ભારતીયો સોનાને કેટલો પ્રેમ કરે છે તેની સાબિતી તેની ખરીદી પરથી થાય છે. ભારતમાં લગ્ન પ્રસંગે તથા વાર-તહેવારે સોનાની ધૂમ ખરીદી થતી હોય છે જેના કારણે ભારત વિશ્વમાં સોનાની આયાત કરનારા સૌથી મોટા દેશ પૈકીનો એક છે. હાલમાં IIM અમદાવાદના ઈન્ડિયન ગોલ્ડ પોલિસી સેન્ટર (IGPC) દ્વારા રિલીઝ કરવામાં આવેલા લેટેસ્ટ રિપોર્ટ (2023-24)માં જણાવવામાં આવ્યું છે કે હવે વધુને વધુ ભારતીયો પેપર ગોલ્ડ ખરીદી રહ્યા છે. પેપર ગોલ્ડને સોવેરિયન ગોલ્ડ બોન્ડ (SGB) કહેવામાં આવે છે જે સરકાર દ્વારા બહાર પાડવામાં આવે છે. વર્ષ 2023-24માં 44,335 કિલોગ્રામ માટે સોવેરિયન ગોલ્ડ બોન્ડ સબસ્ક્રિપ્શન જોવા મળ્યું હતું. જે 2022-23 કરતાં લગભગ ત્રણ ગણું વધારે હતું. આ આંકડો 2020-21ના 32,351 કિલોગ્રામના સબસ્ક્રિપ્શન કરતાં ઘણો વધારે છે.રિપોર્ટમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે કે, ફાઈનાન્સિયલ વર્ષ 2023-24માં રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ સોવેરિયન ગોલ્ડ બોન્ડની ચાર સિરીઝ સબસ્ક્રિપ્શન માટે ઈસ્યુ કરી હતી અને પ્રત્યેક સિરીઝમાં રોકાણકારોનો ઈન્ટરેસ્ટ રેકોર્ડ લેવલે પહોંચ્યો હતો. નોંધનીય રીતે રોકાણકારોમાં SGBsની વધતી જતી લોકપ્રિયતાને રેખાંકિત કરીને ફેબ્રુઆરીની સિરીઝ સબસ્ક્રિપ્શન્સમાં વિક્રમજનક ઊંચાઈ નોંધાવી હતી. IGPC દ્વારા જે રિપોર્ટ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે તેના સભ્યોમાં પ્રોફેસર સુંદરવલ્લી નારાયણસ્વામી, પ્રોફેસર એરોલ ડી'સુઝા, પ્રોફેસર જોશી જેકોબ, પ્રોફેસર વિશ્વનાથ પિંગાલી, પ્રોફેસર નિહારીકા વોહરા અને પ્રોફેસર સંકેત મોહાપાત્રાનો સમાવેશ થાય છે.
IGPC દ્વારા કરવામાં આવેલો સર્વે દર્શાવે છે કે સોવેરિયન ગોલ્ડ બોન્ડ્સમાં ભારતીય પરિવારો દ્વારા સોનાના કુલ રોકાણમાં આશરે 10% હિસ્સો ધરાવે છે. રિપોર્ટમાં એ પણ સંકેત આપવામાં આવ્યો છે કે ભારતના સકારાત્મક આર્થિક માર્ગે 2023-24ના ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં રોકાણને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. આ વધતા રોકાણકારોના રસે ભારતીય ગોલ્ડ એક્સ્ચેન્જ-ટ્રેડેડ ફંડ્સ (ETFs) માં પણ રોકાણ વધાર્યું છે જેના કારણે નવા ગોલ્ડ ETFની સંખ્યા પણ વધી છે. માર્ચ 2024ના અંત સુધીમાં ભારતીય ગોલ્ડ ETF ની એસેટ્સ અંડર મેનેજમેન્ટ (AUM) કુલ 3.6 બિલિયન રૂપિયા હતી, જે વાર્ષિક ધોરણે નોંધપાત્ર 33% વધારો દર્શાવે છે.
રિપોર્ટમાં એ પણ સંકેત આપવામાં આવ્યો છે કે 2023-24માં વૈશ્વિક સ્તરે જ્વેલરીની માંગ ઓછી રહી હતી. યુરોપમાં વાર્ષિક ધોરણે માંગમાં 2%, મધ્ય પૂર્વમાં 4%, ગ્રેટર ચાઈનામાં 6% અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં 15% ઘટાડો નોંધાયો હતો. આ મંદીના વલણે વ્યક્તિઓને તેમના સોનાના હોલ્ડિંગનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હોઈ શકે છે, તેના બદલે ભારતમાં ગોલ્ડ-બેક્ડ ETFs અને SGB જેવા વિકલ્પોને વધારે પસંદ કર્યા છે. રિપોર્ટ પ્રમાણે 2023-24માં બાર અને સિક્કાઓની માંગમાં 15%નો વધારો જોવા મળ્યો હતો, જે 166.6 ટનથી વધીને 191.8 ટન થયો હતો.
IGPC દ્વારા કરવામાં આવેલો સર્વે દર્શાવે છે કે સોવેરિયન ગોલ્ડ બોન્ડ્સમાં ભારતીય પરિવારો દ્વારા સોનાના કુલ રોકાણમાં આશરે 10% હિસ્સો ધરાવે છે. રિપોર્ટમાં એ પણ સંકેત આપવામાં આવ્યો છે કે ભારતના સકારાત્મક આર્થિક માર્ગે 2023-24ના ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં રોકાણને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. આ વધતા રોકાણકારોના રસે ભારતીય ગોલ્ડ એક્સ્ચેન્જ-ટ્રેડેડ ફંડ્સ (ETFs) માં પણ રોકાણ વધાર્યું છે જેના કારણે નવા ગોલ્ડ ETFની સંખ્યા પણ વધી છે. માર્ચ 2024ના અંત સુધીમાં ભારતીય ગોલ્ડ ETF ની એસેટ્સ અંડર મેનેજમેન્ટ (AUM) કુલ 3.6 બિલિયન રૂપિયા હતી, જે વાર્ષિક ધોરણે નોંધપાત્ર 33% વધારો દર્શાવે છે.
રિપોર્ટમાં એ પણ સંકેત આપવામાં આવ્યો છે કે 2023-24માં વૈશ્વિક સ્તરે જ્વેલરીની માંગ ઓછી રહી હતી. યુરોપમાં વાર્ષિક ધોરણે માંગમાં 2%, મધ્ય પૂર્વમાં 4%, ગ્રેટર ચાઈનામાં 6% અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં 15% ઘટાડો નોંધાયો હતો. આ મંદીના વલણે વ્યક્તિઓને તેમના સોનાના હોલ્ડિંગનું પુનઃમૂલ્યાંકન કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા હોઈ શકે છે, તેના બદલે ભારતમાં ગોલ્ડ-બેક્ડ ETFs અને SGB જેવા વિકલ્પોને વધારે પસંદ કર્યા છે. રિપોર્ટ પ્રમાણે 2023-24માં બાર અને સિક્કાઓની માંગમાં 15%નો વધારો જોવા મળ્યો હતો, જે 166.6 ટનથી વધીને 191.8 ટન થયો હતો.
