikte bu on binlerce ve hatta yüz binlerce dolarlar olmadan yaşamınızı sürdürebilecekseniz, öyleyse ayak sürümeye devam edin. Bir kenara ayırdığınız para üzerindeki bileşik etkiyi hesaplamanın en kolay yolu bir çevrimiçi hesaplayıcıdan yararlanmaktır (şu internet sitesindekini deneyin: www.bankrate.com/calculators.aspX). (185)

Aşağı yukarı yirmi yıldır en önemli emeklilik yatırım araçlarından biri 401(k) planıdır. İşvereniniz tarafından oluşturulan 401(k) emekliliğiniz için para biriktirmenize (ve artırmanıza) yardımcı olacak şekilde tasarlanır, 401(k)'nıza aktardığınız para bir havuzda toplanır ve hisse senedi, tahvil, yatırım fonu veya diğer yatırım türlerine yatırım yapılır. Yatırım türünü şirketinizin seçenekler listesinden seçersiniz..(185)