Jacek Czarnecki

Artykuł ukazał się pierwotnie na newtech.law

W ostatnich dniach Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) poinformował o wznowieniu prac zespołu roboczego do spraw innowacji finansowych, do tej pory funkcjonującego głównie w 2017 r. Wczoraj z kolei ogłoszono Cyfrową Agendę Nadzoru – plan działań inicjatyw, jakie Urząd KNF zamierza realizować w najbliższym czasie m.in. w zakresie nowoczesnych technologii, innowacji oraz cyberbezpieczeństwa.

Przyjrzyjmy się obydwu inicjatywom w szerszym kontekście.

Zespół roboczy ds. fintech Ostatni ślad prac zespołu roboczego ds. innowacji finansowych, który zgromadził przedstawicieli kluczowych instytucji publicznych (m.in. Ministerstwa Finansów i Narodowego Banku Polskiego) oraz najważniejszych instytucji branżowych polskiego rynku finansowego, możliwy do odnalezienia na stronach UKNF, jest z… marca 2018 r. Jest nim dokument na temat statusów realizacji prac w zakresie likwidacji barier dla rozwoju fintechu w Polsce , których lista powstała w toku kilkumiesięcznych intensywnych prac kluczowych interesariuszy. Przez kolejne 1,5 roku prace zespołu nie odbywały się.

Obecnie UKNF wznawia prace zespołu, wracając do nieaktualizowanej od początku 2018 r. tabeli, oraz oczekując od rynku zgłaszania nowych barier. Zdaniem dziennikarzy to czwarte otwarcie na branżę fintech w ciągu ostatnich kilku lat.

Niemniej jednak nie można nie doceniać tych działań, podejmowanych przez nowego dyrektora departamentu ds. innowacji finansowych, pana Zbigniewa Wilińskiego. To zdecydowanie krok w dobrym kierunku – wszak lepiej późno wrócić do dobrych i sprawdzonych inicjatyw, niż w ogóle.

Na tej pozytywnej konkluzji mógłbym zakończyć, lecz ogłoszona właśnie przez UKNF Cyfrowa Agenda Nadzoru skłania do kolejnych krytycznych przemyśleń.

Cyfrowa Agenda Nadzoru Idea Cyfrowej Agendy Nadzoru jest niewątpliwie szczytna, a sam dokument – niezwykle potrzebny. Sam fakt informowania rynku przez UKNF o planowanych działaniach oraz kluczowych obszarach zainteresowania jest godny odnotowania.

Niestety, wykonanie pozostawia wiele do życzenia. Dlaczego moja ocena jest właśnie taka? Spójrzmy na parę autorsko wybranych przeze mnie tematów.

1. „ Nowe zjawiska na rynku finansowym ”… …to pierwszy ze wskazanych przez UKNF bloków tematycznych. Mowa jest w nim o „ najważniejszych w opinii Urzędu zjawiskach na rynku usług finansowych ”.

Odpowiedź UKNF na takie zjawiska – wśród których wskazano m.in. kryptoaktywa i crowdfunding – ma polegać po pierwsze na „ wydaniu stanowisk nadzorczych wyjaśniających status prawny aspektów określonej działalności w świetle przepisów prawa ”, a w razie potrzeby również na inicjatywach legislacyjnych Urzędu.

Należy zgodzić się z Urzędem, że są to obszary nie od dziś wymagające jego pilnego zainteresowania. Niepokoi jednak wybrana przez UKNF metoda, która polegać ma przede wszystkim na wydaniu „ stanowisk nadzorczych ”. Urząd ani razu nie wspomina o konsultacjach, które powinny wszak poprzedzać wydanie każdego stanowiska (jak wymaga tego dobra praktyka czołowych światowych regulatorów finansowych, a czasem wręcz twarde regulacje w niektórych państwach, które określają zasady wydawania przez nadzorców stanowisk regulacyjnych), a już zwłaszcza tych odnoszących się do tak niejednoznacznych i kontrowersyjnych tematów jak kryptoaktywa.

Kryptoaktywa – Unia Europejska będzie pierwsza Co ciekawe, takie właśnie konsultacje na temat kryptoaktywów tego samego dnia (19 grudnia) rozpoczęła Komisja Europejska . Polecam wszystkim zapoznanie się z dokumentem konsultacyjnym. Liczba zadanych przez Komisję pytań oraz ich zakres tematyczny (zarówno od strony technologicznej, biznesowej, jak i prawnej – np. poruszono kwestie dotyczące kilkunastu kluczowych unijnych regulacji finansowych) są imponujące oraz ujawniają głęboką wiedzę jej pracowników. Co ważne, mimo tej widocznej gołym okiem wiedzy, Komisja sięga do wiedzy obywateli oraz rynku aby lepiej wyrobić sobie zdanie we wszystkich istotnych kwestiach. Czas trwania konsultacji to aż 3 miesiące.

Można spodziewać się, że w połowie przyszłego roku gotowe będą konkluzje z konsultacji, które przedstawione zostaną w transparentnej formie, oraz wstępne propozycje działań, w tym propozycje legislacyjne.

Tymczasem powinniśmy pamiętać, że UKNF już w połowie 2018 r. powołał grupę roboczą ds. blockchain z bardzo szerokim uczestnictwem rynku. Po początkowym intensywnym okresie, m.in. powołaniu czterech grup roboczych i nadesłaniu przez uczestników rynku licznych kompleksowych analiz i materiałów, prace grupy nigdy nie zakończyły się konkretnym efektem. Deklarowanym wówczas celem było „ opublikowanie Raportu UKNF, który będzie mógł stanowić podstawę do dalszych prac legislacyjnych w zakresie problematyki dotyczącej technologii DLT/Blockchain, w tym aktywów wirtualnych ”. Poszczególne rozdziały raportu udostępniano członkom grupy pod koniec 2018 r. oraz na początku 2019 r., lecz nie został on nigdy opublikowany. Nigdy dotąd nie podsumowano również prac tej grupy.

Od tamtego czasu rynek oczekuje dalszych kroków UKNF w tym obszarze. W międzyczasie światowy rynek technologii blockchain oraz kryptoaktywów znacząco się zmienił (nawet termin „kryptoaktywa” – crypto-assets zaczął być powszechnie używany właściwie dopiero w tym roku). Obecnie jednak nie wydaje się, aby w obliczu spodziewanej w ciągu pół roku kompleksowej inicjatywy UE (która dotyczy dokładnie tych samych zagadnień), wydanie stanowiska przez UKNF miało wiele sensu, zwłaszcza jeśli wydane zostanie bez konsultacji z rynkiem (lub w oparciu o konsultacje przeprowadzone 1,5 roku wcześniej). Zgłaszany od 2016 r. postulat, że mamy możliwość ukształtowania rynku na naszych zasadach, zanim nadejdzie regulacja unijna, staje się nieaktualny. Nie mówiąc o tym, że dotychczasowe stanowisko UKNF w tej sprawie idzie coraz bardziej na przekór trendom unijnym .

Crowdfunding – raz to za mało Kolejne wskazane przez UKNF „ zjawisko na rynku usług finansowych ”, w odniesieniu do którego Urząd ma zamiar wydać komunikat, to „ finansowanie społecznościowe za pośrednictwem tzw. platform crowdfundingowych ”.

Jak wspomina sama Cyfrowa Agenda Nadzoru, stanowisko w sprawie crowdfundingu UKNF zaprezentował już w marcu 2019 r., na krótko przed upłynięciem okresu przejściowego związanego ze zmianą definicji działalności maklerskiej polegającej na oferowaniu instrumentów finansowych. Stanowisko to, choć uznane przez niektórych za niejednoznaczne, w pewnej mierze pomogło rynkowi crowdfundingu w odnalezieniu się w nowej sytuacji regulacyjnej. Nie zostało poprzedzone konsultacjami.

Obecnie UKNF planuje wydanie kolejnego stanowiska, określonego enigmatycznie jako „ skoncentrowane bezpośrednio na głównych wymiarach funkcjonowania platform crowdfundingowych ” oraz mającego na celu „ zaprezentowanie otoczenia prawnego, w świetle zidentyfikowanej aktywności tych podmiotów ”. Oczywiście inicjatywę Urzędu aby wyjaśniać otoczenie prawne należy wyłącznie pochwalić. Jestem jednak pewien, że niektórym uczestnikom rynku crowdfundingu serce zabije mocniej przed otwarciem dokumentu z kolejnym stanowiskiem – trudno wszak powiedzieć, czego konkretnie ma ono dotyczyć. Po raz kolejny pozostaje również zaapelować do Urzędu, aby przeprowadził konsultacje przed wydaniem ostatecznego stanowiska.

W ramach ciekawostki, również wczoraj (19 grudnia) ogłoszone zostało porozumienie Parlamentu i Rady dotyczące ostatecznej wersji rozporządzenia unijnego w sprawie europejskich dostawców usług w zakresie finansowania społecznościowego dla przedsiębiorstw, do którego również odwołuje się UKNF w Cyfrowej Agendzie Nadzoru.

2. „ E-Urząd ”… ….to z kolei ostatni z czterech bloków tematycznych składających się na Cyfrową Agendę Nadzoru.

Jak pisze UKNF, celem jest „ stworzenie warunków do tego, aby UKNF w swojej bieżącej pracy oraz w kontaktach z podmiotami nadzorowanymi i pozostałymi interesariuszami wykorzystywał nowoczesne narzędzia IT ”, jak również „ zagwarantowanie interesariuszom możliwości wykorzystywania nowoczesnych technologii w interakcji z Urzędem oraz zagwarantowanie dopuszczalności korzystania z nowych i przyjaznych form wypełniania obowiązków informacyjnych ”.

Pozostaje jedynie przyklasnąć oraz szczerze trzymać kciuki za wdrożenie platformy e-learningowej czy narzędzi wideokomunikacji. Naprawdę pilne jest jednak planowane przez UKNF „ upowszechnienie digitalizacji korespondencji ”. Być może tak powszechnie podnoszone przez przedstawicieli rynku postulaty używania zwykłej poczty elektronicznej zamiast korespondencji listami poleconymi zostaną wreszcie zrealizowane…

Czego potrzebujemy? Naturalnie Cyfrowa Agenda Nadzoru zawiera znacznie więcej tematów niż zasygnalizowane powyżej (zwłaszcza w ramach bloków tematycznych „ Wspieranie FinTech ” oraz „ Cyberbezpieczeństwo ”). Niektóre z nich stanowią niewątpliwe sukcesy UKNF, takie jak program Innovation Hub. W odniesieniu do innych można byłoby poczynić uwagi krytyczne podobne do tych przedstawionych powyżej.

Jaki wniosek wyłania się z powyższych komentarzy?

Bez dwóch zdań UKNF od kilku lat uparcie dąży do urzeczywistnienia wizji Polski jako jednej z czołowych fintechowych jurysdykcji przynajmniej w Europie. Potwierdza to szereg realizowanych na przestrzeni ostatnich lat działań. Występuje jednak ewidentny problem z ciągłością instytucjonalną prac Urzędu . Jest on na tyle poważny, że istotne projekty, realizowane z dużym udziałem rynku, bywały w ostatnich latach porzucane bez słowa komentarza. Ma to również czasem swój symboliczny wymiar, jak nagła rezygnacja z utrzymywania uruchomionej niedługo wcześniej witryny fintech.gov.pl. Warto zaznaczyć, że chodzi o Urząd jako całość. Czasem można bowiem odnieść wrażenie, że departament ds. innowacji finansowych mimo najlepszych chęci nie jest w stanie zapewnić ciągłości działań całego Urzędu.

W mojej ocenie drugi najważniejszy problem polega na braku odpowiedniej kultury otwartości, innowacji i transparentności prac UKNF . Wyraża się on np. w częstym braku konsultacji ważnych stanowisk z rynkiem, jak również w formie tych konsultacji (wystarczy spojrzeć na wspomniane powyżej konsultacje Komisji, które dotyczą zbierania informacji i idei od rynku, a nie komentowania szczegółowych propozycji prawnych, na co przychodzi czas na późniejszym etapie). Nigdy nie było również dla mnie zrozumiałe, dlaczego UKNF pyta o bariery prawne dla rozwoju fintechu w Polsce jedynie niektóre – choć stosunkowo szeroko reprezentowane – organizacje branżowe, a nie cały rynek, mimo że wiele fintechów (zwłaszcza młodych) nie posiada swojej reprezentacji branżowej. Chodzi wreszcie o wydawałoby się drobne, lecz niezwykle znaczące sprawy, jak brak powszechnego informowania o podejmowanych inicjatywach (próżno choćby poszukiwać informacji o wznowieniu prac przez Zespół ds. innowacji finansowych na podstronie samego Zespołu) czy niedzielenie się informacjami zbieranymi od rynku, jak w przypadku ogłoszonego jeszcze w sierpniu badaniu użytkowników programu Innovation Hub .

Swoje uwagi opieram nie tylko na teoretyzowaniu. Doświadczenie wynikające z uczestnictwa i pilotowania projektów dialogu z nadzorcą finansowym w kilku państwach na świecie pozwalają mi twierdzić, że powyżej wskazane dwie bariery są fundamentalnym problemem dla fintechu, a także generalnego rozwoju rynku finansowego, w Polsce. Niniejszym publicznie dopisuję je do listy barier „zbieranych” obecnie przez UKNF.

W mojej ocenie do tej pory brakowało rzetelnych i realistycznych publicznych ocen na temat fintechowych działań UKNF. Nie jest mi również znana żadna ich ewaluacja przeprowadzona przez sam Urząd, który kilkakrotnie stosował już strategię „grubej kreski” – odcinania przeszłości i „nowego otwarcia”. Myślę jednak, że potrzebujemy szczerych dyskusji na ten temat, ponieważ tylko one mogą doprowadzić do tego, na czym nam wszystkim zależy – rozwoju fintechu w Polsce. Liczę, że „nowe otwarcie” UKNF sprzyjać będzie tego rodzaju debatom, a przedstawicielom Urzędu – i nie tylko departamentu ds. innowacji finansowych – życzę powodzenia w realizacji niełatwych i ambitnych zadań. Trzymamy za Was kciuki.

Tekst prezentuje wyłącznie moją własną opinię i nie powinien być kojarzony z żadną z instytucji, z którymi mam lub miałem okazję współpracować.

Artykuł ukazał się pierwotnie na newtech.law

Jacek Czarnecki

United States 6K followers 500+ connections

See your mutual connections View mutual connections with Jacek Sign in Welcome back Email or phone Password Show Forgot password? Sign in or New to LinkedIn? Join now or New to LinkedIn? Join now

Experience

Worldcoin

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Education

Harvard Law School

View Jacek’s full profile

Other similar profiles

Janusz Ogłaza

Lukasz Kaminski

Konrad Grabowski

Tymon Zastrzeżyński

Przemysław Cieszyński

Krzysztof Łabędź

Marcin Antonowicz

Bartosz Wasilewski, DI, MPW

Michał Mroczkowski

Krzysztof Koroch

Karol Dziasek

Katarzyna Majchrzak, Business and Operations Director, MBA

Krzysztof Konopinski, FRM

Rafał Wasilewski

Rory Mepham

Tomasz Piekarec

Jacek Malasnicki

Piotr Ziolkowski

Łukasz Parafianowicz

dr Maximilian Piekut

Explore collaborative articles

Others named Jacek Czarnecki

Jacek Czarnecki

Jacek Czarnecki

Jacek Czarnecki, PhD

Jacek Czarnecki

United States

6K followers 500+ connections

View mutual connections with Jacek

Welcome back

Email or phone

Password

Forgot password?

or

New to LinkedIn? Join now

or

New to LinkedIn? Join now